Қазақтың ағартушы педагогтары

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Мағжан Жұмабаев -ағартушы педагог (1893-1938)

Мағжан Жұмабаев қазақтың кемеңгер ұлы ақыны. Ұлтының бақыты үшін өз бақытын құрбандыққа шалғандардың бірі. Қынап - тағы семсердей, халқының игілігіне не істеуге жұмсасада даяр болған. Ол ұлтының патриот ақыны, оның ерекше ұлт жандылығы, жастарды патриотгық сезімге тәрбиелеудің үлгісі болды. Сол бір жағы ұстаздары, бір жағы әріптестері Ахмет Байтұрсынов пен Міржақып Дулатов біреуі тіл маманына айналып кетсе, біреуі бір қолымен роман, бір қолымен есеп оқулығын жазса, Мағжан

ұстаздық етумен шұғылданған, оның үстіне оқу-әдістемелік құралдарын жазғаң. Ал, ақынның "педагогика" кітабы, айтарға жоқ, қазақ баласын тәрбиелеуде күні бүгінге дейін мұғалім, жалпы қазақ қауымы үшін таптырмайтын үлгі, тұңғыш қолтума оқулық Мағжан Жұмабаевтың "Педагогика" оқулығы - әрі оқулық, әрі әдістемелік тұрғыдағы, автордың көзінің тірісінде екі мәрте жарық көрген. Бірі 1922 жылы Орынборда, екіншісі 1923 жылы Ташкент қаласында басылған.

Мағжанның "Педагогика" кітабы өнбес бөлімнен тұрады. Онда рухани жан тәрбие мен дене тәрбиесі жан-жақгы терең қамтылған Жұмабаев кітабының Орныборда шыққан нұсқасында М. Жолдыбаевтың қазаққа «Педагогика» кітабы қажетті де ғажап дүние, тұғыш оқулық деуінің маңызы үлкен.

Жүсіпбек Аймауытов - жантанушы (1889-1931)

Жүсіпбек Аймауытов 1889 жылы Семей губерниясының Павлодар уезіндегі Қызылту болысының Бірінші ауылында өмірге келген. Жастайынан білімге құштар болып, алдымен ауылдағы молдадан, кейін Баянда, содан соң қалада дәріс шіған. 1914 жылы Семей қаласындағы мұғаілмдер семинариясына түседі де, оны 1919 жылы бітіріп шығады. Сауатты жас азамат сол XX ғасырдың бас кезіндегі үлкен-үлкен саяси-экономикалық өзгерістер мен төңкерістерді тек газет бетінен оқып қоймай, оларға тікелей қатысады. Халықтың өркеңдеуін жеделдетуге қатысқысы келді, өзі байқаған дағдарыстардан шығу жолдарын да іздеді. Елеулі екі үлкен романы -"Қартқожақ" пен "Ақбілегі" оған куә бола алады. Күрескер жазушы, ақын, драматург Жүсіпбекті біз қазақ философиялық ойын дамытуға тікелей қатысқан адам деп бағалай аламызу Оның шығармашылық мұрасы -философиялық толғауы терең рухани қазынамыз: қазақ болмысы, ұлтаралық қатынастар, дала шаруасының санасы, әйел теңцігі, адамгершілік нормалары, таптық қоғам өмірі, өтпелі кезеңдегі билік нысаны сияқты күрделі теориялық мәселелер көркем әдебиет құралы мен тілі арқылы сөз болды, өзіндік шешім тапты, Ал "Психология" аталатын оқулығы осы күнге шейін маңызын жойған жоқ.

Абайды философ деп, хакім деп енді-енді ғана танып, біліп жатқанда, бұдан 75 жыл бұрын Абайдың кім екенін тап басып тұрып бірінші болып айтуы - Жүсіпбек Аймауытовтың да ойлау дәрежеснінің жоғарылығын, көзқарасының жан-жақтылығын, білімінің тереңдігін педагогикалық институтының педагогика және кафедра меңгерушісі қызметпен бастаған Тәжібаев одан кейінгі мерзімдерде халық ағарту комиссарының бірінші орынбасары, оның комиссары, және қазақ ССР сыртқы Халкомсовының комиссар орынбасары, қызметінде болады. 1944 жылдан бастан Қазақ ССР сыртқы істер Министрі, Қазақтың әл-Фараби атындағы Мемлекеттік ұлттық университетінің ректоры және қазақ ССР Министрлер Советі председателінің орынбасары болды. 1957-1961 жылдары Үндістандағы СССР елшілігінің кеңесті-өкілі болды. Ал, 1961 жылдан әл-Фараби атындағы ұлттық университетінің педагогика және психология кафедрасының профессоры және меңгерушісі қызметін атқарады.

1938 жылы педагогика ғылымының кандидаты, 1962 жылы педагогика ғылымының докторы дәрежесіне ие болды. 1954 жылдан Қазақ ССР ғылым академиясының академигі Т. Тәжібаев Қазақ ССР педагогика қоғамының президенті, жоғары және арнаулы орта білім Министрлігінің педагогика және психология саласындағы ғылыми-әдістемелік қеңесінің төрағасы т. б. қоғамдық жұмыстар атқарды.

Т. Тәжібаев жауапты қоғамдық, мемлекеттік қызметгер атқарумен бірге, зор ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. Оның К. Д. Ушинскийдің психологиялық көзқарасы туралы зерттеулерінің зор ғылыми маңызы болды. Ол жас ғалым-психологтарды даярлауда көп еңбек сіңірді. Тәжібаев Қазақстандағы педагогикалық ой-пікірдің, оқу-ағарту ісінің дамуы және мектептер тарихын, Абай Құнанбаевтың философиялық, психологиялық және педагогикалық көзқарастарын жан-жақты зерттеген ғалым. XIX ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы оқу-ағарту ісімен педагогикалық ой-пікір дамуы жөніндегі зерттеулері көлемді, өрі маңызды зерттеулер қатарынан саналады.

Ахмет Байтұрсыновтың ағартушылық қызметі (1873-1937)

Ахмет Байтұрсынов - қазақ мәдениетінің тарихында үлкен, бір дәуірді алып жатқан алып тұлға. Оның тарихи тағылымы мол, тәрбие туралы өзіне тән прогрессивтік ой- пікірі бар ұлы - ғалым. Қазақ философиясының (тіл білімі және әдебиет тану) негізін салушы педагог-ағартушы, мәдениет және қоғам қайраткері.

А. Байтұрсынов - алғашқы қазақ тілінің авторы (1912) . Сол кездің өзіңде ол жүзеге асырған қазақ жазуы ("Жаңа емле ережесі" айнала ортадан тиісті бағасын алды. Оған прогрессивтік зиялы қауым ерекше назар аударады. Ал, 1924 жылы, ол жаңа қазақ алфавиті ретінде қабыдданып, оған ғалымының құрметіне - Байтұрсынов аты берілді. Ол өз заманында барлық түркі тілдес халықгардың ең жақсы үлгісі ретінде қабылданды. Сондай-ақ, біздің шетелдік отандастар күні бүгінге дейін Байтұрсынов графикасын пайдаланады. Байтұрсыновтың әдістемелік еңбекгері қазіргі, кездің өзіңде үлкен беделмен қолданылады. Оның қазақтың тіл білімі және қазақ тілін оқыту методикасы өзінің сапалылығымен және ана тіліміздің ерекшелігін жинақтайтын оқулық негізі ретінде үлкен табыспен мектептер мен жоғары оқу орындарында оқытылып, қолданылмалы қазақ тілінің қолтума оқулығына айналып отыр.

Бұл өмірінің алғашқы жылдарын бала оқытудан бастайды. Ол жөнінде былай деп жырлайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.