Топырақ жамылғысы және шаруашылық

Жоспар
Кіріспе

Боосфера. 1
Топырақ жамылғысы және шаруашылық. 2

Органикалық дүние адам өмірінде және өндірісте үлкен рөл атқарады.
Жердегі органикалық дүние әр түрлі (жануарлар дүниесі, өсімдіктер, микроағзолар) және үздіксіз. Жер бетінде ұзақ уақыт бойы қандай да бір тірі ағзалар болмаған аймақ жоқ. Осы тұжырым XIX ғасырдың бірінші жартысында неміс ғалымы – Александр Гумбольд, орыс ғалымы – Карл Максимович Бэр және ағылшын ғалымы – Чарльз Дарвинмен дәлелденген болатын.
Ч. Дарвин былай деп жазған: “Біздің әлеміміз толығымен тіршілікке толы деп айта аламыз! Тұщы немесе жерасты көлдер болса да, ыстық минералды көздер не мұхиттың кең және терең кеңістіктер болса да, атмосфараның жоғарғы қабаты не мәңгі қарлар жамылғысының беті болса да, солардың бәрінде тірі ағзалар тіршілік етеді”. В. И. Вернадский ғылымға “повсюдность жизни” деп атаған.
Жер шарындағы ағзалардың таралу аймағы биосфера деп аталады. Биосфера атмосфераның 10 км-ге дейінгі биіктігін, жер қыртысының 3км-ге дейінгі тереңдігін және мұхиттардың бүкіл көлемін алып жатыр.
Биосфера органикалық заттардың әр түрлі күйлерде күн энергиясын
жинақтай алу қабілітіне ие.
Адам баласы, биосфера өнімімен және оның даму заңдылықтарымен пайдаланып, өндіру және өндіргіш күштің түрлі құралдарын тапты. Оған жұмыс істейтін мал, егістікті қорғайтын орман жолақтары, адам күшімен өнімді жоғарлату мақсатымен өзгерілген топырақ жамылғысы, мәдени өсімдіктер жатады. Осының бәрі – адамның материалды қажеттілігін өтеуге көмектесетін адам қолындағы биологиялық қару.
Жер бетіндегі тірі заттар саны қанша? В. И. Вернадскийдің орташа есептеуі бойынша тірі заттар массасы 2*10т құрайды.
Атап өту керек, литосфера мен гидросфераның салмағын тірі заттар салмағымен салыстыру әлі түк емес. Норвег геохимигі В. М. Гольдшмидт литосфераны 13,5 фунт салмағы бар тас ыдысымен салыстырып көрді; егер онымен ары қарай барлық Жер қабықшалармен салыстыратын болсақ, онда гидросфера сол ыдысқа құйылған 1 фунт су, атмосфера кішкентай тиіннің салмағы, ал барлық тірі заттар массасы қағаз марка салмағына тең болар еді. Б.Б. Полынов жанама материя салмағын тірі заттар салмағымен салыстыру мүмкін емес екенін көрсетті.
Одан дәлірек, В. И. Вернадский мен Б. Б. Полынов жасаған салыстыру: олар биосфераны құрайтын тірі заттарды, өзіне литосфера, атмосфера, гидросфера элементтерін қосатын және олардың құрамын қатты өзгертетін дауылмен салыстырылуы.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

СОДЕРЖАНИЕ

Боосфера. 1
Топырақ жамылғысы және шаруашылық. 2

Шаруашылық және құрлықтың органикалық дүниесі.

Боосфера.

Органикалық дүние адам өмірінде және өндірісте үлкен рөл атқарады.
Жердегі органикалық дүние әр түрлі (жануарлар дүниесі, өсімдіктер, микроағзолар) және үздіксіз. Жер бетінде ұзақ уақыт бойы қандай да бір тірі ағзалар болмаған аймақ жоқ. Осы тұжырым XIX ғасырдың бірінші жартысында неміс ғалымы – Александр Гумбольд, орыс ғалымы –Карл Максимович Бэр және ағылшын ғалымы –Чарльз Дарвинмен дәлелденген болатын.
Ч. Дарвин былай деп жазған: “Біздің әлеміміз толығымен тіршілікке толы деп айта аламыз! Тұщы немесе жерасты көлдер болса да, ыстық минералды көздер не мұхиттың кең және терең кеңістіктер болса да, атмосфараның жоғарғы қабаты не мәңгі қарлар жамылғысының беті болса да, солардың бәрінде тірі ағзалар тіршілік етеді”. В. И. Вернадский ғылымға “повсюдность жизни” деп атаған.
Жер шарындағы ағзалардың таралу аймағы биосфера деп аталады. Биосфера атмосфераның 10 км-ге дейінгі биіктігін, жер қыртысының 3км-ге дейінгі тереңдігін және мұхиттардың бүкіл көлемін алып жатыр.
Биосфера органикалық заттардың әр түрлі күйлерде күн энергиясын
жинақтай алу қабілітіне ие.
Адам баласы, биосфера өнімімен және оның даму заңдылықтарымен пайдаланып, өндіру және өндіргіш күштің түрлі құралдарын тапты. Оған жұмыс істейтін мал, егістікті қорғайтын орман жолақтары, адам күшімен өнімді жоғарлату мақсатымен өзгерілген топырақ жамылғысы, мәдени өсімдіктер жатады. Осының бәрі – адамның материалды қажеттілігін өтеуге көмектесетін адам қолындағы биологиялық қару.
Жер бетіндегі тірі заттар саны қанша? В. И. Вернадскийдің орташа есептеуі бойынша тірі заттар массасы 2*10т құрайды.
Атап өту керек, литосфера мен гидросфераның салмағын тірі заттар салмағымен салыстыру әлі түк емес. Норвег геохимигі В. М. Гольдшмидт литосфераны 13,5 фунт салмағы бар тас ыдысымен салыстырып көрді; егер онымен ары қарай барлық Жер қабықшалармен салыстыратын болсақ, онда гидросфера сол ыдысқа құйылған 1 фунт су, атмосфера кішкентай тиіннің салмағы, ал барлық тірі заттар массасы қағаз марка салмағына тең болар еді. Б.Б. Полынов жанама материя салмағын тірі заттар салмағымен салыстыру мүмкін емес екенін көрсетті.
Одан дәлірек, В. И. Вернадский мен Б. Б. Полынов жасаған салыстыру: олар биосфераны құрайтын тірі заттарды, өзіне литосфера, атмосфера, гидросфера элементтерін қосатын және олардың құрамын қатты өзгертетін дауылмен салыстырылуы.
Құрлықтағы тірі заттар массасында өсімдіктер көп орын алады; олар жануарлар дүниесінің массасынан 1000 есе көп. Құрлықтағы тірі заттар массасының реті осындай: бірінші орында – орман, екіншіде –шөп өсімдіктері(орман массасынан 5-10 есе аз), үшінші орында –топырақтағы тірі ағзалар бесіншіде –жануарлыр тұр.
Жердегі зат алмасу, Жердің газ қабықшасын құрудағы, атмосферадағы оттегі мен көмірқышқыл газын реттеудегі орманның биосферадағы рөлі өте зор.
Соңғы онжылдықта, өнеркәсіптің дамуына байланысты, атмосферадағы көмірқышқыл газы көбейе түсті.
Көмірқышқыл газының көп бөлігі(1,84*10т) теңіз суында, одан азырақ(2,2*10т) атмосферада жатыр. Өнеркәсіптер жылына 1-2*10т көмірқышқыл газын бөледі. Қазіргі тірі заттардың қалыптасуына 1-2*10т, яғни атмосферадағы бар болғаннан көбірек көмірқышқыл газ қажет болған. Көмір жаққаннан бөлінген қымырқышқыл газ толығымен биосферадағы жасыл өсімдіктермен, соның ішінде, ормандармен сіңіріле алады. Орман ол Жердің “өкпесі”, олар көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегін бөледі.

Топырақ жамылғысы және шаруашылық.

Жер беті мен атмосфераның беттескен жерінде жұқа қабықша –топырақ қалыптасқан. Жердің табиғи қабықшасы зональды, ол топырақ түзуші, яғни климаттық жағдайларға, өсімдік жамылғысына, жануарлар дүниесіне және басқа да табиғи жағдайларының зональдылығына байланысты.
XIX ғасырдың соңында В. В. Докучаев зональдық заңын ашты. Осы заң негізінде былай тұжырымдауға болады: “Географиялық зонаның бір элементін атасаң, мен қалғандарын атай аламын”.
В. В. Докучаев топырақ – ол бүкіл табиғаттың айнасы екенін көрсетті.
В. В. Докучаев Ресейде бес зонаны көрсетті. Олардың әрбіреуіне өзінің агротехникасы мен ауылшаруашылық әдістер тән.
Осы бес зонаның әрбіреуін және В. В. Докучаев ойынша оған қолданылатын жер өңдеу әдістерін көрсетейік:
1.Солтүстік (бореальды) зона (тундра және орманды тундра).
Осындай топырақты құрғатып, желдету (аэрациялау) керек. В. В. Докучаев оған қолданылатын жер өңдеу әдісіне орай оны аэрация зонасы деп атады.
2. Орманды зона.
В. В. Докучаев осы зонаны, жерді өңдеу әдісіне орай минерализация зонасы деп атады. Өйткені ондағы топырақты калий, фосфор, азот бар тыңайтқыштармен байыту керек.
3. Қарашірік зонасы.
В. В. Докучаев қарашірікті “топырақ ханы” деп атады. Оған қолданылатын жер өңдеу әдісіне байланысыты оны физиация зонасы деа атады. Өйткені осындағы қарашіріктің құрылымын жақсарту үшін оған дұрыс физикалық әсер ету керек.
4. Қызыл және сұр топырақты зона.
В. В. Докучаев осы зонаны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.