Байланыс желілері және олардың классификациясы

Кіріспе

Байланыс желілерін құру үшін ақпаратты бір қолданушыдан екінші қолданушыға жеткізетін тарату және коммутация құралдары қолданылады. Тарату және коммутация функциялары басқарудың аппараттық және бағдарламалық құралдарымен жүзеге асырылады. Олар екі қолданушы арасындағы байланыс орнату процессін автоматтандыруға септігін тигізеді. Нақты байланыс желілерінде тарату, коммутация және басқару құрылғылары кеңістікте тармақталып орнатылған.
Желі тек екі қолданушы арасында байланыс үшін қолданылады деп есептейік. Онда ақпарат бір қолданушыдан екінші қолданушыға автоматты түрде беріледі (сурет 1.1). Ол үшін тек тарату функциясы қолданылады, ал коммутация функциясы қажет емес. Бұл жағдайда тарату құралдары ақпаратты бір қолданушыдан екінші қолданушыға жіберу үшін керек. Бағыттаушы орта ретінде мыс немесе оптикалық кабельдермен қатар ауа да қолданылады.

Желіде үшінші қолданушының пайда болуына байланысты (сурет 1.2) сұрақ туындайды – кім, қашан және кіммен байланыс орнатады? Бұл жағдайда берілген қолданушыға ақпарат тасымалдау үшін коммутация керек болады. Мысалы, А қолданушы бірінші В қолданушымен, кейін С қолданушымен байланыса алады. Басқаша айтсақ, абоненттің біреуі қалған абоненттің кез келгенімен байланыс орната алады. Мұнда коммутация функциясы абонеттердің қалауымен байланысты өзгертуге мүмкіндік береді.

Желіде коммутация құрылғыларын орнату әдістері байланыс орнатуға арналған құрылғылар санына көп ықпалын тигізеді. 1.3, а -суретте коммутация құрылғылары территориалды таралған және әрбір N қолданушы жанында орналасқан желі көрсетілген. Мұнда абоненттер бір-бірімен толық байланысты сызба бойынша жалғанған («әрқайсысы бір-бірімен» принципі бойынша (каждый с каждым)) және олар арасындағы байланыс тікелей. Коммутация абоненттік терминалда байланыс үшін тарату каналын тандағанда жүзеге асады. N қолданушылар санының артуына байланысты тарату құрылғыларына кететін шығындар көбейеді, себебі бұл кезде керекті каналдар саны көбейеді. 1.3, б -суретте көрсетілген желіде әрбір қолданушыға тек бір ғана абоненттік желі тармағы келеді. Абонент басқа желі абоненттерімен осы канал арқылы байланысады. Коммутация орталықта орналасқан барлығына ортақ коммутациялық құрылғы арқылы жүзеге асады. Бұл жағдайда байланыс құрылғыларына кететін шығындар азаяды. Себебі абонент үшін бір уақытта

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

1 Байланыс желілері және олардың классификациясы

1.1 Байланыс желілерін құру әдістері

Байланыс желілерін құру үшін ақпаратты бір қолданушыдан екінші
қолданушыға жеткізетін тарату және коммутация құралдары қолданылады. Тарату
және коммутация функциялары басқарудың аппараттық және бағдарламалық
құралдарымен жүзеге асырылады. Олар екі қолданушы арасындағы байланыс
орнату процессін автоматтандыруға септігін тигізеді. Нақты байланыс
желілерінде тарату, коммутация және басқару құрылғылары кеңістікте
тармақталып орнатылған.
Желі тек екі қолданушы арасында байланыс үшін қолданылады деп
есептейік. Онда ақпарат бір қолданушыдан екінші қолданушыға автоматты түрде
беріледі (сурет 1.1). Ол үшін тек тарату функциясы қолданылады, ал
коммутация функциясы қажет емес. Бұл жағдайда тарату құралдары ақпаратты
бір қолданушыдан екінші қолданушыға жіберу үшін керек. Бағыттаушы орта
ретінде мыс немесе оптикалық кабельдермен қатар ауа да қолданылады.

Сурет 1.1 – Екі қолданушының байланыс желісі

Желіде үшінші қолданушының пайда болуына байланысты (сурет 1.2) сұрақ
туындайды – кім, қашан және кіммен байланыс орнатады? Бұл жағдайда берілген
қолданушыға ақпарат тасымалдау үшін коммутация керек болады. Мысалы, А
қолданушы бірінші В қолданушымен, кейін С қолданушымен байланыса алады.
Басқаша айтсақ, абоненттің біреуі қалған абоненттің кез келгенімен байланыс
орната алады. Мұнда коммутация функциясы абонеттердің қалауымен байланысты
өзгертуге мүмкіндік береді.

Сурет 1.2 – Үш қолданушының байланыс желісі

Желіде коммутация құрылғыларын орнату әдістері байланыс орнатуға
арналған құрылғылар санына көп ықпалын тигізеді. 1.3, а -суретте коммутация
құрылғылары территориалды таралған және әрбір N қолданушы жанында
орналасқан желі көрсетілген. Мұнда абоненттер бір-бірімен толық байланысты
сызба бойынша жалғанған (әрқайсысы бір-бірімен принципі бойынша (каждый с
каждым)) және олар арасындағы байланыс тікелей. Коммутация абоненттік
терминалда байланыс үшін тарату каналын тандағанда жүзеге асады. N
қолданушылар санының артуына байланысты тарату құрылғыларына кететін
шығындар көбейеді, себебі бұл кезде керекті каналдар саны көбейеді. 1.3, б
-суретте көрсетілген желіде әрбір қолданушыға тек бір ғана абоненттік желі
тармағы келеді. Абонент басқа желі абоненттерімен осы канал арқылы
байланысады. Коммутация орталықта орналасқан барлығына ортақ коммутациялық
құрылғы арқылы жүзеге асады. Бұл жағдайда байланыс құрылғыларына кететін
шығындар азаяды. Себебі абонент үшін бір уақытта барлық қалған
абоненттермен байланысудың қажеті жоқ.

а) коммутация абоненттік құрылғыда жүреді;

б) коммутация орталық коммутаторда жүреді;

Сурет 1.3 – N қолданушылардың санына байланысты байланыс түрлері

Іс жүзінде желі территориалды таралып орналастырылған және бір-бірімен
станцияаралық тарату желілері арқылы байланысқан көптеген коммутациялық
станциялардан тұрады.
Байланыс желісі деп хабарлама таратуды қамтамасыз ететін техникалық
құрылғылар жиынтығын айтамыз. Желілердегі электрлік байланыс түрлеріне
қатысты оларды телефондық, телеграфтық, деректерді тасымалдау, теледидар
ақпаратын тарату және радио ақпарат тарату желілері деп атайды. Тарататын
хабарламалар сипатына байланысты желілер екі түрге бөлінеді:
1) дара хабарламаларды тарату желілері – дара, индивидуалды сипатқа ие
хабарламаларды таратуға арналған, яғни жеке адамдарға қызымет ететін
желілер (телефон, телеграф, факсимильді және деректерді тасымалдау
желілері);
2) көпшілік хабарламаларды тарату желілері – көпшілік сипатқа ие
хабарламаларды таратуға арналған, яғни бір уақытта біршама адамға қызымет
ететін желілер (дыбыс және теледидар ақпаратын тарату желілері және т.б.).
Біздің территориямызда қызымет ететін желілердің көпшілігі ортақ
қолданыстағы желілер болып табылады, яғни әрбір қолданушы оларды хабарлама
тарату және қабылдау үшін қолдана алады.
Дара хабарламаларды тарату желілеріне қойылатын талаптардың бірі –
әрбір абонентке кез келген уақытта басқа абонентпен байланысу мүмкіндігі.
Бұл талапты қанағаттандыру үшін байланыс желісі қызымет ету шарттарына
байланысты белгілі бір принцип бойынша құрылады. Соған қатысты байланыс
желілері әр түрлі құрылымға ие бола алады, яғни түйіндік және соңғы
пункттер (станциялар) саны мен орналасуында, олардың өзара байланысында
ерекшеліктер болады.
Байланыс желілерін құрудың бірнеше әдістерін бөліп көрсетеді: толық
байланысты (әрқайсысы бір-бірімен принципі), радиалды, радиалды-түйіндік,
сақиналық және аралас (комбинирленген). Байланыс желілерін құрудың әдістері
1.4-суретте көрсетілген.

а) толық байланысты;

б) радиалды;

в) радиалды-түйіндік;

г) сақиналық;

д) аралас (комбинирленген)

Сурет 1.4 – Байланыс желілерін құрудың әдістері

Толық байланысты желі құру кезінде (сурет 1.4, а) барлық түйіндер
арасында тікелей байланыс бар. Бұл әдісте бір учаскедегі ақау мен шамадан
тыс жүктелулер кезінде осы учаскені транзиттік байланыс арқылы айналып
өтуге болады, бірақ желі құрудың мұндай әдісі қымбат болып табылады.
Радиалды байланыс желісін құру кезінде (сурет 1.4, б) барлық түйіндер
арасындағы байланыс ортақ бір түйін арқылы жүзеге асады. Бұл байланыстырушы
желі түйіндерінің санының азаюына әкеледі, бірақ мұнда айналып өту жолдарын
ұйымдастыру мүмкін емес. Мұндай әдіс салыстырмалы үлкен территорияда желі
құрастырғанда қажет болады.
Үлкен территорияларда байланыс желісі жиі радиалды-түйіндік әдіс
бойынша құрылады (сурет 1.4, в). Бұл жағдайда байланыс бір немесе бірнеше
класстардың ортақ түйіндері арқылы орнатылады.
Сақиналы байланыс желісін құру (сурет 1.4, г) түйіндер арасында
байланысты сағат тілімен және сағат тіліне қарсы бағытта орнатуға мүмкіндік
береді. Бұл жағдайда белгілі бір аумақта ақаулар болса да желі өз жұмыс
істеу қабілетін сақтап қалады.
Аралас (комбинирленген) байланыс желісін құру кезінде (сурет 1.4, д)
бірінші класс түйіндері бір-бірімен толық байланыс немесе сақиналық принцип
бойынша байланысады. Бұл жағдайда жеке бір түйіндік станцияның істен шығуы
барлық желінің жұмыс істеуін тоқтатпайды.

1.2 Жеке хабарламаларды тарату желілері

Салыстырмалы үлкен емес қалалардың телефон желілері (желі сыйымдылығы
50 ÷ 60 мың абонент) толық байланысты сызба бойынша құрылады. Мұнда
станциялар саны алтыдан аспайды.
Үлкен қалалардың телефон желілері станциялардың бірнеше тобынан
құралады. Әрбір топ түйіндік деп аталатын қаланың белгілі бір аудандарының
қызыметін басқарады. Осы аудандар арасындағы байланыс түйіндік станциялар
арқылы жүзеге асады. Түйіндік аудан аймағында станциялар толық байланыс
сызбасы арқылы жалғанады. Бұл жағдайда радиалды-түйіндік байланыс әдісі
қолданылады, себебі әр түрлі аудандардың абоненттері бір-бірімен бірнеше
станциялар арқылы байланысады.
Заманауи сандық телефондық желілер аралас (комбинирленген) әдіс
бойынша құрылады.
Телеграфтық желілер желінің административті-территориалдық бөлінуін
ескере отырып радиалды-түйіндік принцип бойынша құрылады. Телеграфтық желі
құрылысы келесі суретте көрсетілген (сурет 1.5).

Сурет 1.5 – Телеграфтық желі құрылысы

Телеграфтық желінің соңғы пункті ретінде байланыс бөлімшесін немесе
телеграф аппаратын (Т) қолданатын абоненттерді санауға болады. Түйіндік
пункттер (УзП) функциясын телеграфтық коммутационды станциялар атқарады.
Желі үш деңгейлі түйіндік пункттерге ие. Бірінші деңгей түйіндік пункттері
(УзП1) әрбір административтік аудандарда ұйымдастырылады және аудандық
түйіндер (РУ) деп аталады. Екінші деңгей түйіндік пункттері (УзП2) облыс
орталықтарында ұйымдастырылады және облыстық түйіндер (ОУ) деп аталады.
Үшінші деңгей түйіндік пункттері (УзП3) қызыметін басты түйіндер (ГУ)
атқарады. Олар бірнеше облыстарды қамтитын региондарда құрылады.
Телеграфтық желінің басты түйіндері бір-бірімен толық байланысты әдіс
бойынша телеграфты байланыс каналдары арқылы жалғанған. Желінің мұндай
құрылым әдісінде хабарлама 1 ÷ 6 түйіндік пункттерден тұрады.
Деректерді тасымалдау желісі құрылымы телеграфты желі құрылымына
ұқсас. Байланыс сапасына қойылатын жоғары талаптар, сонымен қатар, нақты
уақыт мерзімінде деректерді тасымалдау қажеттілігі дабылдар алмасудың жаңа
протоколдарын, күрделі аппаратураларды қолдануды талап етеді.
Факсимильдік желілер телефондық желі негізінде құрылады.

1.3 Жаппай хабарлама тарату жүйесі

1.3.1 Дыбыс тарату желісі
Дыбыс тарату каналдарының жүйесі радиалды-түйіндік принцип бойынша
құрылған. Дыбыстық таратуды ұйымдастырудың барлық процессін үш этапқа бөліп
қарастыруға болады. Бірінші этап – бағдарламалардың құрылуы. Екінші этап –
бағдарламаларды құрылған пунктінен (радиостудиядан) радиотаратушы
станцияларға және сымды тарату түйіндеріне беру. Бағдарламаларды тарату
байланыс каналдары арқылы жүзеге асады. Канал бөлінуі арнайы бөлуші
түйіндерде жүреді. Үшінші этап – бағдарламаларды тыңдаушыларға жеткізу.
Дыбыс тарату желісінің сызбасы 1.6-суретте көрсетілген.

Сурет 1.6 – Дыбыс тарату желісінің сызбасы: РД – радио үйі (студия);
РПС – радиотаратушы станция; УПВ – сымды тарату түйіні; УРК – каналдартың
бөліну түйіні; КС – байланыс каналы.

1.3.2 Теледидар ақпаратын тарату желісі
Теледидар ақпаратын таратуды ұйымдастыру дыбыстық таратуды
ұйымдастыруға ұқсас (сурет 1.7). бағдарламалар телестудияда құрылады.
Желінің таратушы бөлігінің соңғы бөлімшесі болып радиотеледидар ақпаратын
тарату станцияларын табылады (РТПС). Қазіргі кезде дабылды сапалы түрде
қабылдауды қамтамасыз ететін телебағдарламаларды таратудың кабельді
желілері кең қолданысқа ие.

Сурет 1.7 – Теледидар ақпаратын тарату желісінің сызбасы: ТЦ –
теледидар орталығы; РТПС – радиотеледидар ақпаратын тарату станциясы; УРК –
каналдардың бөліну түйіні; КС – байланыс каналы.

1.4 Телефон желілерін құрудың жалпы принциптері

Тарату және коммутация құрылғыларын пайдаланатын телефон желісі
иерархиялық принцип бойынша құрылады. Телефон желісінің қарапайым құрылымы
1.8-суретте көрсетілген. Иерархияның төменгі деңгейінде үйлерде және
офистерде орналастырылатын абоненттік терминалдар бар. Абонент желісі
арқылы әрбір абоненттік терминал жергілікті деп аталатын коммутациондық
станциямен жалғанады. Абоненттер бір-бірімен осы станция арқылы
байланысады.
Жергілікті станциялар бір-бірімен не тікелей, не транзиттік (түйіндік)
және қалааралық жоғарғы деңгей станциясы арқылы байланысады. Бірінші
жағдайда екі жергілікті станцияны жалғайтын байланыс құралдары олардың
екеуінің тікелей байланысуын ғана қамтамасыз етеді және үшінші жергілікті
станция бұл байланысқа қосыла алмайды. Екінші жағдайда байланыс
құралдарының таралуының жоғарғы деңгейі байқалады, себебі олар бір уақытты
екіден көп жергілікті станциялар арасында байланыс орната алады.
Қалааралық станциялар бір-бірімен тікелей немесе иерархияның жоғарырақ
деңгейіндегі түйіндер – автоматты коммутация түйіндері (УАК) арқылы
байланысады.

Сурет 1.8 – Телефон желісінің иерархиясы

Телефон желілерінің иерархиялы түрде құрылуы оның ресурстарының желі
бойынша тиімді таралуына мүмкіндік береді. Желінің иерархиялық деңгейі
жоғарылаған сайын осы иерархиядағы ресурстарды қолданушы абоненттердің саны
да артады. Сонымен қатар, бір абонентке шаққандағы қалааралық және
халықаралық байланысты қолдану ықтималдығы аз болуына байланысты желі
иерархиясының бұл деңгейінде тарату құрылғыларының мөлшерін азайтуға
болады.

1.5 Телекоммуникация саласындағы стандартизация

Телекоммуникациондық желілерді құрудағы ең бір қиын мәселе әр түрлі
өндірушілер шығарған құрылғыларды бір жүйеде орнатып, бір бірімен
байланыстырып жұмыс істету. Сонымен қатар, желінің әр түрлі элементтерінің
дұрыс жұмыс істеуі үшін барлығына ортақ бірыңғай протоколдарды қолдану
керек. Осы мақсатта телекоммуникация саласындағы стандарттау бойынша жұмыс
істейтін ұйымдармен сәйкес стандарттар жасалып жатыр. Мұндай ұйым
мүшелеріне мемлекеттік мекемелер және әр түрлі елдердің өндіруші-фирмалары
жатады. Стандарттарды шығару бірнеше этаптан тұрады: жаңа технологияларды
жасау және талқылау, стандарт жобасын жасау, дауыс беру және ресми түрде
өндіріп шығару.
Телекоммуникация саласына жатқызуға болатын, стандарттаумен
айналысатын бірнеше танымал ұйымдар бар.
Әлемде телекоммуникация саласындағы стандарттарды бағыттап отыратын
БҰҰ бастауымен құрылған электрлік байланыстың халықаралық ұйымы – ЭБХҰ
(International Telecommunications Union – ITU) бар. Ұйымның штаб-пәтері
Женева (Швейцария) қаласында орналасқан. 1993 жылғы қайта құрылудан кейін
ЭБХҰ Телефония және телеграфиядан халықаралық консультативтік комитеттің
ТТХКК (CCITT) ізбасары болып табылады және қазіргі кезде үш бөлікке
бөлінген:
• ITU-T телекоммуникация бойынша стандарттау секторы болып
табылады және осы бағытта стандарттар жасау үшін құрылған;
• ITU-R (байланыс секторы) радиобайланыс сұрақтарын қарастырады
және теле-, радио-, спутниктік байланыс қызметіндегі жиілік
диапазондарының дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар,
бұл сектор мобильді байланыстың техникалық аспектілерін
қарастырады;
• ITU-D – құрамына телекоммуникация саласының экономикалық,
қоғамдық және мәдени аспектілері кіретін даму секторы. Бұл
сектор дамып келе жатқан елдерде телекоммуникация саласының
дамуына техникалық жағынан қолдау көрсетеді.
ITU-T стандарттары ұсыныс (рекомендация) деп аталады. Олар серияларға
бірігеді және латын әріптерімен белгіленеді. Әрбір сериядағы
рекомендацияның реттік нөмірлері болады, мысалы, E.500 Traffic intensity
measurement principles – жүктеме интенсивтілігін өлшеу принциптері.
Стандарттаудың халықаралық ұйымы – СХҰ (International Standard
Organisation – ISO) телекоммуникацияны қоса көптеген салалардағы
стандарттардың авторы болып табылады. ISO ұйымының белгілі бір стандарты
болып ашық жүйелердің өзара байланысының эталонды моделі табылады.
Пошта және электрлік байланыс администрациясының Еурпалық
конференциясы (Conference of European Posts and Telegraphs – CEPT) 1959
жылы пайда болған. Оның қызымет саласына телекоммуникация нарығындағы
қатысушылардың кооперациясы, сонымен қатар, олардың техникалық және
ұйымдастыру мәселелері бойынша стандарттау кіреді.
Телекоммуникация саласындағы Еуропалық стандарттау институты (European
Telecommunications Standards Institute – ETSI) 1988 жылы CEPT ұйымымен
құрылды. Ол Еуропалық Одаққа мүше мемлекеттердегі телекоммуникация
саласындағы техникалық саясатты анықтайды.
Элекротехника және электроника инженерлерінің институты (Institute of
Electrical and Electronic Engineers – IEEE) – желілер үшін стандарттар
жасайтын кәсіби ұйымдардың бірі. IEEE ұйымының телекоммуникация саласындағы
ең танымал стандарттарының бірі – локалды желілер стандарты (LAN).
Американ ұлттық стандарттау институты (American National Standard
Institute – ANSI) АҚШ-тағы стандарттаумен айналысатын бірнеше ұйымның
бағыттаушы органы болып табылады. Телекоммуникацияда ANSI стандарты
талшықты-оптикалық желілерде (FDDI) кең танымал. АҚШ-тағы стандарттаумен
айналысатын ұйымдар тобының ішінде ең танымалдары Телекоммуникационды
өндіріс ассоциациясы (Telecommunication Industrial Association – TIA) және
Электронды өндіріс ассоциациясы (Electronic Industrial Association – EIA).
Байланыс бойынша федералды комиссия (Federal Communication Commission
– FCC) АҚШ-тың Үкіметтік ұйымы болып табылады және байланыс саласында
қадағалаулар жүргізеді (радиожиіліктер спектрінің бөлінуі және т. б.).
Телекоммуникация нарығына нақты бір технологияны тиімді еңгізу
мақсатында құрылғы өндірушілері өздері стандарттау бойынша ұйымдар құрады,
мысалы, ATM Форумы, Frame Relay Форумы және т. б.
2 Жылжымалы радиобайланыс жүйелері

Жылжымалы радиобайланыс жүйелері (ЖРЖ) мүмкіндіктерінің әр
түрлілігімен сипатталады. Олар бір-бірінен күрделілік деңгейіне, қызмет
көрсету көлеміне және пайдалану шығынына байланысты ажыратылады. Мұндай
жүйелердің негізгі қасиеттері болып кем дегенде қолданушылардың біреуінің
болсын қозғалмалылығы және оның терминалы мен байланыс құрылғысы арасындағы
сымсыз байланыстың болуы саналады.
ЖРЖ классификасының критерийлерінің бірі – қызмет көрсету көлемінің
жиынтығымен қоса олардың күрделілік денгейі. Бұл көзқарас бойынша олар
келесі категорияларға жіктеледі: жеке радиошақыру жүйелері, сымсыз
телефония жүйелері, транкингті жүйелер, ұялы жылжымалы байланыс жүйелері,
дербес спутниктік байланыс, локалды есептеуіш желілеріне сымсыз қосылу
жүйелері.
Енді айтып кеткен категориялардың кейбіріне тоқталып, олардың
сипаттамалық ерекшеліктерін келтіріп, арасындағы айырмашылықтарды
көрсетейік.

2.1 Жеке радиошақыру жүйелері

Жеке радиошақыру жүйелері (пейджингті ағылшынша paging – шақыру),
алғашында, хабарлық жүйелер негізінде құрылды. Классикалық пейджингті
жүйеде байланыс – бір бағытты, демек, байланыс шақыруды өңдеу орталығымен
қосылған базалық станциядан таңдалған жылжымалы станцияға қарай жүзеге
асады. Жылжымалы станция жүйенің радиотаратушы дабылдарының арасынан тек
өзіне бағытталған дабылды қабылдай алады. Классикалық жүйеде пейджер тек
қабылдағыш құрылғы ғана. Пейджингі жүйе дамуының алғашқы кезеңдерінде
қабылданған дабылдың қызметі қарапайым болды – қоңырауды – дыбыстық
дабылдар генераторын іске қосу болды. Содан кейінгі кезеңдерде пейджингті
жүйелерде қабылданған хабарламалардың құрамы әріптік-сандық символдар
тізбегі түріне ие болды. Ережеге сай, мұндай хабарламаларды тарату үшін
жиіліктік модуляция қолданылады.
Пейджер дабыл таратуға арналмаған қарапайым құрылғы болғандықтан, аз
ғана энергияны керек етеді және көлемі жағынан да шағын болып келеді.
Мекемелер мен құрылыс объектілерінің қалың іргелерінен өте алатын қуатты
дабыл базалық станциядан таралады. Базалық станциядан пейджерге
бағытталатын бір бағытты байланыс қосылудың ассиметриялылығын ескере отырып
ықшамдандырылады.
Стандартты пейджингі жүйе келесі компоненттерден тұрады:
– берілген қолданушыға дыбыстық немесе әрптік-сандық хабарламаны
жіберуге болатын шақыруды өңдеу орталығынан;
– жүздеген мегагерц жиілікте жұмыс істейтін базалық таратушыдан;
– бірнеше қабылдағыштар (пейджерлер) қатарынан.
Пейджингті жүйелердің қызмет көрсету аумағына байланысты бір ғана
антеннадан тұратын кішкене көлемді (локалды) және белгілі тәртіппен
орналасқан көптеген антенналары бар кең ауқымды болып бөлінеді. Соңғысының
қызмет көрсету аумағы тұтас мемлекеттің ауданына дейін жетеді. Сонымен
қатар, ERMES деп аталатын ортақ еуропалық жүйе де бар.
Пейджингті жүйелердің әрі қарай дамуы хабарлама қабылдауды құптауға
арналған кері байланыс каналын еңгізумен сипатталады.
Қазіргі кезде пейджингі жүйелердің даму қарқыны бәсеңдеп кетті. Оның
басты себебі – ұялы телефондардың кең қолданысқа енуі. Пейджингті жүйелер
өзінің әрі қарай дамуына, дәлірек айтсақ, жойылып кетпеу мүмкіндігіне
нарықтың тек арнайы сегментінде ғана ие бола алады.

2.2 Транкингті жүйелер

Транкингті жүйелер – кеңістікте шашыраңқы орналасқан ресурстарды
басқару қажеттігі туындайтын ірі кәсіпорындарда коммуникационды желі
орнатуға арналған жылжымалы байланыс жүйесі. Мысалы, мұндай кәсіпорындардың
бірі – жүк көтеруші немесе қызмет көрсетуші (такси) автомобильдер паркі.
Транкингті жүйелер, әсіресе, транспорттық компаниялар мен арнайы қызмет
орындары үшін қолайлы; мысалы: полиция, апаттық қызмет көрсету органдары,
газ және энергия тасымалдаушы компаниялар және т.б. Мұндай жүйелердің
өзіндік ерекшелігі – шақыруды үлестіретін диспетчерлік және басқарушы
орталықтардың болуы. Бұл жүйеде басқа телефон желілерде тек арнайы қызмет
түрінде берілетін байланыс түрлерін орнатуға болады; мысалы: диспетчерлік
орталықтан бір мезетте барлық жылжымалы станциялармен немесе олардың арнайы
бір тобымен байланыс орнату немесе бірнеше жылжымалы станциялар арасындағы
өзара байланыстың орнатылу мүмкіндігі.
Транкингті жүйелердің эволюциясына келіп тоқталсақ: 1) бір
радиостанция және ортақ радиоканалы бар жүйе. Әрбір қозғалмалы станция кез
келген станцияға жіберілетін барлық дабылды тыңдай алды; 2) британдық МРТ
1327 стандартымен сәйкестендірілген аналогтық жүйелер; 3) TETRA деген атпен
белгілі және Еуропалық телекоммуникациялық стандарттар институтымен
(ағылшынша European Telecommunications Standards Institute, ETSI)
бекітілген сандық жүйелер. Сөздік дабылмен қатар ақпараттық дабылды
таратуға мүмкінді береді.
Негізгі ойы және транкингті жүйе атауы бұл жүйелердегі каналдардың
үлестіру ережелерін көрсетеді. Ортақ болып табылатын жүйелік ресурстар
белгілі бір каналдар санынан (байланыс діңгегінен, ағылшынша Trunk)
тұрады. Кез келген бос канал жаңа байланыс орнату үшін қолданыла алады және
байланыс аяқталғаннан кейін ортақ квотаға қайта қосылады. Транкингті
жүйелер мен классикалық диспетчерлік жүйелер арасындағы негізгі айырмашылқ
осы болып табылады. Мысалы, егер диспетчерлік жүйеде топтағы барлық
каналдар бос болмаса, сол топтағы қолданушы басқа топтағы бос каналдарды
қолдана алмайды.

2.3 Ұялы телефония

Ұялы телефония – бұл келесі және мүмкін, жылжымалы байланыс
жүйелерінің ішіндегі жетістікке ие болатын ең бір перспективалы бағыты.
Ұялы телефония жүйесі қос бағытты базалық станциялар желісі орнатылған кең
территория бойынша жоғары жылдамдықпен қозғала алатын қозғалмалы станциялы
сымсыз байланыс жүйесін құруға мүмкіндік береді. Бір ғана ұялы телефония
жүйесі көптеген мемлекет аумағын қамти алады (егер жүйе түрі мен
стандарттары сйкес келсе). Мысалы, барлық Еуропаға ортақ GSM стандарты
осындай жүйелердің қатарына жатады.
Ұялы жылжымалы байланыс (ҰЖБ) дабылдарының қуаты сымсыз телефония
жүйесінің дабыл қуатынан жүздеген Ваттқа артық. Мобильді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.