Жүктіліктің бірінші және екінші жартысындағы гестоздар

1 Жүктіліктің бірінші және екінші жартысындағы гестоздар
2 Гестоздың себептері мен даму жолдары
3 Ерте гестоздар.Клиникасы,емдеу жолдары
4 Кеш гестоздар.Клиникасы,емдеу жолдары
5 Эклампсия

Гестоз- жүктіліктің ең жиі кездесетін асқынуларының бірі.Гестоз немесе таксикоз деп – тек жүктілік кезінде пайда болатын паталогиялық құбылыстармен аурулар тобын айтады.Гестозда барлық жүйелер,мүшелер,әсіресе жүрек қан тамырлар,жүйке,бүйрек,бауыр,плацента,зат алмасу жүйелері паталогиялық өзгерістерге ұшырайды.Бұл паталогиялық өзгерістерден әйел босанғаннан кейін,немесе түсік тастағаннан кейін ғана айығады.
Гестоз екі үлкен жікке бөлінеді (16-кесте)
1.Ерте гестоздар жүктіліктің 1 жартысында (1-3 ай аралығында) пайда болады.
2.Кеш гестоздар – жүктіліктің 2 жартысында дамиды.
Ерте гестоздар:құсу,сілекей ағу,жүктілік дерматозы,сары ауру,остемаляция,бауырдың жедел сарғайып солуы.
Кеш гестоздар:жүктілік шемені,нефропатия,преэкламсия,экламсия,
Шетелде гестоздың екі клиникалық түрін ажыратады:преэклампсия, және экламсия.
Преклампсияға – жүктілік шемені,нефропатияны және преэклампсияны жатқызады.
Қазақстанда 1998 жылы акушер – гинекологтардың республикалық ғылыми- практикалық конференциясында гестоздың даму дәрежесіне қарай оның жіктілеуі және дәрігерлік тактикасы анықталды.
Жүктіліктің екінші жартысындағы гестоздың жиелігі 7-16 аралығында,шетел авторларының зерттеулері бойынша 23 -ға дейін.
Республикада жоғары дәрежедегі « қауып – қатер » тобындағы әйелдерді ерекше есепке алып бақылау жүргізгенде жүкті әйелдер арасында гестоздың жиелігі жыл сайын артуы анықталған. Мысалы, бұдан 10 жыл бұрын гестоздың жиелігі 6-10 болса,қазіргі кезде 16 - 23 -ға дейін артты, әсіресе оның ауыр қатерлі түрлері акушерия тәжірибесінде жиі кездеседі.
Гестоздың себептері мен даму жолдары
Гестоздың себептері мен даму жолдары толық анықталмаған,ғылыми тұрғыда 30-ға жуық теориялар бар.Көптеген авторлар гестоздың дамуын тек жүктіліктің пайда болуымен байланыстырады. Мысалы,тоқтаусыз құсумен ауырған әйелдің жүктілігін үзсе,әйел жағдайы бірден жақсарады, сол сияқты гестоз белгілері босанған әйелдерде бірден кетеді.
Қазіргі кездегі көп теориялардың ішіндегі негізгілері:
1. Нейроген теориясы.
2. Иммуно- генетика теориясы.
3. Адаптация (бейімделу ) теориясы.
1. Нейроген теориясы бойынша: жүктілік кезінде жатырдан орталық жүйкеге патологиялық толқындар келіп түседі, соның әсерінен жатыр мен орталық жүйкенің қарым- қатынасы бұзылып, мүшелер мен жүйелердің қызметтері қалыптан тыс ауытқиды. Бұл патологиялық құбылыстардың дамуында негізгі өзгеріс орталық жүйке жүйесінде (о.ж.ж.) байқалады, осыған орай қан- тамыр жүйесінің реттелу қызметі бұзылып,жүктілік гестозында мүшелермен ұлпаларда қанайналымы бұзылады.Осының салдарынан ішкі сөлденіс бездерінің,мидың,бауыр,бүйрек т.б. мүшелердің қызметі патологиялық өзгерістерге ұшырайды,зат алмасудың барлық түлері бұзылып,организмде дистрофиялық процестер дамиды.
2. Иммуно-генетика теориясы бойынша: жүктілік кезінде ана-бала жолдасы – ұрық өзара қалыпты иммунологиялық қарыс-қатынаста болады.Жүктіліктің даму барысында осы қалыпты жағдай көптеген сыртқы және ішкі факторлардың (әйел организміндегі) әсерінен плацента жүйесі,ұрық патологиялық өзгерістерге ұшырайды.
Сөйтіп,ана мен ұрықтың арасында иммуно-генетикалық сыйыспаушылық байқалады,яғни ана мен ұрықтың антигендік құрылыстары әр түрлі болады.Жүктілік гестозында пацента жүйесінде патологиялық өзгерістер болады,ұрық антигені ана қанына өтіп,антиденелердің пайда болуына душар етеді.Осы жағдайда пайда болған иммунологиялық өзгерістер жүйке,қан-тамыр т.б.жүйелердің өзгеруіне әсер етеді.
3. Адаптация (бейімделу) теориясы: жүктілік кезеңі әйел рганизміне елеулі өзгерістер енгізеді,осыған
байланысты бұл кезең организмге ең жоғары талаптар қояды.Осы талаптарға сәйкес әйел организмінің бейімделуі физиологиялық немесе патологиялық салада болуы мүмкін.
Жүктіліктің екінші жартысындағы гестоз кезінде ана организмі жаңа талаптарға бейімделу саласында үлкен патологиялық өзгеріске ұшырайды.Бұл өзгеріске бірден-бір әсер ететін ана-ұрық және плацента жүйесіндегі иммунологиялық қозғалыстар.Бұл патологиялық өзгерістер мен нейрогуморалдық қарыс- қатынастың бұзылуы салдарынан,жүктілік гестозы кезінде бүкіл организмде қан тамырларының түйілуі (тамыр спазмы) пайда болады.Бүкіл әйел организміндегі қан тамырларының түйілуіне байланысты,қан тамырлардың барлық физиологиялық қасиеттері бұзылып,қан айналымы патологиялық өзгерістерге ұшырайды.Аталған жоғарыдағы өзгерістер бүкіл организмдегі оттегінің азаюына себеп болып,осының салдарынан мүшелерде,клеткаларда оттегі жетіспейді.Осындай патологиялық құбылыстар,жүктіліктің екінші жартысында әйелдің токсикозға шалдығуына душар етеді.