Қазақстан Республикасындағы сақтандыру қызметінің негіздері

Пән: Сақтандыру
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Заң факультеті

Инвестициялық және қаржылық құқығы кафедрасы

Диплом жұмысы

Қазақстан Республикасындағы сақтандыру қызметінің

негіздері

Орындаған 2 курс студенті: Альмурзаева Ж. Ж.

Ғылыми жетекші: з. ғ. к., доцент Айдарханова К. Н.

Норма бақылаушы: аға оқытушы Қожабек К. М.

Кафедра меңгерушісінің

рұқсатымен қорғауға жіберілді з. ғ. к., доцент Рахметов Е. Ш.

Алматы, 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3-5

1 Қазақстан Республикасындағы сақтандыру ісі: оның тарихи даму кезеңдері 6-14

1. 1 Саќтандырудың ұғымы және оның бүкіләлемдік саќтандыру кеңістігінде атќаратын рөлі 6-14

2. Ќазаќстан Республикасындағы саќтандыру ќызметін ќұќыќтыќ реттеу

2. 1 Саќтандыру ќызметінің түсінігі және оны ұйымдастыру 15-25

2. 2 Егемендік алғаннан кейінгі еліміздегі саќтандыру ісінің ќалыптасуы және дамуы 26-33

2. 3 Саќтандыру ќызметін нарыќтыќ ќарым-ќатынас талаптарына сай жетілдіру мәселелері және өзара сақтандырудың құқықтық негіздері 34-49

ҚОРЫТЫНДЫ 50-51

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 52-54

КІРІСПЕ

Саќтандыру ежелгі заманнан бері жүзеге асырылып келе жатќан, өзінше бағдар-бағыты бар, айырыќша мүддесі - тұлғалардың мүліктеріне, жеке бастарына байланысты кездесетін жағдайлардан ќорғау, шығынды жабу, зардап-зиянды ќалпына келтіру сипатындағы іс-ќимыл болып табылады. Мемлекет тұрғысынан алғанда саќтандыру мемлекеттің ќаржы жүйесінің элементі болып есептелінеді.

Саќтандыру мемлекеттің, заңды тұлғалардың, азаматтардың мүліктік мүдделерін ќорғау жүйесін ќұрады. Сонымен ќатар, ол күтпеген табиғи, техногендік және өзге де ќұбылыстарға байланысты мүліктік, материалдыќ нұќсандарды ќалпына келтіруге кепілдік бере отырып ќаржы жүйесін нығайтуға оң әсерін тигізеді.

Саќтандыру - саќтандыру жағдайлары туындаған кезде зиянның орнын толтыруға кеткен шығындарды ќаржыландыруға мүмкіндік береді, сондай-аќ ұзаќ мерзімге инвестициялаудың бір көзі болып табылады.

Ќазіргі кезде Ќазаќстан аумағында өте ќарќынды түрде жүзеге асырылып жатќан процестердің бірегей саќтандыру рыногын түпкілікті ќалыптастыру және оның тиісті инфраќұрылымдарын ќұру болып отыр. Ќазаќстандағы саќтандыру рыногының даму жағдайының көрсеткіштері еліміздің ұлттыќ саќтандыруының негізі ќұрылғанын мәлімдеп, дәлелдеуде, сондай-аќ Ќазаќстандағы саќтандыру ќұќыќтыќ ќатынастарының бастамасы болып табылатын саќтандыру, саќтандыру ќызметі әлі де зерделеу, зерттеуін асыға күтіп жатќан аяға, оның ішінде экономикалыќ және ќұќыќтыќ тұрғыдан ќарастыруды ќажет ететін өзекті бағытќа айналып отыр.

Сондыќтан, бірінші кезектегі маќсат белгілі бір мөлшерде саќтандырудың экономикалыќ табиғаты мен мән-маңызын, саќтандыру экономикалыќ тұйыќталған ќатынастарының ерекшеліктерін ќарастыру және жете танысып білу болып табылады. Осыған орай, саќтандыруға айрыќша назар аударып отырмыз. Біздің ойымызша ќазіргі кезеңдегі басым бағыт саќтандыру және ќайта саќтандыру ұйымдарының жарғылыќ капиталдарының ең аз мөлшерін жоғарылату және оны тек аќша ќаражаттары есебінен ғана ќалыптастыру.

Сонымен бірге, саќтандыру ісін дамытудың ұзаќ мерзімді маќсаттарына жету үшін мына келесідей іс-әрекеттерді жүзеге асыру ќажет: саќтандыру ќызметін мемлекеттік реттеудің тиімділігін арттыру; саќтандыру ќызметінің нормативтік - ќұќыќтыќ базасын жетілдіру; саќтандыру жүйесінің ќаржылыќ орныќтылығын және беріктілігін ќамтамасыз ету; Қазаќстандыќ және халыќаралыќ саќтандыру рыноктарының өзара ќарым - ќатынастарын дамыту; саќтандыру ќызметін көрсету рыногындағы ќұрылымдыќ саясатын жүргізу.

Осы саќтандыру рыногындағы ќұрылымдыќ саясаттың басты көрінісі саќтандырудың ерікті және міндетті түрлерінің араќатынастарының ұтымдылығын арттыру. Саќтандыру аясындағы аќпараттыќ-талдау жұмыстарының да жеткілікті деңгейде жүргізілмей отырғанын байќауға болады. Саќтандыру ұйымдарының өздеріне ќабылдаған міндеттерін бұлжытпай орындауларын баќылау жөніндегі тиімді мемлекеттік баќылау механизмін ќұру проблемасы да күн тәртібіндегі өткір мәселе болып табылады. Сондыќтан, біздің ойымызша саќтандыру ќызметін мемлекеттік реттеу саласында саќтандыру рыногының ќызмет атќаруының нормативтік - ќұќыќтыќ және әдістемелік базасын жетілдіру жөніндегі шараларды жүзеге асыру ќажет.

«Қазақстанның банк және сақтандыру жүйесі тарапынан экономиканың келешегі зор секторларына, нарықтық жағынан орнықты қолдау көрсетуі үшін жағдай жасалуын және өңірлік экономикалық жобаларға, соның ішінде мемлекеттік - жеке меншік әріптестік шеңберінде қатысуын күшейту қажет» деп тұжырымдайды Елбасы өз жолдауында. [1]

Сонымен бірге, саќтандыру ісінің ќалыптасып, дамуын негіздейтін, тұйыќталған бөлу, ќайта бөлу ќатынастары ретінде көрініс табатын айрыќша саќтандыру ќатынастарын реттейтін ќұќыќтыќ реттеу механизмдерін ќұру да көзделген еді.

Осыған орай, Қазаќстан Республикасындағы саќтандыру заңдарын, заңға сәйкес нормативтік ќұќыќтыќ актілерді, саќтандыру шарттарын зерделеу, білу, игеру және меңгеру тек осы сала мамандарының үйлесіндегі іс болып ғана ќоймай, сонымен бірге барлыќ шараушылыќ субъектілерінің, азаматтардың әсіресе заңгерлердің де міндетті түрдегі ќажеттілігіне айналып отыр.

Ќазаќстандағы саќтандыру ісінің әлі де жетілдіріуі көзделінген ізденістер үстінде екенін, оның бүгінгі даму тенденциялары мен ќұќыќтыќ реформалануы дәлелденуде.

Саќтандыру ісі мен саќтандыру ќызметінің және саќтандыру ќұќығымен саќтандыру заңдарының мәселелері жөніндегі зерттеулер Ќазаќстан Республикасындағы мемлекеттік тілде жүргізілмеген, әлі де өз кезегін асыға күтіп жатќан өте өзекті проблемалар ќатарына жатады.

А. И. Худяков, К. К. Жүйріков, С. М. Найманбаев, И. М. Назарчук, Г. В. Ким, С. С. Сатубалдин, Б. Сман және т. б. Қазаќстандыќ ғалым-оќымыстылар мен тәжірибелік мамандардың, сондай-аќ оның ішінде Ресей Федерациясының - А. Л. Алякринский, В. В. Шахов, В. Р. Идельсон, Н. Я. Шиминова, Л. И. Рейтман және т. б. ғалымдарының ғылыми еңбектерінде зерттелінген мән-жайлар, талданып, талќыланған проблемалар осы жұмыстың таќырыбының мәселелерін ашу кезінде себебін тигізгенін атап өтуіміз ќажет. Ал саќтандыру ќұќығы, саќтандыру ќатынастары жөніндегі аќпараттар А. И. Худяковтың және С. М. Найманбаевтың оќу ќұралдарында біршама дәрежеде зерделенген болатын.

Аталмыш авторлардың еңбектерінде осы жұмыстың біршама мәселелеріне жеткілікті деңгейде талдау жасалынғанымен саќтандыру саласы мен заңдарының үзбей, жиі реформаланылуына, саќтандыру рыногын халыќаралыќ стандарттарға сай дамытудың ќұќыќтыќ базасын жаңаша ќалыптастыруға орай, ќазіргі кезде саќтандыру ќызметіне мемлекеттік басшылыќ ету, саќтандыру ќұќыќтыќ ќатынастарын мемлекеттік реттеу проблемаларының бұрын Ќазаќстанда зерттелінбеген көптеген жаңа аспектілері пайда болып отыр.

Ќазаќстан Республикасындағы саќтандыру ісі: мемлекеттердің тарихи даму кезеңдеріндегі көрінісіСаќтандырудың ұғымы және оның бүкіләлемдік саќтандыру кеңістігінде атќаратын рөлі

Саќтандыру өндірістік ќатынастардың аса ќажетті элементі болып табылады және ол әрќашанда өндіріс барысында туындайтын шығындар мен залалдардың орнын толтыруға, калпына келтіруге байланысты болады. Осы ќоғамдыќ өндіріс процесінде екі ќарама-ќайшы ќұбылыстар ұштастырылады. Біреуіне, адамдардың табиғи стихиялыќ апаттармен және басќа да төтенше ќатерлі жағдайлармен күресіне байланысты адам мен табиғаттың арасындағы ќарама-ќайшылыќ жатса, ал екіншісіне ќоғамдағы адамдар арасында мүліктік және басќа да мүдделерге ќатысты, ќоғам ішінде туындайтын адамдардың арасындағы өндірістік байланыстарды ќиындататын ќарама-ќайшылыќгар жатады. Міне, осындай ќарама-кайшылыктар келеңсіз нәтижелерге әкеп соғатын төтенше жағдайлар мен күтпеген ќатерлі оќиғалардың туындауының объектілі негізін ќұрайды. [2]

Егер ќалыпты жүріп жатќан ќоғамдыќ өндіріс процесі адамдардың саналы, маќсат-бағдарлы ќызметтерінен тыс ғаламат төтенше жағдайлардың туындауына байланысты бұзылатын болса, онда сол ќатерлі жағдайлар саќтандыру оќиғалары деп айтылады. Жоғарыда аталған жайларға байланысты ќоғамдыќ өндірістің ќатерлі сипатта болуы адамдар арасында стихиялыќ және басќа да ауыртпашылыќтардың ќиратып - жоюшы күштеріне ќарсы тұру, болдырмау, алдын-алу, әрі ќарай тарауына жол бермеу, сондай-аќ келтірілген зиянның орнын талассыз толтыру жөніндегі объектілі ќатынастарды туындатады. Бұл ќатынастар - арнайы сипатта болатындықтан жиынтығында ќоғамдыќ өндірісті ќорғауды саќтандырудың экономикалыќ категориясын ќұрады. Осы категорияның ерекшелігі мынадай: ќиратып-жоюшы оќиғаның кездейсоќ сипатта туындауы; аќшалай және натуралды сипаттағы өлшемдермен сипатталынып келтірілген зиянның төтеншелігі; аталмыш жағдайдың зардаптарының алдын алу, жоюдың және материалдыќ немесе өзге де зияндардың орнын толтырудың объектілі түрдегі ќажеттілігі сияқты негізгі белгілер арќылы көрініс табады.

Ал көрсетілген белгілер адамдардың өндірістік ќызметтерінің аясында саќтандырылатын тәуекелдердің болатынын және саќтандыру ќорғауының ќажеттілігін дәлелдейді. Саќтандыру тәуекелі мен саќтандыру шаралары саќтандырудың экономикалыќ категория ретіндегі маңызын білдіреді.

Саќтаңдыру талабына сәйкес ќорғау, алдын-алу, ќалпына келтіру және т. б. шараларды жүзеге асыруға ќажетті саќтандыру қорын ќалыптастыру, ќоғамдыќ өндіріс аясындағы ќорғауды саќтандырудьң экономикалыќ категориясының осы ќор түріндегі материалдыќ нысанын көрсетеді. Аса кажетті осы сақтандыру қоры негізінде өндіріс аясында белгілі бір уаќыт

көлемінде жасалынатын ұлттыќ табыстың ќайта бөлінуі есебінен ќалыптастырылады. [3]

Саќтандыру ќорының есепті жыл ішінде жұмсалынбай ќалған бөлігі ќорлану ќорына түседі. Ал зиянның орнын толтыруға және т. б. шараларға жұмсалған бөлігі тұтыну корын толыќтырып ќана ќоймай, сонымен бірге өндіріске кеткен ќаражаттардың ќалпына келтірілуін толыќтырып отырады.

Тағы бір айта кететін жайт, міндетті мемлекеттік саќтандыру аќша ќоры мемлекеттің ќаржы жүйесінің бюджет, банктердің ќаржыларынан кейінгі буыны болып табылады. Алдында айтќанымыздай саќтандыру экономикалыќ категория ретінде ќаржылармен байланыста болады және ќаржылар сияќты аќша нысандағы ќұндыќ белгілі ќорларды ќалыптастыру, бөлу және ќайта бөлу кезіндегі ќозғалысын білдіреді. Осыған орай, сактандыруды басќа экономикалыќ категориялардан ажырата білу үшін оның өзіне тән ерекшеліктерімен танысуымыз ќажет.

Экономикалыќ категория ретінде саќтандыру мына келесідей белгілермен сипатталады:

- саќтандыру кезінде аќшалай ќайта бөлу ќатынастары пайда болады. Осы ќайта бөлу ќатынастарының негізінде сақтандыру тәуекелінің болуы және саќтандыру оќиғасының туындау мүмкіндігі жатады;

- саќтандыру кезінде тек саќтандыру ауќымындағы ќатысушылар ғана ќатысатын тұйыќталған ќайта бөлу ќатынастары туындайды. Бұл жерде саќтандыру акшалай ќоры тек жаңағы ќатысушылардың наќты белгіленген жарналары есебінен ќалыптастырылады;

- саќтандыру ќорына жұмылдырылған саќтандыру төлемдері аумақтар көлемінде ќайтарылады;

- саќтандыру келтірілген зияндарды әкімшілік-аумаќтыќ бөліністер арасында және белгілі бір уаќыт көлемінде ќайта бөлуді көздейді. [4]

Демек, сақтаңдыру айтарлыќтай көлемдегі аумаќтық құрылымдар мен саќтандырылған объектілерді ќамтуы керек және қатарынан бірнеше жыл бойы ешкандай төтенше жағдай орын алмаған болса, саќтандыру төлемдерін алдағы уаќытта туындауы мүмкін залал-зияндарды ќалпына келтіруге ќажетті запастағы ќор құрылуы тиіс.

Саќтандырудың экономикалык манызы оның функциялары аркылы да көрініс табады. Олар саќтандырудың ќаржы жүйесінің буыны ретіндегі ерекшеліктерінің ќаржылардың функцияларына сәйкес келетінін көрсетеді. Сонымен, біздің ойымызша саќтандыруға мынадай функциялар тән болады: жұмылдыру функциясы; бөлу, ќайта бөлу функциясы (тәуекелдік функция; алдын алу функциясы; жинаќтау функциясы) ; баќылау функциясы. Осы функциялар өздігінен емес, тек саќтандыру ќызметін жүргізу кезінде ғана іс жүзінде жүзеге асырылады. Жұмылдыру функциясының көмегімен маќсатты саќтандыру ќорының ќаражаттарын саќтаңдыру жарналары есебінен ќалыптастыру ќызметі жүзеге асырылады.

Бөлу (қайта бөлу) функциясы өз алдына үш функциядан тұрады: олар тәуекелдік (немесе ќалпына келтіру) функциясы; алдын алу функциясы; жинактык функция. Бұл жерде ең бастысы тәуекелдік және алдын-алу функциялары болып табылады. Тәуекелдік функция тұйыќталған саќтандыру ќатынастарының ішіндегі зияндардың орнын толтыруды, ќалпына келтіруді, апаттарға байланысты саќтандыру ќаражаттарын кайта бөлуді жүзеге асырады. Алдын-алу ќатерлі жәйттерді болдырмауға, саќтандыру тәуекелдерін мүмкіндігінше азайтуға бағытталған профилактикалыќ шараларды жүргізуге ќажетті функция болып саналады. Баќылау функциясы саќтандыру ќорларының маќсатќа сәйкес ќатаң ќалыптастырылып, пайдаланылуын тексеріп, ќадағалауды тиісті зандарға сәйкес жүргізеді. [5]

Саќтандырудың ќоғамдыќ өндірістің үзілмеуін, баланысты болуын, тоќтатылмауын ќамтамасыз етуді көздеп атќарылатын рөлінің түпкілікті нәтижесі мына келесідей көрініс табуы керек: саќтандыруды колдану аяларын ұтымдыландыру; саќтаңдыру операцияларын дамыту көрсеткіштерін жаќсарту; зияндарды толығымен және дер кезінде ќалпына келтіру; уаќытша бос саќтандыру ќаражаттарын саќтандыру ұйымдарының инвестициялыќ ќызметтерінде пайдалану.

Сонымен, саќтандыру катысушыларының аќшалай жарналары есебінен табиғи апаттар мен төтенше ќатерлі жағдайлардың салдарынан зиян шеккен заңды тұлғалар мен азаматтардың тартќан зияндарын ќалпына келтіруге және орнын толтыруға арналған маќсатты саќтандыру ќорын ќұру жөніндегі тұйыќталған айрыќша ќайта бөлу ќатынастарының жиынтығы болып табылады.

Демек осы жәйтті былайынша толыќ тұжырымдауға болады: саќтандыру әкімшілік, конституциялыќ, ќаржылыќ, азаматтыќ және т. б. құќыќ нормаларымен реттелген, сактандырылған тұлғаларға ќатысты тиісті зандарда немесе шартта көзделген жағдайлардың туындауына орай саќтандыру ќорғанысы мен саќтандыру өтемін жүзеге асыруға байланысты кешенді, базистік экономикалыќ ќатынастардың жиынтығы ретінде көрініс табады.

Осы ќысќаша сипаттамадан кейін саќтандырудың тарихи ќалыптасып, дамуына және біздің еліміздегі даму кезендері мен ќұќыќтыќ аспектілерін ќарастыру кажет. Негізінде, саќтандыру көне дәуірден бері адамдар өркениеті арасындағы ќоғамдыќ-экономикалыќ ќатынастардан белгілі бір ќатерлі, ќауіпті, шығын-зардапты немесе пайдалы, көбінесе объектілі, кейбір кездерде субъектілі жағдайлардың туындауына байланысты орын алатын өте ќажетті категория әрі сол өндірістік катынастардың мызғымас бөлігі болып табылады. Алғашќы кезде саќтандырудың мағынасы "ќауіп", "ќорќыныш" деген сөздермен байланысты болса, кейіннен көмектесу, жаќтасу, кепілдендіру, ќорғау, ұстап тұру, тауда, теңізде саќтандыру және т. б. мағынада да айтылған. [6]

Саќтандырудың бастапќы нысандары өте көне дәуірде, құл иеленуші ќоғамдарда туындаған болатын. Мысалы, бізге жеткен деректер бойынша кұл иеленушілер, өздерінін мүліктері мен ќұлдарын табиғи тылсым күштердің жойып жіберуінен, ұрлыќтан, тонаудан және басќа да ќатерлі оќиғалардан ќорғау тәсілі ретінде саќтандыруды пайдаланған. Осы ќоғамдағы кезіңде мал-мүлікті және бәсеке басты ќорғауға орай жасалынған келісімдер сактандыру шарты ретінде көрініс берген еді. Көне дәуірдегі саќтандырудың алғашќы нысандарының негізінде өзара міндеттемелер арќылы ќамтамасыз етілетін ұжымдыќ өзара көмекті жатќызуға болады. Сол кездерде ќалыптасќан негізгі ќағидат бойынша саќтандыру пайда табуға, байлыќќа бағытталған емес, ол тек кауіп-ќатерден ќорғау тәсілі болып табылған. Демек, келтірілген залалдың орнын аќшалай емес, тек сол зардапќа баламалы мүлікпен, затпен, өніммен және. т. б. толыќтырып отырған.

Сонымен, ғасырлар белесінде объекттілі ќалыптасып, жан-жаќгы дамыған саќтандыру ісі уаќыт өте келе көптеген бағытта жүзеге асырылған. Мәселен, ќалалар мен елді мекендердің өсуіне карай ғимараттар мен үйлердің және т. б. мүліктердің әртүрлі дүлей апаттар мен өрттерден жойылуы немесе бүлінуі ќауіпінің күшеюіне байланысты адамдар солардан ќорғануға, келтірілген зардаптың орнын толтыруға, мүмкін болса ќауіптің алдын алуға немесе болдырмауға бірлесіп іс-кимыл жасауға талпынған. 1310 жылы Германияның Брютте ќаласында көпестер мен ќолөнер гильдияларының мүліктік мүдделерін корғау жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын "Саќтандыру палатасының" ќұрылуы жоғарыда айтќанымыздың айғағы болса керек.

Мүлікті кәсіпкерлік ќызметтің объектісі ретінде саќтаңдырудан басќа, өрттен саќтандыру да дами бастаған еді. Кезінде өрттен саќтаңдырудың ќарапайым нысаны мүліктері бүлінген немесе өртеніп кеткен адамдарға көмектесу үшін жиналатын арнаулы алым түрінде болған. Әрине бүл көмекті шын мәнісіндегі саќтандыру деп айта алмайтынымыз белгілі. 1866 жылғы Лондон ќаласының орталығын жойып жіберген жойќын өрттен кейін демек, үйлер мен баска да ғимараттарды саќтандыру маќсатында "өрт полисі" деп аталатын саќтандыру мекемесі, соңдай-аќ 1667 жылы Норвегияның Христиания (кейіннен Осло деп аталған) ќаласында Норвегиялыќ бранд-касса кұрылған болатын. Бұлардың бәрі және басќалары өзара саќтандыру негізінде ќызмет атќаратын, яғни тек келтірілуі мүмкін зардап-зиянның орнын толтыруды ғана көздеген. Осы саќтандыру жүйесі теңіз саќтандыруында күні бүгінге дейін ќолданылады.

Зымырап өтіп жатќан заман ағымында экономиканың дамуына байланысты және мүліктік мүдделерінің ұлғаюына ќарай саќтандыру компанияларының саны мен айналымдыќ капиталдары өсе бастаған еді. Мәселен, он сегізінші ғасырдың алпысыншы жылдары Батыста мүлікті және жеке адамды саќтандырудың жүзге тарта түрі болды. Осыған ќарап саќтандырудың дамып жатќан экономика талаптарына сай келгенін байќаймыз. Тек бір ескеретін жәйт, осы адам ќызметінің барлыќ аяларына тез таралған саќтандырудың уаќыт, заман талаптарына орай әдістері мен нысандарында әлсін-әлсін өзгертіліп отырған. Мысалы, 1706 жылы жер жүзінде бірінші рет өмірді саќтандыру жөніндегі ќоғам ќұрылса, 1800 жылдары жануарларды, ќаржылыќ шығындарды, ќатерлі жағдайлардан үйлерді ќиратып кіріп жасайтын ұрлыктан саќтандыру түрлері пайда болған. Көне Ќазаќстан аумағында дамыған саќтандыру жөнінде жазбаша деректер мен мағлұматтардың саќталмауына ќарамастан отырыќшы мекендер мен ірі ќалалардың аясында ќандай да болмасын нысандардағы саќтандыру іс-ќимылдарының жүргізілгенін білеміз.

Кейінгі, Ресей империясының ќұрамындағы Казаќстанда жүзеге асырылған саќтандыру деңгейінің дамуы туралы мәліметтер де жоќќа тән. Алайда, сол кездерде Ресеймен шектес орналасќан Орынбор, Орал, Гурьев ќалаларында және Жетісу өңіріндегі ќалаларда, сондай-аќ жер өндеумен айналысатын аумаќтарда саќтандырудың кейбір түрлерінің жүргені мәлім. Сондыќтан, біздің ойымызша бірінші кезекге Ресей империясында ќалыптасып, дамыған саќтандыруға, оның әралуан нысандары мен түрлеріне ќысќаша шолу-сипаттама жасап өту ќажет. Ресей мемлекетіндегі саќтандыру XVIII ғасырдың ортасына таман Петербург пен Мәскеуде ағылшын саќтандыру ұйымдары филиалдарының орналасуына орай басталған болатын. Ал бірінші Ресейлік саќтандыру ұйымы 1765 жылы Ригада ашылған еді. Ресейдегі теңіз саудасының жандануына байланысты 1781 жылы теңіз саќтандыруы бірінші рет жүзеге асырыла бастады. 1786 жылы саќтаңдыру ісін мемлекеттік монополияға айналдыру маќсатында мына екі банк: мемлекеттік заемдыќ банк пен мемлекеттік ассигнациялыќ банк құрылған болатын. Осы банктер ќұрылыстар мен тауарларды, ренталарды, адамдардың өмірін және т. б. саќтандыру операцияларын жүргізген.

Біраќ, кейіннен он тоғызыншы ғасырдың басында мемлекеттік саќтандыру жойылып, оның орнында акционерлік, өзара және жергілікті (жерлердегі) сияќты үш негізгі саќтандыру жүйесі біртіндеп ќалыптасќан. 1827 жылы өрттен саќтандыру жөніндегі Ресей Бірінші акционерлік ќоғамы пайда болған. 1835 жылы өрттен саќтандыру жөніндегі Ресейлік екінші ќоғам, ал 1846 жылы "Саламандра" ќоғамы ќұрылған. Осыған орай Ресей өрттен саќтандырудың отаны деп есептелінген.

Шамалы уаќыт өткеннен кейін, саќтандыру ќоғамдары жауыннан соң каулап өскен саңырауќұлаќтай ќарќынды дами бастаған. Мәселен, 1844 жылы "Российское общество морского, речного, сухопутного страхования", 1847 жылы көлікті саќтандыратын Санкт-Петербургтің «Надежда» компаниясы, 1867 жылы "Русское", 1870 жылы "Коммерческое", "Варшавское", "Русский Ллойд", 1872 жылы "Северное", "Якорь'', "Волга" сияќты жаңа саќтандыру ұйымдары пайда болған. [7]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.