Заңды тұлғаларға салық салудың мәні мен мазмұны, қалыптасу кезеңдері және оның атқаратын қызметтері

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . .

Заңды тұлғаларға салық салудың мәні мен мазмұны, қалыптасу

кезеңдері және оның атқаратын қызметтері . . .

1. 1Заңды тұлғаларға салынатын салықтардың тарихи

қалыптасу кезеңдері . . .

1. 2 Заңды тұлғалардан алынатын салықтардың мәні

мен мазмұны, атқаратын қызметтері . . .

Заңды тұлғаларға салынатын салықтардың түрлері және

Салық салу механизмі . . .

2. 1Заңды тұлғаларға салынатын салықтар түрлері және олардың

әлеуметтік-экономикалық, саяси мәні . . .

2. 2 Заңды тұлғалар кірістеріне салық салудың механизмі . . .

2. 3 Заңды тұлғалардан Қарағанды облысы бойынша бюджетке

түсетін салықтарды талдау . . .

Заңды тұлғаларға салынатын салықтардың ауыртпашылығы, соңғы

жылдардағы нәтижелері, оларды жетілдіру жолдары . . .

Қорытынды . . .

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . .

Қосымшалар . . .

Кіріспе.

Ел экономикасында тұрақтылық дамыған сайын отандық өнім өндірушілерге қолдау жасаудың, оның ішінде әсіресе бюджет қоржынын толтыруға неғұрлым көп үлес қосатын ірі кәсіпкерлерге салынатын салықтардың қазіргі уақыттағы ролі өте зор. Бұл ірі кәсіпорындар заңды тұлғалар болып табылады және олардың ең негізгісі салықтары болып саналады. Бұл салықтардың мәнін түсіну үшін оның қызметін, даму кезеңдерін, негізгі мәселелерін, экономикалық ролін зерттеу керек.

Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория.

Заңды тұлғаларға салық салу арқылы мемлекет біріншіден, әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты сақтай отырып, экономиканың өсуіне ықпал жасау мақсатында жинайды; екіншіден, салық ставкаларын реттеу негізінде мемлекет жеке кәсіпорындар мен өндіріс салаларына ынталандыру ықпалын жүргізеді.

Заңды тұлғаларға салынатын салықтардың экономикалық мәні - олар шаруашылық субъектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі. Оны мемлекет өзінің функциялары мен міндеттерін орындау үшін жинайды.

Заңды тұлғалардың көбеюі тек салықтар арқылы мемлекет бюджетін көбейтіп қана қоймай, сонымен қатар ол жұмыссыздар санынын азайтуға да тиімді. Себебі, біздің мемлекетімізде қазіргі кезде жұмысбастылықпен қамтамасыз етіп отырғандардың көбісі жеке меншік кәсіпорындар болып табылады.

2001 жылдың 12 маусымынан бастап Қазақстан Республикасының Салық кодексінде заңды тұлғалардың табыс салығы корпоративтік табыс салығы болып өзгеріп, «Бюджет жүйесі туралы» заңына сәйкес толығымен республикалық бюджеттің кіріс көзіне аударылатын болды.

Дипломдық жұмыстың мақсаты төменгі мәселелерді қарастырады:

-заңды тұлғаларға салық салудың әлеуметтік-экономикалық ролін;

-заңды тұлғаларға салық салудың бюджеттегі орнын;

-заңды тұлғаларға салық салудың механизмін және оны жетілдірудің жолдарын;

-заңды тұлғаларға салық салудың соңғы ;

-заңды тұлғаларға салық салуды мемлекеттік реттеу және оларға қолдау көрсетуде жеңілдіктерді қарастыру.

Дипломдық жұмыс үш тараудан тұрады: бірінші тарауда заңды трұлғаларға салық салудың мәні мен мазмұны, қалыптасу кезеңдері, атқаратын қызметтері және олардың экономикады алатын орны қарастырылады. Екінші тарауда заңды тұлғаларға салынатын салықтардың түрлерін, салық салу механизмін, есептеу мен төлеу тәртібін, соңғы жылдардағы өзгерістерін, сондай-ақ заңды тұлғалардың табыстарынан Қарағанды облысы бойынша бюджетке түсетін салықтарды талдасақ, ең соңғы тарауда заңды тұлғаларға салынатын салықтардың мәселелері, салық ауыртпашылығы және оларды шешу жолдары, соңғы жылдардағы көрсеткіштері кесте түрінде келтіріліп қарастырылады.

Дипломдық жұмысты жазуға ҚР-ның Салық кодексі, ҚР-ның Азаматтық кодексі, ҚР-сы Үкіметінің нормативтік актілері, мерзімдік басылымдардардағы ақпарат материалдары, шетелдік және отандық экономистер мен ғалымдардың еңбектері және экономикалық әдебиеттер негіз болды.

1 ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРҒА САЛЫҚ САЛУДЫҢ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ, ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ

Заңды тұлғаларға салынатын салықтың тарихи қалыптасу кезеңдері

Заңды тұлғаларға салық салудың тарихы біздің мемлекетімізде жекешелендіру кезеңінен басталады. Себебі жекешелендіру кезеңінен бастап мемлекетте кәсіпкерлік пайда болады.

Мемлекетте жекешелендіруді жүргізуге басты себептер болып, біріншіден мемлекеттік кәсіпорын мүліктерін жеке адам мен коммерциялық құрылымдарға мемлекеттік бюджетті толтыру үшін сату.

Екіншіден, мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру ғана кәсіпорынның экономикалық еркіндігі мен жауапкершілігін органикалық түрде ымыраластыра алады.

Жекешелендіру - мемлекеттік жеке меншікке өзгеру ретінде өтпелі экономика кезінде ТМД елдерінде ғана, Шығыс Еуропада және нарықтық экономикасы дамыған елдерде:- Ұлыбритания, Франция, Германия мен АҚШ-та кеңінен қолданылады. Алайда жекешелендірудің мақсаты нарықтық экономикасы дамыған елдер мен нарықтық экономикаға түскен елдерде әр түрлі. Егер нарықтық экономикасы дамыған елдерде жекешелендіру мемлекеттік бюджетке қосымша қаржы тартуды мақсат етсе, өтпелі экономика елдерінде жеке иеншікті құру сайманы (құралы) болып, соның негізінде бәсекелестік нарықтық ортаны қалыптастырады.

Реформалау тәжірибесі көрсеткендей, Қазақстан Республикасы таңдап алған бағыт аралас әлеуметтік бағыттағы нарықтық экономиканы қалыптастыру - республиканың өзіндік жағдайын, өзінің жоба құру факторын көбірек ескереді. Қазақстан ары қарай реформаны жүргізгенде басқа елдің өтпелі экономикасындағы әлсіздігі мен жетістіктерін ескере отырып, экономиканың өзіне тән жобасын құрады.

Нарықтық қатынастардың Қазақстан Республикасындағы қалыптасуының ерекшелігі көптеген факторлармен байланысты түсіндіріледі: ұлттық, әлеуметтік, демографиялық, табиғи-шикізаттық, табиғи - климаттық және географиялық сипаттармен.

Қазақстан Республикасының ерекше меншік объектілері жекешелендіруге жатпайды. Олар: жер және оның байлығы, су, әуе кеңістігі, өсімдік пен жануарлар байлығы, елдің тарихи және мәдени құндылықтары.

Қазақстан Респупбликасы 1993 жылы қараша айынан бастап жаппай жекешелендіруге көшті. Мақсаты тезірек меншіккерлер тобын қалыптастырып, мемлекеттегі 1993 жылы болған күрделі инфляцияны төмендету үшін бюджет тапшылығын жою.

Нарықтық экономика кәсіпкерлік қызметпен айналысуды тек мемлекетке ғана жүктемейді, әрбір кәсіпкер мен жеке тұлғаға да мүмкіндщіктер жасалады. Бұл нарықтық экономиканы тап-тұйнақтай етіп ҒТП ( ғылыми техникалық прогресс) талаптарына сай болуға және тұтынушы қажеттілігін қанағаттандыруға жағдай жасатады. Өтпелі кезеңдегі мемлекеттің алдындағы басты міндеттердің бірі кәсіпкерлік құрылымды құру. Оларды масштабы бойынша шартты түрде майда, орташа және ірі кәсіпкерлікке бөлеміз. Кәсіпкерлік субъектісі бойынша да бөлінеді: кәсіпкерлік субъектісі - әр түрлі экономикалық қызметке қатысатындар; жеке тұлғалар (жеке индивидтер) және жалпы экономикалық мүдделер мен келісімшарт міндеттемелерімен біріктірілген адамдар тобы жатады. Ал, ұжымдық кәсіпкерлікке: серіктестік, кооператив, акционерлік қоғам, холдингтер және мемлекеттік кәсіпкерлікті айтамыз,

Кәсіпкерлік өз бетінше тіршілік пен тәуелсіздікке негізделген шаруашылық тәсілі, экономикалық ойлаудың ерекше типі.

Кәсіпкерлікті құрудың діңгекті нәрсесі - мемлекеттік меншікті мемлекеттен алу мен жекешелендіру болып табылады. Олар нарықтық экономикада бәсекелестік ортаны құрып қана қоймайды, сондай-ақ еркін кәсіпкерлікке жол ашады. Белгілі ағылшын ғалымы әрі экономисі Альфред Маршалл айтқандай, нарықтық экономиканың басты қасиеті - «өндіріс пен кәсіпкерліктің еркіндігі». А. Маршалл бойынша, кәсіпкер - экономикалық процесті жеделдетуші.

Нарықтық экономикаға өту еркін кәсіпкерлікке жол ашты, бірақ барлық мәселені шеше алмады. Оны шешу үшін мемлекеттің үйлестіру ролі қажет.

Қазақстан Республикасы біртіндеп нарықтық қатынастарға көшу барысында мемлекеттің атқаратын экономикалық қызметі және оған әсер ететін әдістері көп қырлы, мемлекет бұл бағытта әр түрлі тәсілдер қолданады. Олардың бірі салық салу жүйесін әрі тиімді, әрні қолайлы болатындай өзгерістер еңгізіп, жаңарту қажет.

Мемлекетте нарықтық жағдай ресурстардың төменділігін байқатады. Сондықтан ұжым тұтынатын нәрсенің барлығына да төлеу қажет. Тек материал, энергия және ірі жабдықтарға ғана емес, енді кәсіпорын бұрындары тегін немесе азғана төлем төлеген нәрселерге де: жұмыс күшіне, жер, су, пайдалы қазбалар және басқа да ресурстарға төлейтін болды. Бұның барлығы салық жүйесінің жетілуінің жетістіктері.

Салық жүйесі мемлекетпен және заңды тұлғалар арасындағы қаржы қатынастарының жиынтығы. Салықтар мен алымдар, салық салу әдістері мен тәсілдері, салық заңдары мен салыққа қатысты актілер, салық салу органдары мен салық қызметі жиынтығын құрайды.

Жоғарыда айтып кеткендей салық жүйесі әрі тиімді, әрі қолайлы болуы үшін экономикадағы өзгерістердің талаптарына сай болуы қажет. Сондықтан экономиканың ең басты секторы болып табылатын заңды тұлғалардың кәсіпкерлік қызметіне салынатын салықты реттеу ең негізгі мәселе болғандықтан, заңды тұлғаларға салынатын салық бірнеше кезеңдерден өтіп, өзгерістерге ұшырайды.

Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасақтаудың ең негізгі құралы болумен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси әлеуметтік шаралардың толығымен іске асыруына мүмкіндік туғызады.

Ең алғаш «ҚР-ның салық жүйесі туралы» заңы 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданды. Қазақстан Республикасының 1991 жылы қабылданған «ҚР-ның салық жүйесі туралы» Заңы, тәуелсіз Қазақстанның салық жүйесін құрудың ең алғашқы бастамасы болып табылады. Бұл еліміздің экономикасын реформалаудағы күрделі істердің бірі. Осы мезгілден бастап ел экономикасында бұрын болмаған жаңа құбылыстар іске аса бастады. Оларды атап айтсақ: шаруашылықты жүргізудің еркіндігі; меншік түрлерінің өзара тепе-теңдігі; шаруашылық жүргізуші субъектілер мен мемлекет арасындағы қатынастардың құқықтық негізінде жүргізілуі және тағы басқалары.

Бұл заң салық жүйесін құрудың басты принциптерін, алым мен салықтың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген тұңғыш тарихи құжат болып есептеледі. Осы заң бойынша салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқықтары мен міндеттері, республикалық және жергілікті басқару органдарының да салыққа байланысты қызметтері, құқықтары мен міндеттері айқын бекітілді.

ҚР-ның салық жүйесі екі деңгейде дамыды:

а) 1991 жылдың желтоқсан айынан - 1995 жылдың шілде айына дейін;

ә) 1995 жылдың шілде айынан бастап - бүгінгі күнге дейін;

Жоғарыда айтып кеткендей 1991 жылы ең алғаш салық туралы заңымыз қабылданды.

1995 жылға дейін ескі салық кодексінде салықтың 45 түрі қарастырылған. Олардың 16-сы жалпы мемлекеттік, 10-ы жалпы жергілікті салықтар мен алымдардан тұрды. Одан басқа да әр түрлі бюджетке, қорларға аударымдар мысалы: жол қорына, кәсіпкерліктің дамуына қолдайтын қорға. Мұнда табысқа салынатын салық ең негізгі салық түрі болды. Оның мөлшері барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін - 45% және ҚҚС бойынша - 20%.

Осы кезде салық жеңілдіктерінің саны жыл сайын артып отырған. Сонымен қатар жеңілдіктерді берудің негізгі ережелері салықтық емес заңдарда көрініс тапқан.

1991 - 1995 жылдар аралығында салық заңына көптеген өзгерістер кіріп отырған.

Дегенмен өмірге келген әрбір жаңа құбылыста кездесетін ерекшеліктермен қатар кемшіліктер де бұл заңда тыс қалмаған. Қазақстан Республикасының алғашқы құрылған салық жүйесінде бірқатар шешуін таппаған мәселелр, кемшіліктер мен жетіспеушіліктер аз емес.

Жиі-жиі Заңға еңгізілген өзгерістер мен түзетулер заң көлемін ұлғайтып жіберді және оны іс-жүзінде қолдану өте қиындыққа душар етті. Одан басқа салық заңының шикілігіне, толық жетілмеуіне байланысты салық органдарының жұмыстарына өте керісінше әсер еткен. Сондай-ақ нарықтық экономикның талаптарына сәйкес келмеді және кәсіпкерліктің дамуына кері әсер етуші фактор - «ауыртпашылықтарын» жеңілдетуді қажет етті. Бұған 1995 жылы қабылданған заң бойынша түрлі мемлекеттік мақсатты қорларға аударымдарды қысқарту, сондай-ақ қолданылып жүрген салықтың санын кеміту жолымен қол жеткізуде. Мысалы: қазіргі уақытта өнімдердің (жұмыстар мен қызмет көрсетудің) өзіндік құнынан 5% көлемінде есептелетін ҚР-ның экономикасын қайта құру қорына жасалатын аударымдар; көлемі жалақы қорының 5-20% құрайтын есептік көрсеткішке байланысты болатын қалалық көлік жолын ұстауға арналып жасалатын аударымдар жойылған.

Жаңа салық заңы бұған дейін қолданылып келген 45 салық түрінің орнына 11 салық түрі айқындалған.

Салықтық ауыртпашылықты кемітудің одан да басқа әдістері қарастырылып, сондай-ақ салық салудың халықаралық шарттарына біршама жақын корпоративтік табыс салығын айқындау тәртібі өзгертуді қамтамасыз етеді.

Жаңа салық заңына сәйкес салық салынатын табыс пайда алуға байланысты барлық шығындарды жылдық жиынтық табыстан шегеру жолымен айқындалынатын болды. Осылайша нақтылы салықтық негіз қалыптастырылды. Жаңа заңда, сондай-ақ негізгі қорларды жаңартуға кәсіпорынды ынталандыру мақсатында амортизация нормасы жеңілдетілген.

1995 жылғы қабылданған заңда қоршаған ортаны ластағаны үшін, жер қойнауын пайдалану мен арнайы төлемдер пайда болды. Бұл табиғи ортаны қорғау заңымен реттелінетін болды. Сондай-ақ зейнетақы жарналарын толық және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерін нормативті заңдвы актілерімен реттелінетін болды. Жаңартылған заңдағы негізгі мақсат отандық тауар өндірушінің аяқтан тұрулары және ауылшаруашылығы тауарларын өндірушілерге патенттің құны 80 %-ға азайтылып, фермерлер үшін патенттердің қарапайым жүйесі еңгізілді.

Заңды тұлғалардың табысына салынатын корпоративті табыс салығы тікелей салық болып табылғандықтан, бұл салық түрі заңды тұлғалардың мүмкіндіктерінің құнына қарай (жер, құрылыс) салынады. Яғни кәсіпорын пайдасының көлеміне қарай салынады. Сондықтан нарықтық экономикаға көшу кезінде ірі кәсіпорындар үшін 1995 жылы қабылданған салық заңы кері әсер етті. Себебі, сол кезде көп кәсіпорындар нарықтық жағдайға тез бейімделуі үшін дайын болмады. Бұл олардың сол кезде салық төлеулерінен жалтаруларынан, содай-ақ көп кәсіпорындардың жабылып, тоқтап қалуынан көрініс тапты. Осы себептерге байланысты 1998 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап салық кодексіне бірқатар өзгерістер мен түзетулер еңгізілді. Онда заңды тұлғалаларға қатысты жылдық жиынтық табысты реттеу тетігіне түзетулер еңгізілді. Бірақ қанша түзетулер еңгізілгенімен салықтың ауыртпашылығы заңды тұлғаларға әсерін тигізді. Көптеген кәсіпорындарда болашақта дамуы үшін жаңа технологиялармен жабдықталу қажеттілігін; өндірісті кеңейту мәселесін, жұмыссыздықтың қарқынды өсуінен; тоқтап қалған кәсіпорындарды іске қосу мәселесін; ауыл өндірісіне бет бұру мәселелерін шешу үшін салық кодексін шетел мемлекеттерінің тәжірибесіне сүйене отырып, жаңадан салық кодексін қабалдауды талап етті. Мысалы: Қытай мемлекетінде жаңадан құрылған кәсіпорындарға он жылға дейінгі мерзімге дейін салық салынбайды, содай-ақ көптеген мемлекеттерде салық ставкалары біздің мемлекетке қарағанда төмен және өздерінің отандық кәсіпкерлері үшін көптеген жеңілдіктер бар. Сондықтан 2001 жылдың 12-ші маусымында №209-II жарлығына сәйкес жаңа салық заңы қабылданды. Бұл кодексте көптеген салықтардың ставкалары төмендетілді.

Кодекстің ең басты ерекшелігі, бұрынғы салыққа қатысты заңдылық актілер тұтастай бір жүйеге келтірілді. Бұрын үш заң болса, енді ол жалғыз. Жалпы бөлімінде салықтардың түрлері жөнінде нақты мағлұматтар қамтылған. Ерекше бөлімінде қандай саладан қанша мөлшерде салық алынатындығы. Ал салықты жекешелендіру бөлімінде қылмыстық, әкімшілік кодексінде қамтылған салық төлеуге қатысты жауапкершілік мәселелері, салық жүйесіне қатысты заңды бұзған жағдайда қолданылатын шаралар қамтылды. Бұлардан басқа да келесідей өзқгертулер еңгізілді:

а) салықтың салмағы азайтылды. Әсіресе жағдайы нашар ауылшаруашылығы саласында патент арқылы жұмыс істеу еңгізілді және ауылшаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу саласына салық та азайтылды;

ә) кәсіпкерлікке қатысты қосылған құн салығы мен әлеуметтік салықтың ставкалары төмендетілді;

б) кәсіпкерлерді жиі тексеруге тосқауыл қойылып, тексеру мерзімдері реттелді;

в) заңды тұлғалар үшін патент негізінде салық салу режимі оңайлатылды;

г) табыс салығын төлеу мерзімдері өзгертілді.

Сонымен бұл бөлімді қорытындылай келе салық заңдарын дайындау, оны қалыптастыру кез-келген мемлекетте болатын күрделі процесс деп айтуымызға болады. Өйткені, онда қоғамның барлық тобының мүддесін тепе-тең жағдайда қалыптастыру талап етіледі.

Біздің мемлекетте салық салу заңы бірнеше кезеңнен өтіп, өзгертілді. Ең соңғы өзгеріс 2004 жылы еңгізілді. Коммерциялық емес және әлеуметтік секторлар үшін корпорациялық табыс салығы, мүлік салығы, жер салығы бойынша бірқатар жеңілдіктер белгіленді. Сондай-ақ шағын бизнес субъектілері үшін әлеуметтік салық пен корпорациялық табыс салығын есептеу мен төлеудің жеңілдетілген тәртібі еңгізілді.

Осыған қарап, мемлекет экономиканың әртүрлі салаларына салық салуды жетілдіру бағытында үлкен жұмыс жасағанын айтуға болады. Мәселен, аграрлық секторға, шағын бизнеске, әлеуметтік салаға, коммерциялық емес ұйымдарға және шикізат секторына салық салу режимі айтарлықтай жеңілдетілді, қазір олардың салық жүктемесінің деңгейі барынша қолайлы.

Атап айтар болсақ, заңды тұлға болып саналатын ауылшаруашылығы тауар өндірушілері үшін бюджетпен патент негізінде есеп айырысудың тәртібі көзделген арнайы салық режимі белгіленді. Патентттің есептелген құнына барлық салықтар енеді. Бұл ретте салық патенттің құнына еңгізіліп есептелген кезде оның мөлшерінен 80%-ға дейін жеңілдіктер беріліп отыр.

Бұл режимді қолданатын ауылшаруашылық тауар өндірушілері патент құнына қоса есептелген салықтар бойынша салықтық есеп тапсырудан босатылады, салықтарды бюджетке төлеу мерзімдері жеңілдетілді. Осы арнайы режимнің аталмыш саланың дамуына арнайы себеп болары айқын.

2002 жылы Республика бойынша бюджетке тиісті салалар бойынша 19, 3 млрд теңге сомасында корпорациялық табыс салығы мен қосылған құн салығы түскен. Жоғарыда аталған өлшемдерге сәйкес келетін кәсіпорындарға арнайы салық режимі бойынша салық мұқият есептелген. Бұл ретте шығынның болжамды сомасы 10, 4 млрд теңгені құраған. Бюджеттің кіріс бөлігінің жалпы түсімдеріне шаққанда бұл сома болмашы ғана құрайды және тиісінше бюджеттің шығыны аз болады. Бірақ, осы арнайы режимді еңгізу сөзсіз түрде өзін өзі ақтап шығады. Өйткені, бұл норманы өткізу арқылы болашақта елімізде өңдеуші салаларды қалыптастыру мен дамытуға жол ашылатын болады деп «Инвестициялық компания: Қазақстани инвестициялық қоры» акционерлік қоғамы басқармасы Зейнолла Кәкімжанов атап өтті.

Ел экономикасында тұрақтылық орнаған сайын отандық өнім өндірушілерге қолдау жасаудың, оның ішінде әсіресе бюджетке көп үлес қосатын ірі кәсіпорындарға салынатын салықты жетілдіруде мемлекетімізде салық жүйесінің даму тарихынан көріп, салық жүйесінің әрі қарай дамуы сөзсіз екендігін байқатты.

2001 жылы жаңадан қабылданған салық кодексінде кәсіпкерлікті одан әрі дамыту, қолдау және бюджет түсімдерінің толық уақытымен түсуін жетілдіруге кейбір салық ставкаларын төмендетуді талап етті.

Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында болашақтағы мемлекетіміздің негізгі байлық көзі шикізатты, соның ішінде, ең біріншіден мұнайды экспорттау болып табылады. Осыған сәйкес салық жүйесінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі шикізатты экспорттаушыларға салынатын салықтың тиімділігін арттыру болып табылады.

Аталған кемшіліктерді жою үшін, ең алдымен салық заңына жаңадан өзгертулер енгізу аса қажет болғандықтан 2004 жылдың 1 қаңтарынан салық коднксіне көптеген өзгертулер еңгізілді. Онда корпоративтік табыс салығы мен әлеуметтік салықты есептеу мен төлеудің жеңілдетілген тәртібі шағын бизнес субъектілері үшін белгіленді.

Коммерциялық емес және әлеуметтік секторлар үшін де корпоративтік табыс салығы, мүлік, жер салығы бойынша бірқатар жеңілдіктер еңгізілді. Ал, шикізат секторы бойынша, экспорттық операцияларға қосылған құн салығының нөлдік ставкасы қолданылатын болды. Сонымен қатар әлуметтік салық ставкасы 21%-дан 20%-ға төмендетіліп және оны 7%-ға қарай регрессивті ставка бойынша салынады. Жеке табыс салығының ең жоғарғы ставкасы 30%-20% дейін төмендетілді. Қосылған құн салығының 16% ставкасы 15% төмендетілді.

Олардың барлығы өндірістерді дамыту еңбекпен қамтуды ұлғайтуға, зейнетақы жинақтаушыларының көлемін арттыруға, ілеспе салаларды дамытуды ынталандыруға зор мүмкіндік береді. Ал ең бастысы, түптеп келгенде - бұл бюджетке түсетін түсімдерді арттырады, халықтың әл-ауқатын жақсартуға елеулі әсер етеді және еліміздің экономикасының тұрақты өсуін қамтамасыз ететін болады.

Сонымен салықты даму тарихы тәуелсіздік алғаннан бері дамып, аз уақыттың ішінде көптеген кезеңдерден өтіп, өзгерістер еңгізіліп, дамуда. Бірақ осы өзгерістерден соң салық жүйесі қоғам дамыған сайын, технология мен өндіріс өскен сайын, соған сәйкес өзгеріп отырады, яғни бұл үзіліссіз процесс.