Кедендік операцияларды жүргізудің ақпараттық жүйесін тұрғызу
КІРІСПЕ
I. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1. Ақпараттық жүйені құру қағидалары...
1.2. Кеден қызметінің және басқару құрылымының сипаттамасы ... ... ... ... ...
1.3. Ақпараттық жүйені құру мақсаты ...
1.4. Ақпараттық жүйеге қойылатын талаптар..
1.4.1. Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар...
1.4.2. Ақпараттық жүйенің сенімділігіне қойлатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4.3. Эргономика және техникалық әсемдікке қойылатын талаптар ... ... ... ... ..
1.4.4. Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4.5. Стандарттау және бірігейлеу жөніндегі талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4.6. Ақпаратты рұқсатсыз кіруден қорғау үшін қойылатын талаптар ... ... ... ..
1.4.7. Ақпараттың сақталынуы жөніндегі талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4.8. Коммуникациялық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар
1.4.9. Ақпараттық жүйесін құру мақсаты және оның атқаратын қызметі ... ... ...
1.5. Концептуалдық схема...
II. КЕДЕНДІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУ
2.1. Ақпараттық жүйені тұрғызудағы талаптар.
2.2. Техникалық қамтамасыздандыру...
2.3. Ақпаратты ұйымдастыру әдістері, құрылымы және құрамы ... ... ... ... ... ..
2.3.1. Машинадан тыс ақпараттық база..
2.3.2. Ішкі машиналық ақпараттық база
2.4. Математикалық қамтамасыздандыру ...
2.5. Программалық қамтамасыздандыру.
2.5.1. Жалпы программалық жабдықтау..
2.5.2. Арнайы программалық жабдықтау ... ..2.5.
3. Мәліметтер банктері және базалары ... .
2.5.4. Аймақтық және жергілікті желілер ... .
2.5.5. Желілердің коммуникациясы...
2.5.6. Ақпарат айырбастау хаттамалары..
2.5.7. Мәліметтерді өңдеу тәртіптемелері..
2.5.7.1. Мультибағдарламалық тәртіптеме ... .
2.5.7.2. Пакеттік тәртіптеме...
2.5.7.3. Реалды уақыт масштабындағы өңдеу тәртіптемесі...
2.5.7.4. Жүйе компоненттері арасындағы ақпарат айырбасы ... ... ... ... ... ... ... .
2.5.7.5. Сыныптау және кодтау жүйелері...
2.5.8. Қолдануға, техникалық қызмет көрсетуге, жөндеу мен сақтауға нұсқау.
2.5.9. Бақылау мысалы..
2.6. Құқықтық қамтамасыздандыру..
2.7. Лингвистикалық қамтамасыздандыру..
III. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ ДЕҢГЕЙІН БАҒАЛАУ..
3.1. Ақпараттық жүйені құруға кететін шығындарды бағалау ... ... ... ... ... ... ... .. ..
3.2. Ақпараттық жүйені дамыту бойынша ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНДЫ ... .
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР...
ҚОСЫМШАЛАР
I. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1. Ақпараттық жүйені құру қағидалары...
1.2. Кеден қызметінің және басқару құрылымының сипаттамасы ... ... ... ... ...
1.3. Ақпараттық жүйені құру мақсаты ...
1.4. Ақпараттық жүйеге қойылатын талаптар..
1.4.1. Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар...
1.4.2. Ақпараттық жүйенің сенімділігіне қойлатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4.3. Эргономика және техникалық әсемдікке қойылатын талаптар ... ... ... ... ..
1.4.4. Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4.5. Стандарттау және бірігейлеу жөніндегі талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4.6. Ақпаратты рұқсатсыз кіруден қорғау үшін қойылатын талаптар ... ... ... ..
1.4.7. Ақпараттың сақталынуы жөніндегі талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4.8. Коммуникациялық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар
1.4.9. Ақпараттық жүйесін құру мақсаты және оның атқаратын қызметі ... ... ...
1.5. Концептуалдық схема...
II. КЕДЕНДІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУ
2.1. Ақпараттық жүйені тұрғызудағы талаптар.
2.2. Техникалық қамтамасыздандыру...
2.3. Ақпаратты ұйымдастыру әдістері, құрылымы және құрамы ... ... ... ... ... ..
2.3.1. Машинадан тыс ақпараттық база..
2.3.2. Ішкі машиналық ақпараттық база
2.4. Математикалық қамтамасыздандыру ...
2.5. Программалық қамтамасыздандыру.
2.5.1. Жалпы программалық жабдықтау..
2.5.2. Арнайы программалық жабдықтау ... ..2.5.
3. Мәліметтер банктері және базалары ... .
2.5.4. Аймақтық және жергілікті желілер ... .
2.5.5. Желілердің коммуникациясы...
2.5.6. Ақпарат айырбастау хаттамалары..
2.5.7. Мәліметтерді өңдеу тәртіптемелері..
2.5.7.1. Мультибағдарламалық тәртіптеме ... .
2.5.7.2. Пакеттік тәртіптеме...
2.5.7.3. Реалды уақыт масштабындағы өңдеу тәртіптемесі...
2.5.7.4. Жүйе компоненттері арасындағы ақпарат айырбасы ... ... ... ... ... ... ... .
2.5.7.5. Сыныптау және кодтау жүйелері...
2.5.8. Қолдануға, техникалық қызмет көрсетуге, жөндеу мен сақтауға нұсқау.
2.5.9. Бақылау мысалы..
2.6. Құқықтық қамтамасыздандыру..
2.7. Лингвистикалық қамтамасыздандыру..
III. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ ДЕҢГЕЙІН БАҒАЛАУ..
3.1. Ақпараттық жүйені құруға кететін шығындарды бағалау ... ... ... ... ... ... ... .. ..
3.2. Ақпараттық жүйені дамыту бойынша ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНДЫ ... .
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР...
ҚОСЫМШАЛАР
1 - бап. Қазақстан Республикасындағы кеден ісі
Қазақстан Республикасындағы кеден ісі кедендік тіркеу төлемдері мен салықтарды тіркеу арқылы Қазақстан Республикасы кеденіндегі жинақтылығын және келісім шарттар іске асырылуын қамтамасыз ету, кедендік бақылау және кеден саясатын жүргізудің басқа да әдістерін жүргізу және де Қазақстан Республикасы кеден органдарының ұйымдастырушылық құқықтық негіздерінің іс әрекетін жүзеге асырады.
Қазіргі экономиканың дамуы еркін сауданың кең аумақтарына, қаржылық қордың қозғалысына, тауар мен қызметтер айналысының халқаралық келісімінің ролінің жоғарлауына талпынуымен, ұлттық экономика тенденциясы аймақтық халқаралық және бірыңғай шаруашылық комплекс айқын көрінеді. Жалпы бір заңдары бар материалдық және қаржылық құндылықтары бар қаржы наығы орнап келеді. Барлық мемлекеттерде ұлттық экономика ашық болып, халқаралық бәсекелес нарығы орнауда. Ғылыми–техникалық прогрессті қарқындатудың маңызды факторы – басқарудың барлық бөлімдеріне басқарудың әдістемелері мен нысандарын жетілдіру болып табылады.
Есептеу техникалары мен байланыстың жаңа құралдарын қолдану негізінде экономикалық-математикалық әдістері мен құралдарын қолданудың маңызды бір бағыты – басқаруда автоматтандырылған басқару жүйелерін құру болып табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің автоматтандырылған ақпараттық жүйесі кеден қызметінің үрдісін басқарудың автоматтандырылған жүйесін білдіреді.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық жүйесі негізгі ақпараттық технологияларын жүзеге асырудың құралы ретінде түсіндіріледі. Автоматтандырылған ақпараттық жүйесін дамыту - қазіргі техникалық –бағдарламалық кешен негізделген жаңа ақпараттық технологияларды кезең-кезеңмен дайындап шығару және оларды кеден саласына енгізу үрдісі деген сөз. [15]
Қазақстан Республикасындағы кеден ісі кедендік тіркеу төлемдері мен салықтарды тіркеу арқылы Қазақстан Республикасы кеденіндегі жинақтылығын және келісім шарттар іске асырылуын қамтамасыз ету, кедендік бақылау және кеден саясатын жүргізудің басқа да әдістерін жүргізу және де Қазақстан Республикасы кеден органдарының ұйымдастырушылық құқықтық негіздерінің іс әрекетін жүзеге асырады.
Қазіргі экономиканың дамуы еркін сауданың кең аумақтарына, қаржылық қордың қозғалысына, тауар мен қызметтер айналысының халқаралық келісімінің ролінің жоғарлауына талпынуымен, ұлттық экономика тенденциясы аймақтық халқаралық және бірыңғай шаруашылық комплекс айқын көрінеді. Жалпы бір заңдары бар материалдық және қаржылық құндылықтары бар қаржы наығы орнап келеді. Барлық мемлекеттерде ұлттық экономика ашық болып, халқаралық бәсекелес нарығы орнауда. Ғылыми–техникалық прогрессті қарқындатудың маңызды факторы – басқарудың барлық бөлімдеріне басқарудың әдістемелері мен нысандарын жетілдіру болып табылады.
Есептеу техникалары мен байланыстың жаңа құралдарын қолдану негізінде экономикалық-математикалық әдістері мен құралдарын қолданудың маңызды бір бағыты – басқаруда автоматтандырылған басқару жүйелерін құру болып табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің автоматтандырылған ақпараттық жүйесі кеден қызметінің үрдісін басқарудың автоматтандырылған жүйесін білдіреді.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық жүйесі негізгі ақпараттық технологияларын жүзеге асырудың құралы ретінде түсіндіріледі. Автоматтандырылған ақпараттық жүйесін дамыту - қазіргі техникалық –бағдарламалық кешен негізделген жаңа ақпараттық технологияларды кезең-кезеңмен дайындап шығару және оларды кеден саласына енгізу үрдісі деген сөз. [15]
1 “ҚР Кеден кодексі” - Алматы, ЮРИСТ, 2003 жылдың 5 сәірінде қабылданып, 2003 жылдың 1 мамырынан бастап күшіне енді.
2 “Кеден ісі туралы” Қазақстан Республикасының Заңы - Алматы, Дәнекер, 1999 жыл 16 шілде.
3 Назарбаев Н.Ә. “Президентінің Қазақстан халқына жолдауы - 2030” – //Казахстанская правда, Опубл. 11.10.97 год.
4 "Қазақстан Республикасының сертификация туралы заңы". Қазақстан Республикасының актілер жинағы № 424 – 1 заңнамасы. 16 шілде 1999 жыл;
5 “Таможенное право” (сборник документов) 1-2 том – Алматы 2001 год.
6 "Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитеті туралы" Қ.Р. актілер жинағы № 3329 нұсқауы. 14 ақпан 1997 жыл;
7 "Қ.Р. Кеден қызметін дамыту туралы 2004 – 2006 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту" Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы № 1019 қаулысы. 3 қазан 2003 жыл;
8 Кеден органдарымен жиналатын, кеден жиындары мен төлемдерінің Кеден органдарымен жиналатын, кеден жиындары мен төлемдерінің ставкаларын бекіту туралы Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы № 669 қаулысы. 8 шілде 2003 жыл;
9 Еуразиялық экономикалық бірлестікке кіретін мемлекет – мүшелерінің экспорттық бақылаудың бірыңғай тәртібі туралы Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы № 1075 қаулысы. 24 қазан 2003 жыл;
10 Сборник нормативных актов РК по Таможенному оформлению: Таможня и внешнеэкономическая деятельность в РК., Алматы, 2001. - 31 бет.
11 "Кеден Одағының қатысушы – мемлекеттер арасында жүретін товарлар мен кедендік рәсімдеуінің жеңілдетілген тәртібі туралы келісім ратификациясы" Қазақстан Республикасының Президентінің актілер жинағы № 68 – 2 заңы. 5 шілде 2004 жыл;
12 "Пассажирлер мен жүктерді халықаралық автомобильдік тасымалдау конвекциясы" Қазақстан Республикасының Президентінің актілер жинағы № 38 – 2 заңы. 22 ақпан 2000жыл;
13 О концепции единого информационного пространства РК и мерах по ее реализации: Постановление // Сборник актов Президента РК и Правительства РК. - 1998. № 25. - 56 - 96 бет.
14 Абсеметов М.А. Таможенное дело Казахстана (история, опыт, перспективы). Учебное пособие.- Астана, 2001, - 143 бет
15 Әлібеков С.Т. Қазақстанның кеден құқығы (жалпы және ерекше бөлім): Оқу құралы. – Алматы: Аркаим, 2002 ж. – 158 бет.
16 Мадияров Д.М., Қалдыбаев Н.Е., Төкенов Ұ.Н., Есімбаев С.О. “Кеден ісін ұйымдастыру және басқару” – Алматы, 2000 жыл.
17 Драганова В.Г. учебник, Основы таможенного дела: / Российская таможенная академия ГТК РФ. – Москва: ОАО “Издательство “экономика”, 1998. – 687 бет.
18 Дивиденко П.В., Құдайбергенов М.Б. ҚР кеден құқықтары (құжаттар жиынтығы).- Алматы: Данекер, 2000 ж.
19 Трубилина И.Т. Автоматизированные информационные технологии в экономике.– М.: Финансы и статистика, 2000.
20 Вендров А.М. CASE-технологии. Современные методы и средства проектирования информационных систем. - М: Фининсы и статистика, 1998.
21 Мишенин А.И. Теория экономических информационных систем. – М.: Финансы и статистика, 2000.
22 Голосов О.В. и др. Введение в информационный бизнес. – М.: Финансы и статистика, 1996.
23 Липаев В.В. Системное проектирование сложных програмных средств для информационных систем. – М.: СИНТЕГ, 1999.
24 Бралиева Н.Б., Байбулекова Л.А., Тилегенов А.И. Основы информациононго менеджмента: Учебное пособие. - Алматы: Экономика, 1998. - 88 бет.
25 Бралиева Н.Б., Гагарина Н.Л., Байшоланова Қ.С. Экономикадағы ақпарат жүйелері. Оқу құралы..- Алматы, НҰР, 2001 ж. – 90 бет.
26 Бралиева Н.Б., Тимошенко В.Ф., Гагарина А.Л. Информационные системы бизнеса: Учебное пособие для студентов экономических специальностей. - Алматы. РИК, 1994. 36-62 бет.
27 Васильков Ю.В., Василькова Н.Н. Компьютерные технологии вычислении в математической моделировании: Учебное пособие. – Москва: Финансы и статистика, - 2001. – 256 бет.
28 Гагарина Н.Л. Анализ данных на компьютере. - Алматы: Экономика, 2000. - 80 бет.
29 Гарнаев Excel, VBA, InterNet в экономике и финансах. Санкт-Петербург: БХВ - Санкт-Петербург, 2001. - 816 бет.
30 ДанилинН.С. Основы построения ЕАИС ГТК РФ: учебно - методическое пособие. - М.: РИО РТА, 1997
31 Дик В.В. Инфомационные системы в экономике. - М: Финансы и статистика, 1996. - 272 бет
33 Куправа Т.А. Создание и програмирование баз данных средствами СУБД dBASE III Plus, FoxPro, Clipper. - М.: Мир, 1991. - 110 бет
34 Липаев В.В., Потапов А.И. Оценка затрат на на разработку програмных средств. - М.:Финансы и статистика, 1998. - 180 бет.
35 Семенов Н.Г. Автоматизированные информационные технологии в экономике.- М.: Финансы и статистика, 2000. - 34 бет.
36 Қазақстан Республикасының “Ақпараттандыру туралы заңы” Егемен Қазақстан 2003 жыл 16 мамыр
2 “Кеден ісі туралы” Қазақстан Республикасының Заңы - Алматы, Дәнекер, 1999 жыл 16 шілде.
3 Назарбаев Н.Ә. “Президентінің Қазақстан халқына жолдауы - 2030” – //Казахстанская правда, Опубл. 11.10.97 год.
4 "Қазақстан Республикасының сертификация туралы заңы". Қазақстан Республикасының актілер жинағы № 424 – 1 заңнамасы. 16 шілде 1999 жыл;
5 “Таможенное право” (сборник документов) 1-2 том – Алматы 2001 год.
6 "Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитеті туралы" Қ.Р. актілер жинағы № 3329 нұсқауы. 14 ақпан 1997 жыл;
7 "Қ.Р. Кеден қызметін дамыту туралы 2004 – 2006 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту" Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы № 1019 қаулысы. 3 қазан 2003 жыл;
8 Кеден органдарымен жиналатын, кеден жиындары мен төлемдерінің Кеден органдарымен жиналатын, кеден жиындары мен төлемдерінің ставкаларын бекіту туралы Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы № 669 қаулысы. 8 шілде 2003 жыл;
9 Еуразиялық экономикалық бірлестікке кіретін мемлекет – мүшелерінің экспорттық бақылаудың бірыңғай тәртібі туралы Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы № 1075 қаулысы. 24 қазан 2003 жыл;
10 Сборник нормативных актов РК по Таможенному оформлению: Таможня и внешнеэкономическая деятельность в РК., Алматы, 2001. - 31 бет.
11 "Кеден Одағының қатысушы – мемлекеттер арасында жүретін товарлар мен кедендік рәсімдеуінің жеңілдетілген тәртібі туралы келісім ратификациясы" Қазақстан Республикасының Президентінің актілер жинағы № 68 – 2 заңы. 5 шілде 2004 жыл;
12 "Пассажирлер мен жүктерді халықаралық автомобильдік тасымалдау конвекциясы" Қазақстан Республикасының Президентінің актілер жинағы № 38 – 2 заңы. 22 ақпан 2000жыл;
13 О концепции единого информационного пространства РК и мерах по ее реализации: Постановление // Сборник актов Президента РК и Правительства РК. - 1998. № 25. - 56 - 96 бет.
14 Абсеметов М.А. Таможенное дело Казахстана (история, опыт, перспективы). Учебное пособие.- Астана, 2001, - 143 бет
15 Әлібеков С.Т. Қазақстанның кеден құқығы (жалпы және ерекше бөлім): Оқу құралы. – Алматы: Аркаим, 2002 ж. – 158 бет.
16 Мадияров Д.М., Қалдыбаев Н.Е., Төкенов Ұ.Н., Есімбаев С.О. “Кеден ісін ұйымдастыру және басқару” – Алматы, 2000 жыл.
17 Драганова В.Г. учебник, Основы таможенного дела: / Российская таможенная академия ГТК РФ. – Москва: ОАО “Издательство “экономика”, 1998. – 687 бет.
18 Дивиденко П.В., Құдайбергенов М.Б. ҚР кеден құқықтары (құжаттар жиынтығы).- Алматы: Данекер, 2000 ж.
19 Трубилина И.Т. Автоматизированные информационные технологии в экономике.– М.: Финансы и статистика, 2000.
20 Вендров А.М. CASE-технологии. Современные методы и средства проектирования информационных систем. - М: Фининсы и статистика, 1998.
21 Мишенин А.И. Теория экономических информационных систем. – М.: Финансы и статистика, 2000.
22 Голосов О.В. и др. Введение в информационный бизнес. – М.: Финансы и статистика, 1996.
23 Липаев В.В. Системное проектирование сложных програмных средств для информационных систем. – М.: СИНТЕГ, 1999.
24 Бралиева Н.Б., Байбулекова Л.А., Тилегенов А.И. Основы информациононго менеджмента: Учебное пособие. - Алматы: Экономика, 1998. - 88 бет.
25 Бралиева Н.Б., Гагарина Н.Л., Байшоланова Қ.С. Экономикадағы ақпарат жүйелері. Оқу құралы..- Алматы, НҰР, 2001 ж. – 90 бет.
26 Бралиева Н.Б., Тимошенко В.Ф., Гагарина А.Л. Информационные системы бизнеса: Учебное пособие для студентов экономических специальностей. - Алматы. РИК, 1994. 36-62 бет.
27 Васильков Ю.В., Василькова Н.Н. Компьютерные технологии вычислении в математической моделировании: Учебное пособие. – Москва: Финансы и статистика, - 2001. – 256 бет.
28 Гагарина Н.Л. Анализ данных на компьютере. - Алматы: Экономика, 2000. - 80 бет.
29 Гарнаев Excel, VBA, InterNet в экономике и финансах. Санкт-Петербург: БХВ - Санкт-Петербург, 2001. - 816 бет.
30 ДанилинН.С. Основы построения ЕАИС ГТК РФ: учебно - методическое пособие. - М.: РИО РТА, 1997
31 Дик В.В. Инфомационные системы в экономике. - М: Финансы и статистика, 1996. - 272 бет
33 Куправа Т.А. Создание и програмирование баз данных средствами СУБД dBASE III Plus, FoxPro, Clipper. - М.: Мир, 1991. - 110 бет
34 Липаев В.В., Потапов А.И. Оценка затрат на на разработку програмных средств. - М.:Финансы и статистика, 1998. - 180 бет.
35 Семенов Н.Г. Автоматизированные информационные технологии в экономике.- М.: Финансы и статистика, 2000. - 34 бет.
36 Қазақстан Республикасының “Ақпараттандыру туралы заңы” Егемен Қазақстан 2003 жыл 16 мамыр
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Тұрар Рысқұлов атындағы ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКАДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР КАФЕДРАСЫ
Жұмабай тегі Лаура Меркібайқызы
4
жылдық іштей оқу бөлімінің
4
курс студенті
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
КЕДЕНДІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУ
Ғылыми жетекшісі:
ф.-м.ғ.к., доцент
Заурбеков Н.С.
ЭАЖ кафедрасының
меңгерушісі
ЗаурбековН.С.
ф.-м.ғ.к., доцент
Алматы 2005 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Ақпараттық жүйені құру
қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Кеден қызметінің және басқару құрылымының
сипаттамасы ... ... ... ... ...
3. Ақпараттық жүйені құру
мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Ақпараттық жүйеге қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Техникалық жабдықтауға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Ақпараттық жүйенің сенімділігіне қойлатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Эргономика және техникалық әсемдікке қойылатын
талаптар ... ... ... ... ..
4. Программалық жабдықтауға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Стандарттау және бірігейлеу жөніндегі
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6. Ақпаратты рұқсатсыз кіруден қорғау үшін қойылатын
талаптар ... ... ... ..
7. Ақпараттың сақталынуы жөніндегі
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8. Коммуникациялық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар ... ... ... ...
9. Ақпараттық жүйесін құру мақсаты және оның атқаратын қызметі ... ... ...
5. Концептуалдық
схема ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
II. Кедендік ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ ақпараттық жүйесін тұрғызу
1. Ақпараттық жүйені тұрғызудағы
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Техникалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...
3. Ақпаратты ұйымдастыру әдістері, құрылымы және
құрамы ... ... ... ... ... ..
1. Машинадан тыс ақпараттық
база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Ішкі машиналық ақпараттық
база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Математикалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
5. Программалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
1. Жалпы программалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
2. Арнайы программалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Мәліметтер банктері және
базалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Аймақтық және жергілікті
желілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Желілердің
коммуникациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
6. Ақпарат айырбастау
хаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
7. Мәліметтерді өңдеу
тәртіптемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
1. Мультибағдарламалық
тәртіптеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Пакеттік
тәртіптеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
3. Реалды уақыт масштабындағы өңдеу
тәртіптемесі ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Жүйе компоненттері арасындағы ақпарат
айырбасы ... ... ... ... ... ... ... ..
5. Сыныптау және кодтау
жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.
8. Қолдануға, техникалық қызмет көрсетуге, жөндеу мен сақтауға нұсқау.
9. Бақылау
мысалы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
6. Құқықтық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...
7. Лингвистикалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
III. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ ДЕҢГЕЙІН
БАҒАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.1. Ақпараттық жүйені құруға кететін шығындарды
бағалау ... ... ... ... ... ... ... .. ..
3.2. Ақпараттық жүйені дамыту бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
1 - бап. Қазақстан
Республикасындағы кеден ісі
Қазақстан Республикасындағы кеден ісі кедендік
тіркеу төлемдері мен салықтарды тіркеу арқылы
Қазақстан Республикасы кеденіндегі жинақтылығын
және келісім шарттар іске асырылуын қамтамасыз
ету, кедендік бақылау және кеден саясатын
жүргізудің басқа да әдістерін жүргізу және де
Қазақстан Республикасы кеден органдарының
ұйымдастырушылық құқықтық негіздерінің іс әрекетін
жүзеге асырады.
Қазіргі экономиканың дамуы еркін сауданың кең аумақтарына, қаржылық
қордың қозғалысына, тауар мен қызметтер айналысының халқаралық келісімінің
ролінің жоғарлауына талпынуымен, ұлттық экономика тенденциясы аймақтық
халқаралық және бірыңғай шаруашылық комплекс айқын көрінеді. Жалпы бір
заңдары бар материалдық және қаржылық құндылықтары бар қаржы наығы орнап
келеді. Барлық мемлекеттерде ұлттық экономика ашық болып, халқаралық
бәсекелес нарығы орнауда. Ғылыми–техникалық прогрессті қарқындатудың
маңызды факторы – басқарудың барлық бөлімдеріне басқарудың әдістемелері мен
нысандарын жетілдіру болып табылады.
Есептеу техникалары мен байланыстың жаңа құралдарын қолдану негізінде
экономикалық-математикалық әдістері мен құралдарын қолданудың маңызды бір
бағыты – басқаруда автоматтандырылған басқару жүйелерін құру болып
табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесі кеден қызметінің үрдісін басқарудың
автоматтандырылған жүйесін білдіреді.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі негізгі ақпараттық технологияларын жүзеге асырудың құралы ретінде
түсіндіріледі. Автоматтандырылған ақпараттық жүйесін дамыту - қазіргі
техникалық –бағдарламалық кешен негізделген жаңа ақпараттық технологияларды
кезең-кезеңмен дайындап шығару және оларды кеден саласына енгізу үрдісі
деген сөз. [15]
Сонғы жылдары дүние жүзілік сауда көлемі өндіріске қарағанда әлдеқайда
жылдам өсуде, оның ішінде қызмет көрсету, интелектуалды меншік объектілері,
несие түріндегі қаржы капитал ағыны өсуде. Қоғамды ақпараттандыру, жалпы
ақпараттық жүйе құру, дүние жүзілік экономика ағындарының бейнесін
өзгертеді, дүние жүзілік шаруашылық масштабында ақұша және қызмет, валюта
курсы, қор байлықтары қозғалысын толық бақылауға болады. Сыртқы
экономикалық қатынастар келісімді болып, және экономиканың өсуінің негізгі
факторына айналды. Көптеген елдерде сыртқы экономикалық қатынастарға ұлттық
экономика байланысты болды және бұл тенденция күшейіп келеді.
Кеден жүйесінің оңтайлы жұмыс істеуі оның құрлымының өзгеруінен,
алдыңғы қатарлы кеден технологияларды ендіру, жоғары деңгейлі мамандарға
негізделген шет тілдерін, қарым-қатынас психологиясын және әдебін, кеден
ісінің экономикасын және құқықтық аспектілерін жақсы білетін кадрларға
негізделген
Кеден ісі кеден саясатының мақсатқа жету құралы ретінде, кеден
территориясында арнайы әдіс-тәсілдері арқылы басқа кеден салаларының
элементтерімен байланыса отырып, мемлекеттің монополиялық қызметінің құралы
болып табылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық саяси және экономикалық
қатынастарының дамуы, еліміздің интеграциялық процесстеріне тікелей қатысуы
кеден құқығының ролі мен маңыздылығын арттыруда.
Кеден саласындағы құқықтық қатынастардағы мәселелерді шешу мен
реттеуге деген мемлекет талпынысының пайда болуы мен соған арнайы құқықтық
нормаларды қабылдануы кеден құқығының пайда болуына әкелді. Жалпы кеден
құқығының дамуы екі кезеңін атап айтуға болады:
1. 1991 жылғы желтоқсаннан 1995 жылдың шілдесіне дейін
(кодификацияланған актінің қабылдануына дейін);
2. 1995 жылдың шілдесінен бүгінгі күнге дейін.
Беларусь Республикасы, Ресей Федерациясы, Қырғызстан Республикасы және
Қазақстан Республикасы Мемлекетаралық кеңесі жағынан Үкімет басшылары
қабылдаған кеңесімен 1998 жылғы 24 қарашада “Кеден Одағы мен бірыңғай
экономикалық кеңістік құру және оның жүзеге асыру шаралары туралы келісім
жобасы туралы” шешім қабылдады. [5]
1999 жылғы 26 ақпанда мемлекет басшылары қабылдаған келісім (Қазақстан
1999 жылғы 24 маусымда ратификациялаған) Кеден Одағындағы өзара қатынасқа
өзгеріс әкелмек, сондай-ақ интеграциялық процесстерді күшейтіп, ұлттық
заңдылықтарының өзгеруіне септігін тигізбек.
Қазақстан Республикасы өзінің суверенитетін алғаннан кейін
мемлекетімізге объективті жаңа заңнамаларын қабылдау керек болды.
Қазақстан Республикасының кеден органдарының қызметі құқықтық, экономикалық
және ұйымдық негіздерді белгілейді, Қазақстан Республикасының егемендігі
мен экономикалық қауіпсіздігін қорғауға, дүниежүзілік экономикалық
қатынастар жүйесіндегі байланыстарды жандандыруға және сыртқы экономикалық
қызметті ырықтандыруға бағытталған.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2 Ақпараттық жүйені құру қағидалары
Ғылыми–техникалық прогрессті қарқындатудың маңызды факторы –
басқарудың барлық бөлімдеріне басқарудың әдістемелері мен нысандарын
жетілдіру болып табылады.
Есептеу техникалары мен байланыстың жаңа құралдарын қолдану негізінде
экономикалық-математикалық әдістері мен құралдарын қолданудың маңызды бір
бағыты – басқаруда автоматтандырылған басқару жүйелерін (АБЖ) құру болып
табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесі кеден қызметінің үрдісін басқарудың
автоматтандырылған жүйесін білдіреді.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі негізгі ақпараттық технологияларын жүзеге асырудың құралы ретінде
түсіндіріледі. Автоматтандырылған ақпараттық жүйесін дамыту - қазіргі
техникалық – бағдарламалық кешен негізделген жаңа ақпараттық
технологияларды кезең - кезеңмен дайындап шығару және оларды кеден саласына
енгізу үрдісі деген сөз. [7]
Осыған орай Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің қызметі мыналар болып табылады:
▪ Қазақстан Республикасы мемлекеттік кеден комитетінің бөлімшелері мен
үкімет органдарын кеден статистикасын жүргізу үшін қажетті ақпаратпен
қамтамасыз ету;
▪ Басқарудың барлық деңгейінде кеден органдарының ұйымдық-экономикалық
басқару жүйесін жетілдіру;
▪ Тауарлар құжаттарын кедендік толтыруды автоматтандыру;
▪ Шекара арқылы өтетін жолаушылардың жүктерін кедендік бақылаудың
тиімділігін жоғарлату;
▪ Кеден төлемдерін есептеуді бақылау және орталықтандырылған салық
салуды қамтамасыз ету;
▪ Контрабандамен және басқа да кеден ережелерін бұзушылықпен күресті
ақпараттық қолдау;
▪ Валюталық бақылауды жүзеге асыру мақсатында сыртқы экономикалық
кызметті кедендік банктік бақылау ақпараттық технологияларын құру және
тағы басқа.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі өзінің даму уақыты ішінде кедендік бекеттен Қазақстан
Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің орталық аппаратына дейінгі
барлық деңгейлерде негізгі кедендік ақпараттық технологияларды жүзеге
асырудың бірегей құралына айналды.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін одан әрі қарай дамытуды және
жаңартуды Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің бекіткен
1993 – 1995 ж.ж. сыртқы экономикалық қызметті экономикалық реттеу ретіндегі
Қазақстан Республикасының кеден саясатының ролін жоғарлатуды дәйекті түрде
жүргізудің кешенді бағдарламасы негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесіне ұқсас жүйелер дамыған елдердің
барлық кеден қызметінде құрылған және әрі қарай құрылып жатыр. Мысалы, АҚШ-
та, Англияда; Францияда, Германияда ұлттық кеден ережелеріне сай келетін
мұндай жүйелер 20 жылдан бері жұмыс істеп келеді.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетіне қарасты
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін кезең - кезеңмен дайындап шығару
бағдарламасын жңзеге асыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру үшін
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін құру, енгізу жөніндегі ғылыми-
өнірістік ұйым ретінде Бас Ғылыми-ақпараттық есептеу орталығы құрылды.
Құрылған автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің ерекшелігі – құжат
айналымы әр тұрлі объектілерді ақпараттық қамтамасыз етуге
бағыттандырылғандығы. [5]
Қазақстанның кеден органдары құжат айналымы мен алғашқы ақпараттардың
негізгі көлемін жүк кеден декларациясы (ЖКД) құрайды. Республика кеденіне
ай сайын түсіп тұратын жүк кеден декларациясының саны 7 – 8 ден 20 – 30
мыңға дейін ауытқып тұрады. Жүк кеден декларациясының ең жоғарғы айлық
санының орташа айлық санынан артуы түрлі кедендерде орташа алғанда 60 (
-тен 350 ( ке дейінгі аралықты құрайды.
Қазақстан Республикасының кеден органдары жүйелерінің күрделі де
көпдеңгейлі құрылымын, олардың атқаратын қызметтері мен міндеттерінің алуан
түрлілігін ескере отырып, кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесін құру барысында Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден
комитетінің ақпараттық қажеттіліктерді назарға алды.
3 Кеден қызметінің жӘне басқару құрылымының сипаттамасы
Таможня (түрікше – “тамга”) яғни таңба деген сөзінен шыққан.
1892 жылы ең алғашқы устав шықты;
1918 жылы Кеден ісі туралы декларация қабылданды;
1924 жылы кеденге қатысты устав шықты;
1964 жылы Жоғарғы совет кеден кодексін қабылдады;
1993 жылы Россия Федерациясы өзінің кеден кодексін қабылдады;
1995 жылы Қазақстан Республикасы кеден кодексін қабылдады.
Кеден Басқармасының басты мақсаты – еліміздің нарығын отандық
өндірушілер мен тұтынушыларды қорғау , басқаша айтқанда , еліміздің
экономикалық қауіпсіздігін қорғау және экономикалық мүддесін қамтамассыз
ету.
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары - †з јґзiретi шегiнде
Ѕазајстан Республикасында кеден саясатын iске асыруЈа јатысатын ж„не кеден
iсiн тiкелей жҐзеге асыратын, сондай-ај Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎ
актiлерiнде к†зделген †зге де †кiлеттiктердi атјаратын мемлекеттiк
органдар.
Ѕазајстан РеспубликсыныЎ кеден iсi тауарлар мен к†лiк јґралдарын
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзудiЎ, кедендiк
р„сiмдеу мен кедендiк бајылаудыЎ, кедендiк режимдердi јолданудыЎ, кедендiк
т†лемдерi ж„не салыјтарды алудыЎ, кеден iсi саласындаЈы јґјыј
бґзушылыјтарЈа јарсы кҐрес жҐргiзудiЎ т„ртiбi мен шарттарын, мемлекет пен
сыртјы экономикалыј ж„не †зге де јызметтi жҐзеге асырушы тґлЈалардыЎ
арасындаЈы билiк јатынастарына негiзделген кеден саясатын iске асырудыЎ
басја да јґралдарын јамтиды.
Кеден iсi саласы – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден саясатын iске
асыру кезiнде кеден iсiн јолдану ж†нiндегi мемлекеттiк реттеу саласы.
Кеден ісіне жалпы басшылықты ҚР өкіметі және кеден ісі мәселелері
бойынша уәкілетті мемлекеттік орган жүзеге асырады. Ал, тікелей басшылықты
орталық кеден органы жүзеге асырады. Республикалық орталық кеден органы
заңды тұлға болып табылады және ол өз құзіреті шегінде жұмыс істейді.
Орталық кеден органы туралы ережені Министрлер кабинеті бекітеді. Орталық
кеден органы басшысын кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті мемлекеттік
органның ұсынысы бойынша өкімет тағайындайды. Бұрынғы заң күші бар жарлық
бойынша президент тағайындайтын.
Құқық қорғау органдары біртұтас жүйені құрайды. Кеден басқармасы мен
кедендер өкіметтің шешімі бойынша құрылады, қайта ұйымдастырылады және
таратылады.
Негізгі міндеттері:
1. ҚР – ғы кеден саясатын жасауға және жүргізуге қатысу
2. Кеден органдары жүзеге асыруға міндетті. Кеден және өзге де заңдардың
сақталуын азаматтар мен ұйымдардың заңды құқықтары мен мүдделерінің
қорғалуын қамтамассыз ету
3. Өз құзыры шегінде ҚР – ң экономикалық қауіпсіздігін және экономикалық
мүдделерін қамтамассыз ету
4. Сауда экономикалық қатынаста кедендік реттеу құралдарын қолдану
5. Кеден төлемдері мен салықтарын өндіріп алу
6. ҚР-ң кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар жөнінде экономикалық
саясат шараларын әзірлеуге қатысу.
7. Кеден шекарасы арқылы көлік құралдарын өткізу кезінде рұқсат ету
тәртібін қамтамассыз ету.
8. Кеден ісі саласындағы контрабанда мен қылмыстарға, салық заңдарын
бұзушылыққа қарсы күрес, шекара арқылы есірткі заттардың, психикаға әсер
ететін заттардың, қару-жарақ, халықтың көркем тарихи бұымдарын,
интелектуалдық меншік обьектілерінің жойылып кету қаупі бар. Өсімдіктер мен
жануарлар түрі және олардың бөлшектерін басқа да тауарларды заңсыз
айналымға түсуіне жол бермеу.
9. Кедендік бақылау, кедендік рәсімдеу ісін жүзеге асыру.
10. ҚР сыртқы саудасының кедендік статистикасын жүргізу
11. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар тізімін жүргізу
12. Өз құзыры шегінде валюта бақылауын жүзеге асыру
13. Республиканың мүдделері үшін стратегиялық және басқа да өте маңызды
құндылықтардың шетке әкетілуін бақылау
14. Мемлекеттік өкімет органдарына, ұйымдар мен азаматтарға кеден
мәселелері бойынша заңдарда белгіленген тәртіпке сәйкес қажет ақпараттарды
беру.
15. Кеден ісі саласында ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу,
консультациялар беру, мемлекеттік органдар үшін мамандар даярлау және
біліктілігін арттыру.
Кедендік төлеулер және салықтар
1. Казакстан Республикасында мынадай кедендік төлемдері
қолданылады:
1) кедендік баж;
2) кедендік алымдар;
3) алымдар;
4) алдын ала шешім үшін төлемақы.
2. Төлеушілер, кедендік төлемдерді есептеу, төлеу, қайтару және өндіріп
алу тәртібі, сондай-ақ кедендік төлемдер бойынша жеңілдіктер
Қазақстан Республикасының кеден кодексінде айқындалған.
3. Қазақстан Республикасының кеден органдары демпингкеқарсы. қорғау және
өтемдік баждарды Қазақстан Республикасынын заңдарында белгіленген
тәртіппен және жағдайларда алынады.
4. Төлеушілер, салықтарды есептеу және төлеу тәртібі Қазақстан
Республикасының салық заңдарына сәйкес айқындалады.
5. Жеке түлғалар тауарларды оңайтылған тәртіппен өткізу кезінде кедендік
төлемдер және салықтар Қазақстан Республикасынын Үкіметі белгілеген
жиынтық кедендік төлем түрінде төленуі мүмкін.
Кедендік төлемдер ставкаларының түрлері
1) салық салынатын тауарлардың кедендік қүнына процентпек есептелетін -
адвалорлық;
2) салық салынатын тауарлардың бірлігі үшін белгіленгеі;
мөлшерде есептелетін — ерекшелікті
3) кедендік төлемдер ставкаларының аталған екі түрін де
үштастыратын — құрамдас болып бөлінеді.
Кедендік баждар
1. Кедендік баждар тауарларды кедендік режимдерде декларациялау кезінде
төленеді, бүларға орналастыру жағдайы Қазақстан
Республикасының Кедендік тарифіне сәйкес кедендік бажда төлеуді
белгілейді.
2. Кедендік баждардың ставкаларын Қазақстан РеспубликасыныІ; Үкіметі
белгілейді және олар реси жарияланғаннан кейіі: күнтізбелік
отыз күн өткен соң күшіне енеді.
Кедендік алымдар
1. Кедендік алымдарга:
1) кедендік рәсімдеу үшін кедендік алым;
2) кедендік ілесіп алып жүру үшін кедендік алым;
3) тауарларды сақтау үшін кедендік алым жатады.
2. Көрсетілген іс-әрекеттерді орындағаны үшін кеден органдарь
шығындарының қүны кеден алымдарының мөлшерін айқында) үшін негіз болып
табылады.
Кедендік рәсімдеу ушін кедендік алым
Тауарлар мен көлік қүралдарын негізгі кедендік рәсімдеу кезінде
кедендік рәсімдеу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген
мөлшерде кедендік алым алынады.
Кедендік ілесіп алып журу ушін кедендік алым
Кеден оргаңдары тауарларды кедендік ілесіп алып жүру үшін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерде кедендік алым алады.
Бірнеше көлік қүралын кедендік ілесіп алып жүру кезінде кедендік
алымның сомасы ілесіп алып жүруге қатысушылардың санына барабар бөлінеді.
Тауарларды сақтау үшін кедендік алым
Иелері кеден органдары болып табылатын кеден қоймалары мен
уақытша сақтау қоймаларында тауарларды сақтау үшін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерде кедендік алымдар-
алынады.
Алымдар
1. Кеден органдары алатын алымдарга:
1) лицензия берген үшін алым;
2) кедендік рәсімдеу жөніндегі маманның біліктілік аттестатын бергені үшін
алым жатады.
2. Алым мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі
айқындайды.
Лицензия берген ушін алым:
1) кеден қоймасын қүрғаны;
2) бажсыз сауда жасайтын дүкен қүрғаны;
3) бос қойма құрғаны;
4) уақытша сақтау қоймасын қүрғаны;
5) кедендік тасымалдаушы ретінде қызметті жүзеге асырғаны;
6) кеден брокері ретінде қызметті жүзеге асырғаны үшікг
алынады.
Алдын ала шешім ушін төлемақы
Тауардың жіктемесіне, шығарылған елін және кедендік қүнын айқындау
өдіснамасына қатысты алдын ала шешім қабылдағаны үшін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерде алдын ала шешім үшін төлемақы
алынады. [1]
Электрондыј цифрлыј јолтаЎба јґралдары – электрондыј цифрлыј
јолтаЎбаны жасау ж„не оныЎ тҐпнґсјалыЈын тексеру Ґшiн пайдаланылатын
баЈдарламалыј ж„не техникалыј јґралдар жиынтыЈы;
Тауар - Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзiлетiн
мҐлiк, оныЎ iшiнде ајпарат таратушылар, валюталыј јґндылыјтар, энергияныЎ
электр, жылу ж„не †зге де тҐрлерi, сондай- ај к†лiк јґралдары;
Сыртјы экономикалыј јызметке јатысушы – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ
заЎдарына с„йкес сыртјы экономикалыј јызметтi жҐзеге асырушы тґлЈа;
Электрондыј јґжат - †зiндегi ајпарат электрондыј – цифрлыј нысанда
берiлген ж„не электрондыј – цифрлыј јолтаЎба арјылы куаландырылЈан јґжат;
Электрондыј цифрлыј јолтаЎба - электрондыј цифрлыј јолтаЎба јґралдарымен
жасалЈан ж„не электрондыј јґжаттыЎ дґрыстыЈын, оныЎ тиесiлiлiгiн ж„не
мазмґныныЎ †згермейтiндiгiн растайтын электрондыј цифрлыј нышандар жиыны;
Декларант – тауарлар мен к†лiк јґралдарын †ткiзушi тґлЈа не тауарлар
мен к†лiк јґралдарын †з атынан декларациялайтын, бiлдiретiн ж„не ґсынатын
кеден брокерi;
Декларациялау – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы
†ткiзiлетiн ж„не (немесе) кедендiк бајылаудаЈы тауарлар мен к†лiк јґралдары
туралы м„лiметтедi м„лiмдеу;
Ѕазајстандыј тґлЈа – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ азаматы, Ѕазајстан
Республикасында тґрајты тґратын жерi бар, азаматтыЈы жој адам, Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ заЎдарына с„йкес Ѕазајстан Республикасында тiркелген жеке
к„сiпкер, сондай – ај Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарына с„йкес јґрылЈан
заЎды тґлЈа;
ТґлЈа – жеке ж„не (немесе) заЎды тґлЈа;
Тарифтiк емес реттеу шаралары – тауарлар мен к†лiк јґралдарын Ѕазајстан
Республикасына „келуге ж„не Ѕазајстан Республикасынан „кетуге тыйым салулар
мен шектеулер, квоталау, лицензиялау, тауарлардыЎ јауiпсiздiгi бойынша
стандарттар мен талаптарЈа (оныЎ iшiнде техникалыј, фармакологиялыј,
санитарлыј, ветеринариялыј, фитосанитарлыј, радиациялыј, экологиялыј
стандарттар) с„йкестiгiн растау ж„не Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎ
актiлерiмен ж„не (немесе) Ѕазајстан Республикасы ¦кiметiнiЎ нормативтiк
јаулыларымен белгiленетiн †зге де талаптар;
Тарифтiк реттеу шаралары – тауарлар мен к†лiк јґралдарын Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзу кезiнде кедендiк тарифтi
пайдалана отырып, сыртјы экономикалыј ж„не кеден iсi саласындаЈы †зге де
јызметтi мемлекеттiк реттеудi јамтамассыз ететiн Ѕазајстан РеспубликасыныЎ
¦кiметi белгiлеген шаралар;
Салыјтар – тауарлар мен к†лiк јґралдарын Ѕазајстан РеспубликасыныЎ
кедендiк шекарасы арјылы †ткiзуге байланысты алынуы Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ кеден органдарына жҐктелген јосылЈан јґн салыЈы мен акциз;
Кедендiк декларация – тауарлар мен к†лiк јґралдары туралы декларант
м„лiмдеген м„лiметтердi жазбаша ж„не (немесе) электрондыј тҐрде растайтын
јґжат;
Кедендiк операциялар – кедендiк бајылаудаЈы тауарлар мен ј†лiк
јґралдарына јатысты Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары да, тґлЈалар
да Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден заЎдарына с„йкес жасайтын жекелеген iс-
„рекеттер;
Кедендiк баж – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары тауарды
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк аумаЈына „келген кезде немесе тауарды
аталЈан аумајтан „кеткен кезде алатын ж„не осындай „келу немесе „кетудiЎ
ажырамас шарты болып табылатын кедендiк т†лемнiЎ тҐрi;
Кедендiк алымдар – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары тауарлар
мен к†лiк јґралдарын кедендiк р„сiмдеу, кедендiк алып жҐру Ґшiн, сондай- ај
оларды Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары бекiтетiн јоймаларда
сајтау Ґшiн алынатын кедендiк т†лем тҐрлерi;
Кедендiк тариф - Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы
†ткiзiлетiн тауарларЈа јолданылатын кедендiк баж ставкаларыныЎ сыртјы
экономикалыј јызметтiЎ тауар номенклатурасына с„йкес жґйеленген тiзбесi;
Тауар - Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзiлетiн
мҐлiк, оныЎ iшiнде ајпарат таратушылар, валюталыј јґндылыјтар, энергияныЎ
электр, жылу ж„не †зге де тҐрлерi, сондай- ај к†лiк јґралдары.
Ақпараттандыру – ақпараттық технологияларды жеке және заңды
тұлғалардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында ақпараттық
ресурстарды, ақпараттық жүйелерді қалыптастыруға және дамытуға бағытталған
ұйымдық, әлеуметтік- экономикалық және ғылыми техникалық процесс.
Ақпараттық ресурстар – ақпараттық жүйелерде бар , тиісті
бағдарламалық қамтамассыз етумен біріктірілген және ақпаратты
пайдаланушылардың мүдделілігін туғызатын электрондық жүйелендірілген
ақпарат.
Ақпараттық жүйе – ақпараттық процестерді іске асыруға арналған
ақпараттық технологиялардың, ақпараттық желілердің және оларды
бағдарламалық - техникалық жағынан қамтамассыз нту құралдарының жиынтығы.
Ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді қорғау – ақпаратты алу,
көшірмесін түсіру, тарату, бұрмалау, жою немесе оған тосқауыл қою жөніндегі
іс-әрекетті қоса алғанда, ақпараттық ресурстарға, ақпараттық жүйелерге
заңсыз қол жеткізуді болғызбауға бағытталған құқықтық, экономикалық және
ұйымдық-техникалық іс-шаралар кешені.
Ақпараттық процестер – ақпараттық технологияларды пайдалана отырып,
ақпаратты жасау, жинау, өңдеу, жинақтау, сақтау, іздеу, беру, пайдалану
және тарату процестері.
Ақпараттық жүйелерді иеленуші – ақпараттық жүйелерге меншік құқығын
және өзге де құқықтарды иеленетін жеке немесе заңды тұлға, мемлекеттік
орган немесе ұйым.
Ақпараттық ресурстарды иеленуші - ақпараттық ресурстарға меншік
құқығын және өзге де құқықтарды иеленетін жеке немесе заңды тұлға,
мемлекеттік орган немесе ұйым.
Жасырын мәліметтер – мемлекеттік құпияларды құрамайтын, Қазақстан
Республикасының заңдарына немесе тараптардың келісіміне сәйкес қол жеткізу
шектелген ақпарат.
Құжатталған ақпарат – материалдық жеткізушіде өзін бірдейлендіруге
мүмкіндік беретін реквизиттермен қоса тіркелген ақпарат. [36]
ОўТ¦СТIК ЅАЗАЅСТАН ОБЛЫСЫНЫў КЕДЕН ЅЫЗМЕТIНIў ЅµРЫЛУ ТАРИХЫ
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден шекарасы арјылы тауарлар мен мҐлiктi
†ткiзуде толыј декларациялану проблемасы, одајтас болЈан мемлекеттерге
јатысты кеден шекарасын енгiзу, кеден мекемелерiнiЎ тармајталЈан
б†лiмшелерiн јґруды јажет еттi. ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бґл жаЈдайдан тыс
јалЈан жој.
Кнден жґмысын басјаруды жетiлдiру мајсотында комплекстiк шараларды
жҐзеге асыруЈа јатысты ж„не iшкi нарыј мајсаттарына с„йкес, Мемлекеттiк
Кеден бајылау БасјармасыныЎ №192 бґйрыЈы бойынша, Ѕазај республикалыј
кеденiне баЈынышты, 1989 жылдыЎ 20 јарашасында Шемкент кеден орны јґрылды.
Бґл кеден орныныЎ штаты Ґш бiрлiктi јґрады. Министрлер советiнiЎ тґсындаЈы
МКК НБ 1990 жыл 5 ајпандаЈы №27 бґйрыЈы бойынша Шымкент кеденiнiЎ басшысы
болып Якушин Андрей Генадьевич таЈайындалды.
СССР Кеден комитетiнiЎ 1991 жылдыЎ 12 јыркҐйегiнде №92 бґйрыЈы бойынша
Шымкент кеден посты Шымкент кеденiне †згертiлдi. Шымкент кеденiнiЎ
јарамаЈына Ґш облыс, яЈни, Шымкент облысы, Жамбыл јаласында орналасјан
Жамбыл кеден посты, ал Ѕызыл Ордада кедендiк бајылауды Шымкент кеденiнiЎ
у„кiлеттi адамы атјарды. Кейiн Ѕазајстан РеспубликасыныЎ Кеден комитетiнiЎ
1992 жыл 28 ајпан №35 бґйрыЈы бойынша Шымкент кеденiнiЎ, штаты 5 бiрлiктi
јґрайтын Ѕызыл Орда кеден посты јґрылды. Ал, Шымкент кеденiнiЎ Жамбыл кеден
посты ЅР КК 1992жыл 6 наурыздаЈы №45 бґйрыЈы бойынша Жамбыл кеденiне
†згертiлдi. ОныЎ штаттыј саны 28 бiрлiктi јґрады.
ЅР КК 1992 жыл 12 јаЎтардаЈы №11 бґйрыЈы бойынша Шымкент кеденiнiЎ
басшысы болып Воронов Сергей Алексеевич
таЈайындалды.
ЅР Мемлекеттiк Т„уелсiздiгiн алуына байланысты ж„не ЅР территориясында
кедендiк бајылауды бiр т„ртiпке келтiру мајсатымен, 1992 жыл 20 наурызда
Шымкент кеденiне №190110 коды берiлдi. 1992 жылы кеден јґрылымында †згерiс
болЈан жој. Контрабанда бойынша жоЈарЈы инспектор бiрлiгi јосылды. Штат 28
адамнан јґралды.
1993 жылдыЎ 13 јаЎтарында ЅР ЅМ №5 бґйрыЈы бойынша, Шымкент кеденi ЅР
ЅМ Негiзгi Кеден БасјармасыныЎ ОЎтҐстiк аймајтыј кеденiне †згертiлдi. ОныЎ
јарамаЈына Ѕызыл Орда, Жамбыл, Ленинск кедендерi кiрiп, штаттыј јґрамы 270
бiрлiктi јґрады. 1993 жылы аймајтыј кеден јґрылымында †згерiс болды.
ЅР мемлекеттiк т„уелсiздiгiнiЎ орнауына байланысты ЅР ‡збекiстан
РеспубликасыныЎ шекарасында кеден посттарыныЎ јґрылуын јажет еттi. ОныЎ
ґзындыЈы 715 км јґрады. РеспубликаныЎ экономикалыј мҐддесiн јорЈау
мајсатымен, материалдыј ж„не м„дени јґндылыјтарды, ЅР шекарасынан заЎсыз
шыЈару, јару-жарај, есiртке ж„не басја да тыйым салынатын заттарды ЅР алып
келуге байланысты контрабандаЈа јарсы н„тижелi жґмыс iстеу Ґшiн, “Шымкент
ТЖ. СТ.”, “Шымкент Аэропорты”, “Жiбек Жолы”, “Жетiсай”, “Ильич” кеден
посттары јґрылды.
Халыјаралыј почта жiберулерiн басјару секторы- жґмыс iстемегендiктен
таратылды. ‡йткенi, ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы Халыјаралыј почталыј
жiберулер жҐзеге асырмайтын.
Ѕайта јґрылЈан “Жiбек Жолы”, “Жетiсай”, “Ильич” кеден посттарыныЎ
негiзгi мiндетi – ЅР кеден шекарасы арјылы заЎсыз тасымалданатын
контрабандалыј заттарды т„ркiлеу ж„не алдын алу, кеден ережелерiнiЎ
бґзылуымен кҐрес, эспорт-импорт операцияларын бајылау, азаматтардыЎ
баждарын бајылау болып табылады.
ЅР кеден мекемелерiнде болЈан јґрылымдыј †згерiстерге байланысты, ЅР
ЅМ 1994 жыл 7 јаЎтарындаЈы №3 бґйрыЈы бойынша ОЎтҐстiк аймајтыј кеден
жойылып, оныЎ орнына ЅР ЅМ ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша Кеден
басјармасы јґрылды.
ЅР ЅМ 1994 жыл 16 мамырдаЈы №Л-430 бґйрыЈы бойынша, ОЎтҐстiк Ѕазајстан
облысыныЎ Кеден басјармасыныЎ басшысы болып АйдаЈараев Бајыт Кемелбекґлы
таЈайындалды.
1995 жылы 1 с„уiрде кеден органдарында јайта †згерiс болды. ЅР
ПрезидентiнiЎ “ЅР Министрлер кабинетiнiЎ тґсында Кеден комитетiн јґру
туралы” №2160 жарлыЈы бойынша, ЅР Министрлер кабинетiнiЎ тґсында ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысы бойынша Кеден комитетi јґрылды.
ОсыЈан байланысты басјарма јґрылымына †згерiстер енгiзiлдi. ЖаЎа
јызметтер мен б†лiмдер јґрылды.
Кентау јаласыныЎ бiрјатар iрi к„сiпорындарыныЎ сґрауы бойынша, 1995
жылы экспорт-импорт операцияларына кедендiк бајылау жҐргiзу Ґшiн ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысы бойынша кедендiк басјаруЈа инспектор у„кiлеттiгiн атјарушы
бiр бiрлiк јосылды.
1995 жылдыЎ 19 јазанынан бастап ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша
кеден басјармасы ЅР Кеден комитетiнiЎ јарамаЈына јарайды. ‡йткенi, ЅР
Министрлер кабинетiнiЎ тґсында Кеден Комитетi ЅР ПрезидентiнiЎ 19.10.01
ЖарлыЈы бойынша ЅР кеден комитетiне †згертiлдi.
ОныЎ мајсаты – ґйымдасјан јґјыј бґзушылыј, пара алу, ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысы бойынша кеден комитетiнiЎ јызметкерлер арасында †з
билiктерiн терiс пайдалану фактiлерiн алдын алу, т„ркiлеу, жоюЈа байланысты
жеке јауiпсiздiк б†лiмi јґрылды(ЅР ЅМ КК 1995 жылдыЎ 5 јазанындаЈы №137-П
бґйрыЈы).
Кеден басјармасыныЎ јызметiнiЎ јґпиялылыЈын јамтамассыз ету Ґшiн –
ајпараттарды јорЈау јызметi јґрылды(ЅР ЅМ КК 1995 жылдыЎ 5 јыркҐйегiндегi
№1с бґйрыЈы).
Жґктердi кедендiк бајылаудыЎ н„тижелiлiгi Ґшiн товарлардыЎ кодтарын
дґрыс белгiлеу ж„не баж салыЈын есептеу Ґшiн кедендiк экспертиза ж„не
зерттеу б†лiмi јґрылды(ЅР ЅМ КК 1995жылдыЎ 5 јазанындаЈы №137-П бґйрыЈы).
1996 жылы 12 јазанда ОЎт. Ѕаз. Облысы бойынша Кеден басјармасыныЎ
басшысы болып Абдукаримов Асан Абдiманапґлы таЈайындалды(ЅР КК 1996 жыл 12
јазан №ЛН-195 бґйрыЈы).
ЅР ПрезидентiнiЎ 1997 жыл 14 јаЎтар. “Кеден Комитетiн јґру туралы”
жарлыЈана с„йкес ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша Кеден комитетiн ЅР
Мемлекеттiк кеден комитетiне †згертiлдi.
Кировтiк, Пахтаарал, Жетiсай райондарын таратуЈа байланысты ж„не оныЎ
негiзiнде Мајтаарал районын јґру туралы ЅР ¦кiметiнiЎ “ЅР кеден
комитеЈтiнiЎ јґрылымы туралы” 1997 жылдыЎ 5 мамырындаЈы №786 ж„не ЅР МКК
1997 жылдыЎ 11 тамыз №036с бґйрыЈына байланысты “Жетiсай”, “Шардара”,
“Ильич” кеден посттары таратылып, оныЎ орнына жаЎа “Мајтаарал”(коды-51311)
кеден посты јґрылды.
“Мајтаарал”кеден постыныЎ јызмет шеЎберiнде халыјаралыј Термез-Ташкент-
Шымкент-Самара автожолы орналасјан. Ол арјылы алыс ж„не жајын шет елдерден
авток†лiк јґралдары †тедi. ЅР ‡Р мемлекеттер басшыларыныЎ 1998 жылдыЎ с„уiр
айында келiсiмдерге с„йкес бґл автожол ‡збекстан Республикасына 10 жылЈа
жалЈа берiлген.
ЅР ЅМ КК 1998 жылдыЎ 2 маусымындаЈы №ЛЦ-129 бґйрыЈы боынша ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысыныЎ Кеден БасјармасыныЎ басшысы болып Бґрлiбаев Тасјынбай
Еркенбайґлы таЈайындалды.
ЅР ПрезидентiнiЎ 1998 жылдыЎ 12 јазанындаЈы ЖарлыЈына с„йкес ЅР
Мемлекеттiк Кiрiстер МинистрлiгiнiЎ ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша кеден
басјармасы јґрылды.
Кедендiк бајылауды ґйымдастыруды жетiлдiру мајсатымен ЅР МКМ КК 1999
жылы 30 маусым №265-П бґйрыЈына с„йкес, ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша
Кедендiк басјарма ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша негiзгi кеден
басјармасына †згертiлдi.[10]
Бґгiнгi кҐнi ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша кеден территориясында 3
басјарма, 11 б†лiм ж„не 16 кеден посттары жґмыс iстейдi. ОЎтҐстiк Ѕазајстан
облысы бойынша кеден органдары јґрылЈан кҐннен бастап-ај негiзгi баЈыттары
бойынша алЈа јойЈан мiндеттерi Ґлкен жетiстiкпен атјарылып жатты. Жґмыс
iстеу н„тижелерi бойынша да республика к†лемiнде кеден органдары арасындаЈы
бiрiншi орындарды алып жатты.
ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша МКБ јызметiнiЎ негiзгi мiндетi – ЅР
Экономикалыј мҐддесiн јорЈау болып табылады. СоЎЈы жылдары КБ јызметкерлерi
кеден т†лемдерi мен салыјтарды т†лету арјылы, республиканыЎ мемлекеттiк
бюджетiне кiрiстердi к†бейтуге к†п к†Ўiл б†лiнедi. 10 жыл iшiнде мемлекет
бюджетiне 9,8 млрд. тенге аударылды.
ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша кеден јызметi облыстыЎ сыртјы
экономикалыј јызметiнде маЎызды роль атјаруда. 1991-2000 жылдары арасында
облыстаЈы жҐк айналымы 35,7 млн. Тоннаны јґрайды.
Басјарма јызметкерлерiмен жҐз мыЎнан аса ЖҐк Кеден Дикларациясы
р„сiмделдi.
ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысындаЈы негiзгi кеден басјармасыныЎ штаттыј
саны 10 жыл iшiнде Ґнемi †згерiп, 1991 жылы 3 бiрлiктен 2001 жылы 600
бiрлiктi јґрады. Кеден јызјметiне кадрларды таЎдау к†зјарасы да †згердi.
1996 жылдан бастап , кеден јызметiне жоЈарЈы заЎ, экономикалыј кеден
бiлiмдерi, ер азаматтары- „скери борыштарын †теу мiндеттi шарт.
КандидаттарЈа јойылатын талаптар †те јатаЎ. Жґмысја алынатын барлыј
јызметкерлер, болашајтаЈы адалдыЈы Ґшiн ант бередi. [6]
КЕДЕН ОРГАНДАРЫНЫҢ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
Қ.Р. Қаржы министрлігі
(Қ.Р. Қаржы министрі)
Қ.Р. Кедендік Басқару Комитеті
(Қ.Р. Қ.М. Вице министрі – КБК төрағасы)
Кедендік Бақылау Департаменті
(КБД басшысы)
Басқармалар
(Басқармалар басшылары)
Кедендер
(Кеден бастықтары)
Кеден бекеттері
(Кеден бекеттерінің бастықтары)
Бақылап өткізетін пунктер (БӨП)
АЅПАРАТТЫЅ Ж¦ЙЕЛЕР МЕН АЅПАРАТТЫЅ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
Ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды ж„не оларды јамтамасыз
ету јґралдарын јолдану
1. Кедендiк опирациялар ајпараттыј жҐйелер мен ајпараттыј
технологияларды, оныЎ iшiнде бґлардын ајпаратты берудiЎ электрондыј
т„сiлдерiне негiзделгендердiЎ, сондай-ај осы тарауЈа с„йкес оларды
јамтамасыз ету јґралдарын пайдалана отырып жҐзеге асырылады.
2. Ајпараттыј жҐйелер мен ајпараттыј технологияларды енгiзу тиiстi
халыјаралыј стандарттарды ж„не Ѕазајстан Республикасы ајпараттыј
јауiпсiздiгiнiЎ талаптарын јамтамасыз етудi ескере отырып жҐзеге
асырылады.
3. Кеден iсiнде:
1) кеден органдары „зiрлейтiн, шыЈаратын ж„не сатып алатын;
2) Кеден iсi саласындаЈы мiндеттердi шешуге јатысатын тґлЈалардыЎ
меншiгiндегi ајпараттыј жҐйе, ајпараттыј технологиялар ж„не
оларды јамтамасыз ету јґралдары јолданылуы мҐмкiн.
Бґл орайда кеден органдарына баЈдарламалыј јґралдар беретiн
тґлЈалардыЎ †здерiнiЎ баЈдарламалыј јґралдарыныЎ к†мегiмен
жасалатын ајпараттыј ресурстарды пайдалануЈа јґјыЈы жој.
4. Кеден органдары „зiрлейтiн, шыЈаратын немесе сатып алатын ајпараттыј
жҐйелер, ајпараттыј технологиялар, сондай-ај оларды јамтамасыз ету
јґралдары республикалыј меншiкте болады ж„не тиiстi кеден органдарына
бекiтiледi.
5. Кеден iсi саласындаЈы мiндеттердi шешуге јатысатын толЈалардыЎ
меншiгiндегi ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды ж„не
оларды јамтамасыз ету јґралдарын кеден органдарыныЎ пацдалануына
байланысты јатынастар Ѕазајстан Республикасы ајпараттыј
јауiпсiздiгiнiЎ талаптары јамтамасыз етiлген жаЈдайда Јана туындауы
мҐмкiн ж„не шарттыј негiзде јґрылады.
6. Кеден iсi саласындаЈы мiндеттердi шешуге јатысатын тґлЈалардыЎ
меншiгiндегi кеден iсiнде јолданылатын ајпараттыј жҐйелер, ајпараттыј
технологиялар ж„не оларды јамтамасыз ету јґралдары кеден iсi
м„селелерi ж†нiндегi у„кiлеттiк орган белгiлейтiн таллаптарЈа с„йкес
келуге ж„не кеден органдары кедендiк опирациялар жасау кезiнде
пайдаланытын осыЈан ґјсас †нiммен Ґйлесiмдi болуЈа тиiс. Ајпараттыј
жҐйелердiЎ, ајпаратыј технологиялардыЎ ж„не оларды јамтамасыз ету
јґралдарыныЎ белгiленген талаптарЈа с„йкестiгiн тексерудi кеден
органдары жҐзеге асырады. Бґл орайда аталЈан тексерулердi жҐргiзуге
байланысты шыЈыстарды т†леу оны жҐргiзу туралы †тiнiш бiлдiрген
тґлЈаЈа жҐктеледi.
7. Ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды, сондай-ај оларды
јамтамасыз ету јґралдарын кедендiк мајсаттар Ґшiн пайдалану
мҐмкiндiгiн, бґл †нiмдi јолдану т„ртiбi мен талаптарын кеден iсi
м„селелерi ж†нiндегi у„кiлеттi орган белгiлейдi.
Ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды ж„не оларды
јамтамасыз ету јґралдарын сертификаттау
Ајпараттыј жҐйелер, ајпараттыј технологиялар, сондай-ај оларды жасау
Ґшiн јажеттi јґжаттарнегiзiнде тҐзiледi.
Кеден органдарыныЎ ајпаратыј ресурстары
1. Кеден органдарыныЎ ајпараттыј ресурстары кедендiк операцияларды
жасау кезiнде берiлетiн јґжаттар мен м„лiметтер, сондай-ај оларды
жасау Ґшiн јажеттi јґжаттар негiзiнде тҐзiледi.
Ѕґрамында кеден органдарыныЎ ајпараттыј жҐйелерiнде жасалатын,
†нделетiн ж„не жинајталатын деректер базасы бар јґжатталЈан ајраттыЎ
ґйымдарстырылЈан жиынтыЈы кеден органдарыныЎ ајпараттыј ресурстары деп
тҐсiнiледi.
2. Кеден органдарынЎ ајпараттыј ресурстары мемлекттiк меншiк болып
табылады, кеден органдарыныЎ мҐлiк јґрамына енгiзiледi ж„не
јґзыретiне с„йкес солардыЎ иелiгiнде болады.
3. Кеден iсi м„селелерi жҐнiндегi у„кiлеттi мемлекеттiк орган
белгiленген жаЈдайларда берiлуi осы Кодекстер немесе †здерi
белгiленген т„ртiпте к†зделген јґжаттар,оныЎ iшiнде кедендiк
декларация оларды јґжаттау туралы талаптар, сондай-ај Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ заЎдарында белгiлннген †зге де талаптар сајталЈан
кезде ајпарат алмасудыЎ электрондыј т„сiдерi арјылы берiлуi мҐмкiн.
4. Ајпарат, ајпараттандыру ж„не ајпаратты јорЈау туралы Ѕазајсан
РеспубликасыныЎ заЎдарында к†зделген жаЈдайларда Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ ¦кiметiнiЎ бастамасы бойынша јґжатталЈан ајпаратты
мiндеттi беру негiзiнде мемлекеттiк ајпараттыј ресурстарды
јалыптастыру жаЈдайларына јолданылмайды.
Ајпараттыј ресурстарды пайдалану
1. Кеден органдарыныЎ јарауындаЈы ајпараттыј ресурстар,Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ заЎ актiлерiне с„йкес ајпаратты пайдалану
шектелген жаЈдайларды јоспаЈанда, ашыј ж„не жалпыЈа јолжетiмдi
болып табылады.
2. Кеден органдары пайдалану Ґшiн ашыј ајпараттыј ресурстардыЎ
тiзбесiн, сондай-ај оЈан јолжетiмдiлiк д„режесiн жариялауды
жҐзеге асырады.
3. Ајпаратја јолжетiмдiлiктi шектеу болмаЈан жаЈдайда оныЎ алуЈа
сґрау салу негiздеменi јажет етпейдi.
4. Кеден органдарыныЎ јарауындаЈы ајпараттыј ресурстарды пайдалану
т„ртiбi нормаларЈа ж„не Ѕазајстан РеспубликасыныЎ †згеде
нормативтiк јґјыјтыј актiлерiне с„йкес белгiленедi.
Ајпаратты, ајпараттыј процестер мен ајпараттандыруЈа јатысатын
субьектiлердiн јґјыјтарын јорЈау
1. Ајпараты, ајпараттыј процестер мен ајпараттандыруЈа јатысатын
субьектiлердiн јґјыјтарын јорЈау Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарында
белгiленген т„ртiппен жҐзеге асырылады.
2. ЅорЈау Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарында белгiленген т„ртiппен
мiндеттi сертификаттауЈа жататын ајпараттыј жҐйелер мен ајпараттыј
технологияларды јамтамасыз ету јґралдарымен Ґйлесетiн ајпаратты
јорЈаудын арналуы баЈдарламалыј-техникалыј јґралдарын енгiзу ж„не
пайдалану арјылы јамтамасыз етiледi.
3. Ајпаратты јорЈау јґралымен јамтамасыз етiлетiн ајпаратты јорЈау
деЎгейi ајпараттыј санатына с„йкес келуге тиiс. Ајпаратты јорЈау
денгеуiнiЎ белгiлi бiр санатја с„йкестiгiн јарауында ајпараттыј
ресурстар бар кеден органдары јамтамасыз етедi.
4. Ајпаратты јорЈау ж„не ајпаратты јорЈау јґралдарын пайдалану ж†нiндегi
талаптардыЎ сајталуын бајылауды Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарына
с„йкес кеден iсi м„селелерi ж†нiндегi у„кiлеттi орган ж„не тиiстi
у„кiлеттi мемiлекеттiк органдар жҐзеге асырады. [1]
Кеден органдарыныЎ халыјаралыј ајпарат алмасуЈа јатысуы
Кеден органдары Ѕазајстан РеспубликасыныЎ ж„не Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ халыјаралыј шарттарында айјындалЈан т„ртiп пен жаЈдайда
шет мемлекттердiЎ кеден органдарымегн, сондай-ај халыј аралыј ж„не †зге
де ґйымдармен халыјаралыј ајпарат алмасуЈа јатысады.
Тауарлар мен көлік құралдарын декларациялаудың электрондық көшірмесі
Декларациялауга жагатын тауарлар
Тауарлар сот шешімі бойынша мемлекет меншігіне айналдырылғаннан басқа
жағдайларда, олар Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы
өткізілген, кедендік режим өзгерген кезде кеден органдарында
декларациялануға тиіс.
Декларациялау орны
Егер Қазақстан Республикасының кеден заңдарында өзгеше белгіленбесе,
тауарларды декларациялау тауарларды кедендік рәсімдеу жүзеге асырылатын
кеден органында жүргізіледі.
Кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган тауардың жекелеген
санаттарын декларациялау Қазақстан Республикасының белгілі бір кеден
органында ғана жүргізіле алатынын айқындауға құқылы.
Декларант Мына түлғалар:
1) қазақстандық түлғалар;
2) шетелдік жеке түлғалар (оңайтылған немесе жеңілдетілген тәртіппен
өткізілген кезде);
3) Қазақстан Республикасының кеден кодексіне сәйкес кедендік
төлемдер бойынша жеңілдіктерді пайдаланатын шетелдік түлғалар;
4) Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген
тәртіппен тіркелген шетелдік үйымдардың өкілдіктері осындай
өкілдіктердің өз қажеті үшін әкелінетін тауарлардың
уақытша әкелінуінің, транзитінің сондай-ақ еркін айналыс үшін
шығарылуының кедендік режимдерін мәлімдеген кезде декларант бола алады.
Декларанттың қуқықтары
Кедендік рәсімдеу кезінде тауарларды декларациялау және өзге де
кедендік операциялар жасау барысында декларант:
1) Қазақстан Республикасының кеден аумағына әкелінетін тауарларды
кеден органының бақылауымен тексеруге, өлшеуге және жүк
операцияларын орындауға, сондай-ақ кедендік декларация мен кедендік
мақсаттар үшін қажетті қүжаттарды бергенге дейін тауарлардың сынамалары
мен үлгілерін іріктеп алуға қүқылы. Тауарлардың сынамалары мен үлгілері
тауарларға белілген кедендік декларацияда көрсетілген жағдайда
оларға жеке кедендік декларация берілмейді;
2) Кеден органдарының лауазымды адамдары кедендік бақылау өткізгенде, олар
сынамалар мен үлгілерді іріктеп алған кезде қатысуға;
3) Кеден органдары іріктеп алған сынамалар мен үлгілерге'
жүргізілетін зерттеу нәтижелерімен танысуға;
4) өзінің қүқығы бұзылған жағдайда кеден органдарының шешіміне,
кеден органдары лауазымды тұлғаларының іс-әрекетіне (әрекетсіздігіне
) Қазақстан Республикасының кеден кодексінде белгіленген
тәртіппен шағымдануға құқылы.
Декларанттың міндеттері
1) тауарлар мен көлік құралдарына декларация жүргізуге;
2) кеден органдарының талабы бойынша декларацияланатын тауарлар мен
көлік қүралдарын көрсетуге;
3) кеден органына кедендік мақсаттар үшін қажетті қүжаттар мен
мәліметтерді беруге;
4) кедендік төлемдерді және салықтарды төлеуге немесе
олардың төленуін қамтамассыз етуге;
5) кеден органдарының Қазақстан Республикасының кеден кодексінде
көзделген өзге де талаптарын орындауға міндетті.
Декларанттың жауапкершілігі
1. Декларант
1) кедендік декларацияда және өзге де үсынылған қүжаттарда көрсетілген
мәліметтердің дүрыс еместігі үшін;
2) кедендік төлемдерді және салықтарды төлемегені үшін;
3) қүжаттарды уақтылы үсынбағаны үшін жауапты болады.
2. Кеден органына кедендік декларацияны бермегені үшін
тауарларды өткізген түлға немесе шарт бойынша осы түлға
уәкілеттік берген кеден брокері жауапты болады.
3. Кеден брокері кедендік рәсімдеу жөніндегі операцияларды жүзеге асырған
кезде кеден брокеріне кедендік мақсаттар үшін берілген қажетті мәліметтер
мен қүжаттардың дүрыстығы үшін беруші түлға жауапты болады.
Декларацшлау нысаны
1. Декларациялау кеден органына тауарлар туралы, олардың
кедендік режимі туралы дүрыс мәліметтерді және кедендік
мақсаттар үшін қажетті басқа да мөліметтерді белгіленген нысан бойынша
(жазбаша, ауызша, конклюденттік, элекрондық) мәлімдеу жолымен
жүргізіледі.
2. Қазақстан Републикасының кеден кодексінде реттелмеген
жағдайларда, тауарларды декларациялаудың нысаны мен тәртібін кеден ісі
мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.
3. Кедендік декларацияда көрсетілуге тиіс мәліметтер
тізбесі кедендік төлемдерді және салықтарды есептеу және алу, кедендік
статистиканы қалыптастыру және Қазақстан Республикасының кеден
заңдарын қолдану мақсаттары үшін қажетті мәліметтермен ғана шектеледі.
Кедендік декларация
1. Тауарларды декларациялау кезінде кедендік декларациялардың мынадай
түряері қолданылады:
1) жүктің кедендік декларациясы;
2) жолаушьшың кедендік декларациясы.
2. Жуктің кедендік декларациясы — декларант беретін және тауарлар мен
көлік құралдары туралы, олардың кедендік режимі туралы мәліметтерді жөне
кедендік мақсат үшін қажетті басқа да мәліметтерді қамтитын
қүжат.
Жуктің кедендік декларациясы мынадай жагдайларда,егер:
1) тауардың декларацияланатын легінің кедендік қүны тиісті қаржы жылына
арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген тоқсан айлық
есептік көрсеткіштен асса;
2) тауарларға қатысты тарифтік емес реттеу шаралары
белгіленсе;
3) Қазақстан Республикасының кеден кодексіне сәйкес көзделген
өзге де жағдайларда беріледі.
Жүктің кедендік декларациясы алдын ала декларациялау кезінде, сондай-
ақ уақытша немесе мерзімдік кедендік декларация ретінде қолданылуы мүмкін.
Жүктің кедендік декларациясын уақытша немесе мерзімдік кедендік
декларация қолдаңу жағдайлары Қазақстан Республикасының кеден кодексінде
көзделген төртіппен белгіленеді.
Еркін нысанда жасалған өтінішті және (немесе) тауарларды бірдейлендіру және
шығару үшін қажетті мәліметтер бар көліктік, коммерциялық қүжаттарды жүктің
кедендік декларациясы немесе уақытша кедендік декларация ретінде
пайдалануға жол беріледі.
3. Жолаушынын кедендік декларациясы — оңайтылған немесе
жеңілдетілген тәртіпті қолданып, тауарлар мен көлік қүралдарын Қазақстан
Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізетін жеке түлға
толтырып, кеден органына беретін қүжат.
4. Кедендік декларациялардың нысандарын және оларды толтыру-тәртібін-
кедеи ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейді.
Жуктің кедендік декларациясын беру мерзімі
1. Қазақстан Республикасының кедендік аумағына әкелінетін
тауарларға жүктің кедендік декларациясы тауарды межелі кеден органына табыс
ету күнін қоса есептегенде күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмей беріледі.
Егер жүктің кедендік декларациясын беру мерзімінің аяқталуы кеден
органының одан кейінгі жүмыс күні осы мерзімнің аяқталу күні болып
саналады.
2. Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан тысқары
жерлерге өкетілетін тауарларға жүктің кедендік декларациясы оларды нақты
әкетуге дейін беріледі.
3. Декларанттың дөлелді өтініші бойынша кеден органы жүктің кедендік
декларациясын беру мерзімін үзартады. Жұктің кедендік
декларациясын беру мерзімін ұзарту әкелінетін тауарларға
кедендік төлемдердің және салықтардың төленуі қамтамассыз етілген
жағдайда кедендік рөсімдеу жүргізілетін кеден органдарында жүзеге
асырылады.
4. Жүктің кедендік декларациясын беру мерзімін
ұзарту тауарлпрды уақытша сақтау мерзімін бүзуға әкеп сқпауға тиіс.
Есепке алу мақсатында қужаттар беру
1. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушы ретінде есепке қою кезінде
рәсімделетін сыртқы экономикалық қызметке қатысушының есеп
карточкасы сыртқы экономикалық қызметке қатысушының санатын және
кеден органдарында есептік тіркелгенін растайтын қүжат болып-
табылады.
2. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушының есеп
карточкасын кеден органы мынадай құжаттарды:
1) занды тулгалар:
- заңды түлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің нотариат куәландырған
көшірмесін немесе оның құрылымдық бөлімшесі үшін есептік тіркеу
куәлігін;
- статистикалық басқарма беретін статистикалық карточканың
көшірмесін;
- салық органы берген салық төлеуші куәлігінің көшірмесін;
2) декларациялау кезінде жүктің кедендік декларациясы
қолданылуға тиіс тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы
арқылы өткізуді жүзеге асыруға ниеттенген жеке тулгалар
- жеке тұлғаның жеке куәлігін;
- салық органы берген салық төлеуші куәлігінің көшірмесін;
- егер жеке түлғаның банкте шоты болса, шотының ашылғаны туралы
банктен алынған анықтаманы тапсырған жағдайда бір жүмыс күні ішінде
береді.
3. Есепке алу үшін табыс етілетін қүжаттардағы мәліметтер өзгерген кезде,
декларант өзгерген мәліметтерді растайтын қүжаттарды сыртқы
экономикалық қызметке қатысушының есеп карточкасын берген кеден органына
қүнтізбелік он бес күн ішінде табыс етуге міндетті.
Таурларды декларациялау кезінде қужаттар беру
1. Жүктің кедендік декларациясын беру кеден органына онын электрондык
көшірмесін және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тұрар Рысқұлов атындағы ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКАДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР КАФЕДРАСЫ
Жұмабай тегі Лаура Меркібайқызы
4
жылдық іштей оқу бөлімінің
4
курс студенті
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
КЕДЕНДІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН ТҰРҒЫЗУ
Ғылыми жетекшісі:
ф.-м.ғ.к., доцент
Заурбеков Н.С.
ЭАЖ кафедрасының
меңгерушісі
ЗаурбековН.С.
ф.-м.ғ.к., доцент
Алматы 2005 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Ақпараттық жүйені құру
қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Кеден қызметінің және басқару құрылымының
сипаттамасы ... ... ... ... ...
3. Ақпараттық жүйені құру
мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Ақпараттық жүйеге қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Техникалық жабдықтауға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Ақпараттық жүйенің сенімділігіне қойлатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Эргономика және техникалық әсемдікке қойылатын
талаптар ... ... ... ... ..
4. Программалық жабдықтауға қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Стандарттау және бірігейлеу жөніндегі
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6. Ақпаратты рұқсатсыз кіруден қорғау үшін қойылатын
талаптар ... ... ... ..
7. Ақпараттың сақталынуы жөніндегі
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8. Коммуникациялық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар ... ... ... ...
9. Ақпараттық жүйесін құру мақсаты және оның атқаратын қызметі ... ... ...
5. Концептуалдық
схема ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
II. Кедендік ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ ақпараттық жүйесін тұрғызу
1. Ақпараттық жүйені тұрғызудағы
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Техникалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...
3. Ақпаратты ұйымдастыру әдістері, құрылымы және
құрамы ... ... ... ... ... ..
1. Машинадан тыс ақпараттық
база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Ішкі машиналық ақпараттық
база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Математикалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
5. Программалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
1. Жалпы программалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
2. Арнайы программалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Мәліметтер банктері және
базалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Аймақтық және жергілікті
желілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Желілердің
коммуникациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
6. Ақпарат айырбастау
хаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
7. Мәліметтерді өңдеу
тәртіптемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
1. Мультибағдарламалық
тәртіптеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Пакеттік
тәртіптеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
3. Реалды уақыт масштабындағы өңдеу
тәртіптемесі ... ... ... ... ... ... ... ... .
4. Жүйе компоненттері арасындағы ақпарат
айырбасы ... ... ... ... ... ... ... ..
5. Сыныптау және кодтау
жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.
8. Қолдануға, техникалық қызмет көрсетуге, жөндеу мен сақтауға нұсқау.
9. Бақылау
мысалы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
6. Құқықтық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...
7. Лингвистикалық
қамтамасыздандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
III. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ ДЕҢГЕЙІН
БАҒАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.1. Ақпараттық жүйені құруға кететін шығындарды
бағалау ... ... ... ... ... ... ... .. ..
3.2. Ақпараттық жүйені дамыту бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
1 - бап. Қазақстан
Республикасындағы кеден ісі
Қазақстан Республикасындағы кеден ісі кедендік
тіркеу төлемдері мен салықтарды тіркеу арқылы
Қазақстан Республикасы кеденіндегі жинақтылығын
және келісім шарттар іске асырылуын қамтамасыз
ету, кедендік бақылау және кеден саясатын
жүргізудің басқа да әдістерін жүргізу және де
Қазақстан Республикасы кеден органдарының
ұйымдастырушылық құқықтық негіздерінің іс әрекетін
жүзеге асырады.
Қазіргі экономиканың дамуы еркін сауданың кең аумақтарына, қаржылық
қордың қозғалысына, тауар мен қызметтер айналысының халқаралық келісімінің
ролінің жоғарлауына талпынуымен, ұлттық экономика тенденциясы аймақтық
халқаралық және бірыңғай шаруашылық комплекс айқын көрінеді. Жалпы бір
заңдары бар материалдық және қаржылық құндылықтары бар қаржы наығы орнап
келеді. Барлық мемлекеттерде ұлттық экономика ашық болып, халқаралық
бәсекелес нарығы орнауда. Ғылыми–техникалық прогрессті қарқындатудың
маңызды факторы – басқарудың барлық бөлімдеріне басқарудың әдістемелері мен
нысандарын жетілдіру болып табылады.
Есептеу техникалары мен байланыстың жаңа құралдарын қолдану негізінде
экономикалық-математикалық әдістері мен құралдарын қолданудың маңызды бір
бағыты – басқаруда автоматтандырылған басқару жүйелерін құру болып
табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесі кеден қызметінің үрдісін басқарудың
автоматтандырылған жүйесін білдіреді.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі негізгі ақпараттық технологияларын жүзеге асырудың құралы ретінде
түсіндіріледі. Автоматтандырылған ақпараттық жүйесін дамыту - қазіргі
техникалық –бағдарламалық кешен негізделген жаңа ақпараттық технологияларды
кезең-кезеңмен дайындап шығару және оларды кеден саласына енгізу үрдісі
деген сөз. [15]
Сонғы жылдары дүние жүзілік сауда көлемі өндіріске қарағанда әлдеқайда
жылдам өсуде, оның ішінде қызмет көрсету, интелектуалды меншік объектілері,
несие түріндегі қаржы капитал ағыны өсуде. Қоғамды ақпараттандыру, жалпы
ақпараттық жүйе құру, дүние жүзілік экономика ағындарының бейнесін
өзгертеді, дүние жүзілік шаруашылық масштабында ақұша және қызмет, валюта
курсы, қор байлықтары қозғалысын толық бақылауға болады. Сыртқы
экономикалық қатынастар келісімді болып, және экономиканың өсуінің негізгі
факторына айналды. Көптеген елдерде сыртқы экономикалық қатынастарға ұлттық
экономика байланысты болды және бұл тенденция күшейіп келеді.
Кеден жүйесінің оңтайлы жұмыс істеуі оның құрлымының өзгеруінен,
алдыңғы қатарлы кеден технологияларды ендіру, жоғары деңгейлі мамандарға
негізделген шет тілдерін, қарым-қатынас психологиясын және әдебін, кеден
ісінің экономикасын және құқықтық аспектілерін жақсы білетін кадрларға
негізделген
Кеден ісі кеден саясатының мақсатқа жету құралы ретінде, кеден
территориясында арнайы әдіс-тәсілдері арқылы басқа кеден салаларының
элементтерімен байланыса отырып, мемлекеттің монополиялық қызметінің құралы
болып табылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық саяси және экономикалық
қатынастарының дамуы, еліміздің интеграциялық процесстеріне тікелей қатысуы
кеден құқығының ролі мен маңыздылығын арттыруда.
Кеден саласындағы құқықтық қатынастардағы мәселелерді шешу мен
реттеуге деген мемлекет талпынысының пайда болуы мен соған арнайы құқықтық
нормаларды қабылдануы кеден құқығының пайда болуына әкелді. Жалпы кеден
құқығының дамуы екі кезеңін атап айтуға болады:
1. 1991 жылғы желтоқсаннан 1995 жылдың шілдесіне дейін
(кодификацияланған актінің қабылдануына дейін);
2. 1995 жылдың шілдесінен бүгінгі күнге дейін.
Беларусь Республикасы, Ресей Федерациясы, Қырғызстан Республикасы және
Қазақстан Республикасы Мемлекетаралық кеңесі жағынан Үкімет басшылары
қабылдаған кеңесімен 1998 жылғы 24 қарашада “Кеден Одағы мен бірыңғай
экономикалық кеңістік құру және оның жүзеге асыру шаралары туралы келісім
жобасы туралы” шешім қабылдады. [5]
1999 жылғы 26 ақпанда мемлекет басшылары қабылдаған келісім (Қазақстан
1999 жылғы 24 маусымда ратификациялаған) Кеден Одағындағы өзара қатынасқа
өзгеріс әкелмек, сондай-ақ интеграциялық процесстерді күшейтіп, ұлттық
заңдылықтарының өзгеруіне септігін тигізбек.
Қазақстан Республикасы өзінің суверенитетін алғаннан кейін
мемлекетімізге объективті жаңа заңнамаларын қабылдау керек болды.
Қазақстан Республикасының кеден органдарының қызметі құқықтық, экономикалық
және ұйымдық негіздерді белгілейді, Қазақстан Республикасының егемендігі
мен экономикалық қауіпсіздігін қорғауға, дүниежүзілік экономикалық
қатынастар жүйесіндегі байланыстарды жандандыруға және сыртқы экономикалық
қызметті ырықтандыруға бағытталған.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2 Ақпараттық жүйені құру қағидалары
Ғылыми–техникалық прогрессті қарқындатудың маңызды факторы –
басқарудың барлық бөлімдеріне басқарудың әдістемелері мен нысандарын
жетілдіру болып табылады.
Есептеу техникалары мен байланыстың жаңа құралдарын қолдану негізінде
экономикалық-математикалық әдістері мен құралдарын қолданудың маңызды бір
бағыты – басқаруда автоматтандырылған басқару жүйелерін (АБЖ) құру болып
табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесі кеден қызметінің үрдісін басқарудың
автоматтандырылған жүйесін білдіреді.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі негізгі ақпараттық технологияларын жүзеге асырудың құралы ретінде
түсіндіріледі. Автоматтандырылған ақпараттық жүйесін дамыту - қазіргі
техникалық – бағдарламалық кешен негізделген жаңа ақпараттық
технологияларды кезең - кезеңмен дайындап шығару және оларды кеден саласына
енгізу үрдісі деген сөз. [7]
Осыған орай Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің қызметі мыналар болып табылады:
▪ Қазақстан Республикасы мемлекеттік кеден комитетінің бөлімшелері мен
үкімет органдарын кеден статистикасын жүргізу үшін қажетті ақпаратпен
қамтамасыз ету;
▪ Басқарудың барлық деңгейінде кеден органдарының ұйымдық-экономикалық
басқару жүйесін жетілдіру;
▪ Тауарлар құжаттарын кедендік толтыруды автоматтандыру;
▪ Шекара арқылы өтетін жолаушылардың жүктерін кедендік бақылаудың
тиімділігін жоғарлату;
▪ Кеден төлемдерін есептеуді бақылау және орталықтандырылған салық
салуды қамтамасыз ету;
▪ Контрабандамен және басқа да кеден ережелерін бұзушылықпен күресті
ақпараттық қолдау;
▪ Валюталық бақылауды жүзеге асыру мақсатында сыртқы экономикалық
кызметті кедендік банктік бақылау ақпараттық технологияларын құру және
тағы басқа.
Қазақстан Республикасы кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі өзінің даму уақыты ішінде кедендік бекеттен Қазақстан
Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің орталық аппаратына дейінгі
барлық деңгейлерде негізгі кедендік ақпараттық технологияларды жүзеге
асырудың бірегей құралына айналды.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін одан әрі қарай дамытуды және
жаңартуды Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің бекіткен
1993 – 1995 ж.ж. сыртқы экономикалық қызметті экономикалық реттеу ретіндегі
Қазақстан Республикасының кеден саясатының ролін жоғарлатуды дәйекті түрде
жүргізудің кешенді бағдарламасы негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетінің
автоматтандырылған ақпараттық жүйесіне ұқсас жүйелер дамыған елдердің
барлық кеден қызметінде құрылған және әрі қарай құрылып жатыр. Мысалы, АҚШ-
та, Англияда; Францияда, Германияда ұлттық кеден ережелеріне сай келетін
мұндай жүйелер 20 жылдан бері жұмыс істеп келеді.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден комитетіне қарасты
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін кезең - кезеңмен дайындап шығару
бағдарламасын жңзеге асыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру үшін
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін құру, енгізу жөніндегі ғылыми-
өнірістік ұйым ретінде Бас Ғылыми-ақпараттық есептеу орталығы құрылды.
Құрылған автоматтандырылған ақпараттық жүйесінің ерекшелігі – құжат
айналымы әр тұрлі объектілерді ақпараттық қамтамасыз етуге
бағыттандырылғандығы. [5]
Қазақстанның кеден органдары құжат айналымы мен алғашқы ақпараттардың
негізгі көлемін жүк кеден декларациясы (ЖКД) құрайды. Республика кеденіне
ай сайын түсіп тұратын жүк кеден декларациясының саны 7 – 8 ден 20 – 30
мыңға дейін ауытқып тұрады. Жүк кеден декларациясының ең жоғарғы айлық
санының орташа айлық санынан артуы түрлі кедендерде орташа алғанда 60 (
-тен 350 ( ке дейінгі аралықты құрайды.
Қазақстан Республикасының кеден органдары жүйелерінің күрделі де
көпдеңгейлі құрылымын, олардың атқаратын қызметтері мен міндеттерінің алуан
түрлілігін ескере отырып, кеден қызметінің автоматтандырылған ақпараттық
жүйесін құру барысында Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеден
комитетінің ақпараттық қажеттіліктерді назарға алды.
3 Кеден қызметінің жӘне басқару құрылымының сипаттамасы
Таможня (түрікше – “тамга”) яғни таңба деген сөзінен шыққан.
1892 жылы ең алғашқы устав шықты;
1918 жылы Кеден ісі туралы декларация қабылданды;
1924 жылы кеденге қатысты устав шықты;
1964 жылы Жоғарғы совет кеден кодексін қабылдады;
1993 жылы Россия Федерациясы өзінің кеден кодексін қабылдады;
1995 жылы Қазақстан Республикасы кеден кодексін қабылдады.
Кеден Басқармасының басты мақсаты – еліміздің нарығын отандық
өндірушілер мен тұтынушыларды қорғау , басқаша айтқанда , еліміздің
экономикалық қауіпсіздігін қорғау және экономикалық мүддесін қамтамассыз
ету.
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары - †з јґзiретi шегiнде
Ѕазајстан Республикасында кеден саясатын iске асыруЈа јатысатын ж„не кеден
iсiн тiкелей жҐзеге асыратын, сондай-ај Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎ
актiлерiнде к†зделген †зге де †кiлеттiктердi атјаратын мемлекеттiк
органдар.
Ѕазајстан РеспубликсыныЎ кеден iсi тауарлар мен к†лiк јґралдарын
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзудiЎ, кедендiк
р„сiмдеу мен кедендiк бајылаудыЎ, кедендiк режимдердi јолданудыЎ, кедендiк
т†лемдерi ж„не салыјтарды алудыЎ, кеден iсi саласындаЈы јґјыј
бґзушылыјтарЈа јарсы кҐрес жҐргiзудiЎ т„ртiбi мен шарттарын, мемлекет пен
сыртјы экономикалыј ж„не †зге де јызметтi жҐзеге асырушы тґлЈалардыЎ
арасындаЈы билiк јатынастарына негiзделген кеден саясатын iске асырудыЎ
басја да јґралдарын јамтиды.
Кеден iсi саласы – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден саясатын iске
асыру кезiнде кеден iсiн јолдану ж†нiндегi мемлекеттiк реттеу саласы.
Кеден ісіне жалпы басшылықты ҚР өкіметі және кеден ісі мәселелері
бойынша уәкілетті мемлекеттік орган жүзеге асырады. Ал, тікелей басшылықты
орталық кеден органы жүзеге асырады. Республикалық орталық кеден органы
заңды тұлға болып табылады және ол өз құзіреті шегінде жұмыс істейді.
Орталық кеден органы туралы ережені Министрлер кабинеті бекітеді. Орталық
кеден органы басшысын кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті мемлекеттік
органның ұсынысы бойынша өкімет тағайындайды. Бұрынғы заң күші бар жарлық
бойынша президент тағайындайтын.
Құқық қорғау органдары біртұтас жүйені құрайды. Кеден басқармасы мен
кедендер өкіметтің шешімі бойынша құрылады, қайта ұйымдастырылады және
таратылады.
Негізгі міндеттері:
1. ҚР – ғы кеден саясатын жасауға және жүргізуге қатысу
2. Кеден органдары жүзеге асыруға міндетті. Кеден және өзге де заңдардың
сақталуын азаматтар мен ұйымдардың заңды құқықтары мен мүдделерінің
қорғалуын қамтамассыз ету
3. Өз құзыры шегінде ҚР – ң экономикалық қауіпсіздігін және экономикалық
мүдделерін қамтамассыз ету
4. Сауда экономикалық қатынаста кедендік реттеу құралдарын қолдану
5. Кеден төлемдері мен салықтарын өндіріп алу
6. ҚР-ң кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар жөнінде экономикалық
саясат шараларын әзірлеуге қатысу.
7. Кеден шекарасы арқылы көлік құралдарын өткізу кезінде рұқсат ету
тәртібін қамтамассыз ету.
8. Кеден ісі саласындағы контрабанда мен қылмыстарға, салық заңдарын
бұзушылыққа қарсы күрес, шекара арқылы есірткі заттардың, психикаға әсер
ететін заттардың, қару-жарақ, халықтың көркем тарихи бұымдарын,
интелектуалдық меншік обьектілерінің жойылып кету қаупі бар. Өсімдіктер мен
жануарлар түрі және олардың бөлшектерін басқа да тауарларды заңсыз
айналымға түсуіне жол бермеу.
9. Кедендік бақылау, кедендік рәсімдеу ісін жүзеге асыру.
10. ҚР сыртқы саудасының кедендік статистикасын жүргізу
11. Сыртқы экономикалық қызметтің тауар тізімін жүргізу
12. Өз құзыры шегінде валюта бақылауын жүзеге асыру
13. Республиканың мүдделері үшін стратегиялық және басқа да өте маңызды
құндылықтардың шетке әкетілуін бақылау
14. Мемлекеттік өкімет органдарына, ұйымдар мен азаматтарға кеден
мәселелері бойынша заңдарда белгіленген тәртіпке сәйкес қажет ақпараттарды
беру.
15. Кеден ісі саласында ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу,
консультациялар беру, мемлекеттік органдар үшін мамандар даярлау және
біліктілігін арттыру.
Кедендік төлеулер және салықтар
1. Казакстан Республикасында мынадай кедендік төлемдері
қолданылады:
1) кедендік баж;
2) кедендік алымдар;
3) алымдар;
4) алдын ала шешім үшін төлемақы.
2. Төлеушілер, кедендік төлемдерді есептеу, төлеу, қайтару және өндіріп
алу тәртібі, сондай-ақ кедендік төлемдер бойынша жеңілдіктер
Қазақстан Республикасының кеден кодексінде айқындалған.
3. Қазақстан Республикасының кеден органдары демпингкеқарсы. қорғау және
өтемдік баждарды Қазақстан Республикасынын заңдарында белгіленген
тәртіппен және жағдайларда алынады.
4. Төлеушілер, салықтарды есептеу және төлеу тәртібі Қазақстан
Республикасының салық заңдарына сәйкес айқындалады.
5. Жеке түлғалар тауарларды оңайтылған тәртіппен өткізу кезінде кедендік
төлемдер және салықтар Қазақстан Республикасынын Үкіметі белгілеген
жиынтық кедендік төлем түрінде төленуі мүмкін.
Кедендік төлемдер ставкаларының түрлері
1) салық салынатын тауарлардың кедендік қүнына процентпек есептелетін -
адвалорлық;
2) салық салынатын тауарлардың бірлігі үшін белгіленгеі;
мөлшерде есептелетін — ерекшелікті
3) кедендік төлемдер ставкаларының аталған екі түрін де
үштастыратын — құрамдас болып бөлінеді.
Кедендік баждар
1. Кедендік баждар тауарларды кедендік режимдерде декларациялау кезінде
төленеді, бүларға орналастыру жағдайы Қазақстан
Республикасының Кедендік тарифіне сәйкес кедендік бажда төлеуді
белгілейді.
2. Кедендік баждардың ставкаларын Қазақстан РеспубликасыныІ; Үкіметі
белгілейді және олар реси жарияланғаннан кейіі: күнтізбелік
отыз күн өткен соң күшіне енеді.
Кедендік алымдар
1. Кедендік алымдарга:
1) кедендік рәсімдеу үшін кедендік алым;
2) кедендік ілесіп алып жүру үшін кедендік алым;
3) тауарларды сақтау үшін кедендік алым жатады.
2. Көрсетілген іс-әрекеттерді орындағаны үшін кеден органдарь
шығындарының қүны кеден алымдарының мөлшерін айқында) үшін негіз болып
табылады.
Кедендік рәсімдеу ушін кедендік алым
Тауарлар мен көлік қүралдарын негізгі кедендік рәсімдеу кезінде
кедендік рәсімдеу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген
мөлшерде кедендік алым алынады.
Кедендік ілесіп алып журу ушін кедендік алым
Кеден оргаңдары тауарларды кедендік ілесіп алып жүру үшін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерде кедендік алым алады.
Бірнеше көлік қүралын кедендік ілесіп алып жүру кезінде кедендік
алымның сомасы ілесіп алып жүруге қатысушылардың санына барабар бөлінеді.
Тауарларды сақтау үшін кедендік алым
Иелері кеден органдары болып табылатын кеден қоймалары мен
уақытша сақтау қоймаларында тауарларды сақтау үшін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерде кедендік алымдар-
алынады.
Алымдар
1. Кеден органдары алатын алымдарга:
1) лицензия берген үшін алым;
2) кедендік рәсімдеу жөніндегі маманның біліктілік аттестатын бергені үшін
алым жатады.
2. Алым мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі
айқындайды.
Лицензия берген ушін алым:
1) кеден қоймасын қүрғаны;
2) бажсыз сауда жасайтын дүкен қүрғаны;
3) бос қойма құрғаны;
4) уақытша сақтау қоймасын қүрғаны;
5) кедендік тасымалдаушы ретінде қызметті жүзеге асырғаны;
6) кеден брокері ретінде қызметті жүзеге асырғаны үшікг
алынады.
Алдын ала шешім ушін төлемақы
Тауардың жіктемесіне, шығарылған елін және кедендік қүнын айқындау
өдіснамасына қатысты алдын ала шешім қабылдағаны үшін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілеген мөлшерде алдын ала шешім үшін төлемақы
алынады. [1]
Электрондыј цифрлыј јолтаЎба јґралдары – электрондыј цифрлыј
јолтаЎбаны жасау ж„не оныЎ тҐпнґсјалыЈын тексеру Ґшiн пайдаланылатын
баЈдарламалыј ж„не техникалыј јґралдар жиынтыЈы;
Тауар - Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзiлетiн
мҐлiк, оныЎ iшiнде ајпарат таратушылар, валюталыј јґндылыјтар, энергияныЎ
электр, жылу ж„не †зге де тҐрлерi, сондай- ај к†лiк јґралдары;
Сыртјы экономикалыј јызметке јатысушы – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ
заЎдарына с„йкес сыртјы экономикалыј јызметтi жҐзеге асырушы тґлЈа;
Электрондыј јґжат - †зiндегi ајпарат электрондыј – цифрлыј нысанда
берiлген ж„не электрондыј – цифрлыј јолтаЎба арјылы куаландырылЈан јґжат;
Электрондыј цифрлыј јолтаЎба - электрондыј цифрлыј јолтаЎба јґралдарымен
жасалЈан ж„не электрондыј јґжаттыЎ дґрыстыЈын, оныЎ тиесiлiлiгiн ж„не
мазмґныныЎ †згермейтiндiгiн растайтын электрондыј цифрлыј нышандар жиыны;
Декларант – тауарлар мен к†лiк јґралдарын †ткiзушi тґлЈа не тауарлар
мен к†лiк јґралдарын †з атынан декларациялайтын, бiлдiретiн ж„не ґсынатын
кеден брокерi;
Декларациялау – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы
†ткiзiлетiн ж„не (немесе) кедендiк бајылаудаЈы тауарлар мен к†лiк јґралдары
туралы м„лiметтедi м„лiмдеу;
Ѕазајстандыј тґлЈа – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ азаматы, Ѕазајстан
Республикасында тґрајты тґратын жерi бар, азаматтыЈы жој адам, Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ заЎдарына с„йкес Ѕазајстан Республикасында тiркелген жеке
к„сiпкер, сондай – ај Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарына с„йкес јґрылЈан
заЎды тґлЈа;
ТґлЈа – жеке ж„не (немесе) заЎды тґлЈа;
Тарифтiк емес реттеу шаралары – тауарлар мен к†лiк јґралдарын Ѕазајстан
Республикасына „келуге ж„не Ѕазајстан Республикасынан „кетуге тыйым салулар
мен шектеулер, квоталау, лицензиялау, тауарлардыЎ јауiпсiздiгi бойынша
стандарттар мен талаптарЈа (оныЎ iшiнде техникалыј, фармакологиялыј,
санитарлыј, ветеринариялыј, фитосанитарлыј, радиациялыј, экологиялыј
стандарттар) с„йкестiгiн растау ж„не Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎ
актiлерiмен ж„не (немесе) Ѕазајстан Республикасы ¦кiметiнiЎ нормативтiк
јаулыларымен белгiленетiн †зге де талаптар;
Тарифтiк реттеу шаралары – тауарлар мен к†лiк јґралдарын Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзу кезiнде кедендiк тарифтi
пайдалана отырып, сыртјы экономикалыј ж„не кеден iсi саласындаЈы †зге де
јызметтi мемлекеттiк реттеудi јамтамассыз ететiн Ѕазајстан РеспубликасыныЎ
¦кiметi белгiлеген шаралар;
Салыјтар – тауарлар мен к†лiк јґралдарын Ѕазајстан РеспубликасыныЎ
кедендiк шекарасы арјылы †ткiзуге байланысты алынуы Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ кеден органдарына жҐктелген јосылЈан јґн салыЈы мен акциз;
Кедендiк декларация – тауарлар мен к†лiк јґралдары туралы декларант
м„лiмдеген м„лiметтердi жазбаша ж„не (немесе) электрондыј тҐрде растайтын
јґжат;
Кедендiк операциялар – кедендiк бајылаудаЈы тауарлар мен ј†лiк
јґралдарына јатысты Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары да, тґлЈалар
да Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден заЎдарына с„йкес жасайтын жекелеген iс-
„рекеттер;
Кедендiк баж – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары тауарды
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк аумаЈына „келген кезде немесе тауарды
аталЈан аумајтан „кеткен кезде алатын ж„не осындай „келу немесе „кетудiЎ
ажырамас шарты болып табылатын кедендiк т†лемнiЎ тҐрi;
Кедендiк алымдар – Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары тауарлар
мен к†лiк јґралдарын кедендiк р„сiмдеу, кедендiк алып жҐру Ґшiн, сондай- ај
оларды Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден органдары бекiтетiн јоймаларда
сајтау Ґшiн алынатын кедендiк т†лем тҐрлерi;
Кедендiк тариф - Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы
†ткiзiлетiн тауарларЈа јолданылатын кедендiк баж ставкаларыныЎ сыртјы
экономикалыј јызметтiЎ тауар номенклатурасына с„йкес жґйеленген тiзбесi;
Тауар - Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кедендiк шекарасы арјылы †ткiзiлетiн
мҐлiк, оныЎ iшiнде ајпарат таратушылар, валюталыј јґндылыјтар, энергияныЎ
электр, жылу ж„не †зге де тҐрлерi, сондай- ај к†лiк јґралдары.
Ақпараттандыру – ақпараттық технологияларды жеке және заңды
тұлғалардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында ақпараттық
ресурстарды, ақпараттық жүйелерді қалыптастыруға және дамытуға бағытталған
ұйымдық, әлеуметтік- экономикалық және ғылыми техникалық процесс.
Ақпараттық ресурстар – ақпараттық жүйелерде бар , тиісті
бағдарламалық қамтамассыз етумен біріктірілген және ақпаратты
пайдаланушылардың мүдделілігін туғызатын электрондық жүйелендірілген
ақпарат.
Ақпараттық жүйе – ақпараттық процестерді іске асыруға арналған
ақпараттық технологиялардың, ақпараттық желілердің және оларды
бағдарламалық - техникалық жағынан қамтамассыз нту құралдарының жиынтығы.
Ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді қорғау – ақпаратты алу,
көшірмесін түсіру, тарату, бұрмалау, жою немесе оған тосқауыл қою жөніндегі
іс-әрекетті қоса алғанда, ақпараттық ресурстарға, ақпараттық жүйелерге
заңсыз қол жеткізуді болғызбауға бағытталған құқықтық, экономикалық және
ұйымдық-техникалық іс-шаралар кешені.
Ақпараттық процестер – ақпараттық технологияларды пайдалана отырып,
ақпаратты жасау, жинау, өңдеу, жинақтау, сақтау, іздеу, беру, пайдалану
және тарату процестері.
Ақпараттық жүйелерді иеленуші – ақпараттық жүйелерге меншік құқығын
және өзге де құқықтарды иеленетін жеке немесе заңды тұлға, мемлекеттік
орган немесе ұйым.
Ақпараттық ресурстарды иеленуші - ақпараттық ресурстарға меншік
құқығын және өзге де құқықтарды иеленетін жеке немесе заңды тұлға,
мемлекеттік орган немесе ұйым.
Жасырын мәліметтер – мемлекеттік құпияларды құрамайтын, Қазақстан
Республикасының заңдарына немесе тараптардың келісіміне сәйкес қол жеткізу
шектелген ақпарат.
Құжатталған ақпарат – материалдық жеткізушіде өзін бірдейлендіруге
мүмкіндік беретін реквизиттермен қоса тіркелген ақпарат. [36]
ОўТ¦СТIК ЅАЗАЅСТАН ОБЛЫСЫНЫў КЕДЕН ЅЫЗМЕТIНIў ЅµРЫЛУ ТАРИХЫ
Ѕазајстан РеспубликасыныЎ кеден шекарасы арјылы тауарлар мен мҐлiктi
†ткiзуде толыј декларациялану проблемасы, одајтас болЈан мемлекеттерге
јатысты кеден шекарасын енгiзу, кеден мекемелерiнiЎ тармајталЈан
б†лiмшелерiн јґруды јажет еттi. ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бґл жаЈдайдан тыс
јалЈан жој.
Кнден жґмысын басјаруды жетiлдiру мајсотында комплекстiк шараларды
жҐзеге асыруЈа јатысты ж„не iшкi нарыј мајсаттарына с„йкес, Мемлекеттiк
Кеден бајылау БасјармасыныЎ №192 бґйрыЈы бойынша, Ѕазај республикалыј
кеденiне баЈынышты, 1989 жылдыЎ 20 јарашасында Шемкент кеден орны јґрылды.
Бґл кеден орныныЎ штаты Ґш бiрлiктi јґрады. Министрлер советiнiЎ тґсындаЈы
МКК НБ 1990 жыл 5 ајпандаЈы №27 бґйрыЈы бойынша Шымкент кеденiнiЎ басшысы
болып Якушин Андрей Генадьевич таЈайындалды.
СССР Кеден комитетiнiЎ 1991 жылдыЎ 12 јыркҐйегiнде №92 бґйрыЈы бойынша
Шымкент кеден посты Шымкент кеденiне †згертiлдi. Шымкент кеденiнiЎ
јарамаЈына Ґш облыс, яЈни, Шымкент облысы, Жамбыл јаласында орналасјан
Жамбыл кеден посты, ал Ѕызыл Ордада кедендiк бајылауды Шымкент кеденiнiЎ
у„кiлеттi адамы атјарды. Кейiн Ѕазајстан РеспубликасыныЎ Кеден комитетiнiЎ
1992 жыл 28 ајпан №35 бґйрыЈы бойынша Шымкент кеденiнiЎ, штаты 5 бiрлiктi
јґрайтын Ѕызыл Орда кеден посты јґрылды. Ал, Шымкент кеденiнiЎ Жамбыл кеден
посты ЅР КК 1992жыл 6 наурыздаЈы №45 бґйрыЈы бойынша Жамбыл кеденiне
†згертiлдi. ОныЎ штаттыј саны 28 бiрлiктi јґрады.
ЅР КК 1992 жыл 12 јаЎтардаЈы №11 бґйрыЈы бойынша Шымкент кеденiнiЎ
басшысы болып Воронов Сергей Алексеевич
таЈайындалды.
ЅР Мемлекеттiк Т„уелсiздiгiн алуына байланысты ж„не ЅР территориясында
кедендiк бајылауды бiр т„ртiпке келтiру мајсатымен, 1992 жыл 20 наурызда
Шымкент кеденiне №190110 коды берiлдi. 1992 жылы кеден јґрылымында †згерiс
болЈан жој. Контрабанда бойынша жоЈарЈы инспектор бiрлiгi јосылды. Штат 28
адамнан јґралды.
1993 жылдыЎ 13 јаЎтарында ЅР ЅМ №5 бґйрыЈы бойынша, Шымкент кеденi ЅР
ЅМ Негiзгi Кеден БасјармасыныЎ ОЎтҐстiк аймајтыј кеденiне †згертiлдi. ОныЎ
јарамаЈына Ѕызыл Орда, Жамбыл, Ленинск кедендерi кiрiп, штаттыј јґрамы 270
бiрлiктi јґрады. 1993 жылы аймајтыј кеден јґрылымында †згерiс болды.
ЅР мемлекеттiк т„уелсiздiгiнiЎ орнауына байланысты ЅР ‡збекiстан
РеспубликасыныЎ шекарасында кеден посттарыныЎ јґрылуын јажет еттi. ОныЎ
ґзындыЈы 715 км јґрады. РеспубликаныЎ экономикалыј мҐддесiн јорЈау
мајсатымен, материалдыј ж„не м„дени јґндылыјтарды, ЅР шекарасынан заЎсыз
шыЈару, јару-жарај, есiртке ж„не басја да тыйым салынатын заттарды ЅР алып
келуге байланысты контрабандаЈа јарсы н„тижелi жґмыс iстеу Ґшiн, “Шымкент
ТЖ. СТ.”, “Шымкент Аэропорты”, “Жiбек Жолы”, “Жетiсай”, “Ильич” кеден
посттары јґрылды.
Халыјаралыј почта жiберулерiн басјару секторы- жґмыс iстемегендiктен
таратылды. ‡йткенi, ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы Халыјаралыј почталыј
жiберулер жҐзеге асырмайтын.
Ѕайта јґрылЈан “Жiбек Жолы”, “Жетiсай”, “Ильич” кеден посттарыныЎ
негiзгi мiндетi – ЅР кеден шекарасы арјылы заЎсыз тасымалданатын
контрабандалыј заттарды т„ркiлеу ж„не алдын алу, кеден ережелерiнiЎ
бґзылуымен кҐрес, эспорт-импорт операцияларын бајылау, азаматтардыЎ
баждарын бајылау болып табылады.
ЅР кеден мекемелерiнде болЈан јґрылымдыј †згерiстерге байланысты, ЅР
ЅМ 1994 жыл 7 јаЎтарындаЈы №3 бґйрыЈы бойынша ОЎтҐстiк аймајтыј кеден
жойылып, оныЎ орнына ЅР ЅМ ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша Кеден
басјармасы јґрылды.
ЅР ЅМ 1994 жыл 16 мамырдаЈы №Л-430 бґйрыЈы бойынша, ОЎтҐстiк Ѕазајстан
облысыныЎ Кеден басјармасыныЎ басшысы болып АйдаЈараев Бајыт Кемелбекґлы
таЈайындалды.
1995 жылы 1 с„уiрде кеден органдарында јайта †згерiс болды. ЅР
ПрезидентiнiЎ “ЅР Министрлер кабинетiнiЎ тґсында Кеден комитетiн јґру
туралы” №2160 жарлыЈы бойынша, ЅР Министрлер кабинетiнiЎ тґсында ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысы бойынша Кеден комитетi јґрылды.
ОсыЈан байланысты басјарма јґрылымына †згерiстер енгiзiлдi. ЖаЎа
јызметтер мен б†лiмдер јґрылды.
Кентау јаласыныЎ бiрјатар iрi к„сiпорындарыныЎ сґрауы бойынша, 1995
жылы экспорт-импорт операцияларына кедендiк бајылау жҐргiзу Ґшiн ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысы бойынша кедендiк басјаруЈа инспектор у„кiлеттiгiн атјарушы
бiр бiрлiк јосылды.
1995 жылдыЎ 19 јазанынан бастап ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша
кеден басјармасы ЅР Кеден комитетiнiЎ јарамаЈына јарайды. ‡йткенi, ЅР
Министрлер кабинетiнiЎ тґсында Кеден Комитетi ЅР ПрезидентiнiЎ 19.10.01
ЖарлыЈы бойынша ЅР кеден комитетiне †згертiлдi.
ОныЎ мајсаты – ґйымдасјан јґјыј бґзушылыј, пара алу, ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысы бойынша кеден комитетiнiЎ јызметкерлер арасында †з
билiктерiн терiс пайдалану фактiлерiн алдын алу, т„ркiлеу, жоюЈа байланысты
жеке јауiпсiздiк б†лiмi јґрылды(ЅР ЅМ КК 1995 жылдыЎ 5 јазанындаЈы №137-П
бґйрыЈы).
Кеден басјармасыныЎ јызметiнiЎ јґпиялылыЈын јамтамассыз ету Ґшiн –
ајпараттарды јорЈау јызметi јґрылды(ЅР ЅМ КК 1995 жылдыЎ 5 јыркҐйегiндегi
№1с бґйрыЈы).
Жґктердi кедендiк бајылаудыЎ н„тижелiлiгi Ґшiн товарлардыЎ кодтарын
дґрыс белгiлеу ж„не баж салыЈын есептеу Ґшiн кедендiк экспертиза ж„не
зерттеу б†лiмi јґрылды(ЅР ЅМ КК 1995жылдыЎ 5 јазанындаЈы №137-П бґйрыЈы).
1996 жылы 12 јазанда ОЎт. Ѕаз. Облысы бойынша Кеден басјармасыныЎ
басшысы болып Абдукаримов Асан Абдiманапґлы таЈайындалды(ЅР КК 1996 жыл 12
јазан №ЛН-195 бґйрыЈы).
ЅР ПрезидентiнiЎ 1997 жыл 14 јаЎтар. “Кеден Комитетiн јґру туралы”
жарлыЈана с„йкес ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша Кеден комитетiн ЅР
Мемлекеттiк кеден комитетiне †згертiлдi.
Кировтiк, Пахтаарал, Жетiсай райондарын таратуЈа байланысты ж„не оныЎ
негiзiнде Мајтаарал районын јґру туралы ЅР ¦кiметiнiЎ “ЅР кеден
комитеЈтiнiЎ јґрылымы туралы” 1997 жылдыЎ 5 мамырындаЈы №786 ж„не ЅР МКК
1997 жылдыЎ 11 тамыз №036с бґйрыЈына байланысты “Жетiсай”, “Шардара”,
“Ильич” кеден посттары таратылып, оныЎ орнына жаЎа “Мајтаарал”(коды-51311)
кеден посты јґрылды.
“Мајтаарал”кеден постыныЎ јызмет шеЎберiнде халыјаралыј Термез-Ташкент-
Шымкент-Самара автожолы орналасјан. Ол арјылы алыс ж„не жајын шет елдерден
авток†лiк јґралдары †тедi. ЅР ‡Р мемлекеттер басшыларыныЎ 1998 жылдыЎ с„уiр
айында келiсiмдерге с„йкес бґл автожол ‡збекстан Республикасына 10 жылЈа
жалЈа берiлген.
ЅР ЅМ КК 1998 жылдыЎ 2 маусымындаЈы №ЛЦ-129 бґйрыЈы боынша ОЎтҐстiк
Ѕазајстан облысыныЎ Кеден БасјармасыныЎ басшысы болып Бґрлiбаев Тасјынбай
Еркенбайґлы таЈайындалды.
ЅР ПрезидентiнiЎ 1998 жылдыЎ 12 јазанындаЈы ЖарлыЈына с„йкес ЅР
Мемлекеттiк Кiрiстер МинистрлiгiнiЎ ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша кеден
басјармасы јґрылды.
Кедендiк бајылауды ґйымдастыруды жетiлдiру мајсатымен ЅР МКМ КК 1999
жылы 30 маусым №265-П бґйрыЈына с„йкес, ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша
Кедендiк басјарма ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша негiзгi кеден
басјармасына †згертiлдi.[10]
Бґгiнгi кҐнi ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша кеден территориясында 3
басјарма, 11 б†лiм ж„не 16 кеден посттары жґмыс iстейдi. ОЎтҐстiк Ѕазајстан
облысы бойынша кеден органдары јґрылЈан кҐннен бастап-ај негiзгi баЈыттары
бойынша алЈа јойЈан мiндеттерi Ґлкен жетiстiкпен атјарылып жатты. Жґмыс
iстеу н„тижелерi бойынша да республика к†лемiнде кеден органдары арасындаЈы
бiрiншi орындарды алып жатты.
ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша МКБ јызметiнiЎ негiзгi мiндетi – ЅР
Экономикалыј мҐддесiн јорЈау болып табылады. СоЎЈы жылдары КБ јызметкерлерi
кеден т†лемдерi мен салыјтарды т†лету арјылы, республиканыЎ мемлекеттiк
бюджетiне кiрiстердi к†бейтуге к†п к†Ўiл б†лiнедi. 10 жыл iшiнде мемлекет
бюджетiне 9,8 млрд. тенге аударылды.
ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысы бойынша кеден јызметi облыстыЎ сыртјы
экономикалыј јызметiнде маЎызды роль атјаруда. 1991-2000 жылдары арасында
облыстаЈы жҐк айналымы 35,7 млн. Тоннаны јґрайды.
Басјарма јызметкерлерiмен жҐз мыЎнан аса ЖҐк Кеден Дикларациясы
р„сiмделдi.
ОЎтҐстiк Ѕазајстан облысындаЈы негiзгi кеден басјармасыныЎ штаттыј
саны 10 жыл iшiнде Ґнемi †згерiп, 1991 жылы 3 бiрлiктен 2001 жылы 600
бiрлiктi јґрады. Кеден јызјметiне кадрларды таЎдау к†зјарасы да †згердi.
1996 жылдан бастап , кеден јызметiне жоЈарЈы заЎ, экономикалыј кеден
бiлiмдерi, ер азаматтары- „скери борыштарын †теу мiндеттi шарт.
КандидаттарЈа јойылатын талаптар †те јатаЎ. Жґмысја алынатын барлыј
јызметкерлер, болашајтаЈы адалдыЈы Ґшiн ант бередi. [6]
КЕДЕН ОРГАНДАРЫНЫҢ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
Қ.Р. Қаржы министрлігі
(Қ.Р. Қаржы министрі)
Қ.Р. Кедендік Басқару Комитеті
(Қ.Р. Қ.М. Вице министрі – КБК төрағасы)
Кедендік Бақылау Департаменті
(КБД басшысы)
Басқармалар
(Басқармалар басшылары)
Кедендер
(Кеден бастықтары)
Кеден бекеттері
(Кеден бекеттерінің бастықтары)
Бақылап өткізетін пунктер (БӨП)
АЅПАРАТТЫЅ Ж¦ЙЕЛЕР МЕН АЅПАРАТТЫЅ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
Ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды ж„не оларды јамтамасыз
ету јґралдарын јолдану
1. Кедендiк опирациялар ајпараттыј жҐйелер мен ајпараттыј
технологияларды, оныЎ iшiнде бґлардын ајпаратты берудiЎ электрондыј
т„сiлдерiне негiзделгендердiЎ, сондай-ај осы тарауЈа с„йкес оларды
јамтамасыз ету јґралдарын пайдалана отырып жҐзеге асырылады.
2. Ајпараттыј жҐйелер мен ајпараттыј технологияларды енгiзу тиiстi
халыјаралыј стандарттарды ж„не Ѕазајстан Республикасы ајпараттыј
јауiпсiздiгiнiЎ талаптарын јамтамасыз етудi ескере отырып жҐзеге
асырылады.
3. Кеден iсiнде:
1) кеден органдары „зiрлейтiн, шыЈаратын ж„не сатып алатын;
2) Кеден iсi саласындаЈы мiндеттердi шешуге јатысатын тґлЈалардыЎ
меншiгiндегi ајпараттыј жҐйе, ајпараттыј технологиялар ж„не
оларды јамтамасыз ету јґралдары јолданылуы мҐмкiн.
Бґл орайда кеден органдарына баЈдарламалыј јґралдар беретiн
тґлЈалардыЎ †здерiнiЎ баЈдарламалыј јґралдарыныЎ к†мегiмен
жасалатын ајпараттыј ресурстарды пайдалануЈа јґјыЈы жој.
4. Кеден органдары „зiрлейтiн, шыЈаратын немесе сатып алатын ајпараттыј
жҐйелер, ајпараттыј технологиялар, сондай-ај оларды јамтамасыз ету
јґралдары республикалыј меншiкте болады ж„не тиiстi кеден органдарына
бекiтiледi.
5. Кеден iсi саласындаЈы мiндеттердi шешуге јатысатын толЈалардыЎ
меншiгiндегi ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды ж„не
оларды јамтамасыз ету јґралдарын кеден органдарыныЎ пацдалануына
байланысты јатынастар Ѕазајстан Республикасы ајпараттыј
јауiпсiздiгiнiЎ талаптары јамтамасыз етiлген жаЈдайда Јана туындауы
мҐмкiн ж„не шарттыј негiзде јґрылады.
6. Кеден iсi саласындаЈы мiндеттердi шешуге јатысатын тґлЈалардыЎ
меншiгiндегi кеден iсiнде јолданылатын ајпараттыј жҐйелер, ајпараттыј
технологиялар ж„не оларды јамтамасыз ету јґралдары кеден iсi
м„селелерi ж†нiндегi у„кiлеттiк орган белгiлейтiн таллаптарЈа с„йкес
келуге ж„не кеден органдары кедендiк опирациялар жасау кезiнде
пайдаланытын осыЈан ґјсас †нiммен Ґйлесiмдi болуЈа тиiс. Ајпараттыј
жҐйелердiЎ, ајпаратыј технологиялардыЎ ж„не оларды јамтамасыз ету
јґралдарыныЎ белгiленген талаптарЈа с„йкестiгiн тексерудi кеден
органдары жҐзеге асырады. Бґл орайда аталЈан тексерулердi жҐргiзуге
байланысты шыЈыстарды т†леу оны жҐргiзу туралы †тiнiш бiлдiрген
тґлЈаЈа жҐктеледi.
7. Ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды, сондай-ај оларды
јамтамасыз ету јґралдарын кедендiк мајсаттар Ґшiн пайдалану
мҐмкiндiгiн, бґл †нiмдi јолдану т„ртiбi мен талаптарын кеден iсi
м„селелерi ж†нiндегi у„кiлеттi орган белгiлейдi.
Ајпараттыј жҐйелердi, ајпараттыј технологияларды ж„не оларды
јамтамасыз ету јґралдарын сертификаттау
Ајпараттыј жҐйелер, ајпараттыј технологиялар, сондай-ај оларды жасау
Ґшiн јажеттi јґжаттарнегiзiнде тҐзiледi.
Кеден органдарыныЎ ајпаратыј ресурстары
1. Кеден органдарыныЎ ајпараттыј ресурстары кедендiк операцияларды
жасау кезiнде берiлетiн јґжаттар мен м„лiметтер, сондай-ај оларды
жасау Ґшiн јажеттi јґжаттар негiзiнде тҐзiледi.
Ѕґрамында кеден органдарыныЎ ајпараттыј жҐйелерiнде жасалатын,
†нделетiн ж„не жинајталатын деректер базасы бар јґжатталЈан ајраттыЎ
ґйымдарстырылЈан жиынтыЈы кеден органдарыныЎ ајпараттыј ресурстары деп
тҐсiнiледi.
2. Кеден органдарынЎ ајпараттыј ресурстары мемлекттiк меншiк болып
табылады, кеден органдарыныЎ мҐлiк јґрамына енгiзiледi ж„не
јґзыретiне с„йкес солардыЎ иелiгiнде болады.
3. Кеден iсi м„селелерi жҐнiндегi у„кiлеттi мемлекеттiк орган
белгiленген жаЈдайларда берiлуi осы Кодекстер немесе †здерi
белгiленген т„ртiпте к†зделген јґжаттар,оныЎ iшiнде кедендiк
декларация оларды јґжаттау туралы талаптар, сондай-ај Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ заЎдарында белгiлннген †зге де талаптар сајталЈан
кезде ајпарат алмасудыЎ электрондыј т„сiдерi арјылы берiлуi мҐмкiн.
4. Ајпарат, ајпараттандыру ж„не ајпаратты јорЈау туралы Ѕазајсан
РеспубликасыныЎ заЎдарында к†зделген жаЈдайларда Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ ¦кiметiнiЎ бастамасы бойынша јґжатталЈан ајпаратты
мiндеттi беру негiзiнде мемлекеттiк ајпараттыј ресурстарды
јалыптастыру жаЈдайларына јолданылмайды.
Ајпараттыј ресурстарды пайдалану
1. Кеден органдарыныЎ јарауындаЈы ајпараттыј ресурстар,Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ заЎ актiлерiне с„йкес ајпаратты пайдалану
шектелген жаЈдайларды јоспаЈанда, ашыј ж„не жалпыЈа јолжетiмдi
болып табылады.
2. Кеден органдары пайдалану Ґшiн ашыј ајпараттыј ресурстардыЎ
тiзбесiн, сондай-ај оЈан јолжетiмдiлiк д„режесiн жариялауды
жҐзеге асырады.
3. Ајпаратја јолжетiмдiлiктi шектеу болмаЈан жаЈдайда оныЎ алуЈа
сґрау салу негiздеменi јажет етпейдi.
4. Кеден органдарыныЎ јарауындаЈы ајпараттыј ресурстарды пайдалану
т„ртiбi нормаларЈа ж„не Ѕазајстан РеспубликасыныЎ †згеде
нормативтiк јґјыјтыј актiлерiне с„йкес белгiленедi.
Ајпаратты, ајпараттыј процестер мен ајпараттандыруЈа јатысатын
субьектiлердiн јґјыјтарын јорЈау
1. Ајпараты, ајпараттыј процестер мен ајпараттандыруЈа јатысатын
субьектiлердiн јґјыјтарын јорЈау Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарында
белгiленген т„ртiппен жҐзеге асырылады.
2. ЅорЈау Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарында белгiленген т„ртiппен
мiндеттi сертификаттауЈа жататын ајпараттыј жҐйелер мен ајпараттыј
технологияларды јамтамасыз ету јґралдарымен Ґйлесетiн ајпаратты
јорЈаудын арналуы баЈдарламалыј-техникалыј јґралдарын енгiзу ж„не
пайдалану арјылы јамтамасыз етiледi.
3. Ајпаратты јорЈау јґралымен јамтамасыз етiлетiн ајпаратты јорЈау
деЎгейi ајпараттыј санатына с„йкес келуге тиiс. Ајпаратты јорЈау
денгеуiнiЎ белгiлi бiр санатја с„йкестiгiн јарауында ајпараттыј
ресурстар бар кеден органдары јамтамасыз етедi.
4. Ајпаратты јорЈау ж„не ајпаратты јорЈау јґралдарын пайдалану ж†нiндегi
талаптардыЎ сајталуын бајылауды Ѕазајстан РеспубликасыныЎ заЎдарына
с„йкес кеден iсi м„селелерi ж†нiндегi у„кiлеттi орган ж„не тиiстi
у„кiлеттi мемiлекеттiк органдар жҐзеге асырады. [1]
Кеден органдарыныЎ халыјаралыј ајпарат алмасуЈа јатысуы
Кеден органдары Ѕазајстан РеспубликасыныЎ ж„не Ѕазајстан
РеспубликасыныЎ халыјаралыј шарттарында айјындалЈан т„ртiп пен жаЈдайда
шет мемлекттердiЎ кеден органдарымегн, сондай-ај халыј аралыј ж„не †зге
де ґйымдармен халыјаралыј ајпарат алмасуЈа јатысады.
Тауарлар мен көлік құралдарын декларациялаудың электрондық көшірмесі
Декларациялауга жагатын тауарлар
Тауарлар сот шешімі бойынша мемлекет меншігіне айналдырылғаннан басқа
жағдайларда, олар Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы
өткізілген, кедендік режим өзгерген кезде кеден органдарында
декларациялануға тиіс.
Декларациялау орны
Егер Қазақстан Республикасының кеден заңдарында өзгеше белгіленбесе,
тауарларды декларациялау тауарларды кедендік рәсімдеу жүзеге асырылатын
кеден органында жүргізіледі.
Кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган тауардың жекелеген
санаттарын декларациялау Қазақстан Республикасының белгілі бір кеден
органында ғана жүргізіле алатынын айқындауға құқылы.
Декларант Мына түлғалар:
1) қазақстандық түлғалар;
2) шетелдік жеке түлғалар (оңайтылған немесе жеңілдетілген тәртіппен
өткізілген кезде);
3) Қазақстан Республикасының кеден кодексіне сәйкес кедендік
төлемдер бойынша жеңілдіктерді пайдаланатын шетелдік түлғалар;
4) Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген
тәртіппен тіркелген шетелдік үйымдардың өкілдіктері осындай
өкілдіктердің өз қажеті үшін әкелінетін тауарлардың
уақытша әкелінуінің, транзитінің сондай-ақ еркін айналыс үшін
шығарылуының кедендік режимдерін мәлімдеген кезде декларант бола алады.
Декларанттың қуқықтары
Кедендік рәсімдеу кезінде тауарларды декларациялау және өзге де
кедендік операциялар жасау барысында декларант:
1) Қазақстан Республикасының кеден аумағына әкелінетін тауарларды
кеден органының бақылауымен тексеруге, өлшеуге және жүк
операцияларын орындауға, сондай-ақ кедендік декларация мен кедендік
мақсаттар үшін қажетті қүжаттарды бергенге дейін тауарлардың сынамалары
мен үлгілерін іріктеп алуға қүқылы. Тауарлардың сынамалары мен үлгілері
тауарларға белілген кедендік декларацияда көрсетілген жағдайда
оларға жеке кедендік декларация берілмейді;
2) Кеден органдарының лауазымды адамдары кедендік бақылау өткізгенде, олар
сынамалар мен үлгілерді іріктеп алған кезде қатысуға;
3) Кеден органдары іріктеп алған сынамалар мен үлгілерге'
жүргізілетін зерттеу нәтижелерімен танысуға;
4) өзінің қүқығы бұзылған жағдайда кеден органдарының шешіміне,
кеден органдары лауазымды тұлғаларының іс-әрекетіне (әрекетсіздігіне
) Қазақстан Республикасының кеден кодексінде белгіленген
тәртіппен шағымдануға құқылы.
Декларанттың міндеттері
1) тауарлар мен көлік құралдарына декларация жүргізуге;
2) кеден органдарының талабы бойынша декларацияланатын тауарлар мен
көлік қүралдарын көрсетуге;
3) кеден органына кедендік мақсаттар үшін қажетті қүжаттар мен
мәліметтерді беруге;
4) кедендік төлемдерді және салықтарды төлеуге немесе
олардың төленуін қамтамассыз етуге;
5) кеден органдарының Қазақстан Республикасының кеден кодексінде
көзделген өзге де талаптарын орындауға міндетті.
Декларанттың жауапкершілігі
1. Декларант
1) кедендік декларацияда және өзге де үсынылған қүжаттарда көрсетілген
мәліметтердің дүрыс еместігі үшін;
2) кедендік төлемдерді және салықтарды төлемегені үшін;
3) қүжаттарды уақтылы үсынбағаны үшін жауапты болады.
2. Кеден органына кедендік декларацияны бермегені үшін
тауарларды өткізген түлға немесе шарт бойынша осы түлға
уәкілеттік берген кеден брокері жауапты болады.
3. Кеден брокері кедендік рәсімдеу жөніндегі операцияларды жүзеге асырған
кезде кеден брокеріне кедендік мақсаттар үшін берілген қажетті мәліметтер
мен қүжаттардың дүрыстығы үшін беруші түлға жауапты болады.
Декларацшлау нысаны
1. Декларациялау кеден органына тауарлар туралы, олардың
кедендік режимі туралы дүрыс мәліметтерді және кедендік
мақсаттар үшін қажетті басқа да мөліметтерді белгіленген нысан бойынша
(жазбаша, ауызша, конклюденттік, элекрондық) мәлімдеу жолымен
жүргізіледі.
2. Қазақстан Републикасының кеден кодексінде реттелмеген
жағдайларда, тауарларды декларациялаудың нысаны мен тәртібін кеден ісі
мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.
3. Кедендік декларацияда көрсетілуге тиіс мәліметтер
тізбесі кедендік төлемдерді және салықтарды есептеу және алу, кедендік
статистиканы қалыптастыру және Қазақстан Республикасының кеден
заңдарын қолдану мақсаттары үшін қажетті мәліметтермен ғана шектеледі.
Кедендік декларация
1. Тауарларды декларациялау кезінде кедендік декларациялардың мынадай
түряері қолданылады:
1) жүктің кедендік декларациясы;
2) жолаушьшың кедендік декларациясы.
2. Жуктің кедендік декларациясы — декларант беретін және тауарлар мен
көлік құралдары туралы, олардың кедендік режимі туралы мәліметтерді жөне
кедендік мақсат үшін қажетті басқа да мәліметтерді қамтитын
қүжат.
Жуктің кедендік декларациясы мынадай жагдайларда,егер:
1) тауардың декларацияланатын легінің кедендік қүны тиісті қаржы жылына
арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген тоқсан айлық
есептік көрсеткіштен асса;
2) тауарларға қатысты тарифтік емес реттеу шаралары
белгіленсе;
3) Қазақстан Республикасының кеден кодексіне сәйкес көзделген
өзге де жағдайларда беріледі.
Жүктің кедендік декларациясы алдын ала декларациялау кезінде, сондай-
ақ уақытша немесе мерзімдік кедендік декларация ретінде қолданылуы мүмкін.
Жүктің кедендік декларациясын уақытша немесе мерзімдік кедендік
декларация қолдаңу жағдайлары Қазақстан Республикасының кеден кодексінде
көзделген төртіппен белгіленеді.
Еркін нысанда жасалған өтінішті және (немесе) тауарларды бірдейлендіру және
шығару үшін қажетті мәліметтер бар көліктік, коммерциялық қүжаттарды жүктің
кедендік декларациясы немесе уақытша кедендік декларация ретінде
пайдалануға жол беріледі.
3. Жолаушынын кедендік декларациясы — оңайтылған немесе
жеңілдетілген тәртіпті қолданып, тауарлар мен көлік қүралдарын Қазақстан
Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізетін жеке түлға
толтырып, кеден органына беретін қүжат.
4. Кедендік декларациялардың нысандарын және оларды толтыру-тәртібін-
кедеи ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейді.
Жуктің кедендік декларациясын беру мерзімі
1. Қазақстан Республикасының кедендік аумағына әкелінетін
тауарларға жүктің кедендік декларациясы тауарды межелі кеден органына табыс
ету күнін қоса есептегенде күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмей беріледі.
Егер жүктің кедендік декларациясын беру мерзімінің аяқталуы кеден
органының одан кейінгі жүмыс күні осы мерзімнің аяқталу күні болып
саналады.
2. Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан тысқары
жерлерге өкетілетін тауарларға жүктің кедендік декларациясы оларды нақты
әкетуге дейін беріледі.
3. Декларанттың дөлелді өтініші бойынша кеден органы жүктің кедендік
декларациясын беру мерзімін үзартады. Жұктің кедендік
декларациясын беру мерзімін ұзарту әкелінетін тауарларға
кедендік төлемдердің және салықтардың төленуі қамтамассыз етілген
жағдайда кедендік рөсімдеу жүргізілетін кеден органдарында жүзеге
асырылады.
4. Жүктің кедендік декларациясын беру мерзімін
ұзарту тауарлпрды уақытша сақтау мерзімін бүзуға әкеп сқпауға тиіс.
Есепке алу мақсатында қужаттар беру
1. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушы ретінде есепке қою кезінде
рәсімделетін сыртқы экономикалық қызметке қатысушының есеп
карточкасы сыртқы экономикалық қызметке қатысушының санатын және
кеден органдарында есептік тіркелгенін растайтын қүжат болып-
табылады.
2. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушының есеп
карточкасын кеден органы мынадай құжаттарды:
1) занды тулгалар:
- заңды түлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің нотариат куәландырған
көшірмесін немесе оның құрылымдық бөлімшесі үшін есептік тіркеу
куәлігін;
- статистикалық басқарма беретін статистикалық карточканың
көшірмесін;
- салық органы берген салық төлеуші куәлігінің көшірмесін;
2) декларациялау кезінде жүктің кедендік декларациясы
қолданылуға тиіс тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы
арқылы өткізуді жүзеге асыруға ниеттенген жеке тулгалар
- жеке тұлғаның жеке куәлігін;
- салық органы берген салық төлеуші куәлігінің көшірмесін;
- егер жеке түлғаның банкте шоты болса, шотының ашылғаны туралы
банктен алынған анықтаманы тапсырған жағдайда бір жүмыс күні ішінде
береді.
3. Есепке алу үшін табыс етілетін қүжаттардағы мәліметтер өзгерген кезде,
декларант өзгерген мәліметтерді растайтын қүжаттарды сыртқы
экономикалық қызметке қатысушының есеп карточкасын берген кеден органына
қүнтізбелік он бес күн ішінде табыс етуге міндетті.
Таурларды декларациялау кезінде қужаттар беру
1. Жүктің кедендік декларациясын беру кеден органына онын электрондык
көшірмесін және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz