Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды иелену

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе. . 2

1-тарау. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтардың пайда болу негіздері

1. 1. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды иеленудің және олардың тоқтауының негіздері. . 5

1. 2. Меншік құқығы пайда болатын кез. . 10

1. 3. Меншік құқығының және өзге заттық құқықтардың туындауының

жекелеген негіздері. ………. . 12

1. 4. Меншік құқығының және өзге де заттық құқықтардың тоқтауы. . 24

2-тарау. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды қорғау

2. 1. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды қорғаудың азаматтық-құқықтық тәсілдері ұғымы және жүйесі. 31

2. 2. Қорғаудың заттық - құқықтық тәсілдерінің ерекшелігі. . 33

Меншік құқығын қорғаудың затгық-қүқықтық тәсілдері……. . 34

2. 4. Меншік құкығынан өзге заттық құқықтарды қорғағанда меншік құқығын қорғаудың заттық-құқықтық тәсілдерін қолдану. . 44

2. 5. Меншік құқығын және өзге затгық құқыктарды қорғаудың міндеттемелік-құқықтық тәсілдері47

3-тарау. Азаматтардың меншік құқықтарының мазмұны және оны жүзеге асыру негізі. . 49

3. 1. Кәсіпкерлік қызметпен айналысушы азаматтардың меншік құқығының мазмұны және оны жүзеге асырудың негізі ………. . 50

Қорытынды……. . . . . . 74

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 77

Кіріспе

Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды иеленудің және тоқтатудың негіздерін АК және өзге нормативтік құқықтық актілер ретгейді. Мысалы, АК-ның 13 және 14-тарауларында жалпы ережелер бар жөне де меншік құқығын және өзге затгық құқықтарды иеленудің жене тоқтатудың бірқатар арнайы негіздері (тәсілдері) көзделген. Бірақ, ескеретін бір жағдай, бұл көрсетілген тарауларда, біріншіден, заттық құқықтарды иеленудің және тоқтатудың барлық негіздері түгелдей белгіленбеген, екіншіден, көзделген тәсілдердің барлығымен бірдей затгық құқықтарды түгелдей иеленуге болмайды. Атап айтқанда, АК-ның 13-тарауында меншік құқығын иеленудің тәсілдері толық берілмеген. Кейбір затгық құқьіқтар, сонымен қатар, меншік құқығын иеленуге болмайтын тәсілдермен иеленілуі мүмкін. Мысалы, АК-ның 198-бабының 1-тармағына сәйкес шаруашылық жүргізу құқығы кәсіпорында, егер заңнамамен немесе меншік иесінің шешімімен өзгедей көзделмесе, мүлікгі кәсіпорынның дербес балансына бекіткен кезден бастап туындайды. /1/

Әдебиетте меншік құқығын иеленудің барлық тәсілдерін олардың негіздеріне алынған критерийлерге байланысты алғашқы не туынды деп бөлу қабылданған. Мысалы, А. Т. Жүсіпов алғашқы тәсілдерге өндеуді, иелену мерзімінің ескіруін, жинағанға не өндіргенге оңай затгарды меншікке айнаддыруды, иесіз заттарға меншік қүқығының туыңдауын, өз бетімен соққан құрылысты, олжаны, көмбені, қараусыз жануарларды, т. б. жатқызады. Басқа авторлар, сервитуттық немесе кепілді құқықтар сияқты ауыртпашылықтың иеленушіге өтуіне байланысты иелену көнелігін туындыға жатқызады. /1/

Құқық мирасқорлық алғашқы тәсілде де, туынды тәсідде де орын алуы мүмкін. Соған байланысты бұл критерий қарастырыльш отырған топтастырудың негізіне алынуы мүмкін емес. Ең бастысы - иеленушіде құқықтың туындауының алдыңғы иеленушіде сол берілетін құқықтың болуымен байланысын анықтау керек.

Баяндалғандарға сүйенсек, барлық шарттық тәсілдер, мұралау, заңды тұлға қайта құрылғанда қүқықтың өтуі, реквизиция, тәркілеу, иесіз үстаудағы мәдени және тарихи қүндылықтарды сатып алу туынды тәсілге жатады. Иелену көнелігіне, үлт меншігіне айнал-дыруға, жинауы не өндіруі оңай заттарды меншікке айналдыруға байланысты жаңа қүрылған жылжымайтын мүлікке, иесіз заттарға, өз бетімен тұрғызылған құрылысқа, олжаға, көмбеге меншік құқығының туындауын алғашқы тәсілге жатқызу керек. Өндеуді алғашқы немесе туынды тәсілге сөзсіз жатқызу, біздің ойымызша, даулы мәселе. Өндегенде, шартта басқадай көзделмегендіктен, адамның басқа біреуге тиесілі материалды өңдеу арқылы алған жаңа жылжымайтын мүлкіне құқығын материалдың меншік иесі алады. Дегенмен, егер өңдеу қүны материал құнынан едәуір асып түссе, онда жаңа затқа меншік құқығын адал әрекет етіп, өзі үшін өндеу жасаған адам алады. /4/

Бірінші жағдайда өнделген затқа меншік құқығы материалдың меншік иесіне беріледі, егер оның материалға деген құқығы растальшса. Тиісінше, материалға құқықтың ауыртпашылығы, заң актілерінде немесе тиісті шартта (кепіл туралы, жалдау туралы, т. б. ) өзгедей белгіленбесе, жаңадан жасалған затқа өтуі тиіс. /5/

Ұқсатылған затқа меншік құқығы жасаған адамға берілген жағдайда оның құқығының зандылығьь тек өзінің құқықтық негізіне ғана сүйенеді, ол материалдың меншік иесінің қүқықтарьшың заңдылығьша байланысты емес.

Баяңдалғандардан туындайтыны - бірінші жағдайда ұқсатуды заттық құқықты иеленудің туынды тәсіліне, екінші жағдайда - алғашқы тәсіліне жатқызу керек.

Заттық құқықтардың туындау тәсілдерін (негіздерін) жалпы және арнайы деп бөлу, біздің ойымызша, дүұрыс, себебі, ұлттың меншігіне айналдыру мемлекеттік меншіктің ғана туындауына негіз болады, ал әртүрлі формадағы жекешелендіру әрқашанда жеке меншік құқығының туындауына негіз болады. Сонымен, ұлт меншігіне айналдыру мен жекешелендіруді меншік құқығының туындауының арнайы төсілдері деп санауға болады. /1/

Ал, мәмілелер, мұраға алу сияқты басқа тәсілдер жалпы тәсілдерге жатады.

Азаматтық құқықта жеке меншік құқығы, меншік құқығы сияқты қазіргі таңда қоғамдық өмірде үлкен орын алады, себебі Қазақстан Республикасында жеке меншік құқығы реформалау кезеңінде, сол себепті бітіру жұмыстың өте актуалдығы да осында. Бұл бітіру жұмысының мақсаты жеке меншік құқығы, жеке меншік құқығының субъектісі, жеке меншік құқығының түрлері, Азаматтардың меншік құқықтарының мазмұны және оны жүзеге асыру негізі, жеке меншік құқықтарын қорғау қарастырылған.

Азаматтардың меншік құқығы - жеке меншік құқығы түрі. Қазақстан Республикасының азаматтары занды түрде алған қандай да болсын мүлкін жеке меншігінде ұстай алады (Конституцияның 26-бабының 1-тармағы) . Азаматтардың меншік құқығы азаматтар меншігінің экономикалық санатын көрсетеді. Біз меншікті иемденуді алып қоғамдық қатынастар ретінде қарастырып отырғандықган, азаматгардың меншікгері жеке дара иемдену тұрғысынан алғанда қоғамдық қатынастар болып табылады. Сонымен, азаматгардың меншіктері экономикалық санат ретінде жеке дара иемденудің барлық формаларын қамтиды. Экономикалық дамыған өркениетті елдердің барлығында да рыноктық қатынастарды құқықтық реттеуді механизмінің негізгі элементтерінің бірі - жеке меншік құқығы болйп табылады.

1-тарау. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды иелену және олардың тоқтауы

1. 1. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды иеленудің және олардың тоқтауының негіздері

ҚР АК-ның 195-бабына сәйкес заттық құқықтарға, меншік құқығынан басқа, шаруашылық жүргізу құқығы, оралымды басқару құқығы, жер пайдалану құқығы, сондай-ақ АК-да немесе өзге заң актілерінде көзделген өзге затгық құқықтар жатады. Сонымен, АК-да көзделген заттық құқықтардың тізбесі толық деп айтуға болмайды. Құқық доктринасында заттық құқықтар доктринасына кең ауқымда қараушылық байқалады. Атап айтқанда, қазақстандық заң әдебиеттерінде заттық құқықтардың бағалық нышандары негізінде оларға сервитуттар, кепіл, ұстауға құқық, жер қойнауын пайдалану құқығы, су пайдалану құқығы, тұрғын үйге құқық, т. б. жатқызылған. Бұл тарауда негізгі заттық құқықтарды иеленудің жөне олардың тоқтауының негіздері қаралады.

АК-ның бұл қарастырып отырған тарауы меншік құқығын және өзгедей затгақ құқықтарды иеленудің нормативтік құқықтық акт, құқықтың нормативтік құқықтық акгілер негізінде бір түрден екінші түрге өзгеруі, әкімшілік акг сияқты негіздерін көздемейді. АК нормаларынан жене өзге нормативтік құқықтық акгілерден осы көрсетілген және өзге зандық фактылар (зандық құрамдар) негізінде меншік құқыгын және басқа заттық құқықтарды иелену мүмкіндіктері туындайды. ҚР Жер кодексінің 68-бабында көзделген сервитуттың туындау негіздері нормативтік құқықтық акт негізівде заттық құқықтың туындауының мысалы бола алады. Бапта мыналар көзделген: жеке тұлғаның көпшіліктің баруы үшін жабық емес жер учаскесінде еркін, ешқандай рұқсатсыз болуы (1-тармақ) ; егер біреудің меншігіндегі немесе пайдалануындағы жер учаскесі қоршалмаса немесе жеке меншік иесі немесе жер пайдаланушы ол учаскеге өзінің рұқсатынсыз кіруге болмайтындығын басқадай белгілеп қоймаса, ол арқылы өту құқығы, егер жеке меншік иесіне немесе жер пайдаланушыға одан зиян келмейтін болса (2-тармақ) .

Жер учаскесіне құқықты Жер кодексінің 170-бабының 3-тармағына сәйкес иеленудің негізі меншік құқығын иеленудің тәсілі ретінде трансформацияланудьщ мысалы болып табылады. Атап айтқанда, мәміле жасасқан кезде қолданыста болған заңнамаға сәйкес шаруа (фермер) қожалығын және тауарлы ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін жер учаскесіне түрақты жер пайдалану құқығын (ұзақ мерзімді жер пайдалану құқығын) мемлекеттен бүрындары сатып алған Қазақстан Республикасының азаматы және мемлекетгік емес занды тұлғалар осы Кодекс күшіне енген кезден бастап жеке меншік қүқығын жер учаскелерінің осы Кодексте белгіленген нормалары шегінде иеленгені үшін қосымша төлем алынбай жер учаскесінің меншік иесіне айналады. /8/

Келесі жалпы ережеге сөйкес басқа заттық құқықтардың (жер пайдалану құқығы, сервитуттар, шаруашылық жүргізу құқығы немесе оралымды басқару құқығы) туындау жөне тоқтау негіздері АК нормаларымен де, басқа нормативтік құқықтық акт нормаларымен де ретгеледі. Мысалы, жер пайдалану құқығы мен сервитутгардың туындау немесе тоқтау негіздері жер заңнамасының нормаларьшда белгіленген. Осы баяндалғандарға байланысты мынадай сұрақ туындайды - бұл қарастырған қатынастарды реттегенде АК нормалары мен басқа құқықтық нормативтік акгілердің ара қатынасы қандай? АК нормаларына талдама көрсетіп отырғандай, АК тарауларының атгарына қарамастан, бүл төсілдермен кез келген затгық қүқықтарды иеленуге болмайды екен. Мысалы, жер заңнамасында жер учаскесіне сервитутгы иеленудің иелену мерзімінің өтуі сияқты тәсілі көзделмеген. Әлде ол сервшутгарды бұл тәсілмен иеленуге болмайтындығын білдіре ме, себебі, арнайы нормалар мұндай мүмкіндікті қарастырмайды не, керісінше, сервитуттар заттық құқыққа жататындықтан олар АК-да меншік құқығы және өзге заттық құқықтар үшін белгіленген барлық тәсілдермен алынуы мүмкін бе? Бұл сұраққа жауап беру үшін туындайтын қатынастардың мәніне талдау жасау керек. Бұл құқықтық институтының даму тарихы сервитутгардың бұрышы, ертедегі мерзімнен туыңдауы мүмкін екендігін растайды. /2/ Бірақ, қазақстандық заңнамаға белгілі сервитуттық құқықтардың талдамасынан көріп отыр-ғанымыздай, сервитуттың барлығын бірдей бұл тәсілмен алуға болмайды екен. Мысалы, Жер кодексінің 68-бабына сәйкес, сервитут, іздестіру жүмыстары үшін белгіленуі мүмкін. Мұндай жүмыстарды жүзеге асырудың рұқсат етілген тәртібіне сүйеніп тиісті сервитутты мерзімі ескіргеңціктен иелену мүмкін емес. Басқа сервитутгарды (жаяу, көлікпен өту қүқығы, суландыру жүйелерін жүргізу, т. б. ) бұл тәсілмен иеленуге болады. /5/

Заттық құқықты тоқтатудың жалпы және арнайы негіздері де заңнамамен реттеледі. Бұл ретте, заттық құқықтарды тоқтатудың мәжбүрлеу сипатындағы негіздері заң актілерінде іікелей көзделуі тиіс. Заттық құқықтарды тоқтатудың басқа тәсідцері де, әдетте, заңнамада көзделуі қажет. Тізбесі заңнамада толықтай келтірілмеген мәмілелерге бүл баяндалғандардың қатысы жоқ. Біздің ойымызша, заттық құқықтарды тоқтатудың негіздері тараптардың келісімінде де белгіленуі мүмкін. Затгық құқықтарды тараптардың келісімінде көзделген негіздер бойынша тоқтату мүмкіңдігі құқықтық нормаларда тікелей белгіленген. Мысалы, АК-ға сәйкес, тараптардың біреуінің талабы бойынша шартгы бұзуға (104-баптың 2-тармағы) және оны орындаудан біржақты бас тартуға жол берілген, егер ондай жағдайлар шартта көзделсе. Шарт кез келген заттық қүқықтардың туындауына негіз болады. Сол себепті, тараптардың келісімдерівде кезделген негіздер бойынша да заттық құқықтардың тоқтауы мүмкін.

Рим құқығы кезінен осы уақытқа дейін меншік құқығын иеленудің барлық тәсілдері алғашқы және туынды болып бөлінеді.

Дәстүр бойынша алғашқы тәсілдерге (негіздерге) меншік құқығы бірінші рет туыңдаған (белгіленген), не бұрынғы меншік иесінің еркіне қарамай (затгы жасау, мүлікті тәркілеу) туындаған жағдайлар жатқы-зылады. Туынды тәсілдерге меншік құқығы оны иеленушіде алдыңғы меншік иесінің ырқы бойынша және иемденушінің өзінің келісімімен туындаған жағдайлар жатады. Қалыптасқан басқа пікір бойынша меншік құқығын иелену тәсілдерін бастапқы және туыңцы деп бөлудің негізіне қүқық мирасқорлық критерийлері алынады: егер меншік қүқығын иелену қүқьщ мирасқорлығы тертібшде жүргізілмесе, овда ол алғашқы иелену, егер меншік қүқьны қүқық мирасқорлығы тәргібіңде туындаса, онда ол туынды иелену. /2/

Революцияға дейіші орыс заң әдебиеіінде меншік қүқьнын имдену тәсілдерін алғашқы жөне туынды деп дәстүрлі бөлуте сын көзбен қараған. Мысалы, Д. И. Мейер былай дейді: "меншік құқығын иелену тәсілдерін бастапқы және туынды деп бөлудің ешқандай практикалық маңызы жоқ, меншік құқығын бастапқы немесе туынды иемдену туралы үғыммен біздің құқық ешқандай заңдық анықтамаларды байланыстырмайды. Бөлудің өзі басты әрекет, тіптен зиянды да, себебі заңдық ұғымдардағы айырмашылық заңдық анықтамалардағы айырмашылықтар туралы ойлауға негіз болады, ал ол жоқ болса, айырмашылық қате ұғынуға әкеп соғады".

Меншік құқығын иемденудің алғашқы және туынды әдістеріне көзқарасын қалыптастырғаңца Д. И. Мейер бүлай топтастырудың негізіне мына критерийлерді алған: "Иесіз, яғни ешкімнің меншііінде емес зат бойынша меншік құқығы белгіленгенде ол бастапқы немесе тікелей болады, - деп жазды ол, - ал, біреудің меншігіндегі затқа меншік құқығы туындаса, оңца туынды немесе жанама болады".

Қазіргі әдебиеттерде тағы мынадай пікір бар - біздің заңнама рим құқығының "біреуге оның өзінде бар қүқықтан артық құқықты ешкім бере алмайды" деген принципті сақтамайды, қаңдай да бір зандық салдарларды меншік қүқығын иемдену тәсілдерін алғашқы және туындыға бөлумен байланыстырмайды. Соған байланысты меншік қүқығьш иемденудің барлық тәсілдерін жалпы және арнаулы деп бөлу үсынылады. /3/

Біздің ойымызша, меншік құқығын иемдену негіздерін алғашқы жөне туынды деп бөлу өзінің теориялық және практикалық маңызын жоғалта қойған жоқ және мүндай топтастырудың негізіне мына критерийлер алынуы тиіс. Егер келесі құқық иеленушінің қүқығы алдыңғы құқық иеленушіде тиісті қүқық болғанда ғана туындайтын болса, меншік қүқығын немесе езге заттық құқықты иелену тәсілін туынды деп санау керек. Көрсетілген бүл жағдайда иемденушінің титулының зандылығы иеліктен айырушының (меншік иесінің немесе өзгедей қүқық иеленушінің) титулының зандылығына байланысты. /4/.

Егер құқық басқа біреудің меншігінде болмаған объектіге немесе алдыщы иеленушіде құқықтың болғанына қарамстан туыңцаса, иелену төсілін бастапқыға жатқызу керек.

Г. Ф. Шершеневичтің пікірінше, бұл бөлудің зандық маңыздылығы сонда, - иеленудің туынды төсіліңде қүқық көлемі алдыңғы меншік иесінің құқығына байланысты болады, ал бүл алғашқы төсілде жоқ, ал одан кейінгі салдар - туынды тәсіл барлық бүрынғы меншік иелерінің қүқықтарын тексеруді қажет етеді, ол алғашқы төсілде керек емес. /10/

Сонымен қатар, меншік құқығын иеленудің туынды тәсілінің зандылығы алғашқы меншік иесі қүқығының заңдылығымен және келесіде құқықтың туындауының негізділігімен анықталады. Алғашқы тәсілде құқықтың зандылығы құқықты иемдену тәсілімен ғана анықталады. Мысалы, сатып алу-сатуда иеленушінің құқығы иелікген айыратын адамда құқық болғанда және сатып алу-сату шартының өзі занды болғанда туындайды. Құқықты бұрындары иемденген жағдайда ол тек иемдену тәсілдеріне ғана сүйенеді, алдыңғы меншік иесінің қүқықтарына тәуелді емес. Айтылғандарға қарасақ сатып алу-сату туындыға жатады, ал иемдену көнелігі меншік қүқығының туындауының алғашқы негіздеріне жатады.

Меншік құқығының және өзге заттық құқықтардың туындау тәсілдеріндегі (негіздеріндегі) ерік факторының теориялық және практикалық маңызы бар. Мысалы, меншік иесімен шарт бойынша құқық ауысқанда мүлікті иеленушінің меншігіне беруге соңғының еркі болмаса, онда бұл жағдай шартгы заңсыз деп тануға негіз болады. Бірақ, ерік факторын заттық құқық бір адамнан екіншіге ауысқанда құқық мирасқорлыктың міңдетті шарты емес деп санаймыз. Мысалы, үлт меншігіне айналдыруда әрқашанда мәжбүрлеу сипаты бар, ол құқық иеленушінің еркінен тыс жүзеге асырылады. Бірақ, ұлт меншіігіне алынған мүлікгің иесінің борыштарьш төлеу мівдеті жаңа меншік иесіне жүктелмейді, дегенмен, кейбір жағдайларда ондай борыштар жаңа меншік иесіне өтеді.

1. 2. Меншік құқығы пайда болатын кез

Меншік құқығының пайда болатын кезін анықтаудың практикалық маңызы зор. Иеліктен айыратын затгардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүліну қаупі, егер заң қүжаттарывда немесе шартта өзгеше белгіленбесе, сатып алушыда меншік қүқығы пайда болуымен бір мезгілде соған көшеді (АК-ның 190-бабының 1-тармағы) . /8/

Меншік иесі, егер заң құжаттарыңда немесе шартта өзгеше көзделмесе, өзіне тиесілі мүлікті күтіп үстау ауыртпалығын көтереді және біржақты тәртіппен мұндай ауыртпалықты үшінші жаққа ауыстыра алады (АК-ның 189-бабының 1-тармағы) . Мүліктің үшінші жаққа келтірген залалын да меншік иесі өтейді. /8/

Шарт бойынша мүлік алушының меншік қүқығы, егер заң құжатгарында немесе шартга өзгеше көзделмесе, зат берілген кезден бастап пайда болады (АК-ның 238-бабының 1-тармағы) . Затгардың алушыға тапсырылуы, сол сияқты, егер зандарда немесе шартга езгеше көзделмесе, алушыға жөнелту үшін көлік ұйымына өткізу және иеліктен айырған затгарды жеткізіп беру міндеттемееінсіз алушыға салып жіберу үшін почтаға өткізу - берілу деп танылады. Затқа коносамент немесе өзге де өкімші қүжат беру заттарды беруге теңестіріледі. (АК-ның 239-бабы) . Мысалы, шартга меншік құқығының иеленушіге затгы беру-ден бұрын немесе кейін өтуі туралы ереже көзделуі мүмкін. Халықаралық пракгикада Коммерциялық терминдерге түсініктеме берудің халықаралық ережесі (Инкотермс) жасалған, оны пайдалану меншік қүқығының және кездейсоқ жойылу қаупінің алушыға өту кезін анықтауға мүмкіндік береді.

АК-ның 238-бабының 2-тармағына сәйкес, егер мүлікті иеліктен айыру туралы шарт мемлекеттік тіркеуге немесе нотариалдық куәландыруға жататын болса, алушының меншік құқығы тіркелген немесе нотариат куәландырған кезден бастап, ал шартш нотариаттың куәлан-дыруы да, мемлекетгік тіркеу де қажет болған жағдайда - ол тіркелген кезден бастап пайда болады. Мысалы, АК-ның 118-бабының 1-тармағына сәйкес, меншік қүқығы және жылжымайтьш мүлікке басқа құқық, олардың туындауы, өтуі жөне тоқтауы мемлекеттік тіркеуге жатады. Жылжымайтын мүлікке затшқ қүқықтардың ішінен, меншік

құқығынан басқа, шаруашылық жүргізу құқығы, оралымды басқару кұқығы, бір жылдан артық мерзімге жер пайдалану құқыгы, бір жылдаи артық мерзімге паңцалану қүқығы, кепіл, рента, сенімгерлік басқару мемлекетгік тіркеуге жатады. Пайдалану құқығы деп, бұл жерде, жалдау, төлеусіз пайдалану құқығын, бөтеннің жылжымайтын мүлкін шекгеулі пайдалану құқын беретін сервитуттарды айтамыз.

Сонымен, аталған заттық құқықтар үшін белгіленген жалпы ереже бойынша ол құқықтардың пайда болу кезі мүлікгі берген кезбен емес, оларды құқықтық кадастрда тіркеген көзбен анықталады. Бірақ, заң акгілерінде көзделген кейбір жағдайларда, мемлекетгік тіркеуге жататьш жылжымайтьш мүлікке құқық тіркеген кезден емес, басқа кезден бастап туыңцайды. Мысалы, мұрагерлік құқық нормаларына сәйкес мұраланатьш мүлікке мұрагерлер құқығы мұра ашылған кезден бастап туывдайды. Бұл, мұралау тәртібіңце өткен жылжымайтын мүлікке, құқық тіркелген күнге қарамастан, мұрагерде мұра ашылған кезден бастап туыңцайды. Бірақ, тіркелмейінше мұндай мұрагердің құқығы туындады деп саналмайды. Тұтыну (түрғьш үй, тұрғын үй-құрылыс, саяжай, гараж, т. б. ) кооперативтерінің үй-жайьша меншік құқығының пайда болу кезін анықтағаңца бүл баявдалған ережеден өзгеше жағдай қаралады. АК-ның 235-бабьшың 4-тармағьша сәйкес, пай жарнасьш толық төлегенде ғана пай жинақтаушы мүвдай үй-жайға меншік құқығын алады.

Жылжымайтын мүлікке меншік құқығының немесе өзге заттық құқықтың туындау кезін анықтағанда жылжымайтын мүлікке құқықтарды міндетгі мемлекеттік тіркеу жүйесі енгізілгенше, заң актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, жылжымайтын мүлікке құқық мемлекеттік тіркеусіз-ақ занды деп танылғанын ескеру керек. Бұдан шығатын қорытынды - АК-ның 118-бабында көрсетілген, тіркеу жүйесі енгізілгенге дейін туындаған құқықтар, жылжымайтын мүлікпен жасалған кейбір мәмілелердің тіркеуін сол кездегі заңнама талап еткен жағдайлардан басқа ретгерде, тіркеусіз-ақ заңцы деп саналады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.