Сырым Датұлы бастаған көтеріліс



1 Сырым Датұлы
2 Сырым Датұлы бастаған көтеріліс
Сырым Датұлы бастаған көтеріліс (1783-1797). 18 ғ. 30-ж. Кіші Жүз Ресейге қосылғаннан кейін бекіністер салына бастады. 1744 ж. Орынбор салынды. Ор өзені бойында Орск салынды. Орал қаласынан Өскеменге дейінгі 3,5 мың шақырым қашықтықтағы Жайық, Ертіс өзендері жағалауларында ірі әскери бекіністер салынды. Оларға орыс-казактар қоныстандырылды.
Патша үкіметі қазақтарды ішкі жаққа Жайық сыртына өткізбей оған тиым салды. Кіші жүз ханы Нұралының да қысымы көп болды.
Көтеріліс басында Кіші жүздің Байбақты руынан шыққан Сырым батыр (1742-1802) тұрды. 1783 ж. көктемінде қазақтардың Орал бекінісіне шабуылы басталды. Ағамандар Тасболат пен Ерболат бастаған қазақ жасақтары Гирьяль бекінісіне шабуыл жасады. Орынбор коменданты Ладыменский далаға орынборлық казактардан құралған жазалау отрядтары мен жүзбасы С.Харитонов басқарған башқұрттардың 1500 адамдық отрядын жіберді. Қазақ жасақтары Харитонов басқарған башқұрттардың 1500 адамдық отрядын жіберді. Қазақ жасақтары Харитоновтың отрядына қарсылық көрсетті, бірақ олар жеңілді.
1784 ж. мамырда Сырым оралдық казактармен ұрыс жүргізді. Қазақ жасақтары Нижневральск желісі ауданында, Орск бекінісі маңында әрекет жасады. Қараша айында Сырым жасағында 1000 адам болды. 1785 ж. көктемде қаза даласына жазалаушылар келе жатқанын естіген Сырым 2700 адам жасақ жинады. Оған 3,5 мың адамы бар Барақ пен Тіленші әскері қосылады. Оларды шекара бойына қалдырып Сырым бес жүз қолымен Сахарный бекінісіне шабуыл жасады.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:   
Сырым Датұлы

Сырым Датұлы бастаған көтеріліс (1783-1797). 18 ғ. 30-ж. Кіші Жүз Ресейге
қосылғаннан кейін бекіністер салына бастады. 1744 ж. Орынбор салынды. Ор
өзені бойында Орск салынды. Орал қаласынан Өскеменге дейінгі 3,5 мың
шақырым қашықтықтағы Жайық, Ертіс өзендері жағалауларында ірі әскери
бекіністер салынды. Оларға орыс-казактар қоныстандырылды.
Патша үкіметі қазақтарды ішкі жаққа Жайық сыртына өткізбей оған тиым салды.
Кіші жүз ханы Нұралының да қысымы көп болды.
Көтеріліс басында Кіші жүздің Байбақты руынан шыққан Сырым батыр (1742-
1802) тұрды. 1783 ж. көктемінде қазақтардың Орал бекінісіне шабуылы
басталды. Ағамандар Тасболат пен Ерболат бастаған қазақ жасақтары Гирьяль
бекінісіне шабуыл жасады. Орынбор коменданты Ладыменский далаға орынборлық
казактардан құралған жазалау отрядтары мен жүзбасы С.Харитонов басқарған
башқұрттардың 1500 адамдық отрядын жіберді. Қазақ жасақтары Харитонов
басқарған башқұрттардың 1500 адамдық отрядын жіберді. Қазақ жасақтары
Харитоновтың отрядына қарсылық көрсетті, бірақ олар жеңілді.
1784 ж. мамырда Сырым оралдық казактармен ұрыс жүргізді. Қазақ жасақтары
Нижневральск желісі ауданында, Орск бекінісі маңында әрекет жасады. Қараша
айында Сырым жасағында 1000 адам болды. 1785 ж. көктемде қаза даласына
жазалаушылар келе жатқанын естіген Сырым 2700 адам жасақ жинады. Оған 3,5
мың адамы бар Барақ пен Тіленші әскері қосылады. Оларды шекара бойына
қалдырып Сырым бес жүз қолымен Сахарный бекінісіне шабуыл жасады. Бірақ
сырым бекіністі ала алмады. 1785 ж. жазында тағы да адамдар қосылады. Осы
тұста Тама руының старшыны Қадыр, Садыр деген батырлардың бастауымен Нарын
құмының жігіттері Сырымды қолдап, орыс әскерлеріне қарсы күреседі.
1785 жылы Орынбордан патша генералы Смирнов, Орал қаласынан Жайық
атамандары Колпаков пен Пономарев бастаған әскер шоғырлары шығып, Сырым
жасақтарын құртпақшы, көтерілісті баспақшы болады. Сырым жасағы оларға
партизандық соғыс жасайды.
Ресей үкіметі жағдайды өзінше шешпекші болады. Бұл хандық тәртіпті жою
шарасы болды. Сырым мұнымен келіседі. 1786 ж. Хандық жойылып, Нұралы хан
Жайық бойындағы орыс бекіністерін паналады. Сырым он екі ата бай ұлының аға
старшыны болды.Оның билігі халыққа жақсы болды. Ұзақ жылдар бойы сүйеніш
болып келген хандық билікті бекер жойғанын үкімет түсінді. Сөйтіп, хандық
билікті қалпына келтіруге кірісті. 1790 ж. Нұралы өлгеннен кейін осы
оқиғаны желеу етіп, інісі Ералыны хан етті.
Ералы халықты ойламады. Жер тарылды. Тағыда халық Сырым төңірегіне
топтасты. 1791 жылдың наурызында жазалаушылардан сақтау үшін, табын,
кердері руларын шығысқа Мұғалжар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Сырым Датұлы бастаған ұлт- азаттық көтеріліс
Қазақ тарихында Сырым жалғыз
Сырым Датұлы басқарған Кіші жүз қазақтарының көтерілісі
Қазақ халқының Ұлт-азаттық көтерілістері туралы
Сырым Датұлының өмірі
Ұлт-азаттық қозғалысының шығу себебі және оның алғашқы кезеңі. Барон Игельстромның реформалары және Кіші жүзде хан билігін жою әрекеттері
ХҮІІІ – ХІХ ғасырлардағы ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ҰЛТ-АЗАТТЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАРЫ
С. Датұлы және И. Тайманұлы бастаған шаруалар көтерілістерінің салыстырмалы себебі, мәні және ерекшеліктері
Кіші жүз қазақтарының көтерілісі
Қазақтардың Орынборды қоршауға қатысуы
Пәндер