КәсIпорынның сыртқы экономикалық қызметIнIң есебI

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТЕРЛІГI

"ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ " бөлiмi

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

" БУХГАЛТЕРЛIК ЕСЕП" пәнiнен

тақырыбы: " КӘСIПОРЫННЫҢ СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТIНIҢ ЕСЕБI"

МАЗМҰНЫ.

Кiрiспе

1. Сыртқы экономикалық қызметiнiң жалпы мәселелерi.
2. Шетелдiк валлюта операциясының есебi.
3. Тауарлардың импорты бойынша жасалатын операциялардың есебі.
4. Тауарлардың бойынша жасалатын операциялардың есебі.
5. Толингтiк операциялардың есебі.

А) Атқарылған жұмыс, көрсетiлген қызмет.

Б) Франчайзинг бойынша жасалатын операциялардың есебi.

Қорытынды.

Қосымша.

Қолданылған әдебиеттер.

Кiрiспе

Кәсiпораның сыртқы экономиалық қызметтiның негізгi турлерi тауарларды экспорттау мен импорттау болып табылады. Тауарларды экспорттау - тауарларды сатып алушының елiне жөнелту арқылы шетелдiк сатып алушыға сату; импорттау - таурды сатып алушының елiне желу арқылы шетелдiк сатушыдан алу.

Ал шетелдiк валютасында жасалатын операцияларды бухгалтерлiк есепте көрсету үшін ережерлерiн пайдаланады. Шетелдiк валюталық операцияларына шетелдiк. Валютада жасалатын мәлiмдемелер жатады. Олардың қатарына: шетелдiк валютаға сатып алынған немесе сатылған мүлiктер; шетелдi валютамен алынған немесе берiлген немеселер, баска да жолдармен алынған немесе валютаға сатылған активтер жiне тағы басқалар. Шетелдерден материалдарды, құрал - жабдықтарды, туарларды, материалдық емес активтердi және басқа да мүлiктердi сатып алумен байланысты импорттау операциялары жасалады, олармен есеп айрысудың есебi "Мердiгерлермен және жабдықтаушылармен есеп айрысу" шотында журедi, ал ол келесi аналитикалық тұрғыда топтастырылады.

Тауарды экспорттау - бұл оларды сатып алушы елге жөнелтiп, шетел сатып алушыларына салған тауар.

Экспорттауға арналған тауарлардың қозғалысын рәсiмдеудiң негiзi болатын құжаттар қатарына мыналар жатады.

Толингтiк операция деп өңдеуге берiлген двальчестiк шикiзатпен байланысты операцияны айтамыз.

Сырткы экономиакалық қызметтiң маселесiне сай, тауардан басқа жұмыстардың атқарылуы, қызметтiнiң артықшылық белггiсi салық салу тәртiбi болып таблады.

Франчайз - бұл кiшi дербес кәсiпорын мен iрi шетелдiк немесе отандық кәсiпорындарының арасында жасалатын келiсiмшарттың қатынасы. Сол катынастың мақсаты (тақырыбы) бiрiншiсiне (кiшi дербес кәсiпорынға) белгiлi бiр қызметпен және тауар түрiмен бәсекелестiк нарығында бас кәсiпорынның сауда маркiсiмен сатуына және өндiруiне ерекше құқық беру деп түсiнемiз.

1. Сыртқы эономикалық қызметiнiң жалпы әсерлелерi.

Кәсiпораның сыртқы экономиалық қызметтiның негизгi турлерi тауарларды экспорттау мен импорттау болып табылады. Тауарларды экспорттау - тауарларды сатып алушының елiне жөнелту арқылы шетелдiк сатып алушыға сату; импорттау - таурды сатып алушының елiне желу арқылы шетелдiк сатушыдан алу.

Сырткы экономикалык мәмiле контрактiмен рәсiмделедi, онда олардың құкы, мiндеттемесi және тараптардың жауапкершiлiгi. Сондықтан дұрыс рәсiмдеу үшiн Халыкаралық палатасының әзiрлеген халықаралық сауда терминiн ("Инкотермс") пайдаланауды ұсынады.

"Инкотермстiң" барлық терминi төрт

базалық категорияға топтастырылған:

"E" - тобының шарты бойынша сатып алушы сатушының коймасынан жөнелтуге дайын тұрған тауарды алады. "F" - тобының шарты бойынша, сатып алушы көрсткен транспорттың құралына дейiн тауарды сатушының өзi жеткiзiп беруге мiндеттенген.

"C" - тобының шарты бойынша сатушы тасымлдаушылармен шартқа отырады, бiрақ жүктi жөнелткеннен кейiн болатын шығыстаға және тауардың бұзулуына (жоғалуына) жауап бермейдi. "D" - тобының шарты бойынша сатушы барлық тәуекелдiлiктердi және жүктi белгiленген жерiне дейiн жеткiзiп берумен байланысты шығындарды өзiне алады.

CIF - тауарды жеткiзiп беру кезiнерi жағдайында сатушы жүктiн әрбiр тоннасын сақтандырады, фрахтысын және сақтандырулар кiредi.

С†йтiп, CIF кезiнде сатып алушының жабдықтаушыға төлейтiн бағасының iшiне тауардың құны, фрахтысы және сақтандырулар кiредi.

DAF - жағдайында экспорт ушiн рұксат етiлген белгiленген орнына дейiн тауарды жеткiзiп беру бойынша жауапкершiлктi сатушы алады, ал сатып алушы көрсетiлген орында және көрсетiлген уақытында тауарды қабылдап алуға мiндеттi.

FAS - жабдықтау шартына сәйкес кеме бортына дейiн тауарды өз есебiнен жеткiзiп берудi мойнына алады, ал содан кейiнгi шығыстарды (арту, фрахт) сатып алушы алады. Транспорт құралына бұзылуын және баска да шығыстарын сатушы өз мойнына алады.

FOB - сату жағдайына сәйкес жабдықтаушының бағасына тауардың құны, кеме бортына арту және оған дейiн жеткiзу шығыстары, т. б. кiредi.

"Инкотермс" ұсыныстың сипатта болады және онын белгiлi бiр бөлiгiн немесе толық көлемiн пайлалануы тараптардын келiсiмiне байланысты болып келедi.

қазақстан Республикасы аймағына әкелiнетiн және оның шекара-сынан шығарылатын барлық тауарладың кедендiј бақылаудан өтетiдiгiн көрсетедi. Бұл кезде занда каралған кедендiк төлемдер экспорттауға да, импорттауға да салынады, оның құрамына мыналар кiредi:

• Кедендiк баж салығы;
• Кедендiк рәсiмдеу үшiн кедендiк алымдар;
• Тауарды сақтауға алынатын кедендiк алымдар;
• шығарып салғаны үшiн кедендiк алымдар;
• Қазақстан Республикасының кедендiк органына лицензия бергенi үшiн алынатын алым;
• Кеден iсiн рәсiмдеу бойынша машықтанған мамандық аттестатын бергенi үшiн алым;
• алдын ала қабылданатын шешiмдер төлем.

Бұл төлемдердiң көбiсiнiң мөлшерi кедендiк тауар кұнына тәуелдi болып келедi, олардың құрамына шет елдiк валютамен есепттелген тауардың нақты құны және шетелде төленген үстеме шығысы кiредi. Егер де үстеме шығысын жабдыктаушының өзi төлесе, онда ол тауардынң нақты құнына бағаның бiр элементы ретiнде болады және оны сатып алушы өтейдi.

Кедендiк төлемдi есептеудiн негiзiн тауардың кдендiк құны құрайды, тек кейбiр арнайы кедендiк төлемдерiн, яғни, тауар бiрлiгi үшiн белгiленген мөлшерде есептелетiнерiн коспағанда.

Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан тыскары жерлеге шығарылатын тауарлардың кедендiк құны; шот-фактурада көрсетiлген тауар бағасына, сондайақ егер шот-фактураға енгiзiлмеген болса, онда мынадай нақты шығындар: тауарды әуе айлағына, айлаққа немесе баскадай жерге дейiн жеткiзiп беруге жұмсалған шығындар; тауарды Қазақстан Республикасының кедендiк аумагынан сыртқыары жерлерге шығару шағындары; сатушының шығарған шығындары; сақтандыру сомасы; комиссиялық және брокерлiк сыйакылары; сондайақ Сыртқы экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасына сәйкес бағаланатын тауарлармен бiртұтас нәресе ретiнде қаралмаса, контейнерлердiң немесе бiрнеше рет қайталанып айналымда болатыныдыс құндары буыптүю құндары негiзiнде анықталды.

Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына сырттан әкелiнетiн тауардың кедендiк құны мынадай әдiстердi қолдану арқылы анықталады.

Кедендiк төлем мөлшерлерi мынадай түрлерге бөлiедi:

• адвалорлық - салық мөлшерi салынатын тауарлардын кедендiк құнына процентпен есептеледi;
• Ерекше - салық мөлшере салынатын тауар бiрлiгеның белгiлеген мөлшерiмен есептелiнедi;
• Аралас - салық мөлшерi жоғарыда аталған кедендiк салық түрлерiнiң екеуiне де үйлестiрiледi.

Сыртқы экономикалық кызметте јқолданатын негiзгi құжатар болып:

• Техникалық құжаттаулар - техникалық төлқұжаты (паспорты), сызбасы, жинау бойынша нүсқауы, монтаждау, басқару және жөндеу, техникалық жағдайын сипаттайтын құжаты (спецификациясы) және т. б. :
• Тауарлы - iлеспе құжаттаулары - тауар сапасының сертификаты, буыптүю парағы; құрастырушы тiзiмдемесi (ведомосы) т. б. :
• Транспортық, экспедиторлық және сақтандыру құжаттаулары - темiржол накладнойы және оның көшермесi (жүк түбiршегi, коносамент, автотранспорттың накладнойы т. б. ), сақтандыру полисi немесе сертификаты;
• Қойма құжаттары - экспорттау тауарына портта берiлген қабылдау актiсi, тауардың сајқтауға алынғаны туралы қойманың қолхаты, баска да кепiлдiк еуәлiгi т. б. ;
• есеп айрысу құжаттаулары - шот-фактурасы, аударма векселi;
• банкi құжаттаулары - валютаны аудару өтiнiшi, инкассо тапсырмалары, аккредитив ашу туралы тапсырмалар, чектер, Қазақстан Республикасының кеден депозитiне каражатты аудару туралы тапсырмалары, есеп айырысу валюталың шоттар юбойынша жасалған операциялардың көшiрмесi;
• кедендiк құжаттаулар - кедендiк жүк декларациясы, тауардың шығуы туралы сертификаты, баж салығын төлегенi туралы анықтама, акциздер, алымдар;
• талап құжаттаулары - шағымдық хат, сотқа немесе арбитражға қойған талап арызы т. б. ;
• бұзылған немесе кем шыққан жөнiндi жасалған құжаттар - кем шыққанға жасалған коммерциялық актiлер, авария сертификаты.

Сыртқы экономикалық қызмет бойынша есеп айырысу шетелдiк валюта бойынша жүредi. Нақты мысалдарды қарастырмастан бұрын шетелдiк валюта бойынша жасалатын операцияларына тоқталамыз.

1. Шетелдiк валюта операцияларының есебi.

Шетелдiк валютасында жасалатын операцияларды бухгалтерлiк есепте көрсету үшiн № 9 БЕС ережелерiн пайдаланады. Шетелдiк валюталық операцияларына шетелдiк валютада жасалатын мәмiлелер жатады, олардың қатарыына: шетелдiк валютаға сатып алынған немесе сатылған мүлiктер: шетелдiк валютаме алынған немесе берлiген несиелер ; басқа да жолдармен алынған немесе валютаға сатылған активтер және т. б. Бухгалтерлiк есептiн Бас шоттар жоспарында шетелдiк валютадағы ақша қаражаттарын есептеу үшiн мынадай арнайы синтетикалық шоттар қарасты-рылған: 431, 432, 452. Ал басқа активтерi мен мiндеттемерлерiн есептеу үшiн мына шоттарға субшоттар ашылады: 301, 333, 511, 671, 687 т. б., демек, шетел валютасында жасалған операцияларын бөлiп көрсету мүмкiндiгi зор. Бiрақ ол операциалар бухгалтерлiк есеп жазбасында тек теғгемен ғана көрсетiледi, яғни Қазақстан Республикасының ұлттық банкiсiнiң белгiленген бағамы бойынша қайта есептелiнедi. Бiрак олар алғашқы құжаттарда номиналдық түрi бойынша көрсетiлуi мүмкiн.

Мысал "Узень" ЖШС 27 қантар 2002ж. "Werbe" шотел кәсiпорнына жеткiзiп берiлген тауар үшiн аванс ретiнде ақша қаражатын аударған. Аударылған аванстың сомасы 3500 АЅШ долларын құрған. 27 қантар 2002ж. ЅР ҰБ бағамы бойынша 1 доллар 151, 00 теңге тұрған. Олай болса, "Узень" ЖШС - тiң бухгалтерлiк есеп регистрларында жалпы сомаға келесi жазба жаылады: 528500 теңге /(3500$ х 150, 00) немесе 3500$/ - 351 шоты дебеттеледi де, 431 шоты кредиттеледi.

Шетелдiк валютада операцияны жасау кезiнде операцияның жасалған күнiн бiлу керек, онсыз операция дұрыс жасалған болып саналмайды. Төменде шетелдiк валютада жасалған операцияның кұнын анықтаудың тәртiбi келтiрiлген.

Ақша қаражаты мен есептесулер (шетел валютасында аланган (берiдген) дебиторлық және кредиторлық қарыздар, несиелер, арнайы қаржыландыру қаражаттарының қалдықтары мiндеттi турде, ҚР ҰБ белiленген боғамы бойынша ең соңғы есептiк кезеңнің күнiне септелуiне жатады.

Шетелдiк валютаға алынған (қалыптаскан) негiзгi құралдардың құны, аяқталмаған күрделi құрылыстар, тауарды-материалдық құндылықтар, материалдыјқ емес активтер, меншiк капиталы одан әрi қайта бағалануға жатпайды. Шетелдiк валютаға алынған (калыптасқан) меншiк капиталы және аударылған активер ҚР ҰБ бағамы бойынша бағаланады және шетел валютасының өзгеруiне байланысты кайта есептеулер жұргiзiлмейдi. Ондағы орын алған айырма бағамның айырмасы болып саналады. Сондықтан ондағы табыстың және шығыстың айырмасын ажырата бiлу керек. Ол үшiн белгiлеу агенттiнiң аппараттарына сүйену керек.

Осы процестергi операцияларды көрсету үшiн "Узень" ЖШС бухгалтерлiк есебiнде келесi жазбалар жазылған.

Сонымен, "Узень" ЖШС 2002 жылдын 28 ақпанындағы бала-сында"Clobal" компаниясын дебиторлық қарызы 75700 теңге (528500+1050-453600-300+50) құраған. Бағамдық айырмадан пайда болатын жоғалтудан қорғаудын бiр тәсiлi-хеджирование ¹ болып табылады, ал ол бағамдық жоғалту бiр түрi болып келедi.

Шетелдiк тәуелдi еншiлес заң тұлғаларымен немесе бiрлескен кәсiпорыдармен есеп айырысу есебi жоғары айтылғардардан ерекше ереже бойынша жүредi.

Шетелдiк тәуелдi еншiлес заңдары тұлғалардың немесе бiрлескен кәсiпорындардың нетто-инвестиясын ² анықтау үшiн осы кәсiпорын-дардың таза активiне келетiн инвестияның есептеп шығару керек. Егер де субъект бөлiмшелерiнiң 60% акциясына ие болса, онда оның таза активнiң 60% нетто-инвестиясын құрайды; егер де ол 100% акциясына ие болса, онда нетто-инвестия сомасы болып табылады, және ол кәсiпорынның таза активiне тең болады. Субъективнiң шетел валютасында дебиторлық пен кредиторлық қарыздары болуы мүмкiн, ал кәсiпорының алашағы немесе берешегi болуы мүмкiн. Нетто-инвестиясы бойынша бағамдық айырма есептен шыққанға дейiн, кәсiпорынның меншiк капиталы ретiнде 543 - "Басқа да" шотында көрiнiс табады.

Есептен шыққан кезде, ол не табыс ретiнде (543 шотының дебетi және 725 шотының кредитi) ; не шығыс ретiнде (844 шотының дететi және 543 шотының кредитi) танылады.

2. Тауарлардың импорты бойынша жасалатын

операциялардын есебi

Шетелдерден материалдарды, құраз-жабықтарды, тауарларды, материалдық емес активтердi және басқа да мүлiктердi сатып алумен байланысты импорттау операциялары жасалады, олармен есеп айырысудың есебi 671 "Мердiгелермен және жабдықтаушылармен есеп айырысу" шотында жүредi, ал ол келесi аналитикалық тұрғыда топтасырылады:

• Шетелдiк жабдықтаушылармен есеп айырысу - есеп айырысу алдында инкассалық тәртiпте есептелiнедi, содан соң акцептеу, аккредитив, шотты ашу, сондайақ аванстық төлем жасау шаралары бойынша жүредi.
• Коммерциялық несие бойынша шетелдiк жабдыктаушылармен есеп айырысу. Есеп есеп айырысу олперациялары бойынша жүредi, онда олардың аударма векселiнiң (тратта) акцептелген немесе акцептелмеген жағдайында импортық тауарлар жеткiзiледi.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс