“ЗАҢДАРДЫ ЖҮЙЕЛЕУ”

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

тақырыбы: “ЗАҢДАРДЫ ЖҮЙЕЛЕУ”

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ… . . . 4-6

1 НОРМАТИВТІК - ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРДІҢ ЖАЛПЫ

СИПАТЫ . . . 7-28

1. 1 Нормативтік құқықгық актілердің түсінігі және түрлері . . . 7-14

1. 2 Қазақстан Республикасы Конституциясының және

Конституциялық заңдардың заң жүйесіндегі орны . . . 15-23

1. 3 Нормативтік құқықтық актілерді жүйелеу . . . 24-28

2 ЗАҢДАРДЫ ЖҮЙЕЛЕУДІҢ ТҮРЛЕРІ . . . 29-44

2. 1 Инкорпорация - заңдарды жүйелеудің бір түрі . . . 24-29

2. 2 Заңдарды кодификациялау . . . 35-39

2. 3 Қазақстан Республикасындағы заңдарды жүйелеу кейбір

мәселелері . . . 40-44

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 45-46

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 47-52

КІРІСПЕ

Жалпы қабылданған заңдарды белгілі бір жүйеге келтіру үшін Қазақстан Республикасында заңдар жинағын басып шығару аса өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Кәзіргі кезде заңдар жинағын басып шығарудың қажеттілігі көптеген ведомстволар мен мекемелерге зандарды есепке алу барлық уақытта бірдей жақсы жолға қойылмағанымен іс басындағы қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының заңдарының барынша толық жүйеленген түрде берілетін жинақтарға өте зәрулігінде де көрінеді. Алайда жүйеленген зандар жинағының болмауы өз кезегінде ұлттық заң терминдерін қалыптастыруға да әсер етіп отыр, мұнысыз Қазақстан Республикасындағы құқықтық реформаның мемлекеттік бағдарламасын іс жүзіне асыру жөніндегі жұмыс қиындай түседі Яғни, Республикамыздағы өзгерістің бір нышаны - кұқықтық мемлекетке өту кезеңіндегі қазіргі жүріп жатқан құқықтык реформалар бағдарламасы.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері, заңдарды жүйелеудің теориялық және тәжірибелік мәселелерін ашу, сонымен бірге Казақстан Республикасындағы заңдарды жүйелеудін кейбір мәселелерін зерттеу және Қазақстан Республикасындағы заңдардың жүйеленуі, олардың заң жүйесіндегі орны, олардың бір-біріне сәйкестілігін немесе қарама-қайшылығын көрсету.

Дипломдық жұмыста Қазақстан Республикасы Конституциясының заң жүйесіндегі орнын, конституциялық заңдарды жүйелеудін түрі, жалпы нормативтік-күқықтық актілерге түсінік, олардың түрлері мен заң жүйесіндегі орнына тоқталып өттім. Қазақстан Республикасы егеменді ел болып, өз тізгінін өз қолына алғалы бері екі Конституция қабылданды. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясының көптеген кемшіліктері мен жетіспеушіліктер болды. Сондықган да ол келешектің ауқымды міндеттеріне жауап бере алмайтын еді. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы тарихи маңызға ие болғанымен, жаңа мемлекеттің даму қажеттіліктеріне жауап беретін құқықтық нормаларды, ережелер мен идеяларды тұжырымдаған жоқ. Сондықтан да жаңа Конституция жасау күн тәртібіндегі өзекті мәселелердің біріне айналды. Ал Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясының қабылдану процесі бүкілхалықтық референдум арқылы қабылданды Казақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясы жаңа тұрпаттағы құқықгық акт болды. Ол алдыңғы Конституциядан өзгеше болды, 1995 жылғы Конституцияда мемлекеттің сипаты мен мәнің бұрынғыдан әлде қайда терең айқындады.

Конституциялық заң деген түсініктің өзі біздің қоғамымызға қоғамдық қатынастарды реттеуде, күшінің дәрежесіне қарай, алғаш рет 1991 жылы 16 желтоқсанда "Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі туралы" конституциялық заңмен енгізілді. Кеңес кезіндегі заң әдебиеттерінде конституциялық заңға типологиялық және табиғи заңдылық тұрғысынан әртүрлі бағыттарда анықтамалар беріледі. Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңның кейбіреулері халықтық билік институттарының басты қайнар көзі болса, ал келесі бір түрі - мемлекеттік билік органдарының мәртебесі және олардың өзара әрекеттері туралы заңның бір тобын құрайды Қазақстан Республикасының егемендігін белгілейтін, оны баяндайтын мемлекеттік рәміздерін ресми қолданылуын айқындайтын конституциялық заңды ерекше жіктеп айту керек Конституциялық заңдар теориясының дамуы, олардын заңдық табиғаттарының негіздерін, нормативтік-құқықтық актілер жүйесінде жоғары дәрежеде болуы. Конституция және жай заңдар арақатынасын дұрыс сәйкестелуіне, нормативтік-құқықтық актілердің өзара бағыныштылықтарын туғызады.

Қазақстан Республикасының 1998 жылы 24 наурызда қабылданған "Нормативтік-құқықтық актілері туралы" заңы Казақстанның құқық жүйесіне болжалынбаған зардаптар әкелу мүмкін. Жалпы заңның тиімді жақтары, тәжірбиелік маңызы зор Бірақ осындай тиімді жақтарын кемітетін жағдайлар да бар. Осы кемшіліктерді қолданылып жүрген заңдарға сәйкестендірмесек, онда біздің құқық жүйемізге елеулі зардаптар төнуі мүмкін. Заңдарды жүйелеу өзінің кең мағынасында біртектес ұғым болып табылады оны ықшамдап реттейтін механизм ретінде көрінеді, заң жүйесінің мәселелерінің бірі - керекті заңдарды нақтыда, қажетті кезде шығару қолданылып жүрген нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеуде кодификация мең инкорпорация жүйеге келтірудің әртүрлі түрін бейнелейді. Дипломдық жұмыстың теориялық және практикалық маңыздылығы, заңдар жүйесі - әрбір егемен мемлекеттің заңдар кұрылымында өзара байланыстың алуаң қырың бейнелейтін аса күрделі де ауқымды теориялық ұғым. Заңдардың белгілерін анықтау әлі "заң өмірің" толыққанды және әр қырынан тануға мүмкіндік бере бермейді. Заң басқа, әсіресе реттеу объектілері біріктекті, заң актілерімен табиғи байланысты өмір сүріп, өзің көрсетеді Сондықтан теорияда және іс жүзінде "заң", "заңдар саласы", "заңдар жүйесі" деген ұғымдар жиі кездеседі. Оларды қатаң айыру қажет Заңдарды жүйелеу мәселесін қоюдың өзін біз заңдардың және заңдылық құқықтық басқа да көздерінің құқықтық мазмұнымен (немесе сипатымен, қасиетімен) ажырағысыз байланыстырамыз.

Дипломдық жұмыстың материалдарында, Қазақстан

Республикасының Конституциясы, арнайы әдебиеттер, оқулықтар мерзімді басылымдар пайдаланылды. Сонымен катар, жұмыс барысында академиктер С. Зимановтың және С. Сартаевтың еңбектерін, арнайы оқулықтарын, профессорлар Ғ. Сапарғалиев пен С. Табановтың тақырып бойынша арнайы оқулықтары мен мерзімдік баспа бетіндегі еңбектері кеңінен пайдаланылды.

Дипломдық жұмыстың құрылымы, жұмыс кіріспеден, 2 тараудан қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. НОРМАТИВТІК ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРДІҢ ЖАЛПЫ

СИПАТЫ

Нормативтік қүқықтық актілердің түсінігі және түрлері

Қазіргі мемлекетте нормативтік-құқықтық акт құқықтың қайнар көзі болып табылады. Нормативтік-құқықтық акт басқа құқықтың қайнар көздерімен салыстырғанда, құқық шығармашылыққа уәкілдік берген органдардың құқықтық нормаларды белгілеу, өзгерту және күшін жою туралы шешімі жазбаша түрде бейнеленген және пайдалануға белгіленген тәртіппен ресми түрде ресімделуге тиісті формальды мемлекеттік - құқылық құжат.

Басқа құқықтың қайнар көздері әдет-ғүрып құқығы, сот немесе әкімшілік прецедентінің жалпы реттеу мәнісі, нормативтік-құқықтық актіден төмен, олар қоғамдық қатынасты реттуде көмекші орында тұрады. Басқа құқықтың қайнар көздерімен салыстырғанда нормативтік-қүқықтық актілердің мынадай ерекшеліктері бар:

Мемлекеттік органдардың жалпыға қатысты ортақ мүдделерді анықтау

үшін үйымдастырушы мүмкіндіктерінің болуы;

2. Баяндаудағы белгілі бір ережелеріне қарай нормативтік акт біртұтас нормалады ресімдеудің басты әдісі болып табылады;

Белгілі бір істерді шешкен кезде оған сілтеме жасау, қажетті түзетулер

енгізу, оның орындалуын бақылау мемлекетке жеңіл болады;

Құқық нормаларының көмегімен нормативтік-құқықтық актілерді нормативтік емес нұсқаулардан ажыратуға болады.

Құқық нормалары - бұл субъектілердің (занды және жеке тұлғалар) қарым-қатынасы жөніндегі мемлекет белгілеп, қамтамасыз ететін ережелер. Құқық нормалары - субъектілердің қандай әрекеттер жасай алатынындарын, сондай-ақ адамзат мінез-құлқын реттеп отырудың негізгі принциптерін анықтап беретін ереже ретінде де қолданылады.

Құқық нормалары - бұл ұсыныс, тілек емес, ол мемлекеттік бұйрық. Кез келген құқық нормасы талап болып табылады, өйткені оны белгілеген немесе оған рұқсат берген қолында билігі бар орган мемлекеттің ерік-ықтиярын бейнелейді және әр түрлі мемлекет көздеген мәжбүр ету шараларымен қорғалатын жалпыға міндетт нұсқама ретінде көрінеді. Ол мемлекетпен қамтамасыз етіледі.

Құқықтық норманың жалпыға бірдей міндетті сипаты бар Құқық нормаларында нақтылы, жеке субъектілер көрсетілмейді. Ол реттейтін қоғамдық қатынастарға қатысатындардың барлығы кұқық нормаларының талабына бағынуы қажет. Мемлекет, қоғамдық бірлестіктер, жеке адам заң нормасының талабың мүлтіксіз сақгауға орындауға міндетті. Заң нормасының талабың оз еркімен орындамаса, оны бұзған тұлғаға мемлекет тарапынан мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Демек, заң нормасын мемлекет қорғайды ¹ .

Заңдық нормалар тек міндет жүктемейді, сонымен қатар құқықты білдіреді. Ол жеке адамға немесе құқықтың өзге де субъектілеріне құқықтар беріп, мұндай құқықтарды мемлекет жариялайтындығы және арнайы құқықтық ықпал ету шараларымен қорғалып, қамтамасыз етілетіндігі жағынан талап болып қалады.

Нормативтік-қүқықтық актілердің жеке құқықтық актілерден де өзгешеліктері бар. Бұл жеке құқықтық актілердің бір мәрте қолдану мәні болады және белгілі-бір субъектілерге қатысты болады Мәселен, жұмысқа қабылдаудың еңбек туралы заңдарда белгіленген жалпы тәртібі норма болса, кәсіпорын немесе мекеме бастығының нақты бір азаматты жұмысқа қабылдау туралы бүйрығы жеке акт ² .

Адамдардын мінез-құлқын тікелей реттемейтін құқық нормаларын заңдық ережелерден айтуға болады, себебі олар құқықтық реттеудің жалпы қағидаларын бастапқы негіздерін тұжырымдайды. Мысалы, Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында "Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады" немесе 3-бабынын тиісті тармақтарында "Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастуы - халық. Халық билікт тікелей республикалық референдум және еркің сайлау арқылы жүзеге асырады, сондай-ақ өз билігін жүзеге асыруды мемлекеттік органдарға береді" ³ - делінген.

Мұндай ережелер заңдық жүйенің жалпы бағытын, бірлігін, құқықтық реттеудің бірыңғай негіздерін қамтамасыз етеді. Заңдық ұғымдарды көздейтін (мысалы, "жаза" "үйымның аты", "құнды қағаздар" және т. б) нормалар органның ұйымның, мекеменің құқықтық жағдайын анықтайтын мемлекеттік органдар жүйесін, үлттық-мемлекеттік құрылысты, әкімшілік-аумақтық бөліністі белгілейтін нормалар, сондай-ақ нормативтік актінің заңдық қозғалысы туралы, яғни олардың қабылдануы өзгерілуі, толықтырылуы, күшінің жойылуы қосымша нормаларда осылай болады.

Түсіндірмелерді Қазакстан Республикасының жоғары окілді органы, Президент және басқа құқық шығарушылық органдар шығаруы мүмкін. Нормативтік түсінік беру актісінің де заңдық күш және әдетте сыртқы түрі түсінік берілетін акт сиякты болады.

¹ Ғ. Сапарғалиев, А. Ибраева "Мемлекет және құқық теориясы", Алматы, Жеті-жарғы, 1998 ж., 79 б.

² С. Табанов "Зандарды жүйелеудің теориясы, тарихы және тәжірибесі", Алматы, Жеті жарғы, 1996 ж.

³ Казақстан Республикасы Конституциясы, Алматы, "Казақстан", 1995 ж.

Жаңа заңдық нұсқамаларды әзірлеу түсіндірмесіз мүмкін емес себебі заңдардың жетілдірілмегең жүйесінде де шығып жатқан нормалардың көпшілігі белгілі бір дәрежеде қолданылып жүрген заңдық өкілеттіктермен байланысты. Заңдар жиынтығын жинақтарын және заңдар жөніндегі анықтамалар шығару үшін де нормативтік актілердін есебін жүргізу үшін түсіндірудін де маңызы аз емес. Сот органдарынын, прокуратураның, басқа да мемлекеттік органдардың құқық нормаларын жүзеге асыруы кезінде де шаруашылық жүргізуші субъектілер мәмілелер мен шарттар жасасқан кезде де, партиялардың, қоғамдық бірлестіктердің қызметі кезінде де азаматтар, заңдық мәні бар іс-әрекеттерді жүзеге асыру кезінде де түсіндіру процессі орындалуы керек.

Мемлекеттің қүқықшығармашылық қызметінің нәтижесінде әртүрлі нормативтік-құқықтық актілер қабылданады. Сонымен нормативтік-құқықтық акт дегеніміз - референдумда қабылданған не уәкілетті орган немесе мемлекеттің лауазымды адамы қабылдаған құқықтық нормаларды белгілейтін, олардың қолданылуын өзгертетін тоқтатын немесе тоқтата тұратын белгіленген нысандағы жазбаша түрдегі ресми құжат.

Осы айтылғандарды қорыта келіп нормативтік-құқықтык актілердің мынадай белгілерін анықтауға болады: ⁴

1. Нормативтік-құқықтық актілердің биліктік сипаты. Мұндай акті барлық тұлғалар мен ұйымдарға міндетті;

2. Нормативтік-құқықтық актілердің жалпы сипаты, яғни бұл актілер субъектілерге арналған;

3. Құрамында құқық нормаларының болуы;

4. Бірнеше рет қолданылуы.

Құқықтық ілімде мемлекеттің еркі солардың көмегімен заңдық нормалар болып табылатын нормалар "құқықтың қайнар көздері" "құқық тұрпаттары" деген атаумен белгіленеді. Дүние жүзілік ауқымда құқық қайнар көздерінің мынадай түрлері белгілі:

1. Әдет-ғұрып құқығы - бұл ұзақ уақыт бойы қолданылуына байланысты және мемлекет жалпыға міндетті ереже ретінде мойындаған мінез-құлық ережесі;

2. Сот немесе әкімшілік, президент;

3. Нормативтік-құқықтық акт (өкілеттілігі бар мемлекеттік орган шығаратын және нормалары бар құқық шығарушылық актісі) ;

4. Заңдық нормалары бар нормативтік мазмұндағы шарт, әр түрлі құқық субъектірі арасындағы келісім.

⁴ А. С. Ибраева. "Заң терминдерінің қазақша-орысша және орысша-қазақша қыскаша түсіндірме сөздігі". Алматы, Жеті-жарғы, 1996 ж.

Қазақстан Республикасында қолданылатын құқык Конституцияның, соған сай келетін заңдардың, өзге де нормативтік-құқықтық актілердің, Республиканың халықаралық шарттық және озге де міндеттемелерінің сондай-ақ Республиканың Конституциялық Кеңесінің және Жоғарғы Соттың қаулыларының нормалары болып табылады.

Казақстан Республикасында қолданылатын нормативтік-құқықтық актілер зандық күшіне және қолданылу тәртібіне қарай негізгі және туынды түрлерге бөлінеді.

Жалпы заң термині екі мағынада қолданылады - кең және тар Кең мағынадағы заң деп - барлық нормативтік-құқықтық жоғарғы күші бар нормативтік-құқықтық актіні айтамыз. Тар мағынадағы заң деп - қоғам өмірінің бір саласындағы қатынастарды реттейтін зандардың жиынтығы. ⁵

Заң деп - ең жоғарғы заңдық күші бар мемлекеттің жоғарғы өкілді органы қабылдаған нормативтік-құқықтық ақтіні айтамыз.

Енді осы анықтамаға талдау жасайық. Заңның жоғарғы заңдық кұші мынадай белгілермён сипатталады:

1. Заңдар Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республикалық жоғарғы өкілді органы - Парламентте қабылданады.

Заңдар маңызды қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған

Мысалы: заң арқылы заң шығарушы, атқарушы, сот билігі органдарының жүйесі, олардың құрылу тәртібі мен қызметі мемлекеттің әкімшілік-аумақтық құрылысы, адам және азаматтардың құқықгарын жүзеге асыру және қорғаумен қатар тағы басқа мәселелер бекітіледі.

3. Зандар нормитивті және бірнеше рет қолданылуға бағытталған.

4. Заңдардың құрылымдық ерекшеліктері бар.

5. Заңдар Қазақстан Республикасының Конституциясында

көрсетілген ерекше тәртіппен қабылданады.

6. Заңдар жарияланды жөне олардың орындалуы жалпыға бірдей

7. Заңдарға өзгертулер мен толықтырулар ерекше тәртіппен жүргізіледі.

Қазақстан Республикасында заң және заңға негізделген актілер бірнеше түрлерге бөлінеді. Қазақстан Республикасында заңды кабылдайтындар:

1) . Парламент.

2) . Егер Конституцияда көрсетілген жағдайда Парламент заң шығару өкілеттігін берсе Президент.

3) . Халық (референдум) арқылы.

4) . Президент заңдық күші бар жарлықтар шығарады.

⁵ Ғ. Сапаргалиев "Заң терминдерінің түсіндірме сөздігі", Алматы, Жеті жарғы, 1995 ж. 62 б.

Заңдар - елдегі қолданылатын зандардың жиынтығы. Заңның ең негізгісі Конституция, конституциялық заңдар, жай заңдар Президенттің конституциялық заң күші және заң күші бар жарлықтары.

Конституция мемлекетіміздің Ата заңы деп танылады.

Конституция ⁶ термині - латын сөзінен аударғанда бір нәрсеннің негізін білдіруші, бекіту құрылыс деген мағынаны білдіреді екен.

Конституцияның маңызды белгісінің бірі - бұл Конституцияда мемлекеттік биліктің ұйымдастырылуы, мемлекеттің Конституциялық құрылыс негіздерінің, адам және азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтарының және т. б. маңызды мәселелерінің бекітілуі.

Конституцияның негізгі заң ретінде екінші бір белгісі, оның басқа да мемлекеттік актілерге негіз, үлгі ретінде және Қазақстан Республикасының территориясында тікелей қолданылуы.

Конституцияның тұрақтылығы - оны қабылдау, өзгертулер мен толықтырулар енгізу тәртібімен қамтамасыз етіледі. Қазақстан Республикасының Конституциясына палаталардың бірлескен отырысында Парламент Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынысы бойынша Конституцияға өзгертулер енгізеді конституциялық заңдар қабылдайды, оларға өзгертулер мен толықтырулар енгізеді ⁷ .

1998 жылы Президенттің ұсынысы бойынша қолданылып жүрген Қазақстан Республикасының Конституциясына Палаталардың бірлескен отырысында Парламент 1998 жылы қазанның 7-ші жұлдызында "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңын қабылдады.

"Егер Республика Президенті Конституцияға өзгерістер мен толықтыруларды республикалық референдумға шығару туралы Парламенттің ұсынысын қабылдамай тастаса, оңда Парламент Палаталарының әрқайсысының депутаттары жалпы санының кемінде бестен төртінің көпшілік даусымен Парламент осы өзгерістер мен толықтырулардың Конституцияға енгізу туралы заң қабылдауға хақылы. Мұндай жағдайда Республика Президенті осы заңға қол қояды немесе оны республикалық референдумға шығарады, егер республикалық референдумға қатысуға құқығы бар Республика азаматтарының жартысынан астамы дауыс беруге қатысса, ол өткізілді деп есептеледі. Республикалық референдумға шығарылған Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар, егер олар үшін дауыс беруге қатысқан азаматтардың жартысынан астамы жақтап дауыс

6 О. Е. Кутафин "Основы государства и права". М., 1994 г.

7Казақстан Республикасының Конституциясы. 53-бап, 1-тармақ. Алматы, "Казақстан"1995ж.

қабылданды деп есептеледі" ⁸ .

Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар Парламенттің әр Палата депутаттарының жалпы санының кемінде төрттен үшінің көпшілік даусымен берсе, енгізіледі.

Мемлекеттік құрылыс пен мемлекеттік институттарының мәселелер негізінде шығарылған, әдеттегідей Конституцияның өз текстінен туындайтын (жалғасы іспетті) және ерекше тәртіппен (әр Палата депутаттары жалпы санының төрттен үшінің немесе үштен екісінің даусымен) қабылданатын Конституциялық заңдар.

Жай (дағдылы) зандар. Мұндай заңдар елдің саяси-әлеуметтік қоғамдық-саяси және рухани өмірінің маңызды мәселелері бойынша Палата депутаттары өздері жоғарғы заң күшіне ие бола тұрса да Конституция мен конституциялық заңға сәйкес, депутаттардың жалпы санының көпшілік даусымен қабылданатын актілер.

Жай заңдар - елдің саяси әлеуметтік, қоғамдық-саяси және рухани өмірінің маңызды мөселелері бойынша, Конституция мен конституциялық заңдардың негізінде қабылданатын нормативтік-құқықтық актілер. Жай зандардың бір түрі - кодекстер (латын сөз "содех" - кітап, заңдар жинағы деген мағынаны білдіреді) қоғамдык қатынастардың нақты бір бөлігін реттейтін құқықтық нормалары біріктіріліп, жүйелендірілген заңдар жинағы. Біздің өмірімізде қоғамды қатынастарды реттеуге байланысты әр түрлі кодекстердің өзіндік ерекшеліктері бар.

Қазақстан Республикасы Президентінің Парламенттің өкілеттік беру барысында шығарған заңдары Конституцияның 53-бабының 4-тармағында көзделген жағдайда Республика Президенті заңдар шығарады.

Нормативтік-құқықтық актілердің келесі бір түрі - заңға негізделген актілер. Жалпы заң әдебиеттерінде заңға негізделген актілерге мынадай анықтама беріледі. Заңға негізделген акті деп - заңға сәйкес және заң негізінде, заңдардын орындалуы үшін шығарылған актілер.

Заңға негізделген актілер - олар заң негізінде, заңға сәйкес қабылдануы қажет, сонымен қатар заңға қайшы болмауы керек Олар: Президенттің нормативті жарлығы, Үкіметің қаулысы министрліктердің нормативтік бұйрықтары, жергілікті өкілдік және атқару органдарының нормативті шешімдері болып келеді.

Заңға негізделген актілердің Қазақстан Республикасының бүкіл аумағына ортақ міндетті күші бар және олар мынадай түрлерге бөлінеді:

1. Республика заңдары мен Конституциясының негізінде және оларды жүзеге асыру мақсатында өз мүмкіндіктері шеңберінде шығарылған

⁸ Казақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар еңгізу туралы" Казақстан Республикасының заңы. Астана, 1998 ж. 7-казан, 91-бап, 1-тармақ.

Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықгары. ⁹

Жарлық - бұл Казақстан Республикасы Президентінің актілері Жарлықтарды Қазақстан Республикасының Президенті жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдардың, мекемелердің, үйымдардың, кәсіпорындардың белгіленбеген шеңберіне қатысты түрде шығарады.

Қазақстан Республикасы Президенті актілерінің мәні жағынан екіншісі -өкімдер. Өкімдерді Қазақстан Республикасының Президенті жедел сипаттағы мәселеле бойынша шығарады және олардың құқық нормалары болмауға тиіс. Атап айтқанда:

а) әкімшілік-өкімшілік, жедел және жеке сипаттағы мәселелерді шешуді жұзеге асыру үшін;

ә) Казақстан Республикасы Президентінің құзыретіне сәйкес лауазымды тұлғаларды қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.

2. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары. Үкіметтің қаулылары Республика заңцары мен Президент актілері және басқа да нормативтік-құқықтық актілер негізінде және олардың орындалуы мақсатында оның міндеттеріне қатысты мөселелер бойынша қабылданады.

3. Облыс, республикалық маңызы бар қала мен астана әкімдерінің шешімдері (өкімдері) .

4. Әкімшілік-аумақтық бөліністерге сәйкес өз міндеттеріне қатысты мәселелер бойынша қабылданған мәслихаттар шешімдері.

⁹ Қазакстан Республикасының Конституциясы, 45-бап, 2-тармақ, Алматы, "Қазақстан" 1995 ж.

1. 2 Казақстан Республикасының Конституциясының және

конституциялық заңдардың заң жүйесіндегі орны.

Конституция - бәрінен бұрын адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын жариялайтын, қоғамдық құрылыстың экономикалық негіздерін, басқару нысаны мен мемлекеттің құрылысын, биліктің орталық және жергілікті органдары негіздерін олардың құзыретін, қарым-қатынасын, мемлекеттік нышандарын астанасын айқындайтын акт.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.