«ҚР ҚК-нің гарнизондық және қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері»



Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8

Бірінші бөлім: Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің
гарнизондық және қарауылдық қызметін ұйымдастыру. Жалпы ережелер ... ...11
1.1. Гарнизондық және қарауылдық жарғыдан оқыту әдістері ... ... ... ... ... ... ... 11
1.2. Гарнизондық қызметті ұйымдастыру ... .15
1.3. Гарнизондық наряд адамдарының құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... .20

Екінші бөлім: Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және қарауылдық қызметі тағайындалуының оқыту әдістемесі 25
2.1. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру ... ..25
2.2. Қарауыл адамдарының құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
2.3. Әр түрлі күзеттегі қарауыл бастығының ерекше міндеттері ... ... ... ... ... ... 36

3. Қарауыл бастығының құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
3.1. Қарауыл бастығы ... ... ... ... ... ..42
3.2. Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын күзету жөніндегі қарауыл
бастығының ерекше міндеттері ... ... ... ... ...47
3.3. Әр түрлі күзеттегі қарауыл бастығының ерекше міндеттері ... ... ... ... ... ... .53
34. Қарауыл қызметі бойынша сабақ өткізу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...59

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ...65

Қолданылған әдебиеттер
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғылары жеке құрамды тәрбиелеу мен оқыту негіздеріндегі әскери қызмет заңдарының жиынтығы болып табылады. Онда әскери қызметшілердің міндеттері мен құқықтары және өзара қарым – қатынастары анықталады.
Жарғылар әскерлердің өмірі мен күнделікті қызметін, тұрмысының барлық жақтарын қатаң және нақты түрде белгілейді, әскердегі белгіленген тәртіптің, ұйымдастырушылық, әскери тәртіптілікті ұстап тұру мәселелеріне анық нұсқаулар береді.
Казіргі кезде жарғыларды Ұлы Отан соғысының тәжірибесі, Кеңестік Қарулы Күштерін қалыптастырудағы көпжылдық тәжірибелер есепке алынған. Олар әскери – техникалық прогресс нәтижесінде қол жеткізілген әскери істің қазіргі даму деңгейін және соңғы жылдарда әскери істе болған өзгерістерді қамтиды.
Жарғылар ережелері Қазақстан Республикасы азаматтары моральдық кодексінің адамгершілік принциптерімен тығыз байлансты. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жалпы әскери жарғылары Қазақстан Республикасы Презідентінің 1998 жылғы 27 қарашадағы № 4156 Жарлығымен бекітілді.
Жалпы әскери жарғылардың ережелерін Қарулы Күштеріндегі барлық бөлімдер мен бөлімшелер, кеме, шекара мен ішкі әскерлердің орындауы міндетті.
Қазақстан Республикасының «Әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің мәртебесі және әлеуметтік қорғау» туралы заңында былай деп көрсетілген: «Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін қорғау, оның ішкі және сыртқы қауіпсіздігін қамтамасыз ету, карулы шабуылды тойтару мен агрессорларды жеңіліске ұшырату, сондай-ақ Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүдделерін қорғау және оның халықаралық міндеттемелерге сәйкес тапсырмаларды орындауы, әскери қызметшілердің әскери антқа адал болуы, әскери жарғылардың талаптарын қатаң сақтауын міндеттейтін әскери борыштың мәнін қүрайды».
1. Учебное пособие «Методика разведывательной подготовки Сухопутных войск» Воен. Издат. МО.СССР. 1979 г.
2. Учебник «Тактика отделения, танка, мотострелкового и танкового взвода» Книга I. Воен. Издат. Москва, МО.СССР. 1985 г.
3. Учебное пособие «Разведка в части» Москва, 1988 г.
4. Военная топография. Воен. Издат, 1976 г.
5. Учебное пособие «Приемы и способы действий солдата в бою». Москва, Воен. Издат. 1988 г.
6. История военного искусства, П.А.Жилин, 1986 г.
7. Боевой устав сухопутных войск, часть II, батальон, рота, 1982 г.
8. -Тактика, В.Г.Резниченқо, 1984 г.
9. Начальная военная подготовка, А.И.Аварин, 1993 г.
10.Начальная военная подготовка, Ю.А.Науменко, 1987 г.
11.Қазақстан Республикасы қарулы күштерінің жалпы әскерлік жарғылары.
Алматы: Заң әдебиеті, 2005 ж.
12.Назимко И.Г., Штыкало Ф.Е. Методика начального военного обучения.
1987 г., Москва.
13.Науменко Ю.А. Начальная военная подготовка., 1987 г., Москва
14. Науменко Ю.А. Начальная военная подготовка., 1985 г., Москва
15. Штыкало Ф.Е. Организация внеклассной работы по начальной военной подготовке и военно-патриотическому воспитанию учащихся - М., 1985 г., Москва
16. Средин Г.В. Основы военно-патриотического воспитания, 1988 г., Москва.
17.И.Попов А.М. Начальная военная подготовка., 1981 г., Москва
18.Резниченко В.Г., Воробьев И.Н., Мирошниченко Н.Ф. и другие. Под редакцией резниченко В.Г., Тактика. Воениздат, Москва 1984 г.
19.Основы НВП – Дощаков С.Х. , Картин С.Т. – Караганда, 2003 г.
20.Основы военной психологии и педагогики – Дощаков С.Х. – Караганда,2003 г.
21.Начальная военная подготовка – Жаксыгельдинов М.Т.- А – ты, 2001 г.
22.Начальная военная подготовка – Касымов А. Х. – А – ты, – 2000 г.
23.Наставление по военно-инженерной подготовке в ВС РК. А-ты, 2004 г.
24.Подготовка офицеров запаса, Науменко Ю. А. - М.: 1989 г.
25.Действия солдата в различных видах боя. – А – ты, 2004 г.
26.Наставление по разведке. – М.: 1978 г.
27.Методика разведывательной подготовки подразделений сухопутных войск. – М.: 1975 г.

ТҮЙІН

Дипломдық жұмыстың тақырыбы: ҚР ҚК-нің гарнизондық және
қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері тақырыбы бойынша сабақ
өткізу әдістемесі. Осы дипломдық жұмыста қарауылдық қызметті тағайындау
және оның міндеттері. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру. Объектілерді қоршау
және постыларды жабдықтау және қарауыл бастығының міндеттері тереңінен
қарастырылған. Зерттеу нәтижелері бойынша қарауыл бастығының міндеттері
және қарауыл қызметін ұйымдастыру жан-жақты қарастырылған.

АННОТАЦИЯ

Тема дипломной работы: Методика проведения занятия по теме:
Обязанности начальника караула: устав гарнизонной и караульной служб Вс
РК. В этой дипломной работе глубоко изучены и рассмотрены вопросы
организации караульной службы, назначение военнослужащих в состав караула,
оборудование постов и обязанности начальника караула. Результаты
исследования организации караульной службы приводятся в дипломной работе.

ANNOTATION

Theme of the diploma work: Procedure of occupation on the theme:
“The responsibilities of guard commander: Garrison and Guard Duty
Regulations Of [vs] RK”. In this diploma work are deeply studied and
examined questions of the organization of guard duty, designation of
soldiers in the composition of guard, the setting-up apparatus and
responsibility of guard commander. The results of investigating the
organization of guard duty are given in the diploma work.

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8

Бірінші бөлім: Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің
гарнизондық және қарауылдық қызметін ұйымдастыру. Жалпы ережелер ... ...11
1.1. Гарнизондық және қарауылдық жарғыдан оқыту
әдістері ... ... ... ... ... ... ... .11
1.2. Гарнизондық қызметті
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
1.3. Гарнизондық наряд адамдарының құқықтары мен
міндеттері ... ... ... ... ... .20

Екінші бөлім: Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және
қарауылдық қызметі тағайындалуының оқыту әдістемесі

25
2.1. Қарауылдық қызметті
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
5
2.2. Қарауыл адамдарының құқықтары мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..30
2.3. Әр түрлі күзеттегі қарауыл бастығының ерекше
міндеттері ... ... ... ... ... ... 3 6

3. Қарауыл бастығының құқықтары мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .42
3.1. Қарауыл
бастығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...42
3.2. Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын күзету жөніндегі қарауыл
бастығының ерекше
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..47
3.3. Әр түрлі күзеттегі қарауыл бастығының ерекше
міндеттері ... ... ... ... ... ... . 53
34. Қарауыл қызметі бойынша сабақ өткізу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .59

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .65

Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..68

Кіріспе

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғылары жеке құрамды
тәрбиелеу мен оқыту негіздеріндегі әскери қызмет заңдарының жиынтығы болып
табылады. Онда әскери қызметшілердің міндеттері мен құқықтары және өзара
қарым – қатынастары анықталады.
Жарғылар әскерлердің өмірі мен күнделікті қызметін, тұрмысының
барлық жақтарын қатаң және нақты түрде белгілейді, әскердегі белгіленген
тәртіптің, ұйымдастырушылық, әскери тәртіптілікті ұстап тұру мәселелеріне
анық нұсқаулар береді.
Казіргі кезде жарғыларды Ұлы Отан соғысының тәжірибесі, Кеңестік
Қарулы Күштерін қалыптастырудағы көпжылдық тәжірибелер есепке алынған.
Олар әскери – техникалық прогресс нәтижесінде қол жеткізілген әскери істің
қазіргі даму деңгейін және соңғы жылдарда әскери істе болған өзгерістерді
қамтиды.
Жарғылар ережелері Қазақстан Республикасы азаматтары моральдық
кодексінің адамгершілік принциптерімен тығыз байлансты. Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерінің жалпы әскери жарғылары Қазақстан
Республикасы Презідентінің 1998 жылғы 27 қарашадағы № 4156 Жарлығымен
бекітілді.
Жалпы әскери жарғылардың ережелерін Қарулы Күштеріндегі барлық
бөлімдер мен бөлімшелер, кеме, шекара мен ішкі әскерлердің орындауы
міндетті.
Қазақстан Республикасының Әскери қызметшілер мен олардың отбасы
мүшелерінің мәртебесі және әлеуметтік қорғау туралы заңында былай деп
көрсетілген: Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін қорғау,
оның ішкі және сыртқы қауіпсіздігін қамтамасыз ету, карулы шабуылды тойтару
мен агрессорларды жеңіліске ұшырату, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
мемлекеттік мүдделерін қорғау және оның халықаралық міндеттемелерге сәйкес
тапсырмаларды орындауы, әскери қызметшілердің әскери антқа адал болуы,
әскери жарғылардың талаптарын қатаң сақтауын міндеттейтін әскери борыштың
мәнін қүрайды.
Заң тұрғысынан алғанда, жалпы әскери жарғылар - дара басшылық
негізінде әскери қызметшілер қарым-қатынасының әр түрлі жағын, әскери
тәртіптілік пен зандылықтарды реттейтін, мемлекет бекіткен нормативті-
құқықтық актілердің жиынтыгы. Олар әскери өмір мен оның әрекеттерінің сан
түрлі қырын реттейді: әскери қызметшілерді оқыту мен тәрбиелеудің
міндеттерін, нормалары мен әдістерін, әскердің күнделікті өмірін
үйымдастыру тәртібін; ішкі, гарнизондық, қарауылдық, патрульдік, парк,
лагерьлік және басқа да арнайы қызметтердің күн тәртібін; әскерді
орналастыру, материалдык-түрмыстық және медициналық қамтамасыз етуді;
әскери қызметшілердің қүқығын, міндеттері мен тәртіптік жауапкершілігін;
жауынгерлердің қызметтегі және одан тыс уакыттағы өзара қарым-қатынасы мен
мінез-қүлқын; қатаң жарғылық тәртіпті, жоғары үйымдастырушылықты, әскери
тәртіптілік пен үрысқа дайындықты сақтаудың қүқықтық жағы мен әдістерін
реттейді.
Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысында гарнизондық және
карауылдық қызметті тағайындау мен үйымдастыру мәселелері белгіленеді.
Жарғыда гарнизондағы лауазымды адамдардың және қарауылдық қызмет атқарушы
әскери қызметшілердің міндеттері мен қүқықтары, әскердің қатысуымен
гарнизондық және баска да шараларды өткізу тәртібі айқындалады.
Осы Жарғы гарнизондық және қарауылдық қызметтерді ұйымдастыру және өткеру,
әскерлердің қатысуымен гарнизондық іс-шаралар өткізу тәртібін айқындайды.
Жарғының күші Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
әскери қызметшілеріне, сондай-ақ әскери жиындар өткізілген кезеңде оларға
шақырылған әскери міндеттілерге, әскери киім нысанын киюге құқығы бар
әскери қызметтен босатылған азаматтарға оны киген кезде қолданылады.
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінің гарнизондық және қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері
тақырыбы бойынша сабақ өткізу әдістемесі.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштерінің гарнизондық және қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттерін
оқыту әдістемесі деген тақырыбты жан-жақты талдау жасау және оның оқыту
ерекшеліктерін анықтау.
Дипломдық жумыстың зерттеу объектісі: Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштерінің гарнизондық және қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы
міндеттері деген тақырыб бойынша сабақты жүргізу
Зерттеудің пән:і Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің
гарнизондық және қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері деген
сабақты өткізудің әдістемелік ерекшеліктері
Зерттеудің мәселелері:
I. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және
қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері деген сабақтың үйымдастыру
және жоспарлау ерекшеліктерін айкындау және талдау;
2. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және
қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері атты сабақтың үйлесімді
мазмұнын және жоспарлауын анықтау;
3. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және
қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері атты сабақтың әдістемелік
ерекшеліктерін айкындау;
4. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және
қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері атты сабақты үйлесімді
өткізуге байланысты әдістемелік нүсқау беру.
Зерттеудің әдістері:
I. Зерттеу мәселері бойынша ғылыми - әдістемелік әдебиеттерді талдау;
2. мектеп мүгалімдердің тәжірибелік жұмыстарын зерттеу ;
3. сабақтың үстінде педагогикалық бақылау жүргізу;
4. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және
қарауылдық жарғысы: қарауыл бастығы міндеттері деген тәжірибелік сабақтың
нәтижелерін талдау.
Зерттеудің кайнарларымен Қазақстан қарулы күштерінің дамуын
аңықтаушы ресми қүжаттар болды (Қазақстан Республикасы – 2030 даму
стратегиясының концепциясы), жалпы білім беретін орта мектептердегі алғашқы
әскери дайындықтың типтік бағдарламалары, алдынғы педагогикалық тәжірибе.

Зерттеудің ұйымдастыру мен кезеңдері: Зерттеу 2011 2012 оқу
жылында, екі кезеңде Сарысу аудандық Жаңатас қалалық орта мектебінің
базасында өткізілді.
I кезең - зерттеу тақырыбын айқындау, педагогика теориясында тап осы
зерттеу түралы күй – жағдайын анықтау, зерттеудің ғылыми апаратын айқындау,
зерттеудің жоспары мен мазмұнын күру.
II кезең - осы мәселе түралы әдебиеттерді талдау, зерттеу және өндеу,
мектептің ұздік мүгалімдерімен кеңес өткізу, мектептің және жаттығу
сабақтарын талдау, мектептегі мүгалімдердің сабақтарын бақылау, алынған
мәліметтерді өндеу және жүйеге келтіру.

1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және қарауылдық
қызметінің жалпы негіздері

1.1. Гарнизондық және қараулдық жарғыдан оқыту әдістері
Еліміздің тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасу барысында білім беруді
реформалау жүзеге асырылып жатқаны белгілі. Осыған орай әр түрлі
педагогикалық технологиялары жасалып, мұғалімдердің тәжірибесінде
енгізілуде. Осыған орай, мектептерде қолданып жүрген технологияларының бірі
– саралап–даралап оқыту технологиясы. Бұл технология бойынша оқушылардың
білімді өздігінен саналы түрде меңгеруіне ерекше мән берілген. Оқушыларға
тек білім берумен шектелмей, танымдық әрекетін арттырады және ойлау
қабілетін, елестету мен есте сақтауын, белсенділігін, білім сапасының
дамуын қамтамасыз етеді.
Тәжірибенің жаңашылығы: компьютерлік технологияны қолдану арқылы
оқушылардың Алғашқы әскери дайндыққа қызығушылығын арттыру, интерактивтік
тақталарының мүмкіндіктерін барынша пайдалана отырып оқушылардың ынтасын,
белсенділігін арттыру.
Тәжірибенің тиімділігі: пәнге деген қызығушылығын арттырады,
оқытуда саралау және жіктеуді қамтамасыз етеді, оқушылардың танымдық
процестері мен танымдық қабілеттерін дамытады, оқушылардың сауаттылығын
ашуға септігін тигізеді, оқушылардың оқу әрекетінде жетістіктерге жетуіне
жағдай туғызады, оқушылардың рухани бай жеке тұлға болуына қалыптасады.
Алғашқы әскери дайндық пәнін оқытудың мақсаты – оқушылардың жеке
бас ерекшелігіне қарай қабілетін аша отыра, осы пәнді теориялық және
тәжірибелік жағынан сараланған түрде даралап оқыту, сөйлестіру, жазу
мәдениетін жетілдіру, өзіндік ой- пікірін дамыту.
Саралай оқыту әрекеті – білім алуға бағыттаған әрекет. Ол өз
бетінше әрі мұғалімнің жетекшілігімен жүзеге асады. Саралай оқытуды
ұйымдастыру арқылы баланың ойы абстрактіден нақтыға қарай өрлейді, ілімдік
ойлауы қалыптасады. Оқушы дамуының негізгі болып табылатын әрекет, оқу
әрекеті әрбір сабақтың өзегі деп түсіну керек. Саралай оқытуды ұйымдастыру
арқылы бала ақыл-ой деңгейі мен белсенді әрекеті арқасында репродуктивті
емес өнімді нәтижеге жетеді.
Оқушылардың дербес ерекшеліктерін анықтау үшін мұғалім алдымен
олардың ықылас-жігерін, еске сақтау мен ойлау қабілеттерін, ынтасын жалпы
білім деңгейін зерттеу қажет. Бұл ерешеліктерді айқындау үшін білімді
менгеру денгейін анықтауға арналған тапсырмалар дайындау, оқушы біліміне
диагностика жүргізу, оқушыларға сауалдама, психологиялық тәжірибе жасау ата-
аналарымен әнгіме жүргізу керек. Оқушылардың жеке ерекшеліктері сабақтың
сұрақ беру, кіріспе әнгіме, оқыған материалды, тағы да басқа тиянақтау
сатыларында ескерілуі тиіс. Мәселен, үлгерімі жақсы оқушыларға берілген
сұраққа тікелей жауап беру талап етілсе, орташаларына ойланып, қажетті
есептеулер жасауға, суреттерін салуға уақыт беріледі, ал үлгірімдері
төмендеріне нақты сұрақтың тізімі, жауап берудін жоспар үлгісі ұсынылады.
Оқыту үрдісін оқушылардың жеке ерекшеліктеріне сай ұйымдастыру үшін оқу –
тәрбие жұмысында мұғалім өзіне лайық әдіс енгізеді.
Өзіндік әдісті жүзеге асыруда мына мәселелер көзделеді:
1. Оқушылардың жеке ерекшеліктерін зерттеп, типтік топтарға бөлу.

2. Оқу үрдісінің барлық сатыларында әр түрлі топтардағы оқушыларды
оқыту, тәрбиелеу және дамытудың әдістемелігін жасау.

3. Әр алуан мақсатта жеке дидактикалық материалдардың жүйесін құру.

4. Білімді бағалау, бақылау жүйелерін жетілдіру.

Оқушыларды топтарға бөлгенде олардың оқуға және жұмысқа деген
қабілеті ескеріледі. Оқуға қабілеттілік деп оқушының неғұрлым қысқа мерзім
ішнде білімнің биік деңгейіне жету қабілетін түсінеміз. Бұл белгі бойынша
оқуға қабілеті жоғары, орташа , стандартты немесе төмен деп 4 топқа бөлуге
болады.
Сыныпта барлық балалардың ойлау қабілеті бірдей емес. Сондықтан
сабақ кезінде әрқайсысының деңгейіне қарай жұмыстың түрін таңда, сол
тақырыпты егеру көзделсе, өте пайдалы.
Бірінші деңгей (оқытушылық деңгей) – білімнің минималдық шегі.
Граммаикалық тапсырмалар, жазба жұмыстарын орындау, мәтінді түсініп оқу,
жаңа сөздерді сөздікке жазып алу, сұрақтарға түсініп жауап беру.
Екінші деңгей (алгоритімдік деңгей) - үйренушілік деңгейдегі
білімін толықтыру күрделі материалдарды жүйелей алуы, алған білімдерін
басқа тапсырмаларды орындағанда пайдалана алуы, сол тақырыпты еркін
меңгергені ескеріледі.
Үшінші деңгей (эвристикалық деңгей) – материалды саналы түрде
меңгеру. Бұл деңгейде оқытушылардың меңгерген білімдерін тереңдету үшін
танымдық ізденіс, әр – түрлі логикалық тапсырмаларды талдай, жинақтай
алатын және салыстыра білуді қажет етеді.
Төртінші деңгей (шығармашылық деңгей) - өз бетімен оқу
материалдарын менгеру. Құбылысты өз бетімен талдай келіп, шағын
шығармашылық тұрғыдан зерттеу жұмысын жүргізуге баулу.
Деңгейлік тапсырмалардың өзі дамытпалы түрде болады. Барлық оқушы
өз қызметін ең төменгі деңгейдегі тапсырмаларды орындаудан бастайды да,
оларды міндетті түрде толық орындап болғаннан кейін ғана келесі деңгейге
көшіп отырады. Бұл оқушылар арасында жарысу жағдайларын туғызады және әр
оқушының мемлекеттік стандарт деңгейде білім алуына кепілдік береді. Әр
оқушының өз қабілетіне, қызметіне сәйкес жоғары жағдай жасайды.
Деңгейлік саралау оқушы мен мұғалімнің белсенді шығармашылық
қызметін дамыту мен қатар, оқушыларға өз білімін жаңа әдіспен бағалауға
мүмкіндік береді. Меселен, оқушылардың алған бағасы арнайы таблода
көрсетіліп тұрады. Әр деңгейдің өз бағалауы бар. Олардың барлығы
оқушылардың көз алдына тұрады. Мұның өзі білім берудегі демократия
критерийлері болады.
Даралап–саралап оқытудың маңыздылығы:
1.Сынып оқушыларын жаппай жұмыс істеуге әкеледі.
2.Бос отырған оқушы болмайды.
3.Әркім өзінің білім деңгейін біліп, оны дамытуға тырысады.
4.Қиындықтарды жене білуге дағдыланады, пәнді оқып үйренуге
қызығушылығы пайда болады.
5.Ізденіс дағдысы қалыптасады.
Даралап-саралап оқытуда күтілетін нәтиже:
1. Алдына қойған мақсатына жете алатын оқушы тәрбиелеу.

2. Әр оқушы өз білім деңгейін, мүмкіндігі, іскерлігін біліп ғана қоймай
оны дамытады.

3. Өз бетімен ізденіс дағдыларын шығармашылық қабілетті жетілдіретін,
шығармашыл тұлға тәрбиелеу.

Ерекшелігі:
1. Таланттылар өздерінің қабілеті мен икемдігін одан әрі бекіте түседі,
әлсіздер оқуға ниет білдіріп, сенімсіздіктен айырылады.

2. Оқушылардың оқуға деген ынтасы артады.

3. Білім дәрежесі бірдей топтарды оқыту ісі женілдейді.

Даралап – саралап оқыту технологиясы оқушы мен мұғалімнің
белсенді шығармашылық қабілетін дамытумен қатар оқушыларға өз білімін жаңа
әдіспен бағалауға мүмкіндік береді. Оқушының білімі мен білігіндегі
жетістіктерді, кемшіліктерді, олардың себептерін анықтап, мұғалім өз
жұмысына талдау жасайды, оны жетілдірудің жолдарын белгілейді.
Сонымен қатар даралап – саралап оқыту барысында оқушылар да өзінің оқу
жұмысындағы жетістіктер мен жіберген кемшіліктері туралы мәліметтер алып,
өз еңбегіне талдау жасайды. Ең бастысы, оқудан ләззат алуға, білім мен
ғылымға деген құштарлығын арттыруға дағдыланады. Барлық оқушы өз қызметін
ең төменгі түрде орындап болғаннан кейін ғана, келесі деңгейге көшіп
отырады. Бұл оқушылардың арасында өзара жарысу жәнеоқушының өз қабілетіне,
қызметіне сәйкес жоғарғы деңгейге көтерілуіне жағдай туғызады.
Сондықтан да мұғалімдерге саралап - даралап оқыту технологиясын Алғашқы
әскери дайындық сабағында пайдаланған өте тиімді.
Ұжымдық оқыту технологиясы оқушының қабілетін дамытуға, еңбек
етуге баулып, ынтымақтастық, ұйымшылдық қабілеттерін оятуға тәрбиелейді.
Өзін –өзі басқаруын қалыптастырып, байқампаздыққа таратады.
Оған мынадай басты талаптар қойылады:
1. әр оқушының еңбектенуі және оның еңбегін пайдаға жарату;
2. өзінің еңбегімен қоса басқаның да еңбегіне жауапкершілікпен қарау;
3. өзі оқи отырып, қасындағы оқушыны да оқыту;
4. серіктесінің түсінбегенін түсіндіріп көмектесу;
5. әрбір оқушы кезектесіп (ауысып)не оқушы, не мұғалім болады;
6. әр оқушы кезек тәртібін сақтап барлығын үйретеді, ал жұп жекеше
түрде барлық мүшесін үйретеді.

Әдістеменің ерекшелігі:
1. жекелеу оқыту;
2. қасындағы оқушымен жұптасып оқыту;
3. топпен оқыту;
4. ұжымдық оқыту.

Бұл технологияның тиімділігі сол, жаңа тақырыпты оқушылар
шығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгеруі тиіс. Сондықтан сабақтарда
оқушылардың ынтасын, белсенділігін арттыру үшін, оларға мәселелік сұрақтар
қойылып отырады. Тақырып бойынша жасалған деңгейлік тапсырмалар жүйесі
дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді, өйткені ол білім
сапасының дамуын қамтамасыз етеді.
Оқушылардың білімін жүйелі түрде меңгеруіне және жеке оқушының
қабілет деңгейлерін дамытуда “Сын тұрғысынан ойлау”, “Модульдік оқыту ”
технологияларын күнделікті сабақтарымда қолданамын. Сын тұрғысынан ойлау –
сынап қарау емес, оқушының шыңдалған ойлау әрекеті. Бастауыш сынып
оқушыларының оқытуда тиімді әдістерді пайдалана арқылы оқушының білімге
деген қызығушылығын арттырады, терең ойлау қабілетінің белсенділігін
қалыптастыруға болады. Бұған дейін оқушы мұғаліммен оқулыққа ғана бағынатын
тыңдаушы ғана еді, енді ол сын тұрғысынан ойланып, өз ойын дәлелдей алатын.
Сынып оқушылары топпен, жұппен жұмыс істей арқылы өзара пікірлесіп, ең
ұтымды жауапты тауып айтуға үйренеді. Берілген сұраққа тынымсыз іздене
отырып, әр оқушы өз ойын еркін айтуға, оны дәлелдеп, қорғай білуге
мүмкіндігі бар.
Оқу процесін жеделдету міндетіне байланысты, орыс мектептерінде
қазақ тілін үйретуінде әр түрлі әдіс тәсілдерді, методикалық құралдарды
қолдану қажеттілігі туып отырғаны белгілі. Мен бастауыш сыныптарында өзім
жасаған Дыбысты бағдаршам деген құралды жиі қолданам. Алғашқы
кезеңдерінде уақыттың тығыздығына байланысты тақырыпты қайталауға, бекітуге
үлгере алмайтын жағдайлар болды. Енді Дыбысты бағдаршамды қолданғаннан
бері уақытымды үнемдеп, бірнеше секундта сыныптағы барлық оқушының жалпы
білім әсерін көремін. Жалпы сыныптың айқын білім деңгейі анықталады.
Мұғалім сабақ барысында барлық оқушыларды көз аясында ұстап, әр баланың
өткен материалды қалай меңгергенін біледі. Бұл құралды оқушылар мұғалімнің
басшылығымен өздері жасай алады.
Екінші “Бақылау сұрау” деген құралды үлкен тақырыпты қайталау
және бекіту кезеңдерінде, әрбір тоқсан соңында, немесе жыл аяғында
оқушылардың қорытынды білімін тексергенде қолдану өте тиімді.
Мұндай бақылау құрал ұжымдық және топтық әрекетті пайдалана
отырып жүргізгенде нәтиже береді. Тәрбиелік мағынасы өте зор - әр оқушы өз
тобы үшін жауапкершілігін арттырады, өз үшін ғана емес, өз тобы үшін
ынтасын көтереді.

1.2. Гарнизондық қызметті ұйымдастыру
Елді мекенде немесе шекаралары белгіленген ауданда орналасқан
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдарының әскери бөлімдері, мекемелері (бұдан әрі – әскери бөлімдер)
гарнизонды құрайды.
Гарнизонның шекаралары Қазақстан Республикасының Қорғаныс
министрлігі Штабтар бастықтары комитеті төрағасының бұйрығымен айқындалады.
Анағұрлым үлкен гарнизонның құрамына оған жақын жатқан елді мекендерде
орналасқан барлық әскери бөлімдер енгізіледі. Осы шекараларға жақын жатқан
басқа да елді мекендер енгізілуі мүмкін.
Гарнизон шекаралары гарнизонның барлық жеке құрамына дейін
жеткізілуі тиіс.
Гарнизондық қызмет жеке құрам арасында жоғары әскери тәртіпті
ұстау, әскерлердің күнделікті өмірі мен даярлығына қажетті жағдайлар жасау,
сондай-ақ әскерлердің қатысуымен гарнизондық іс-шараларды өткізу үшін
арналған.
Гарнизон шектерінде гарнизондық қызметке басшылық жасауды
гарнизон бастығы жүзеге асырады. Ақмола және Алматы гарнизондарын
қоспағанда, өңірлік қолбасшылықтың жауапты аймағында орналасқан
гарнизондардың бастықтары өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысына
бағынады.
Әскерлер оқу-жаттығу орталықтарында және лагерьлерде орналасқан
кезде әскерлердің күнделікті тіршілігін ұйымдастыру жөніндегі іс-шаралар
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери
құралымдарының ішкі жарғысына (бұдан әрі – Ішкі қызмет жарғысы) сәйкес
жүзеге асырылады.
Гарнизондық қызметті өткеруге гарнизон құрамына кіретін әскери
бөлімдер тартылады.
Әскери бөлімдердің гарнизонда гарнизондық қызметті өткеру
кезектілігін гарнизон бастығы белгілейді.
Жауынгерлік кезекшілікті және жауынгерлік қызметті өткеретін
бөлімшелер гарнизондық қызметті өткеруге тартылмайды.
Әрбір гарнизонда Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі
Штабтар бастықтары комитеті төрағасының бұйрығымен, әдетте, Қорғаныс
министрлігі әскери бөлімдерінің командирлері қатарынан гарнизон бастығы
тағайындалады, қажет болған кезде: гарнизонның штаб бастығы, гарнизон
бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстар жөніндегі орынбасары,
гарнизон бастығының тыл жөніндегі орынбасары, гарнизон әкімшілігінің басқа
да адамдары тағайындалуы және олардың міндеттері айқындалуы мүмкін (1-
қосымша).
Басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери бөлімдерінің
командирлері Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі әскери бөлімдері
командирлерінің атқарып отырған лауазымы бойынша жоғары болған
гарнизондарда гарнизон бастықтары басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың тиісті басшыларының келісімі бойынша Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігі Штабтар бастықтары комитеті төрағасының бұйрығымен
тағайындалады.
Лауазымға кіріскені туралы гарнизон бастығы бұйрықта жариялайды,
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Штабтар бастықтары комитетінің
төрағасына, өңірлік қолбасшылық әскерлерінің қолбасшысына және өзінің
тікелей бастығына баяндайды, сондай-ақ ол туралы мемлекеттік жергілікті
басқару органдарына жазбаша түрде хабарлайды.
Әскери қалашықта Қарулы Күштердің әр түрлі түрлері мен әскер
тектерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың құрамына кіретін
бірнеше әскери бөлімдер орналасқан кезде гарнизон бастығының бұйрығымен
әскери қалашықтың жетекшісі тағайындалады.
Гарнизондардағы құқық тәртібін қамтамасыз етуді Қазақстан
Республикасының заңнамасына сәйкес әскери полиция органдары жүзеге асырады.

Гарнизондық наряд
Гарнизондық наряд көшелерде және гарнизонның басқа да қоғамдық
орындарында әскери қызметшілер арасында әскери тәртіп пен реттілікті ұстау,
гарнизондық объектілерді күзету мен қорғау үшін, сондай-ақ әскери бөлім
көлік құралдары жүргізушілерінің (механик-жүргізушілерінің) жол жүру
ережелерін сақтауын бақылау және гарнизон қызметінің басқа да міндеттерін
орындау үшін тағайындалады.
Штаттық құрылымымен және санымен әскери полиция органдарын
ұстауға мүмкін болған гарнизондарда Қазақстан Республикасының заңнамасымен
айқындалған міндеттер көлемінде гарнизонда қызмет өткеру гарнизонның әскери
полициясына жүктеледі.
Әскери бөлімдердің командирлері (бастықтары) гарнизондық қызметті
ұйымдастыру және өткеру мәселелері жөнінде гарнизон бастығына бағынады.
Гарнизондық нарядтың құрамына:

- қарауылдар бойынша кезекші (командирі гарнизон бастығы болып
табылатын әскери бөлім бойынша кезекші);
- қарауылдар бойынша кезекшінің көмекшісі;
- гарнизондық қарауылдар;
- кезекші бөлімше;
- гарнизондық патрульдер;
- жол жүру ережелерінің сақталуына бақылау постылары (жол жүруді
реттеуші) тағайындалуы мүмкін.

Әскери бөлімдердің командирлері жол жүруді реттеушілерді
даярлауға жауапты болады.
Гарнизондық наряд нарядқа түсер алдында бір тәуліктен
кешіктірілмей тағайындалады. Ол осы наряд тағайындалған әскери бөлімдерден
көлік құралдарымен қамтамасыз етіледі.
Гарнизондық наряд тағайындалатын әскери бөлімдердің
(бөлімшелердің) командирлері жеке құрамды іріктеу мен орналастыруға, оның
қызметті өткеруге даярлығына, нұсқау алуға уақтылы жіберу мен таралымға
келуіне, кезекші бөлімшенің ұдайы әзірлігіне және белгіленген орынға шақыру
бойынша оның уақтылы келуіне жауапты болады.
Гарнизонның штаб бастығы әр айға гарнизондық нарядтың ведомосын
(3-қосымша) жасайды, оны гарнизон бастығы бекітеді.
Гарнизондық нарядтың ведомосынан үзінді көшірме жаңа ай
басталғанға дейін 10 тәулік бұрын қызмет өткеруге тартылатын барлық әскери
бөлімдерге жіберіледі.
Гарнизондық нарядтың ведомосындағы әрбір өзгеріс туралы гарнизон
бастығы әскери бөлімдердің командирлеріне уақтылы хабарлайды.
Нарядқа түсер алдында әскери бөлімнің штабында қарауылдар бойынша
кезекшіге, гарнизондық патрульдердің бастығына және жол жүру ережелерінің
сақталуын бақылау жөніндегі постшыларға (жол жүруді реттеушілерге) нұсқама
беріледі, олардың негізінде гарнизонның штаб бастығы қарауылдар бойынша
кезекшіге бұрынғы және жаңа парольдері бар жазбаны, патрульдер бастықтарына
– қозғалыс бағыты, патрульдеу уақыты, ерекше міндеттері көрсетілген патруль
бастығының куәлігін, ал жол жүру ережелерінің сақталуын бақылау жөніндегі
әрбір постшыға (жол жүруді реттеушілерге) – жол жүру ережелерінің сақталуын
бақылау жөніндегі постшының (жол жүруді реттеушінің) куәлігін (4-қосымша)
береді.
Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіде, оның көмекшісінде,
патруль және жол жүру ережелерінің сақталуын бақылау жөніндегі постының
құрамында (жол жүруді реттеушілерде) кеудесінің сол жағында тиісті жазуы
бар кеуде белгісі, одан басқа жол жүру ережелерінің сақталуын бақылау
жөніндегі постшыларда (жол жүруді реттеушілерде) реттеушінің бағдартаяғы
болуы тиіс.
Гарнизондық нарядты тағайындау және даярлау тәртібі Ішкі қызмет жарғысында
белгіленген тәуліктік нарядты тағайындау және даярлау тәртібіне сәйкес
жүргізіледі.

Гарнизонның кезекші бөлімшесі
Гарнизонның кезекші бөлімшесі гарнизондық қарауылдарды күшейту
немесе гарнизонда өрт, зілзала және өзге де оқиғалар болған кезде жедел
шақырту жағдайында гарнизон бастығының бұйрығымен тағайындалады.
Бұйрықта оның құрамы, қару-жарағы, оқ-дәрілермен, қажетті
мүлікпен және көлік құралдарымен қамтамасыз ету, киім нысаны мен демалу
тәртібі көрсетіледі.
Кезекші бөлімшені шаруашылық жұмыстарын орындау үшін пайдалануға
тыйым салынады.
Үлкен гарнизондарда бірнеше кезекші бөлімше тағайындалуы мүмкін.
Кезекші бөлімше әрбір тәулікке, гарнизон бастығы бекіткен кестеге
сәйкес, әдетте, гарнизондық қарауылдар тағайындалған сол әскери бөлімнен
тағайындалады және гарнизон бастығына және қарауылдар бойынша кезекшіге
бағынады.
Кезекші бөлімшені шақыруды гарнизон бастығы немесе оның
рұқсатымен қарауылдар бойынша кезекшісі (гарнизон бастығына бағынысты
әскери бөлімнің) жүргізеді.
Кезекші бөлімшені шақырған кезде: қайда, қай уақытқа және кімнің қарамағына
келуі, сондай-ақ өзімен бірге қандай мүлік, жабдық, қару-жарақ, оқ-дәрілер
саны болуы тиіс және оларды беру тәртібі көрсетіледі.
Кезекші бөлімшеге оқ-дәрілер әскери бөлім командирінің (штаб
бастығының) немесе әскери бөлім бойынша кезекшінің бұйрығымен беріледі.
Кезекші бөлімшені шақырумен бір уақытта гарнизон бастығының бұйрығымен,
егер қажет болса, жаңа кезекші бөлімше тағайындалады.
Кезекші бөлімшемен сабақтар өз әскери бөлімі орналасқан жерде
өткізіледі. Кезекші бөлімшенің орналасқан жері және оны шақыру тәртібі
әскери бөлім бойынша кезекшіге және қарауылдар бойынша кезекшіге белгілі
болуы тиіс.
Кезекші бөлімше белгіленген орынға келгеннен кейін қарауылдар
бойынша кезекшісінің (гарнизон бастығына бағынысты әскери бөлімнің) немесе
оның қарамағына тағайындалған адамның нұсқауы бойынша әрекет етеді.

Гарнизондық патрульдер
Әрбір гарнизонда көшелерде және басқа да қоғамдық орындарда,
темір жол станцияларында, вокзалдарда, порттарда, әуеайлақтарда, сондай-ақ
гарнизонға жақын орналасқан елді мекендерде тәртіп орнату және әскери
қызметшілердің әскери тәртіпті сақтауын бақылау үшін патрульдік наряд
(патруль) тағайындалады. Патрульдеу, әдетте, Қарулы Күштердің, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдардың әскери полициясы органдарына жүктеледі,
олар міндеттерді қолданыстағы заңнамаға сәйкес атқарады. Әскери полиция
органдары жоқ гарнизондарда гарнизондық патрульдер әскери бөлімдер
құрамынан гарнизон бастығының бұйрығымен тағайындалады, қажет болған кезде
бірлескен патрульдер тағайындалуы мүмкін.
Патруль – бұл міндетті бағдарды аралау (жүріп өту) немесе оның
жекелеген учаскелерін тексеру жолымен орындайтын, құрамында екі немесе
бірнеше әскери қызмеші бар жылжымалы наряд.
Қазақстан Республикасының заңнамасымен оларға құқық тәртібін
қамтамасыз ету жөніндегі функциялар жүктелген органдардың, сондай-ақ
олардың кезекші бөлімшелерінің (жедел топтарының) патрульдік-постылық
қызметін ұйымдастыру және өткеру ерекшеліктері Қарулы Күштер, басқа да
әскерлер мен әскери құралымдар басшыларының бұйрықтарымен бекітілген
патрульдік-постылық қызметтерді ұйымдастыру туралы, қоғамдық тәртіп пен
қауіпсіздікті күзетуді қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құқықтық
кесімдердің талаптарымен айқындалады. Патрульдеу тәртібін тиісті органның
командирі (бастығы) айқындайды.
Әскери бөлімдерден патрульдер бір тәулікке немесе тек күннің
немесе түннің белгіленген уақытына тағайындалады және олар жаяу немесе
автомобильдерде болуы мүмкін. Бір тәулікке тағайындалған патруль гарнизон
бастығы айқындаған орындарда екі сағат демалумен 4 сағат ішінде
патрульдеуді кезектестіріп қызмет өткереді.
Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшінің жанында көлік құралы
бар резервтік патруль тағайындалады.
Гарнизондық патрульдер гарнизон бастығына және қарауылдар бойынша кезекшіге
бағынады. Қарауылдар бойынша кезекші тағайындалмаған гарнизондарда
патрульдер, олар тағайындалған әскери бөлім бойынша кезекшіге бағынады.
Темір жол учаскелері және станциялары, теңіз (өзен) порттары және
әуежайлар аудандарында патрульдеу үшін тағайындалған гарнизондық
патрульдер, одан басқа темір жол (теңіз, өзен) учаскесінің және
станциясының (портының), әуежайдың әскери командантына бағынады.
Патруль патруль бастығынан және екі-үш патрульден тұрады.
Патруль бастығы болып патрульге жүктелетін міндеттерге байланысты офицер
немесе сержант (старшина) тағайындалуы мүмкін.
Темір жол учаскелері және станциялары (порттары), әуежайлар
аудандарында қызмет өткеретін патруль бастығы болып офицерлер
тағайындалады.Патрульдер тәртіпті, талап қоя білетін, саптық жағынан жинақы
және дене бітімі дамыған сарбаздар (матростар) немесе сержанттар
(старшиналар) қатарынан және әдетте, бір бөлімшеден тағайындалады.
Гарнизондық патрульдің қару-жарағы мен киім нысанын гарнизон
бастығы белгілейді. Патрульдердің бастықтары – келісімшарт бойынша әскери
қызметшілер әдетте, екі жарақтандырылған оқжатары бар пистолеттермен
қаруланады, ал қалған жеке құрам жағдайдың шарттарына байланысты қарусыз
немесе қарумен болуы мүмкін.
Қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшімен байланысу үшін
патруль байланыс құралдарымен қамтамасыз етіледі.
Патрульдеу схемасын және патрульдерге нұсқаулықтарды гарнизон
штабының бастығы жасайды және оны гарнизон бастығы бекітеді, ал әскери
полиция органдарында, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда осы
органдардың командирлері (бастықтары) бекітеді, гарнизон бастығымен және
өзара іс-қимыл жасайтын құқық қорғау органдарымен келісіледі.
Патрульдеу схемасында: патрульдер қозғалысы бағдарының бірнеше
нұсқасы; қоғамдық орындардың, жаппай демалу орындарының (кинотеатрлар,
парктер және басқалар) орналасуы; қарауылдар (әскери бөлім) бойынша
кезекшімен, сондай-ақ құқық қорғау органдарымен байланыс жасау үшін
телефондардың орналасқан жерлері көрсетіледі.
Патрульдерге нұсқаулықта: патрульдердің міндеттері; олардың әрбір
бағдарда қызмет өткеру ерекшеліктері; құқық қорғау органдарымен өзара іс-
қимыл тәртібі; байланыс тәсілдері мен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша
кезекшіге баяндау тәртібі көрсетіледі

1.2. Гарнизондық наряд адамдарының құқықтары мен міндеттері.
Қарауылдар бойынша кезекші мен оның көмекшісі:

Гарнизондық қарауылдарға тікелей басшылық жасау үшін лауазымы
бойынша рота (батарея) командирінен төмен емес гарнизон әскери бөлімдерінің
офицерлері қатарынан қарауылдар бойынша кезекші және кіші офицерлер
қатарынан оның көмекшісі тағайындалады.
Бір гарнизондық қарауыл бар гарнизондарда гарнизон бастығының
бұйрығымен қарауылдар бойынша кезекшінің міндеттері қарауыл тағайындалатын
әскери бөлім бойынша кезекшіге жүктелуі мүмкін.
Кезекші мен оның көмекшісі қызмет өткеру үшін арнайы жабдықталған
орында болады. Олар екі жарақтандырылған оқжатары бар пистолеттермен
қаруланады.
Қарауылдар бойынша кезекші гарнизондық қарауылдардың қызметті
дұрыс өткеруіне жауап береді. Ол гарнизон бастығына бағынады.
Қарауылдар бойынша кезекші:
- белгіленген уақытта гарнизонның штаб бастығына келуге,
қарауылдар бойынша кезекші болып тағайындалуы туралы нұсқаманы беруге,
бұрынғы және жаңа парольдері бар жазбалар мен қажетті нұсқаулар алуға;
- ауысатын қарауылдар бойынша кезекшіге өзін таныстыруға және
оған бұрынғы парольді айтуға;
- гарнизондық наряд ведомосын, постылардың орналасу схемасын,
постылар табельдерін, қарауылдар бастықтарының нұсқаулықтарын және
қарауылдар бойынша кезекшінің нұсқаулықтарын зерделеуге;
- ішкі жарғы қызметінде көрсетілген тәуліктік нарядтың таралымын
өткізу тәртібіне сәйкес гарнизондық нарядтың таралымын өткізуге;
- оған бөлініп берілген үй-жайда болуға; қызметтік істермен
кеткен кезде өзінің көмекшісіне қайда және қай уақытқа кететінін хабарлап,
оны орнына қалдыруға;
- кемінде тәулігіне екі рет (оның ішінде түнде бір рет)
гарнизондық қарауылдардың қызмет өткеруін жеке өзі тексеруге, бұл ретте
түнгі уақытта, ал нашар көрінетін кезде және күндіз жауынгерлік машиналар
(қару-жарақ, әскери және басқа техника) тұрақтарын қарап шығуға және
анықталған кемшіліктерді дереу жоюға шаралар қабылдауға;
- ауа райының жағдайына байланысты постыларда болу ұзақтығының
өзгеруі туралы нұсқаулар беруге;
- қарауылдар күзететін объектілерді ашуға наряд негізінде
қарауылдардың бастықтарына осы объектілерді ашуға рұқсат беруге;
- гарнизон бастығын және оның тікелей бастықтарын қарсы алуға
және оларға баяндауға, мысалы: Полковник мырза, менің кезекшілігім
уақытында оқиғалар болған жоқ. Қарауылдар бойынша кезекші капитан Омаров;
- қарауылдарды тексеру үшін келген адамдардың жеке басының
куәліктері мен қарауылдарды тексеруге құқық беретін біржолғы куәліктерін
алдын ала тексеруге, оларға ілесіп жүруге немесе ілесіп жүру үшін өзінің
көмекшісін жіберуге;
- гарнизон кезекші бөлімшесінің дабыл немесе шақыру бойынша іс-
қимылдарға әзірлігін тексеруге міндетті.
Әскери полиция бөлімшесінің штаттық санымен оларға құқық тәртібін
және әскери көлік құралдарының жол жүру қауіпсіздігін қамтамасыз ету
жөніндегі міндеттерді орындау мүмкін болмаған гарнизондарда гарнизондық
патрульдердің қызметіне басшылық жасау және жол жүру ережелерінің сақталуын
бақылау жөніндегі міндеттер гарнизон бастығының бұйрығымен қарауылдар
бойынша кезекшіге жүктеледі.
Таралым аяқталғаннан кейін қарауылдар бойынша жаңа кезекші
ауысатын кезекшіден тізімдемеде көрсетілген құжаттарды қабылдайды.
Қарауылдар бастықтары ауысымның жүргізілгені туралы баяндағаннан кейін
қарауылдар бойынша кезекшілер гарнизон бастығына, ал ол болмағанда – штаб
бастығына кезекшілікті тапсыру және қабылдау туралы баяндайды, мысалы:
Генерал-майор мырза, капитан Солоненко қарауылдар бойынша кезекшілікті
тапсырды. Генерал-майор мырза, капитан Жүніс-Бек қарауылдар бойынша
кезекшілікті қабылдады. Содан кейін жаңа кезекші кезекшілікті қабылдау
кезінде анықталған барлық кемшіліктер туралы, ал бұрынғы кезекші –
қарауылдардың қызметті өткеруі және анықталған кемшіліктерді жою үшін
қабылданған шаралар туралы, қарауылдар күзететін объектілерді ашу және жабу
туралы, сондай-ақ егер олар болса, өткен тәулік ішіндегі оқиғалар туралы
хабарлайды. Баяндаудан кейін жаңа кезекші осы жазбалары бар кезекшілікті
қабылдау және тапсыру кітабын гарнизон бастығына қарауға ұсынады.
Гарнизондық қарауылдардың біреуінде оқиға болған жағдайда
қарауылдар бойынша кезекші дереу оқиға орнына барады, егер қажет болса,
онда гарнизон бастығының рұқсатымен ол кезекші бөлімшені немесе оның жарты
бөлігін, ал өрт кезінде, одан басқа өрт сөндіру командасын шақырады.
Қарауылдардағы оқиғалар туралы және қабылданған шаралар туралы
қарауылдар бойынша кезекші дереу гарнизон бастығына баяндайды және қарауыл
тағайындалған әскери бөлімнің командиріне хабарлайды.
Егер қарауылдар бойынша кезекші кенеттен сырқаттанса, ол бұл
туралы гарнизон бастығына баяндайды және оның нұсқауы бойынша әрекет етеді.
Қарауыл бастығы кенеттен сырқаттанған кезде қарауылдар бойынша
кезекші оның міндеттерін қарауыл бастығының көмекшісіне (таратушыға)
жүктейді немесе сырқаттанғанды ауыстыру үшін әскери бөлімнен жаңа қарауыл
бастығын шақыртады, онымен бірге қарауылдық үй-жайға барады және қаруылды
қабылдауға басшылық жасайды. Жаңа қарауыл бастығына қарауылдар бойынша
кезекші қолданыстағы парольді хабарлайды және болған оқиға туралы дереу
гарнизон бастығына баяндайды.
Объектілерді, оларды жабдықтаудағы кемшіліктері үшін
қарауылдардың күзетуіне қабылдамаған жағдайларда қарауылдар бойынша кезекші
ол туралы дереу гарнизон бастығына баяндайды, одан кейін күзетілетін
объектінің бастығын кемшіліктерді жою үшін шақыртады.
Қарауылдар бойынша кезекшінің көмекшісі қарауылдар бойынша
кезекшіге бағынады.
Ол:
- белгіленген уақытта нұсқау алу үшін гарнизонның штаб бастығына
келуге;
- гарнизондық нарядтың ведомосын, постылардың орналасу
схемаларын, постылар табельдерін, қарауылдар бастықтарына нұсқаулықтар мен
қарауылдар бойынша кезекшіге нұсқаулықты зерделеуге;
- гарнизондық нарядтың таралымын өткізуге қатысуға;
- қарауылдар бойынша кезекшінің бөлмесіндегі құжаттаманы, мүлік
пен мүкәммалды тізімдеме бойынша қабылдауға;
- қарауылдар бойынша кезекшінің бұйрығы бойынша қарауылдардың
қызмет өткеруін тексеруге, кемшіліктерді жою туралы шаралар қабылдауға және
ол туралы қарауылдар бойынша кезекшіге баяндауға;
- қарауылдар бойынша кезекшінің міндеттерін ол болмағанда
өткеруге міндетті.
Қарауылдар бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне кезекшілік
уақытында гарнизон бастығы белгілеген уақытта әрқайсысына 4 сағаттан, аяқ
киімсіз, жабдықты алмай және шешінбей, кезекпен жатып дем алуға (ұйықтауға)
рұқсат етіледі.

Гарнизондық патруль бастығы
Гарнизондық патруль бастығы патрульдердің қызметті дұрыс
өткеруіне, патрульдеу бағдарында тәртіпті ұстауға және әскери
қызметшілердің әскери тәртіпті сақтауына жауап береді.
Ол:
- белгіленген уақытта гарнизонның штаб бастығына нұсқау алуға
келуге және қажетті құжаттарды зерделеуге;
- патруль міндеттерін білуге және патрульдердің қызмет өткеруіне
басшылық жасауға;
- әскери қызметшілердің әскери тәртіптің талаптарын орындауын
және әскери киім нысанын кию ережелерін сақтауын бақылауға;
- әскери тәртіпті бұзған, әскери атағы бойынша өзімен тең және
кіші әскери қызметшілерге ескерту жасауға, қажетті жағдайларда олардың
құжаттарын тексеруге, ал егер қажет болса, оларды ұстауға және қарауылдар
бойынша кезекшіге жіберуге;
- бастықтар мен атағы үлкендерге тәртіпті қалпына келтіруде
жәрдемдесуге және олардың талап етуі бойынша әскери тәртіпті бұзған әскери
қызметшілерді қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге жіберуге;
- қарауылдар бойынша кезекшілермен, сондай-ақ құқық қорғау
органдарының постыларымен байланысу үшін өз бағдарындағы телефондардың
орналасуын білуге және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге
патрульдеу барысы туралы белгіленген уақытта баяндауға;
- көшелерде және қоғамдық орындарда азаматтық адамдар арасындағы
тәртіпті ұстауда құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне көмек көрсетуге;
- ұсталған және қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге
жіберілген әскери қызметшілердің тізімін жүргізуге, патрульдеу мерзімі
аяқталғаннан кейін қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге тізімді
ұсынуға және патрульдеуге құқық беретін куәлікті тапсыруға, өз әскери
бөліміне патрульдермен қайтып оралуға және бөлім бойынша кезекшіге
міндеттің орындалғаны туралы баяндауға;
- қылмыс жасаған және тәртіптік теріс қылықтары үшін, сондай-ақ
әскери қызметшінің жеке басын растайтын құжаттары болмаған жағдайда әскери
қызметшілерді ұстауға;
- мас күйінде қоғамдық тәртіпті бұзған және лайықсыз мінез-құлық
көрсеткен әскери қызметшілерді ұстауға міндетті.
Жоғарыда аталған жағдайларды қоспағанда, патруль бастығының
атағынан үлкен әскери атақтағы әскери қызметшілерді ұстауға тыйым салынады.
Әскери қызметшіні ұстаған кезде патруль бастығы оны қарауылдар
(әскери бөлім) бойынша кезекшіге жеткізу жөнінде шаралар қабылдайды, бұл
ретте ол әскери қызметшіден қандай да бір түсінік талап етпеуі тиіс.
Патруль ілтипатты, әдепті, сыпайы, Сіз деп тіл қатуы, өз
талаптарын, ескертулерін сендіру нысанында айтуы тиіс. Оның іс-қимылдары
әскери қызметшілер үшін заңды және түсінікті болуы тиіс. Патрульдер әскери
қызметшілермен сөйлескенде сабырлық, шыдамдылық пен парасаттылық танытуға
міндетті. Олар қарсы сөз қайтармауы және дауласпауы, өзін-өзі ұстауы,
дөрекілікке дөрекілікпен жауап бермеуі және өз іс-қимылдарында жеке басының
жек көру сезімін басшылыққа алмауы тиіс.
Әскери атағы бойынша тең немесе кіші әскери қызметшімен
сөйлескенде патруль бастығы оның әскери атағын, өзінің лауазымын атайды
және тиісті талаптарды қояды, мысалы: Капитан мырза, мен – патруль бастығы
капитан Лекеровпін. Сіз әскери киім нысанын киіп жүру тәртібін бұздыңыз.
Кемшілікті жойып, команда бойынша баяндаңыз.
Егер мерзімді әскери қызмет өткеретін әскери қызметші, олар
сейілдемеде болған кезде әскери киім нысанын кию ережелерін өрескел бұзса
немесе өзге де әскери тәртіпті бұзса, патруль бастығы осындай әскери
қызметшілердің сейілдемесін тоқтатуға және оларды патрульдің ілесіп
жүруімен қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге жіберуге немесе шара
қолдану үшін өзінің әскери бөліміне (бөлімшесіне) қайтаруға құқылы.
Сейілдеме жазбалары бойынша басқа гарнизондардан келген әскери қызметшілер
ұсталады және қарауылдар бойынша кезекшіге жіберіледі. Ұстау уақыты мен
себебі туралы патруль бастығы әскери қызметшінің сейілдеме жазбасына
жазады.
Әскери қызметшіні ұстаған кезде ол бағынбаған жағдайда патруль
бастығы өзі немесе патруль құрамымен әскери қызметшіні мәжбүрлеу тәртібімен
қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге әкелуге құқылы.
Қару қолдану ең соңғы шара болып табылады және оған тек Ішкі
қызмет жарғысында мазмұндалған жағдайларда және тәртіппен жол беріледі.
Одан басқа, патруль құрамына барлық жағдайларда атыс қаруын бөтен
адамдардың зардап шегуі мүмкін болатын, адамы көп көшелерде, алаңдарда және
қоғамдық орындарда қолдануға үзілді-кесілді тыйым салынады.
Патруль құрамының ешқайсысының тәртіп орнату мақсатында қарумен
қорқытуға және ескерту ретінде оқ атуларын жасауға құқығы жоқ.
Ұсталған әскери қызметшілерден суық және атыс қарулары, оқ-дәрілер, сондай-
ақ жеке басын куәландыратын құжаттары белгіленген тәртіппен алынады, оны
патруль бастығы қарауылдар (әскери бөлім) бойынша кезекшіге өткізеді.
Әскери атағы бойынша жоғары әскери қызметші әскери тәртіпті
бұзған жағдайда патруль бастығы оның тәртіп бұзуын тоқтатуды сұрайды. Осы
сұрау орындалмаған кезде патруль бастығы ол туралы қарауылдар бойынша
кезекшіге дереу баяндауға және оның нұсқауы бойынша әрекет етуге міндетті.

Патруль:
- қызметті қырағылықпен өткеруге, әскери қызметшілердің өзін-өзі
ұстауын қадағалауға және байқалған бұзушылықтар туралы патруль бастығына
баяндауға;
- патруль бастығының бұйрықтарын нақты және жылдам орындауға және
оның рұқсатынсыз ешқайда кетпеуге;
- патруль бастығының рұқсатынсыз ұсталғандардан ештеңе
қабылдамауға және оларға бермеуге;
- патруль бастығына ұсталғандардың өтініштері туралы баяндауға;
- патрульдеу аяқталғаннан және әскери бөлімге келгеннен кейін
патруль бастығының рұқсатымен өз бөлімшесіне қайтып оралуға және бөлімше
бойынша кезекшіге өзінің келгені туралы баяндауға міндетті.
Патрульдің жеке құрамы өз міндеттерін атқарған кезде әскери
тәртіпті, әскери киім нысанын кию ережелерін, әскери сәлемдесуді және
әскери сыпайылықты сақтауда өнегелі болуға тиіс. Қызмет өткеру кезінде оған
бөгде әңгімелерге кірісуге және өз міндеттерін атқарудан назарын аударуға
тыйым салынады.

2. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің гарнизондық және қарауылдық
қызметі тағайындалуының оқыту әдістемесі

1. Қарауылдық қызметті ұйымдастыру.

Қарауылдық қызметті өткеру жауынгерлік міндеттерді орындау болып
табылады және жеке құрамнан осы Жарғының барлық ережелерін нақты сақтау,
жоғары қырағылық, пәрменді шешімділік пен бастама талап етіледі.
Қарауылдық қызметтің талаптарын бұзуға кінәлілер тәртіптік және қылмыстық
жауапкершілікте болады.
Қарауылдық қызметті өткеру үшін қарауылдар тағайындалады.
Жауынгерлік туларды, әскери және мемлекеттік объектілерді күзету мен қорғау
жөніндегі жауынгерлік міндеттерді орындау үшін, сондай-ақ гауптвахтада және
тәртіптік әскери бөлімде ұсталатын адамдарды күзету үшін тағайындалған
қаруланған бөлімше қарауыл деп аталады.
Қарауылдық қызметті өткеру жөніндегі міндет әскери бөлімшелерге
жүктелмеген әскери бөлімдерде объектілерді күзетуді ведомстволық күзет
бөлімшелері жүзеге асыруы мүмкін. Жауынгерлік туларды, жауынгерлік
кезекшілікті атқаратын күштер мен құралдарды күзету мен қорғау тек әскери
қарауылдарға жүктеледі.
Қарауылдар гарнизондық және ішкі (кемелік) болады, олар тұрақты
немесе уақытша болуы мүмкін.
Гарнизондық қарауыл жалпыгарнизондық мақсаттағы объектілерді және
бір-біріне тікелей жақын орналасқан бірнеше әскери бөлімнің объектілерін
күзету үшін тағайындалады.
Ішкі (кемелік) қарауыл бір бөлімнің (кеменің) объектілерін күзету және
қорғау үшін тағайындалады. Авиациялық бөлімнің ұшақтары (тікұшақтары) мен
басқа да объектілері әуеайлақтарда авиациялық-техникалық бөлімнен,
қамтамасыз ету бөлімінен (бөлімшесінен) тағайындалатын ішкі қарауыл
күзетеді және қорғайды.
Тұрақты қарауылдар қарауылдар кестесімен көзделеді.
Уақытша қарауылдар қарауылдар кестесіне енгізілмейді; олар әскери
мүлікті тиеу (түсіру) немесе қоймаларға уақытша қою кезінде, көліктің әр
түрімен тасымалданатын әскери жүктерге ілесіп жүру кезінде күзету мен
қорғау, сондай-ақ тұтқындалғандарды (қамауға алынғандарды) күзету үшін
гарнизон бастығының немесе әскери бөлім командирінің бұйрығымен
тағайындалады.
Гарнизондық қарауылдар гарнизон бастығына, қарауылдар (әскери
бөлім) бойынша кезекшіге және оның көмекшісіне бағынады.
Гауптвахта жанындағы қарауыл әскери полиция органы бойынша
кезекшіге және гауптвахта бастығына бағынады.
Ішкі (кемелік) қарауылдар әскери бөлімнің командиріне (кеме
командиріне), әскери бөлім (кеме) бойынша кезекшіге және егер әскери бөлім
бойынша кезекшінің көмекшісі офицер болса, оның көмекшісіне бағынады.
Әскери бөлімнің қалған бөлімшелерінен жеке орналасқан батальонның
(дивизионның) объектілерін күзететін ішкі қарауыл, одан басқа, осы батальон
(дивизион) командиріне және әскери атағы қарауыл бастығымен тең немесе
атағы бойынша одан жоғары батальон (дивизион) бойынша кезекшіге бағынады.

Сержанттар (старшиналар) қатарынан тағайындалған әскери бөлім бойынша
кезекшінің көмекшісіне бастығы офицерлер емес қарауылдар бағынады.
Қарауылдар осы адамдардың бағынысына таралым кезінде қарауылдар
(әскери бөлім, кеме) бойынша кезекшіні қарсы алу үшін ТІК ТҰР командасы
берілген сәттен бастап кіреді, ал олардың бағынысынан қарауыл бастығы
ауысымнан кейін өз әскери бөліміне (бөлімшесіне) қарай жүру үшін Адым –
БАС командасын берген сәттен бастап шығады.
Қарауыл құрамына: қарауыл бастығы, постылар мен ауысымдар саны
бойынша қарауылдар, таратушылар, ал қажет болған кезде қарауыл бастығының
көмекшісі, техникалық күзет құралдары бойынша операторлар ауысымы
(ауысымдағы операторлар саны күзетілетін объектінің маңыздылығына, оның
периметрінің ұзындығына, орнатылған бейне қадағалау жүйелерінің санына
байланысты айқындалады, бірақ кемінде үш әскери қызметші болуға тиіс,
олардың біреуі қарауыл бастығының техникалық күзет құралдары бойынша
көмекшісі болып тағайындалуы мүмкін), қарауыл бастығының қарауылдық иттер
қызметі жөніндегі көмекшісі және көлік құралдарының жүргізушілері
(жауынгерлік машиналар экипаждары) тағайындалады.
Штабтар мен басқару пункттерін күзету бойынша бірлестіктерден
және одан жоғары, сондай-ақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Өртке қарсы қызметтің гарнизондық қызметі
Өртке қарсы қызметті ұйымдастыру және атқару
Қазақстан Республикасының қарулы күштері
Тәуліктік наряд адамдардың құқықтары мен міндеттері және жалпы ережелері
Өртке қарсы қызметтің күштері
Өртке қарсы қызмет құралдары
Гарнизондық нарядтың міндеттері және құқығы, қарауылдық қызметтің ұйымдастырылуы
Қазақстан Республикасының қарулы күштерінің гарнизондық және қарауылдық қызметі тағайындалуының оқыту әдістемесі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНІҢ ӘСКЕРИ ЖАРҒЫЛАРЫ
Қарауыл міндеттері
Пәндер