Меншік формалары

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Экономикалық жүиедегі меншік
2. Меншік. Иемдену. Айналыс.
3. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны
4. Меншіктің әлеуметтік.экономикалық мәні, объектілері, субъектілері
5. Меншіктің формалары мен типтері
6.Меншік формасын өзгерту әдістері
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер.

Қоғам өмірінде меншікке байланысты қатынастар әрқашан маңызды

роль атқарған. «Меншік» белгілі бір затты жеке мүлік ретінде адамның иеле

нуінен шыққан. Ол қоғамдық негізгі бастауларға жатады. Сондықтан кез-кел-

ген үкімет меншік туралы заңдар шығарады. Меншік құқықтық мағынасында

мүліктік қатынастарды білдіреді. Меншік иесіне заңмен алдын-ала белгілен-

ген мүлік тән. Экономикалық мағынасында меншік бүкіл шаруашылық про-

цесін қамтып, пайдалы игіліктер мен қызметтерді өндіру, бөлу, айырбастау

мен тұтыну қатынастарын білдіреді.

Меншік- бұл зат емес, заттарға байланысты туындаитын қатынас. Мен-

шік ретінде тұлғаның затты пайдалануына байланысты құқығы көрінеді. Тұл-

ға ретінде мемлекет, ұжым, жеке тұлға болуы мүмкін. Негізгі нысандары:

жер, ғимараттар, материалдық және рухани-мәдениет заттары және т.б. жата-

ды. Басқаша айтсақ, меншік-бұл адамдар арасындағы өндіріс факторлары мен

нәтижелерін иемденуге байланысты объективті қатынастар жүйесі. Иемдену-

әрбір қоғамдық өндіріс әдісінің негізі болып табылады. «Меншік» пен «ием-

дену» түсініктерін теңестіруге болмайды. Меншік- анағұрлым абстрактілі

нақты ұғым. Иемдену- бұл нақты қоғамдық затты иелену әдісі.

1 Я. Ә. Әубәкіров Б.Б. Байжұмаев Ф.Н. Жақыпова Т.П.

Табеев «Экономикалық теория» Алматы 1999ж

2. Б.С Мырзалиев С.А. Қалтаева Ғ. З Успанова С.С Ыдырыс

«Экономикалық теория» Түркістан 2006ж.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Экономикалық жүиедегі меншік
2. Меншік. Иемдену. Айналыс.
3. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны
4. Меншіктің әлеуметтік-экономикалық мәні, объектілері,
субъектілері
5. Меншіктің формалары мен типтері
6.Меншік формасын өзгерту әдістері
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер.

Экономикалық жүйедегі меншік

Қоғам өмірінде меншікке байланысты қатынастар әрқашан маңызды

роль атқарған. Меншік белгілі бір затты жеке мүлік ретінде адамның иеле

нуінен шыққан. Ол қоғамдық негізгі бастауларға жатады. Сондықтан кез-кел-

ген үкімет меншік туралы заңдар шығарады. Меншік құқықтық мағынасында

мүліктік қатынастарды білдіреді. Меншік иесіне заңмен алдын-ала белгілен-

ген мүлік тән. Экономикалық мағынасында меншік бүкіл шаруашылық про-

цесін қамтып, пайдалы игіліктер мен қызметтерді өндіру, бөлу, айырбастау

мен тұтыну қатынастарын білдіреді.

Меншік- бұл зат емес, заттарға байланысты туындаитын қатынас. Мен-

шік ретінде тұлғаның затты пайдалануына байланысты құқығы көрінеді. Тұл-

ға ретінде мемлекет, ұжым, жеке тұлға болуы мүмкін. Негізгі нысандары:

жер, ғимараттар, материалдық және рухани-мәдениет заттары және т.б. жата-

ды. Басқаша айтсақ, меншік-бұл адамдар арасындағы өндіріс факторлары мен

нәтижелерін иемденуге байланысты объективті қатынастар жүйесі. Иемдену-

әрбір қоғамдық өндіріс әдісінің негізі болып табылады. Меншік пен ием-

дену түсініктерін теңестіруге болмайды. Меншік- анағұрлым абстрактілі

нақты ұғым. Иемдену- бұл нақты қоғамдық затты иелену әдісі. Қоғамның д-

дамуының әр түрлі кезеңдерінде затты иелену, яғни иемдену әдістері өзгеріп

1

отырған. Өзінің ең қарапайым формасында иемдену адамдар материалдық

игіліктерді өндіру үйренбестен бұрын пайда болды. Меншікпен иемденудің

ішкі заңдары бар. Олар екеу: бірінші -өз еңбегінің өнімін иемдену,
меншікті

заңы, оған сәйкес иемдену заңы: еңбек –бастапқы иемдену әдісі. Бұл заңдар

жай тауарлы өндіріске дейінгі кезеңдерге тен.

Айналыс-бастапқы иемдену түрі мен әдіс бірлігі. Осы заңдардың негізінде

Капиталистік тауарлы өндіріс әрекет етеді. Осылайша, бірінші меншік заңы

бірінші иемдену заңы жеке еңбекпен өндірілген өнімді жекелей иеленуге ба-

йланысты. Екінші меншік заңы мен екінші иелену заңы бөтеннің еңбегін

және осы еңбектің нәтижесін айрбас арқылы, яғнни айналыс сферасы арқылы

иемденумен байланысты. Меншік қатынастарында шешуші рольді өндіріс

құралдарына меншік атқарады. Ол жұмыс күінің өндіріс құралдарымен бір-

ігу әдісі мен сипатына қарай экономикалық кезеңдер бөлінеді. Меншік қаты-

настары меншік нысандарын пайдалану, иелену және тұтынудан тұрады. Ай-

талық, өндіріс құралдарына меншік иесінің өзі өндіру қызметімен айналыс-

пайтын болсын. Ол басқа адамдардың өзінің заттарын иеленуіне белгілі бір

жағдайларда мүмкіндік берсін. Сонда меншік иесі мен кәсіпкер арасында

мүлікті пайдалану қатынастары туындайды. Кәсіпкер басқа біреудің менші-

гін иелену, пайдалану мен керегіне жарату заңды құқығына ие болады. Мұн-

дай қатынастарға мысал ретінде жалға беру – адамдарға белгілі бір ақыға

2

беру шартын келтіруге болады. Тарихта меншіктің әр түрлі типтері белгілі,

олардың ішінде ортақ, қауымдық және жеке меншік басты түрлері болып

табылады. Тарихи бастама ортақ меншік болды. Ол ортақ еңбек пен оның

нәтижелерін бірігіп иеленуіне негізделді. Кейіннен жеке меншік пайда бол-

ды. Ол еңбектік және еңбектік емес болып бөлінеді. Еңбектік жеке меншік

тұлғалары- жеке басты шаруалар, қол өнершілер мен басқа да адамдар өз

еңбектерімен өмір сүреді. Қазіргі Қазақстанда оларға жеке еңбегімен айна-

лысатын фермерлер мен адамдар жатады. Жеке меншіктің екінші түріне

бөтен біреудің еңбегі есебінен баю тән. Өндіріс құралдарының негізгі бөлі-
гі

азғана адамдар қолында болған кезде, бұл қоғамның қалған бөлігінің бұл

игіліктерден шеттелуін білдіреді. Осы кезде мүліктік теңсіздік пен қоғамның

әлеуметтік жіктелуі туады. Иемденудің үшінші түрі аралас меншік кезінде

мүлік қатысушылардың ақшалай және басқа да жарналарының есебінен құра-

лады. Қазақстанда заңға сәйкес жеке, мемлекеттік, муниципалды және басқа

да меншік түрлері танылады.

Мемлекеттік меншік- бұл меншік нысандарын мемлекеттік билік

өкілдерінің басқаруы мен іске жаратуды жүзеге асыратын қатынастар жүй-

есін білдіреді. Мемлекеттік меншік бүкіл халық шаруашылық деңгейінде,

аймақ, облыс, аудан, қала, ауыл деңгейінде бар.

Ұжымдық меншік-бұл еңбек ұжымы өндіріс құралдары мен өнімдерін

3

ортақ иемденіп, пайдаланып және іске жарататын экономикалық қатынастар

жүйесі. Қ.Р-да қазіргі кезде ұжымдық меншік түрлеріне кооперативтік,акци-

нерлік, қоғамдық ұйымдар және т.б меншіктер формалары жатады.

Ұлттандыру- бұл шаруашылықтың негізгі нысандарына жекее меншіктің

мемлекет меншігіне көшірілуі. Жекешелендіру-бұл мемлекеттік немесее

муниципалды меншікті ақыға немесе тегін жеке меншікке беру. Жекешелен-

діру жасырын сипатта болуы мүмкін, мәселен мемлекеттік мүлікті жеке тұл-

ғалар мен компанияға жалға беру, бөлшектеп,мысалы акциялардың тек бір

бөлігінің сатылу мүмкіндігі; денационализация мен реприватизация түрінде

жүзеге асырылуы мүмкін. Денационализация-ұлттандырылған мүліктерді

бұрынғы иелеріне қайтаруды білдіреді.Қазіргі кезде бұл процесс Балтық ел-

дері-Эстония, Латвия, Литвада кеңінен іске асырылуда. Реприватизация-

бұл жеке меншік иелерінен бастапқы кезде сатылып алынған кәсіпорындар,

жер, банктер, акциялар және т.б. сияқты мемлекеттік меншікті жеке

меншікке қайтару. Ркприватизация денационализациядан айырмашылығы,

әдетте ол мемлекеттік билік актілерімен жүргізіледі.Жекешелендіру эконо-

микадағы мемлекет билігін шектеу сияқты анағұлым ірі процестің бір бөлі-

гі болып табылады.

Меншіктің әлеуметтік-экономикалық мәні, объектілері,

субъектілері. Эконмикалық биліктің мәні ол-негізгі құрал-жабдықтарға

4

және оның нәтижелеріне кімнің иелік жасайтындығында. Сондықтан әрбір

мемлекеттің меншік туралы заңы болады. Меншік заңы жағынан мүліктік қа-

тынастарды анықтайды. Меншік белгілі бір затты жеке мүлік ретінде адам-

ның иеленуінен шыққан. Меншік термині екі бір-біріне ұқсамаитын түсінік-

терді ббілдіреді: 1)Меншік экономикалық мағынасында de facto (лат.-шын

мәнінде нақты) 2)Меншік құқықтық мағынасында немесе de yure(лат.-заңды

түрде құқығы бойынша)

Бұл екі түсінік өіара қалай ажыратыллады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.