Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің конституциялық-құқықтық мәртебесі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

1 КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ КЕҢЕС - КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚАДАҒАЛАУ ОРГАНЫ 6

Конституциялық қадағалаудың ұғымы және конституциялық қадағалау органдарының жүйесі 6
Қазақстанда конституциялық қадағалау институтының қалыптасуы жэне дамуы 15
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің құрылуы және құрамы 20

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ КЕҢЕСІНІҢ ҚЫЗМЕТІ 25

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің өкілеттіктері 25
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінде іс жүргізу 36

ҚОРЫТЫНДЫ 53

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 55

ҚОСЫМШАЛАР 58

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысым Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің конституциялық-құқықтық мәртебесі тақырыбына арналған. Тиісінше жұмыста конституциялық қадағалаудың ұғымы ашылып, Қазақстанда конституциялық қадағалау инститытының қалыптасуы мен дамуы өзгешеліктері, конституциялық қадағалау органы ретінде Конституциялық Кеңестің ұйымдастырылуы мен қызметі қарастырылган.

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан халқы өз Коңституциясында демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құру ниеті туралы мәлімдеді. Баршаға мәлім болгандай, құқықтық мемлекет өз саяси жүйесінің конституциялыгымен, заңга сэйкес актілердің заңга багынуымен, мемлекеттің жэне азаматтың өзара байланысымен, сондай-ақ эділсотты бекітуімен ерекшелінеді. 1995 жылдың 30 тамызында дауыс беруге қатысқандардың 89. 1 %-нің дауысын алып республикалық референдумда ҚР Конституциясы қабылданды. Бұл Конституция мемлекетіміздің негізгі институттарын жаңаша қалыптастырды, адам және азаматтың мәртебесін бекітті және еліміздің барлық құқықшыгару қызметінің мазмұнына белсенді түрде әрекет етті. 2007 жылдың мамыр айының 21-ші жүлдызында республика Президентінің бастамашылығымен демократиялық қогамды дамыту және азаматтардың күқықтары мен бостандықтарының қоргалуын қамтамсыз ету, нығайту жолында ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. 1995 жылгы Конституция мәртебесі өзгеріп жаңаша қүрылган' органның бірі Конституциялық Кеңесті қалыптастырса, 21 мамырда қабылданган Конституцияга өзгерістер мен толықтырулар Конституциялық Кеңестің қызметін демократияны дамыту багытында жетілдіруде біразымаз қадам жасады. О л бұрыңгыдай республика Конституциясын қоргау жөніндегі сот билігінің органы емес, ешбір билік тармагына кірмейтін, мүшелері тәуелсіз қызмет ететін конституциялық қадагалау органы болып табылады.

Әлемдік қауімдастықтың даму заңдылықтары нарықтық экономикалық қатынастарды орнықтыру, билікті заң шыгару, атқару жэне сот тармақтарына бөлу, Конституцияның реттеушілік рөлін арттырып, оның негізінде жэне шегінде бүкіл мемлекеттік механизмді дамытуды қажет етті. Конституцияны қорғау функциясы мемлекет пен түлғаның қүқықтары мен міндеттерінің бірлігін корсетеді. Сондай-ақ Конституцияның қоргалуы азаматтар үшін де олардың қүқықтары мен бостандықтарын мемлекеттік органдардың сақтау кепілдіктерінің шарты ретінде ауадай қажет. Сонымен, биліктің үш тармағының қалыпты қызметін, Конституцияның жоғарылығы мен сақталуын, азаматтардың қүқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуді жүзеге асырушы орган - Конституциялық Кеңес болып табылады. Конституциялық Кеңес билік тармақтарының қалыпты жұмыс істеуін, азаматтардың қүқықтары мен бостандықтарын Конституция нормаларының жогарылығын сақтау, қоргау арқылы қамтамасыз етеді.

Қазақстанда конституциялық қадагалау институтының дамуы, конституциялық қадагалаудың мәні мен қажеттілігі, ҚР Конституциялық

Кеңесінің мәртебесі және қызметі біздің зерттеу жұмысымыздың пэні болып табылады. Біз зерттеуімізді осы мәселелер шегінде жүргіздік.

Ж^мыстың жаңашылдығы. Бұл жұмыс Қазақстанда конституциялық қадағалау институтының қалыптасуы мен дамуын, конституциялық-құқықтық реттелуін, тиісті салада кездесетін проблемаларды зерттеуге арналған кешенді жүмыс болып табылады.

Жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасында конституциялық қадағалау институтының дамуының және қызметінің гылыми-теоретикалық және практикалық проблемаларын зерттеу.

Жұмыстың міндеттері:

Конституцияны заңи қорғаудың маңызды нысаны ретінде конституциялық қадағалаудың мәнін ашу, нысандарын талдау;

• Конституциялық қадағалау институтының даму кезеңдерін зерттеу;

• Конституциялық қадағалау органдарының мәртебесін анықтау және құзыретінің аясын қарастыру;

Мемлекеттік органдар жүйесіндегі Конституциялық Кеңестің мәртебесінің өзгешелігін анықтау.

Зерттеу объектісі: Қазақстанда конституциялық қадағалаудың жүзеге асырылуы мен конституциялық іс жүргізу процесі.

Зерттеу пәні: Қазақстанда конституциялық қадағалау институтының дамуы, конституциялық қадағалауды жүзеге асыратын органдардың ұйымдастырылуы мен қызметі, конституциялық істерді қарау практикасы.

Тақырыпты ғылыми зерттеу дәрежесі. Конституциялық қадағалаудың мәселелерін зерттеуге тәуелсіз Қазақстан кезеңінде болмаса кеңестік заманда көп назар аударылмаган. Қазақстанда конституциялық қадагалау институтын зерттеумен айналысатын бірқатар галым, қайраткерлерді көрсетуге болады. Олардың ішінде, гылымдар Зиманов С. З., Сартаев С. С., Ким В. А., Кенжалиев З. Ж., Сабикенов С. Н., Қопабаев Ө. Қ., Айтхожин К. К., Бейбитов М. С., Мицкая Е. В., Караев А. А., Пильников А., т. б., қогам қайраткерлері Н. Ә. Назарбаевтың өзі, Ю. В. Ким, А. Есенжанов, М. Кемалов т. б. .

М. Байгазин, Л. Муртазина, Ким Ю. В. секілді галымдар конституциялық қадагалау институты ретінде кешегі - Конституциялық Соттың қызметі мәселелерін зерттесе, бүгінгі жас мамандар А. Караев, Конституциялық Кеңестің қызметкері М. Кемалов секілді түлгалар Конституциялық Кеңстің қызметін жетілдіру мәселелерін өздерінің түрақты зерттеу пэніне айналдырган деп айтуга болады.

Шетелдік ғалымдардың ішінде де тиісті институтты зерттейтін галымдар бірқатар: С. С. Алексеев, Осипов А. В, Боботов С. В, Кутафин А. С. т. б.

Жүмыстың практикалық маңызы. Жүмыста мазмүндалған қорытындылар мен ұсыныстарды ең алдымен конституциялық заңнаманы жетілдіру саласында, конституциялық құқық мәселелері бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуде, сонымен қатар "ҚР Конституциялық қүқығы" мен өзге арнайы курстарды оқытуда пайдалануга болады.

Зреттеу жүмысының ғылыми-әдістемелік базасы. Жүмыстың ғылыми базасын конституциялық қадағалау институтын зерттеумен айналысатын

отандық жэне бірқатар шетелдік ғалымдар мен қайраткерлердің еңбектері, конституциялық қадағалау практикасы құрайды. Ал, зерттеудің әдістемелік базасын қоғамдық, әлеуметтік, қүқықтық құбылыстарды зерттеудің теориялық-қисындық, құқықтық тарихи және философиялық эдістері мен тұжырымдары, танудың құқықтық ғылым үшін эдетті эдістері мен амалдары құрайды. Олар: салыстырмалы, тарихи, талдау, қисындық, статистикалық және т. с. с.

Жұмыстың қүрылымы. Диплом жұмысымның құрылымы кіріспеден, 5 тармақты қамтитын екі бөлімнен, қорытындыдан жэне пайдаланылған эдебиеттер тізімінен тұрады.

1 КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ КЕҢЕС - КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚАДАҒАЛАУ

ОРГАНЫ

ІЛКонституциялық қадағалаудың үғымы және конституциялық

қадағалау органдарының жүйесі

Қазіргі уақытта, республикамызда конституциялық бақылау түрлерін жетілдіру, Конституцияның дәлме-дәл орындалуын қамтамасыз ету түсында басқа елдердің оны үйымдастыру тәжірибесін оку қажетті-ақ болып отыр. Конституцияны қорғау қажеттігі оның ерекше мәні, маңызы бар акт болып табылатындығынан туындайды.

Конституция - ата заңымыздың мәні қоғам мен мемлекет өмірінде демократиялық бастамаларды бекітуде көрінеді. Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес Республикада бәрі заң жэне сот алдында тең. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жагдайына, жынысына, нәсіліне және т. б. жағдайларға қарамастан Конституция адамдар мен азаматтардың қүқықтары мен бостандықгарының теңдігіне кепілдік етеді. Олай болса, әрекет етудегі Қазақстан Республикасы Конституциясы өз мәні бойынша демократиялық, құқықтық мемлекеттің Конституциясы ретінде бағаланады.

Конституция - жоғары зандық күшке ие. Ал, бүл оның нормаларын еліміздің заңдылықтарында қорғау басымдығын анықгайды. Конституцияның мемлекеттің негізгі заңы ретінде рөлін мынадан байқауға да болады: Конституция нормасымен ҚР-ның қүқықтық жүйесінің күрылу процесі үшін негіз анықталған, конституциялық нормалар күқықгық актілердің түрлерін, өзарақатынасын анықтайды. Осыған орай Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес барлық өзге нормативтік құқықтық актілер Конституцияға және заңдарға қайшы келмеуі керек. Сонда осы актілердің барлығы да заңға сәйкес актілер деген атқа ие болады. Жалпы Конституцияның - негізгі заңның жоғарылығы дегеніміз не деген сүраққа келеек, бүл дегеніміз кез-келген нормативтік акт, билік органының немесе оның лауазымды адамының кез-келген әрекеті (немесе әрекетсіздігі) Конституцияға, оның нормалары мен қагидаларына сәйкес болу тиістілігі. Конституцияның жоғарылығы - қүқықтық актілердің кең жүйесінің біртүтастығын және қайшы келмеуін қамтамасыз ету қажеттілігінен туындалады. Тек осылай ғана кез-келген Конституцияның негізгі мақсаты жүзеге асырылуы мүмкін - азаматтың құқықтарына кепілдік ету, биліктің демократиялық және рационалдық құрылысын, оның демократиялық әрекет етуін қамтамасыз ету [1, с. 11-12] . Қазақстан Республикасының Конституциясында "Конституция жоғары заңцық күшке ие жэне республика аумағында тікелей қолданылады" деп бекер айтылмаған. Конституцияның жоғарылығы қагидасы тиісті мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың өктем әрекеттерінің бастапқы қағидаларының бірі болуға тиіс, алайда практикада ол әрқашан сақтала бермейді. Олай болса, бүл қағиданы қамтамасыз ету үшін белгілі бір конституциялық кепілдіктер, оның ішінде негізгісі - конституциялық бақылау немесе қадағалау институты қажет.

Конституцияның жогарылығының кепілдігінің жүйесін былай көрсетуге болады. Жүйенің басында - Республика Президенті, кейін Республика Парламенті, Конституциялық Кеңес, сот жүйесі, Прокуратура, Үкімет, қүқық қорғау органдары. Конституцияның жоғарылығының негізгі кепілі туралы ереже Конституцияның 40 бабының 2 тармағында көрсетілген: "Республика Президенті - халық пен мемлекеттік билік бірлігінің, адам және азаматтардың қүқықгары мен бостандықгарының, Конституцияның мызғымастығының кепілі әрі нышаны". Олай болса, Конституцияның жоғарылығын қамтамасыз ету Президенттің басым міндеттерінің бірі болып табылады.

Жоғарыда көрсетіліп кеткендей Конституцияның жоғарьшығын қамтамасыз етуге Президенттен өзге көптеген органдар ат салысады. Бұл таң қаларлық іс емес, өйткені конституцияның жоғарылығын шынайы қамтамасыз етпей құқықгық мемлекет: күру, адам мен азаматтардың құқықтары мен мүдделерін сақтау, мемлекетімізді экономикалық, әлеуметтік, саяси жағынан жетілген алдыңғы қатарлы елдер қатарына қосу туралы сөз ету бекер.

Жай заңдарға қарағанда, әсіресе Конституция түрақты, үзақ мерзімге есептелген болуы қажет. Мәні бойынша Конституцияның шегінде, оның қағидаларының негізінде бүкіл мемлекеттік механизм реттеледі және азаматтардың қүқықгары мен бостандықтары қорғалады, қамтамасыз етіледі, қоғамдық дамудың көптеген сфералары: экономикалық, әлеуметтік, мәдени салалары анықталады. Олай болса, негізгі заңның түрақтылығы конституциялық бақылау жүйесін құруды қажет етеді. Ал, конституциялық қадағалау немесе бақылау дегеніміз - бүл заңдар мен өзге актілердің Конституцияға сәйкестігін тексеруді, азаматтардың құқықгары мен бостандықгарын жоғары деңгейде қорғауды, билікті бөлу қағидасын орындауды қамтамасыз ететін демократиялық институттардың бірі [2. 226 б. ] . Басқаша айтқанда, конституциялық бақылау (қадағалау) - бүл эдетте конституциялық соттар немесе арнайы қүрылған мемлекеттік орган жүзеге асыратын, заңдардың жэне өзге нормативтік құқықтық актілердің Конституция ережелеріне сэйкес келуін бақылау.

Конституциялық бақылау (қадағалау) билік бөлінісі мен саяси жэне идеологиялық плюрализм орын алған жэне жеке түлғаның қүқықтары мен бостандықтары кепілдендірілген қүқықтық, демократиялық мемлекет үшін тэн институт болып саналады. ҚР Конституциясына сәйкес Конституциялық Кеңес конституциялық бақылауды жүзеге асырады. Конституциялық бақылау органдарының тагайымы мемлекет пен қогамның Негізгі заңын қорғауда болып табылады. Тиісті мақсатта олар қажет болған жагдайда заң шыгарушы, мемлекет басшысы мен үкімет қандай да бір себептерге байланысты Конституциядан қыңыр кеткен жагдайда оларды түзеп қояды. Конституциялық бақылау органдары конституциялық заңдылық демократияның және оның саяси мәдениетінің табиги элементі болып табылауына жәрдем жасау үшін қүрылган деп айтуга болады. Жалпы алганда Конституцияны қоргау өзге мемлекеттік органдармен де жүзеге асырылуы мүмкін, бірақ қүқықтың басты қайнар көзі ретінде оның жогарылыгын қамтамасыз ету - конституциялық бақылау органдарының айрықша құзыры болып табылады.

Конституцияның жогарылыгын, оның бүзылмауын бақылау міндеті конституциялық қадағалау органдарына жүктелген. Әдетте олар тгормативтік құқықтық актілердің Конституцияға сәйкестігін тексеруді жүзеге асырады. Бүдан конституциялық қадагалау деген заңцардың, сондай-ақ басқа да актілердің мазмұнына түсініктеме беріп, оның Конституцияға сәйкестігін тексерудің арнайы формасы екендігін көреміз. Сонымен қатар конституциялық қадағалау билікті бөлу принципін жүзёге асырудағы қайшылықты дауларды шешуге байланысты мемлекеттік билікті жүзеге асыру процесі туралы мәселелер мен дауларды шешетін және билікті шектейтін қызмет ретінде де қарастырылады. Сонымен конституциялық қадағалу функциясы - бүл конституциялық заңдылықгы қамтамасыз ету мен заңсыздыққа жол бермеу функциясы болып табылады.

Конституциялық қадағалау доктринасын алғаш рет Джон Маршаллдың басшылығымен АҚШ Жоғары Соты қалыптастырып, қолданды. 1803 жылы АКДІ Жоғары Соты "Сот құрылысы туралы" заңның 13 бөлімін АҚШ Конституциясына қайшы келеді деп танып, оның қолданылуына тыйым салды. Бүл конституциялық қадағалау жүйесінің өмірде қалыптасуының алғашқы қадамы еді. . Осылайша АҚШ Жоғары Соты конституциялық қадағалау органдарын қалыптастыру қажеттігіне бастамашылық жасады. Қазіргі таңца конституциялық қадағалу институты әлемде жазылған Конституциясы бар барлық дерлік елдерге енгізілген.

Ғылымда Конституцияның бүзылмауын, жоғарылығын қамтамасыз ететін институтты конституциялық қадағалау деп те және конституциялық бақылау деп те атай береді. "Конституциялық қадағалау" және "Конституциялық бақылау" үғымдарының өзара қатынасына келсек, заң әдебиеттерінде бүл туралы әртүрлі көзқарастар айтылған. Бір авторлар бүл үғымдарды үқсас, бірдей деп есептесе, келесілері оларды бір-бірінен бөліп қарайды, ал үшінші бір топ авторлар қадағалауды конституциялық бақылаудың бір түріне жатқызады.

Ғылымда бүл үғымдар толық көлемде бірдей емес, бірақ көбінесе синоним ретінде қолданылады. Ал, С. Алексеев заңдылықтың кепілдіктері туралы айтқанда, қадағалау және бақылау жүйесін көрсетеді [3. с. 92] . Ал, Конституциялық Кеңестің экс-төрағасы Ю. Ким бүл екі үғымды бірге қарастырады. Оның пікірінше "біздің зандылықта қадағалау және бақылау үғымдары әрқашанда қатаң түрде шектелмейді. Сондықтан әдебиетте осы үғымдардың қатынасы түсінігі әртүрлі. Бақылау - бүл бақылаушы органның өз бақылауындағының актілерін жою құқын білдіреді, ал қадағалау - өз қадағалауындағы органның актілерінің күшін тоқтата түру (приостановить) мүмкіндігін көрсетеді. Үғымдардың осындай арақатынасын біз қадағалау мен бақылауды сипаттау кезінде қолданамыз" [1. с. 10] .

Заң практикасында заңдылықтың және өзге актілердің конституциялығына бақылау (қадағалау) кең етек алды. Алайда көп елдерде үзақ уақыт бойы арнаулы конституциялық бақылау (қадағалау) органдары болған жоқ, социалистік елдерде ол парламенттің түрақты алқалық органына жүктелді.

Конституциялық қадағалау (бақылау) институтының отаны - АҚШ болып табылады. Онда бүл функция жалпы күзыретті соттарға берілген. Конституциялық қадағалауды жүзеге асыру мәселелері әлемдік практикада әртүрлі шешіледі.

Конституциялық бақылаудың жүйесі туралы айтсақ, қазіргі жағдайда конституцияны қорғауды жүзеге асыратын органдардың үш, нүсқасы бар: біріншісі - жалпы соттар - соңғы инстанциясы Жоғарғы Сот болып табылады; екіншісі - арнайы құрылған Конституциялық соттар; үшіншісі - сотқа жатпайтын Конституциялық Кеңестер, бүл органдарды "квазисот" органдары деп те атайды. Ал, Ю. Ким конституциялық қадағалауды жүзеге асыратын органдардың үш түрін емес, төрт түрін көрсетеді. Оның анықтауынша заңдардың конституциялығын тексеру біріншіден - барлық соттарға жүктелген, екіншіден - тек Жоғарғы Сотқа, үшіншіден - юстиция органдарынан бөлек конституциялық сотқа және төртіншіден - соттық сипатта емес, арнайы органдарға жүктелген. Яғни Ю. А. Ким конституциялық бақылауды жүзеге асыратын соттарды - жай соттар және Жоғарғы Сот деп екіге бөліп қарастырып отыр.

Жалпы соттар жүзеге асыратын конституциялық бақылау негізінен англосаксондық құқық елдерінде тараған - АҚШ, Дания, Австралия, Бразилия, Норвегия, Индия т. е. с. (Үлыбританияның өзі бүған кірмейді) . Мысалы, АКДІ Конституциясының 1 тарауының 3 бабына сәйкес сот билігі Жоғаргы Сотқа және төменгі соттарға берілген. АҚШ соты қылмыстық немесе азаматтық істі қарап жатқан кезде кез-келген тарап оған процесте қолданылудағы заңның конституциялық еместігі туралы арыздануы мүмкін. Бүл жағдайда негізгі прцесс тоқгалады немесе кейінге қалдырылып, басқа мәселе - яғни заңнын конституцияға сәйкес еместігі туралы іс қарау басталады. Конституцияға сай емес деп танылған заң соттармен, әкімшілік және өзге органдармен қолданылмайды, олай болса ол шынайы мәнінен айырылады. Бүрынғы КСРО республикасының бірі - Эстонияда да осы 1 - ші модель қолданылды, ал Ю. А. Кимнің айтуынша екінші модель, яғни Эстония Конституциясына сәйкес Мемлекеттік (Жоғары) Сот бір мезгілде Конституциялық қадағалау Соты болып табылады. Бүндай түрге -Гвинея, Камерун елдерін де жатқызуға болады. Істі жоғаргы сот инстанциясына дейін жеткізудің үзақ, көп сатылы процедурасы, заңның кушіне енгенге дейін алдын-ала бақылаудың мүмкін еместігі және басқада да себептерден соңғы он жылдықта конституциялықты қамтамасыз етудің бүл жүйесі кең таралмады. Осы жүйені қолданған кейбір елдер континентальдық Европа мемлекеттері тандаган жолға көшті, яғни конституциялық соттар немесе Конституциялық Кеңес түріндегі арнайы органдар құра бастады. Мысалы: ГФР - да Федералдық Конституциялық Сот, Испанияда - Конституциялық Соттар күрылды.

Конституциялық қадағалауды жүзеге асыратын конституциялық соттар аталған елдерден басқа Австрия, Италия, Турция, Россия жэне бүрынгы одақтас республикалардың кейбіреулерінде де құрылган.

Конституциялық соттардың құзыретіне кіретін мәселелерді 3 топқа бөлуге болады:

бірінші топ құқықтық актілердің конституциялығы мәселелерін қамтиды, яғни заңдар және басқа да нормативтік актілер конституциялық қадағалауға жатады.
екінші топты лауазымды адамдардың қызметтерінің конституциялығы мәселелері күрайды. Конституциялық бақылаумен қатар соттар өзге де қызметтерді атқарады: мемлекеттің жоғарғы органдарының қүзыреттері туралы дауларды қарайды, Президент сайлауын және референдумның өтуінің дүрыстығын қарайды және т. б.
үшінші топқа жалпы соттардың конституциялық мәселелер жөніндегі шешімдеріне қадағалау кіреді. Кейбір мемлекеттер мамандандырылған конституциялық соттар құру кезінде жалпы соттар жүйесінен кейбір жеке элементтерді алды. Италияда тікелей Конституциялық Сотқа өтініш білдіру мүмкіндігімен қатар (ол белгілі бір орган мен лауазымды адамдарға берілген) "жалпы құқық" тәртібі сақгалған, ягни процестегі тарап немесе, судьяның өзі процесте қолданылып жатқан заңның конституцияға сай келмейтіндігі туралы қорытындыға келсе, бүл мәселені Италия Конституциялық Сотына бере алады.

Италиядағы конституциялық қадағалаудың бүл жағы біздің республикамызда бекітілген конституцилық қадағалау институтының бір қырына үқсас келеді. Ашып айтсақ, республика заңнамасына сәйкес жалпы соттар қандай - да бір іс қарау кезінде белгілі бір заңның Республика Конституциясына қайшы келетіндігін анықгаса, қарап жатқан ісін тоқгата түрып Республиканың Конституциялық Кеңесіне сол актінің' конституцияға сәйкес еместігін қарау туралы жолдануға тиіс. Бүл - Қазақстан Республикасында Конституциялық Кеңеске жолданудың бір жолы болып табылады.

Жогарыда тоқталып кеткеніміздей, ҚР Конституциясына сэйкес Конституциялық Кеңес конституциялық бақылауды жүзеге асырады, ягни мемлекеттік орган ретінде ол Республиканың бүкіл аумагында Қазақстан Республикасы Конституциясының жогары түруын қамтамасыз етеді. Өз өкілеттігін жүзеге асыру кезінде ҚР Конституциялық Кеңесі дербес болып табылады жэне мемлекеттік органдарга, үйымдарга, лауазымды адамдар мен азаматтарга тэуелсіз, Республика Конституциясына гана багынады әрі саяси жэне өзге себептерді негізге ала алмайды, Республика Конституциясы мен "ҚР Конституциялық Кеңесі туралы" конституциялық заңды басшылыққа ала отырып, соттардың немесе басқа мемлекеттік органдардың қүзыретіне жататын барлық жагдайларда өзге мэселелерді анықтау мен зерттеугё бармай-ақ өз өкілеттігін жүзеге асырады. ҚР Конституциялық Кеңесі ешбір билік тармагына жатпайды. Көрші Ресей мемлекетімен қоса қарастырсақ, Ресей Федерациясында конституциялық бақылауды жүзеге асыру қүқыгы мамандандырылған сот органы - РФ Конституциялық Сотына жүктелген.

Ресей Федерациясының Конституциялық Соты сот билігінің біртүтас жүйесіне кіреді. Ол конституциялық әділсотты жэне заңдылықты жүзеге асыруға арналған органдардың қатарына кіреді. Оның қүқықтық мәртебесі, міндеттері мен өкілеттіктері РФ Конституциясында, неғүрлым аңық және нақты түрде "РФ Конституциялық соты туралы" конституциялық заңда анықталган.

Ресейдің және Қазақстанның конституциялық бақылау органдарының мәртебесін қарай отырып мынаны айтуга болады: Ресейде де, Қазақстанда да конституциялық бақылауды жүзеге асыратын аталмыш органдардың негізгі мэні - Негізгі заңга нормативтік қүқықтық актілердің сэйкес келуін жэне бүкіл мемлекет аумагында оның жогары заңи күшін қамтамасыз ету болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.