Қазақстан Республикасының ақша жүйелері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1. Қазақстан Республикасының ақша жүйесі.

1. 1 Ақшаның қажеттігі және шығу тегі, ақшаның мәні, қызметтері

1. 2 Ақшаның негізгі түрлері

1. 3 Коммерциялық банктердегі қолма-қолсыз ақшалар түсінігі және олардың жүргізілу тәртібі

2. Қазақстан Республикасының екінщі деңгейлі банктеріндегі қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалармен есеп-айырысуды талдау.

Қазақстан Республикасының екінщі деңгейлі банктеріндегі колма-қолжәне қолма-қолсыз ақшалармен есеп-айырысу жағдайларын талдау
Қазақстан Республикасының қаржы ұйымдарының қолма-қол жәнеқолма-қолсыз ақшалармен есеп-айырысу жағдайлары

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Ақшаның өндіргіш күштер мен тауар қатынастарының біршама жоғары дамуы нэтижесінде пайда болгандығы ертеректен бізге белгілі. Ақшаның жаратылысын зерттегендегі басты анық болғанды, ол, оның тауарлы шығу тегіне байланыстылығын көрсетедІ. Тауар - сатуға немесе айырбастауға арналған еңбек өнімі. Осы еңбек өнімінің тауарға айналуы ақшаның пайда болуының объективтік алғы шарттарын туғызған.

Нақты жэне абстракты еңбектің, жеке жэне қоғамдық еңбектің бөлінісі, тұтыну құны мен қүнның арасында тауар табиғатына байланысты болатын қайшылықтар айырбас қүнның эр түрлі формаларын туғызды. Айырбас - бүл бір тауар өндірушіден, екінші біреуіне жүретін тауардың қозғалысын білдіреді. Мүнда тауарлардың баламалылығын (мал = бидай = балта), яғни, тауардың түріне сапасына, формасына және тағайындалуына байланысты өлшенуін талап етеді. Сонымен қатар, әр түрлі тауарлардың бір біріне өлшенуіне ортақ негіз болуы қажет.

Қазақстандық банктердің қолма-қол жэне қолма-қол емес ақшалармен есеп-айырысу жағдайларын талдау жағдайдың жақсарғанын көрсетеді. Алайда, банктердің несиелік портфелінің аталған өсімі ссудалық портфелді жақсартудың негізгі көрсеткіші емес, яғни бұл, банктің несиелік тэсекелінің көлемін де кеңейтеді. Қаржылык жағынан тұрақты жэне неғұрлым несие қабілетті кәсіпорындардың көпшілігі банктердің несиелерін пайдаланды.

Ақшаның объективті қажеттігі тауар өндірісі жэне айналысының болуына сэйкес қалыптасты. Ақша - бұл тауар айналысы қүралы және ізбасары болып табылады. Тауар мен ақша бір бірінен бөлінбейді, себебі ақша айналысынсыз тауар айналысының да болуы мүмкін емес.

Ақша тауардан бөлініп шыққанымен де ол, ерекше тауар болып қала береді. Сөйтіп, ақшаның жалпыға бірдей балама рөлі тарихта алтынға бекітіледі. Сондықтан да, алтынның басқа тауарлардың құнын бейнелеуі бүл, оның табиғи қасиетіне тэн болып келеді. Біріншіден, бұл алтынның тамаша табиғи сапалылығы, яғни оның оңай бөлінетіндігі, әдемілігі және таттанбайтындығына байланысты. Екіншіден, оның құны өте жоғары, сондай-ақ, оның қоры сирек болғандықтан да, онът өндіруге кететін енбек шығыны жоғары болады.

Сонымен қатар, ақша өндіріс жэне бөлу процесіндегі адамдар арасындағы қатынасты бейнелейтін, тарихи түрде дамып келген экономикалық категория болып табылады.

Ақшаның экономикалық категория ретіндегі мэні, оның мынадай үш касиетінің біртұтастығынан көрінеді:

жалпыға тікелей айырбасталу формасы;
айырбас қүнының дербес формасы;
еңбек өлшемінің сыртқы заттай (материалдану) формасы. Ақшаның жалпыға тікелей айырбасталу формасы ретіндегі қасиеті,

акшаның кез келген материалдық бағалы затқа тікелей айырбасталатынын

сипаттайды. Кеңес үкіметі кезеңінде бүл мүмкіндік тар көлемде, яғни тек қоғамдық жиынтық өнімді бөлу жэне пайдалану процесінде гана қолданылған. Себебі, ол уақытта кәсіпорын, жер, орман, жер қойнауын жэне т. б. сату мүмкін емес болатын. Қазіргі кезде жекешелендіру процесі басталғалы бері, ақшаның бұл қасиетінің камтитын уақымы біршама кеңейе түскен.

1. . Қазақстан Республикасының ақша жүйесі.

1. 1 Ақшаның қажеттігі және шығу тегі, ақшаның мэні, қызметтері

Ақшаның өндіргіш күштер мен тауар қатынастарының біршама жоғары дамуы нэтижесінде пайда болғандығы ертеректен бізге белгілі. Ақшаның жаратылысын зерттегендегі басты анық болғанды, ол, оның тауарлы шығу тегіне байланыстылығын көрсетеді. Тауар - сатуға немесе айырбастауға арналған еңбек өнімі. Осы еңбек өнімінің тауарға айналуы ақшаның пайда болуының объективтік алғы шарттарын туғызған.

Нақты жэне абстракты еңбектің, жеке жэне қоғамдық еңбектің бөлінісі, тұтыну құны мен құнның арасында тауар табигатына байланысты болатын қайшылықтар айырбас қүнның эр түрлі формаларьтн тугызды. Айырбас - бұл бір тауар өндірушіден, екінші біреуіне жүретін тауардың қозғалысын білдіреді. Мұнда тауарлардьщ баламалылығын (мал = бидай = балта), яғни, тауардың түріне сапасына, формасына жэне тағайындалуына байланысты өлшенуін талап етеді. Сонымен қатар, әр түрлі тауарлардың бір біріне өлшенуіне ортақ негіз болуы қажет.

Мұндай негізге тауарлардың кұны, демек тауар өндірісі процесінде жұмсалатын жэне сол затқа айналып отырған коғамдық еңбек жатады. Тек қогамдық еңбек кана (жек адамның еңбегі емес) тауарларды өлшенетін жасайды. Нарықта бір тауарды екінші бір тауарға айырбастаудың өзі бұл тауарларға еңбектің шығындалғандығын, ягни екі тауардың да құнының барлығын көрсетедІ. Осыған байланысты жекелеген тауарларды өндіруге жүмсалған еңбек эр түрлі болып, нэтижесІнде олардың құндары да, бірдей болмайды. Сөйтіп, қоғамдық еңбекті немесе кұнды сандық жағынан өлшеу қажеттігі туындап, айырбас құнының (Імал = 1 қап бидайға) ұғымы туындайды.

Айырбас құны - бүл бір тауардың басқа да бір тауарға белгілі сәйкестікте айырбасталу қабілетін білдіреді.

Натуралды шаруашылық түсында өнім тек өндірушінің жэне оның жан-ұясының қажетін да, ол тұтыну кұны қасиетіне ие болды. Тауар өндірісі түсында өндірушіні өз өнімін айырбастау үшін, бірінші кезекте құны, содан кейін оның түтыну құны қызықтырады. Егер, тауардың тұтыну күны болмаса, яғни оны ешкім қажет етпесе, онда оны айырбастау мүмкін емес.

Демек, айырбасқа арналмаған тауардың өндіруші үшін тұтыну құны болса жеткілікті. Ал, егер де тауар айьтрбасқа арналған болса, онда, оның өндіруші үшін айырбас құны мен сатып алушы үшін түтыну кұны болуға тиіс.

Сөйтіп, тауарлар айырбасының дамуы өз кезегінде құнның мынадай формаларының қалыптасуына себеп болған:

Алғашқы формасы- өндіргіш күштердің төменгі даму сатысынатән құнның жай жэне кездейсок формасы. Айырбастың бүлформасына бір еңбек өнімі екінші бір еңбек өніміне тікелейайырбасталынып отырған. Мысалға, бір мал бір қап бидайғаайырбасталды.
Екінші формасы- бұл құнның толық немесе жалпы формасыменсипатталады. Еңбек бөлінісінің дамуы жэне өндірістің өсуінэтижесінде нарықтағы тауарлар саны мен түрлері арта түседі. Мұнда, көбіне, бір тауар басқа да көптеген балама- жүрген. Мьтсалға:

1 қап бидай = 1 қойга = 1 балтага = 1 қүмыраға жэне т. б.

Үшінші формасы- бұл құнның жалпылама формасы. Әр тауарөндіруші өздерінің еңбектеріне қарай барлығына бірдей қажетжалпылама тауар алуға тырысады. Осыған байланысты жергіліктінарықтарда, тауарлар массасынан жалпылама балама ролдежүретін тауарлар ығысып шығады. Мүндай тауарлар ролін, кейхалықтарда мал (ертедегі гректе, римдіктерге, славяндарда, моңғолдарда және т. б. ), аң терісі (Скандинавияда, ертедегіРусьте), шай (Қытайда), тұз (Абиссинияда), піл сүйегі (ОңтүстікАфрикада) атқарады. Ресейге қосылғанға дейінгі Қазақстанныңкейбір алыс түпкірлерінде ішкі сауда-саттық жүргізу үшінжалпыға бірдей балама ретінде тоқты немесе саулық қойпайдаланылған. Бірақ, аталған тауарлар мұндай рөлде ұзақ уакытжүрмеген, себебі олар тауар айналысының талаптарынтолығымен қанағаттандыра алмайды жэне өздерінің баламальщ шартына сэйкес келмейді.
Қүнның жалпыға балама формасының дамуы нәтижесінде барлықтауарларға тікелей айырбасталатын тауарлар элемінен ерекше біртауар - ақшалай формасы қалыптасты. Ол тауар рөлін бағалыметаллдар: алтътн жэне күміс атқарды. Сонымен, ақшадегеніміз- бүл барлық тауарлардың қүнын белгілейтін, жалпыға баламаретінде пайдаланылатын ерекше тауарды білдіреді.

Ақшаның объективті қажеттігі тауар өндірісі жэне айналысының болуына сэйкес қалыптасты. Ақша - бұл тауар айналысы құралы жэне ізбасары болып табылады. Тауар мен ақша бір бірінен бөлінбейді, себебі ақша айналысынсыз тауар айналысының да болуы мүмкін емес.

Ақша тауардан бөлініп шықканымен де ол, ерекше тауар болып қала береді. Сөйтіп, ақшаның жалпыға бірдей балама рөлі тарихта алтынға бекітіледі. Сондықтан да, алтынның басқа тауарлардың құнын бейнелеуі бүл, оның табиғи қасиетіне тән болып келеді. Біріншіден, бұл алтынның тамаша табиғи сапалылығы, яғни оның оңай бөлінетіндігі, эдеміліғі жэне таттанбайтындығына байланысты. Екіншіден, онын құны өте жоғары,

сондай-ақ, оның қоры сирек болғандықтан да, оны өндіруге кететін еңбек шығыны жоғары болады.

Сонымен қатар, ақша өндіріс жэне бөлу процесіндегі адамдар арасындағы қатынасты бейнелейтін, тарихи түрде дамып келген экономикалық категория болып табылады.

Ақшаның экономикалық категория ретіндегі мэні, оның мынадай үш қасиетінің біртұтастыгынан көрінеді:

жалпыға тікелей айырбасталу формасы;
айырбас құнының дербес формасы;
еңбек өлшемінІң сыртқы заттай (материалдану) формасы. Ақшаның жалпыға тікелей айырбасталу формасы ретіндегі қасиеті,

ақшаның кез келген материалдық бағалы затқа тікелей айырбасталатынын сипаттайды. Кеңес үкіметі кезеңінде бұл мүмкіндік тар көлемде, яғни тек қоғамдык жиынтық өнімді бөлу жэне пайдалану процесінде ғана қолданылған. Себебі, ол уақытта кэсіпорын, жер, орман, жер койнауын және т. б. сату мүмкін емес болатын. Қазіргі кезде жекешелендіру процесі басталғалы бері, ақшаның бүл қасиетінің қамтитын уақымы біршама кеңейе түскен.

Ақшаның екінші қасиеті тауарларды сатумен тікелей байланыссыз. Бүл формасында ақша, несие беру, қарызды өтеу, мемлекеттік бюджеттің кірістерін қалыптастыру, өндірістік және өндірістік емес шыгындары эр түрлі жолдармен қаржыландыруда ¥лттық банктің несиелік ресурстарын коммерциялық банктерге сатуы барысында және т. б. жағдайларда қолданылады.

Ақшаның соңғы қасиеті, тауар өндіруге жұмсалған еңбектің акша көмегімен өлшеуге болатын кұнын сипаттайды.

1. 2 Ақшаның негізгі түрлері

Ақша, өзінің дамуы барысында екі түрге бөлінеді: нағыз (толық бағалы) ақшалар жэне құндық белгілер (толық бағалы емес ақшалар) .

Нағыз ақшалар - бұл номиналдық құны оны дайындауға кеткен нақты құнымен сәйкес келетін металл ақшаларды білдіреді.

Мүндағы металл ақшалар мыстан, күмістен және алтыннан жасалады. Металл ақшалардың монета түріндегі формасы - бұл олардың соңғы формасы болып табылады.

Алғашқы монеталар VII ғ. б. э. б Ертедегі Қытайда және ЕртедегІ Лидия мемлекетінде пайда болды. Киев Русінде алғашқы монеталардың пайда болуы IX - X ғғ. жатады. Бастапқы кездері айналыста алтын монеталарымен қатар, күміс монеталар да қоса жүреді.

Алтын айналысына бірқатар елдер де XIX ғ. екінші жартысында өтті. Бүл елдердің ішінде алтын өндіру жағынан бірінші орынды, өзінің отарларымен бірге ағылшын елі де алған. Металл айналысына өтуге жэне алтынның ақша қызметін атқаруына, оның кымбат бағалы металл ретіндегі мынадай қасиеттері себеп болған: оңай бөлінетіндІгі және қасиетін жоғалтпай бірігетіндігі, сакталғыштығы арқасында толық бағалы ақшалар барлык бес қызметті де бірдей атқарады.

Алтын айналысы тұсында кұнның қағаздай белгілерінің пайда болуының мынадай объективті қажеттіліктері болған:

Алтын өндірісі тауар өндірісі артынан ілесе алмағандықтан даайналыстағы ақшаға деген қажеттілікті толык өтей алмады.
Жоғары құнды алтын ақшалар ұсақ қүнды айналымға қызметкөрсете алмады.
Алтын стандарты, жалпы алғанда өндірісті жэне тауар .

Сонымен, алтын айналысы бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін ғана болып, соғысушы елдер өздерінің шығыстарын жабу мақсатында құнның қағаздай белгілерін шығаруды ұлғайтты. Соның нэтижесінде, біртіндеп алтын айналыстан шыға бастайды.

Нағыз ақшаның орынбасарлары (қүндық белғілері) - номинальдық құны нақты қүнынан, яғни олардың өндірісіне кеткен қоғамдық еңбектен жоғары болып келетін ақшаларды білдіреді.

Оған мыналар жатады:

құнның металлдық белгілері - арзан бағалы металдардан жасалғанұсақ монеталар, мысалға жез, алюминий т. б. монеталар;
құнның қағаздан жасалған белгілері. Құнның қағаздай белгілері екігебөлінеді: ақшаларға.

Қағаз ақшалар - бұл нағыз ақшалардың өкілдері болып табылады. Тарихта олар айналыста жүрген алтын және күміс монеталардың орынбасарлары ретінде пайда болған. Бүл қағаз ақшалардың айналыста

жүруінің объективті мүмкіндігі, олардың айналыс кұралы қызметін атқару ерекшеліктеріне байланысты болды.

Металл ақшалардың кағаз ақшаға ауысуының мынадай өзіндік себептері болған:

металл ақшалардың тасымалдап алып журу қолайсыздығы;
металл ақшалардың мемлекеттік билік органдарының жасағанәрекетінің нәтижесінде, яғни қазынаға қосымша табыс алумақсатында металлдық құрамын төмендету барысында бүлінуі;
бағалы металдарды өндірудің қағаз ақшаларды шығаруғақарағанда өте қымбатқа түсуі;
эмиссиондық табыс (шығарылған ақшалардың номиналдық құнымен олардың құны арасындағы айырма) алу мақсатындақазынаның қағаз ақшаларды шығаруы;
бюджет тапшылығын жабу мақсатында қағаз ақшалардыңшығарылуы.

Алғашқы қағаз ақшалар б. э. XII ғ. Қытайда, 1690 ж. Ұлыбритан отары болған Солтүстік Америкада, 1762 ж. Австрияда жэне 1769 ж. Ресейде пайда болды. Бірінші дүние жүзілік соғыс жылдары қағаз ақшалар барлық елдерде шығарылды. Қазіргі кезде ақшалар қазыналық билеттер түрінде он елде (АҚШ, Италия, Индия, Индонезия және т. б. ) ғана сақталған. Кешегі КСРО-да 1961 ж. болған ақша реформасы неғізінде қағаз ақшалар, яғни 1, 3, 5 рубльдік қазыналык билет формасында соңғы рет айналымға шығарылып, кейіннен Ресейдегі 1991 -92 жж. ақша реформасы нэтижесінде алынып тасталды.

Қағаз ақшалар (қазътналық билеттер) - бюджет тапшылығы жабу мақсатында қазынамен шығарылатын және металға ауыстырылмайтын, сондай-ақ мемлекет белгілеген бағамы бар құнның белгісін білдіреді.

Қағаз ақшалар тек кана айналыс құралы жэне төлем кұралы қызметін атқарады. Олардың айналыста үлғаюы мемлекеттің қаржы жетіспеушілігіне байланысты түсіндіріледі. Қағаз акшалар өзінің табиғаты жағынан түрақсыз жэне қүнсыздануға тез икемді болып келеді. Олардың күнсыздану себептеріне: айналыска басы артық қағаз ақшалардың шығарылуы, эмитентке деген сенімнің төмендеуі жэне төлем балансының қолайсыздық жағдайы жатады.

Несиелік ақшалар - тауар өндірісінің дамуымен, яғни тауарларды сатып алу жэне сатудың уақытын кешіктіріп төлеуге (несиеге) берілуімен байланысты пайда болады. Олардың пайда болуы ақшаның төлем құралы қызметін атқаруымен де байланысты келеді. Бұл ақшалардың экономикалық мэні - ақша айналымын икемді етуі; нағыз ақшаларды үнемдеуі; қолма-қолсыз ақша айналымының дамуына мүмкіндік жасауымен сипатталады.

Несиелік ақшалардың мынадай түрлері бар: вексель банкнота, чектер, және несиелік карточкалар.

Вексель - белгілі бір соманы алдын ала келісілген мерзімде жэне белгіленген жерде төлейтіндігі туралы борышқордын жазбаша қарыздық міндеттемесін білдіреді.

Вексельдің екІ түрі болады: жай вексель жэне аудармалы вексель.

Жай вексель - борышқордың қарыз берушіге берген төлеу туралы сөзсіз міндеттемесі.

Аудармалы вексель (тратта) - вексель берушінің (трассанттың) қарызды алушыға (трассатқа) белгілі соманы белгіленген мерзімде үшінші бір тұлғаға (ремитентке) төлеу туралы бұйрығынан білдІреді. Трассат тратта бойынша төлеуге келісімін бергеннен бастап, борышқор болып табыладьт. Аудармалы вексель келесі бетіндегі индоссаментке (басқа біреуге аударуы туралы қолына) байланысты айналыста бола алады. Аудару туралы қолдардың көбеюіне байланысты вексель айналысы ұлғая түседі жэне мұндағы эр индоссант, векселъ бойынша бірлескен түрде жауап береді.

Жай веексель мен аудармалы вексель - коммерциялық вексельдің түрлері болып табылады.

Сонымен қатар, вексельдің мынадай түрлері болады: қаржылық, қазыналык, достық, бронзалық.

Қаржылық вексель - белгілі бір соманы қарызға беруден туындайтын қарыздык міндеттеме.

Қазыналық вексель - бүл қаржылық вексельдің бір түріне жатады. Қазыналык вексель бойынша мемлекет борышқор болып саналады.

Достык вексель - кейіннен банкте оларды есепке алу мақсатында бір біріне беріледі.

Бронзалық вексель - нақты қамтамасыз етілмеген карыздық міндеттемені білдіреді.

Вексельдің келесідей өзіне тән қасиеттері бар:

абстрактылық, яғни вексельде мэміленің нақты түрі көрсетілмейді;
даусыздық, яғни протест туралы актіні нотариуспен жасағаннан кейін

істі шара колданылған дейінгі қарыздың міндетті түрде төленуге

• айналымдық, яғни басқа бір тұлғаларға аударып жазу арқылы (индоссамент) төлем құралы ретінде вексельдің берілуі, вексельдік міндеттемелерді өзара есепке алуға мүмкіндік жасайды. Банкнота - қазіргі уақытта вексельдерді қайта есепке алу жолымен Орталық банктен шығарылатын, несиелік айналыс қүралы.

Ол вексельден және қағаз акшалардан өзара ажыратылады. Банкнотаның вексельден төмендегідей айырмашылығы бар:

мерзімділігіне қарай, егер де вексель мерзімді қарыздық міндеттеме болса (3-6 айлык), ал банкнота - мерзімсіз қарыздық міндеттеме;

1. 3 Коммерциялық банктердегі қолма-кол емес ақшалар түсінігі жэне олардың жүргізІлу тэртібі

Ақша экономикадағы рөлін өзінің атқаратын негізгі қызметтері арқылы орындайды. Ақшаның эр қызметі тауар айырбасы процесінен туындайтын тауар өндірушілердің формасы ретінде ақшаның әлеуметтік және экономикалық мазмүнының белгілі бір жақтарын сипаттайды.

Қазіргі экономикадағьт ақшаның атқаратын мынадай бес қызметі бар:

қүн өлшемі жэне басқа масштабы;
айналыс кұралы;
төлем қүралы;
қорлану жэне қор жинау құралы;
дүниежүзілік ақша.

Ақшаның құн өлшемі қызметі. Ақша жалпыға бірдей балама ретінде барлық тауарлардың құнын өлшейді. Ақша құн өлшемі ретінде: «мөлшері жағынан аттас, сапасы жагынан салыстыруға келетін тауарлар қүнын бейнелеу үшін тауарлар дүниесіне мартеиал беру» қызметін атқарады. Бірақ та тауарларды өзара өлшейтін ақша емес, тауарлар өндірісіне кеткен қоғамдық қажетті еңбек олардың бірінің біріне өлшенуіне жағдай жасады. Барлық тауарлар қоғамдық еңбек өнімдері, сондықтан олардың қүнын өзіндік құны бар нақты акшалар (алтын жэне күміс) өлшей алады.

Тауар күнының акшамен бейнеленуі оның бағасы деп аталады. Баға тауарды өндіруге жэне сатуға қажетті коғамдық еңбек шығынымен анықталады. Әрбір елде ақшаның өлшемі ретінде қабылданған және тауарлар бағасын өлшеуге қызмет ететін металлдың (алтын) баға белгілеу процесіндегі ақша бірлігіне бекітілетін салмақты саны баға масштабы деп аталады.

Бағалардың негізінде жэне олардың қозғалысында қүн заңы жатыр. Ақшаның құн өлшемі қызметі мен баға масштабы арасында өзара айырмашылық бар. Құн өлшемі - бүл мемлекетке тәуелсіз ақшаның экономикалық қызметін сипаттайды. Қүн өлшемі қызметі қүн заңына байланысты анықталады. Баға масштабы - бүл мемлекетке тәуелді, бірақ тауардың күнын көрсету үшін емес, тек оның бағасын бейнелеу үшІн қызмет етеді. Баға масштабы нарық заңына, яғни сұраныс пен ұсынысқа байланысты белгіленеді. Сөйтіп баға масштабьт арқылы ойша белгіленетін тауарлар бағасы, үлттық ақша бірлігіндегі көрсетілген нарықтық бағаға айналады.

Бүгінгі таңда тауарлар алтынға тікелей айырбасталмайды жэне олардың бағасы алтынмен бейнеленбейді. Акшаның бұл қызметін алтынның орнында жүретін оның құндық өкілдері немесе қағаз және несиелік ақша белгілері атқарады. Мұндай ақшалардың меншікті қүны болмайтындықтан да, оларды толық бағалы емес ақашалар деп атайды. Өйткені, олар тауарлар қүнын толық өлшемейді, бірақ өлшеуге қатынасады.

Ақшаның айналыс қүралы қызметі. Айналыс кұралы қызметінде ақша тауар айналысы процесінде делдалдық рөл атқарады. Тауар айналасы мынадай процесстерді камтиды: тауар сату, яғни оның ақшаға айналуы, жэне

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.