Тотығу-тотықсыздану реакциялары туралы ақпарат

Кіріспе
Негізгі бөлім
І. Тотығу.тотықсыздану реакциялары
А) Тотығу
Б) Тотықтырғыш
С) Тотықсыздандырғыш
ІІ. Электролиз
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Тотығу- тотықсыздану реакциялары ең көп тараған реакциялардың бірі. Бұл реакциялардан, электрондар бір атомдардан, молекулалардан немесе иондардан басқаларға ауысады. Тотыққан кезде атомдардың тотығу дәрежелері әрқашанда жоғарлайды, ал тотықсыздаңғанда- төмендейді. Яғни тотығу тотықсыздану реакцияларында тотығу-тотықсыздану, тотықтырғыш ұғымдары пайдаланылады. Және тотығу-тотықсыздану реакцияларының электродтарда жүретін реакциялары бар. Яғни ондай реакцияларды электролиз деп атайды. Негізгі бөлімде осы тақырыптар аясы баяндалады.
Тотығу-тотықсыздану реакциялары (ТТР) – реакцияға қатысушы заттардың құрамындағы элементтердің тотығу дәрежелерінің өзгеруімен жүретін реакциялар.
18 ғасырдың аяғында А.Лавуазье жанудың оттекті теориясын ұсынған кезден бастап тотығу заттардың оттекпен қосылуы, ал тотықсыздану оттекті бөліп алу процестері деп қаралған. 1920 – 1930 ж. химияда электрондық түсініктің қалыптасуына байланысты оттек қа-тыспайтын реакциялардың да Тотығу-тотықсыздану реакциялар болатындығы анықталды. Тотығу-тотықсыздану реакциялар процестері көбінесе электрондық теңдеулермен өрнектеледі. Зарядтардың сақталу заңына қайшы келмес үшін Тотығу-тотықсыздану реакциялар кезінде тотықтырғыштың қосып алған электрондар саны тотықсыздандырғыштың берген электрондар санына тең болуы керек деген жалпы ереже сақталады.
Элементтің электртерістілігі басым болса, оның тотықтырғыштық, ал төмен болса тотықсыздандырғыштық қасиеті жоғары болады.

1. Аханбаев К. Химия негіздері. Алматы, Мектеп, 1987.
2. Бірімжанов. Жалпы химия. Алматы. Ана тілі, 1992.
3. Хомчено Г.П.Химия. Алматы, Демеу.1996

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
І. Тотығу-тотықсыздану реакциялары
А) Тотығу
Б) Тотықтырғыш
С) Тотықсыздандырғыш
ІІ. Электролиз
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Тотығу- тотықсыздану реакциялары ең көп тараған реакциялардың бірі.
Бұл реакциялардан, электрондар бір атомдардан, молекулалардан немесе
иондардан басқаларға ауысады. Тотыққан кезде атомдардың тотығу дәрежелері
әрқашанда жоғарлайды, ал тотықсыздаңғанда- төмендейді. Яғни тотығу
тотықсыздану реакцияларында тотығу-тотықсыздану, тотықтырғыш ұғымдары
пайдаланылады. Және тотығу-тотықсыздану реакцияларының электродтарда
жүретін реакциялары бар. Яғни ондай реакцияларды электролиз деп атайды.
Негізгі бөлімде осы тақырыптар аясы баяндалады.

Негізгі бөлім

Тотығу-тотықсыздану реакциялары (ТТР) – реакцияға қатысушы заттардың
құрамындағы элементтердің тотығу дәрежелерінің өзгеруімен жүретін
реакциялар.
18 ғасырдың аяғында А.Лавуазье жанудың оттекті теориясын ұсынған
кезден бастап тотығу заттардың оттекпен қосылуы, ал тотықсыздану оттекті
бөліп алу процестері деп қаралған. 1920 – 1930 ж. химияда электрондық
түсініктің қалыптасуына байланысты оттек қа-тыспайтын реакциялардың да
Тотығу-тотықсыздану реакциялар болатындығы анықталды. Тотығу-тотықсыздану
реакциялар процестері көбінесе электрондық теңдеулермен өрнектеледі.
Зарядтардың сақталу заңына қайшы келмес үшін Тотығу-тотықсыздану реакциялар
кезінде тотықтырғыштың қосып алған электрондар саны тотықсыздандырғыштың
берген электрондар санына тең болуы керек деген жалпы ереже сақталады.
Элементтің электртерістілігі басым болса, оның тотықтырғыштық, ал
төмен болса тотықсыздандырғыштық қасиеті жоғары болады.

Тотықтырғыш
Тотықтырғыш (Оксидант, окислитель) — тотығу процесіне себепші болатын
заттек (озон, азот қос тотығы, асқын тотықтар және тағы басқа). Тотықтырғыш
ақаба судың тазаруына себепші болады, ксепобиотиктердің ыдырауын тездетеді.
Zn + 4HNO3(конц.) = Zn(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
3Zn + 8HNO3(40 %) = 3Zn(NO3)2 + 2NO + 4H2O
4Zn + 10HNO3(20 %) = 4Zn(NO3)2 + N2O + 5H2O
5Zn + 12HNO3(6 %) = 5Zn(NO3)2 + N2 + 6H2O
4Zn + 10HNO3(0.5 %) = 4Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
Тотықтырғыш – тотығу-тотықсыздандыру үрдісі кезінде электрондарды
қабылдаушы зат.

Тотықсыздандырғыш
Тотықсыздандырғыш - тотығу-тотықсыздану реакциялары кезінде өзінен
электрон бөліп, тотығу дәрежесі өзгеретін атом немесе бөлшек.
Тотықсыздандырғыш – электрон беруші бөлшек (бейтарап атом, молекула, ион),
ал электрон беру процесі – тотығу деп аталады, демек Тотықсыздандырғыш
реакция кезінде тотығады. Тотықсыздандырғыш ретінде металдардың бейтарап
атомдары, кейбір бейметалдар (мысалы, C, Sі, H2), теріс зарядталған
бейметалл иондары (мыс., Cl-, Br-, J-, S2-), құрамына тотығу дәрежесі төмен
немесе өте төмен болатын элементтер енетін күрделі заттар (FeCl2, FeSO4,
Cr2(SO4)3, MnSO4, H2S, HCl, HBr, HJ, NH3, CO, N2H4, NH4OH, NO, SO2, H3PO4,
H2SO3) және олардың тұздары, (HNO3, SnCl2, Na2S2O3), органикалық заттар –
альдегидтер, спирттер, глюкоза, құмырсқа және қымыз қышқылдары, электролиз
кезіндегі катод, т.б. қолданылады. Техникада және лаб-да жиі қолданылатын
аса маңызды Тотықсыздандырғыштар: көміртек (С) пен көміртек оксиді (СО).
Тотықсыздандырғыштар металлургияда оксидті кендерден металл алуға, кейбір
активтігі аз металды ерітінділерінен бөлуге; темір, мырыш, алюминий, қалайы
және органик. заттар алуда, нитроқосылыстарды тотықсыздандыруға,
фотографияда, мата өнеркәсібінде, т.б. жерлерде қолданылады.

Тотығу
Тотығу – элементтің немесе заттың оттекпен әрекеттесу процесі; тотығу-
тотықсыздану реакциялары барысында бөлшектің электрондарынан айрылу
процесі. Тотығу кезінде бөлшектің тотығу дәрежесі артады. Мысалы, атом
электронын берсе, оң зарядты ионға; теріс зарядты ион электрон берсе
бейтарап атомға, оң зарядты ионға айналады; оң зарядты ион электрон берсе,
оның оң заряды берген электрон санына сәйкес өседі. Тотығудың үш түрі
белгілі. Биологиялық тотығу – оксидредуктаза ферменттерімен катализденетін,
тірі организмдегі тотығу-тотықсыздану реакцияларының жиынтығы. Ол тірі
организм тіршілігінің негізін құрайтын энергия көзі болып табылады.
Биологиялық тотығудың атқаратын маңызды қызметі организмдегі зат алмасу,
дем алу, жасуша құрылымын құ-растыру, өсу процесіне қажет әр түрлі
метаболиттерді – субстраттарды, коферменттерді, гормондарды және басқа
заттарды түзу болып табылады. Мұнай өнімдерінің тотығуы (автототығу),
негізінен құрылысы әр түрлі көмірсутектер қоспасынан тұратын мұнай өнімдері
тотықтырғанда әр түрлі оттекті қосылыстардың түзілуі. Органикалық
қосылыстардың тотығуы – органикалық қосылыс молекуласына оттек атомдарын
енгізу және сутек атомдарын одан бөліп шығару. Органикалық затқа
тотықтырғыштың әсері тотығатын заттың табиғатына, температураға,
катализаторға, реагенттердің концентрациясына, ортаның қышқылдылығына, т.б.
байланысты.
Тотығу — су құрамындағы органикалық заттардың мөлшерін оттектің барлық
тотықтану шығынымен білуге болады. 1 дм3 су құрамындағы органикалық
заттардың оттекпен тотығуы 2,5—3 мгдм3 болса, онда су құрамындағы
органикалық заттардың өте көп мөлшерде болғаны және осыған байланысты
зиянды бактериялар арқылы ауру жұқтыру мүмкіндігі арта түседі.

Тотығу тотықсыздану реакцияарын теңестіру әдістері
Тотығу-тотықсыздану реакцияларын коэффиценттер қойып теңестірудің екі
әдісі бар: электрондық тепе-теңдік және электрон-ион. Электрондық тепе-
теңдік әдісі бойынша берілген және қосып алған электрондар саны
элементтердің реакцияға дейінгі және реакциядан кейінгі тотығу дәрежесінің
негізінде анықталады.
Электрон-ион әдісі бойынша жалпы иондық реакцияларды құру ережесіне
сәйкестеп реакция сұлбасын құ-рады. Күшті электролитті ион түрінде,
бейэлектролит пен әлсіз электролиттерді, газдарды және тұнбаларды молекула
күйінде жазады. Бұл әдіс реакция жүрген ортаның табиғатына байланысты.
Себебі реакция ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.