Қазақстанның Америкамен қарым-қатынасы

1 АМЕРИКА ҚҰРАМА ШТАТТАРЫ
2 ҚАЗАҚСТАННЫҢ АҚШ.пен БАЙЛАНЫСЫ

АҚШ-тың қазіргі өркендеп отырған жағдайы орасан мол табиғи байлықтарды игеруінің нәтижесі. Бүгінде АҚШ Батыс әлемінде тас көмір мен қоңыр көмір, сондай-ақ уран қоры жөнінен бірінші орын, газ, мыс, мырыш қоры жөнінен екінші, мұнай, темір рудасының қоры жөнінен алтыншы орын алады. Соның өзінде пайдаланылып жатқан көптеген кен орындары (әсіресе мұнай, газ, темір рудасы) сарқылған. Никель, марганец, хромит, кобаль және т.б. жетіспейді (не мүлдем жоқ).
Америка көптеген экономикалық көрсеткіштер бойынша дүние жүзінің жетекші державасы. Оның 50 штат пен федералдық Колумбия округінен (астана Вашингтонның аумағы) тұратын демократиялық республика екені белгілі. 48 штат шоғырлана орналасқан, екеуі негізгі аумақтан бөлек: Аляска (патша үкіметінен 1869 жылы сатып алынған) және Гавая аралдары. «Мұхиттың арғы жағына» орналасқандығы және Еуропа мен Азияда тұтанып тұрған соғыс ошақтарынан шалғайлығы бұрынғы уақытта бұл елдің қауіпсіздігіне сенімді кепіл болды, Атлантика, сондай-ақ Тынық мұхит аймағында орналасқан мемлекеттермен еркін сауда қарым-қатынастарын оңайлатты.
АҚШ-тың су ресурстары мол әрі сан алуан. Бірақ олардың көбі елдің шығысында. Мұнда АҚШ-тың басты өзен артериясы – тармақ салаларымен бірге шаруашылық маңызы зор (көлік, энергетика, жер суару тұрғысынан) – Миссисипи ағып өтеді. Осы өңірде, Канадамен шекарада әлемдегі ең зор көлдер жүйесі – Ұлы американ көлдері орналасқан.
Тұтас алғанда Құрама Штаттардың орасан зор аумағы (Кордильдер мен Аппалачтың биік таулы өңірін, сондай-ақ Аляска мен шөлдерді қоспағанда) адамның тіршілік және экономикалық қарекетіне қолайлы. Ал климат жағдайының әр алуан екені соншалық іс жүзінде қоңыржай белдеудің барлық өсімдіктерін, көптеген субтропиктік және тіпті тропиктік дақылдарды өсіруге мүмкіндік береді.

I. Тоқаев Қ.К. «Дипломатия Республика Казахстан», А., 2003.
II. Тоқаев Қ.К. «Қазақстан Республикасының дипломатиясы», А., 2003.
III. Интернет сайттар:
1) lib.kazsu.kz – Қазақ Мемлекеттік Университетінің Ғылыми кітапханасы.
2) www.rsl.ru – Ресей Мемлекеттік кітапханасы.
3) www.nlr.ru – Ресей Халықтық кітапханасы.
4) www.libfl.ru – М.И.Рудомин атындағы Бүкілресейлік шет ел басылымдарының кітапханасы.
5) www.nla.gov.au – Австралияның ұлттық кітапханасы.
6) www.kbr.be – Бельгияда Альберт I-дың Корольдік кітапханасы.
7) WWW.PENTAGON.COM – Пентагонның ресми сайты.
8) WWW.WHITEHOUSE.COM – Ақ Үйдің ресми сайты.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

РЕФЕРАТ
ТАҚЫРЫБЫ:

Қазақстанның Америкамен
қарым-қатынасы

ТЕКСЕРГЕН: ҚЫРЫҚБАЕВА ЭЛЬМИРА
ОРЫНДАҒАН:

АЛМАТЫ-2006
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

I. Тоқаев Қ.К. Дипломатия Республика Казахстан, А., 2003.
II. Тоқаев Қ.К. Қазақстан Республикасының дипломатиясы, А., 2003.
III. Интернет сайттар:
1) lib.kazsu.kz – Қазақ Мемлекеттік Университетінің Ғылыми кітапханасы.
2) www.rsl.ru – Ресей Мемлекеттік кітапханасы.
3) www.nlr.ru – Ресей Халықтық кітапханасы.
4) www.libfl.ru – М.И.Рудомин атындағы Бүкілресейлік шет ел
басылымдарының кітапханасы.
5) www.nla.gov.au – Австралияның ұлттық кітапханасы.
6) www.kbr.be – Бельгияда Альберт I-дың Корольдік кітапханасы.
7) WWW.PENTAGON.COM – Пентагонның ресми сайты.
8) WWW.WHITEHOUSE.COM – Ақ Үйдің ресми сайты.

АМЕРИКА ҚҰРАМА ШТАТТАРЫ

АҚШ-тың қазіргі өркендеп отырған жағдайы орасан мол табиғи байлықтарды
игеруінің нәтижесі. Бүгінде АҚШ Батыс әлемінде тас көмір мен қоңыр көмір,
сондай-ақ уран қоры жөнінен бірінші орын, газ, мыс, мырыш қоры жөнінен
екінші, мұнай, темір рудасының қоры жөнінен алтыншы орын алады. Соның
өзінде пайдаланылып жатқан көптеген кен орындары (әсіресе мұнай, газ, темір
рудасы) сарқылған. Никель, марганец, хромит, кобаль және т.б. жетіспейді
(не мүлдем жоқ).
Америка көптеген экономикалық көрсеткіштер бойынша дүние жүзінің
жетекші державасы. Оның 50 штат пен федералдық Колумбия округінен (астана
Вашингтонның аумағы) тұратын демократиялық республика екені белгілі. 48
штат шоғырлана орналасқан, екеуі негізгі аумақтан бөлек: Аляска (патша
үкіметінен 1869 жылы сатып алынған) және Гавая аралдары. Мұхиттың арғы
жағына орналасқандығы және Еуропа мен Азияда тұтанып тұрған соғыс
ошақтарынан шалғайлығы бұрынғы уақытта бұл елдің қауіпсіздігіне сенімді
кепіл болды, Атлантика, сондай-ақ Тынық мұхит аймағында орналасқан
мемлекеттермен еркін сауда қарым-қатынастарын оңайлатты.
АҚШ-тың су ресурстары мол әрі сан алуан. Бірақ олардың көбі елдің
шығысында. Мұнда АҚШ-тың басты өзен артериясы – тармақ салаларымен бірге
шаруашылық маңызы зор (көлік, энергетика, жер суару тұрғысынан) – Миссисипи
ағып өтеді. Осы өңірде, Канадамен шекарада әлемдегі ең зор көлдер жүйесі –
Ұлы американ көлдері орналасқан.
Тұтас алғанда Құрама Штаттардың орасан зор аумағы (Кордильдер мен
Аппалачтың биік таулы өңірін, сондай-ақ Аляска мен шөлдерді қоспағанда)
адамның тіршілік және экономикалық қарекетіне қолайлы. Ал климат жағдайының
әр алуан екені соншалық іс жүзінде қоңыржай белдеудің барлық өсімдіктерін,
көптеген субтропиктік және тіпті тропиктік дақылдарды өсіруге мүмкіндік
береді.
АҚШ-тың топырағы, әсіресе елдің орталық бөлігіндегі қара топырақты
өңірлердің топырағы жаратылысынан өте құнарлы, бұлардың барлығы жыртылып,
елдің негізгі астықты, малды өңірі болып отыр. Орман кесіліп өте сиреген,
бүгінде АҚШ аумағының шамамен төрттен бірін алып жатыр және дені қайта
өсірілген ормандар. Орман әсіресе Аляска мен Кордильдерде көп.
Бұл елдің ұлан-байтақ аумағында 260 миллионнан астам адам өмір сүреді
(дүние жүзіндегі ҚХР мен Үндістаннан кейінгі үшінші орын). Американ ұлтының
құралуының бастамасы иммиграция болды. Сөйтіп қазіргі американдар (аздаған
байырғы тұрғындар – үндістерден, эскимостардан, әлеуметтер мен
гавайлықтардан басқалары) Еуропадан, Жапониядан, Қытайдан, Филлипиннен және
басқа елдерден барғандардың ұрпақтары. Американ ұлтының құрамдас бір бөлігі
– 32 миллиондай негрлер. Бұлардың ата-бабалары Оңтүстіктің плантацияларында
жұмыс істеу үшін Африкадағы апарылғандар.
АҚШ – дүние жүзіндегі ең урбандалған елдердің бірі: әрбір төрт
американың үшеуі қалаларда тұрады. Қоныстануда Нью-Йорк, Лос-Анджелос,
Чикао, Филадельфия, Сан-Франциско, Хьюстон, Детройт және т.б. секілді
қалалық агломерация – миллионерлер басты рөл атқарады. Кейбір көрші
агломерациялар ұштасып, мегаполистер құраған – Босваш (Бостоннан
Вашингтонға дейін), Көл бойы (Милуокиден Питтсбургке дейін), Калифорния
(Сан-Францискодан Сан-Диегоға дейін).
Ауыл шаруашылығымен айналысатын халық әдетте бірінен-бірі шалғай
орналасқан фермаларда тұрады.
Америка Құрама Штаттардың дүниежүзілік шаруашылықтағы рөлі орасан зор.
Оның үлесіне капиталистік елдердің өнеркәсіп өнімінің үштен бірі келеді.
Дүниежүзілік экономиканың барлық салаларында АҚШ-тың үлесі өте мол.
Шетелдік инвестициялар бойынша бұл ел басқа елдердің барлығынан асып
түседі.
Атлантиканың арғы жағындағы түкпірден АҚШ-тың әлемдік аренаға белсене
шыққан уақыты XX ғасырдың басы. Бұл кезде ел экономикасы ерекше шапшаң
дамыды, оған себеп болған жағдайлар мынадай болатын: 1) ел аумағының
көпшілігінде (Солтүстік, атыс) ауыл шаруашылығы феодализмнің шырмауларынан
азат болды; 2) қарапайым еңбеккерлер бар, техникалық интеллигенция бар
иммигранттар көп келді; 3) жаңа жерлердің игерілуі есебінен ішкі нарық
ұлғайды; 4) мол табиғи ресурстар; 5) географиялық орнының қолайлығы. Елде
өнеркәсіп пен қаржы капиталы ертегідегідей шапшаң жинақталды.
Екінші дүниежүзілік соғыс біткеннен кейін капиталистік дүниеде іс
жүзінде АҚШ-қа бәсекелесетін еш ел қалмады, өйткені Германия мен Жапонияның
экономикасы қирап жатты, ал жеңген державалар – Ұлыбритания мен Франция –
соғыстан әлсіреп шықты. Ядролық монополия қосымша тірек болған американ күш-
қуаты ерекше зор болды.
Алайда бертінгі ондаған жылдар ішінде экономика, техника мен технология
саласында АҚШ-та бұрын болған орасан зор артықшылық ғайып болды. Енді ол
көптеген салаларда байыпты бақталастарға кезігіп отыр (Жапония, ГФР және
т.б.).
Қазіргі заманғы американ экономикасына өндіріс пен капиталдың барынша
шоғырлануы тән. Аса ірі американ монополиялары – сипаты тұрғысынан
трансұлттық монополиялар. Олар көптеген шетелдерде қарекет жасайды. Бұл
орайда монополиялар мемлекетпен белсенді түрде бітісе ұштасып, мемлекеттік-
монополистік капитализм дамып отыр. Мемлекет ғылым көп қолданылатын ең жаңа
өнеркәсміп салаларын көтермелеп, болашағы бар ғылыми зерттеулерді
қаржыландырады (әсіресе АҚШ-тың әскери ведомствосы – Пентагон бағытында).
Кемел дамыған кез-келген елдегі секілді АҚШ-тың да экономикалық
келбеті өнеркәсіпке орайлас. Өнеркәсіп өнімінің құны ауыл шаруашылығы
өнімнің құнынан шамамен 10 есе асып түседі.
Елдің мұнаймен және табиғи газбен жақсы қамтамасыз етілуі (Техас,
Аляска, Луизиана, Калифорния, және т.б. штаттары) себепті бұл салалар АҚШ-
тың отын-энергетика балансында жетекші орын (шамамен 70%) алады. Осының
өзінде АҚШ мұнайды Мексикадан, Ұлыбританиядан, Сауд Арабиясынан және басқа
елдерден алдырғанды экономикалық тұрғыдан тиімді деп санайды. Тас көмірдің
денін (шамамен 80%) бұрынғысынша бірегей Аппалач бассейні береді. ГЭС-тер
Батыстың таулы аудандарында неғұрлым мәнді рөл атқарады. Ядролық энергетика
қауырт дамып келеді. Жаңа ғасырдың басында оның баланстағы үлесін 25
пайызға жеткізу көзделген.
Индустрияның өзегі металлургия, машина жасау және химия өнеркәсібі
болып табылады.
Қара металлургияның географиялық көрінісі бертінге дейін біршама
қарапайым болып келеді. Ол түгелдей дерлік кокстелетін көмір (Аппалач) мен
темір рудасының (Ұлы көлдер өңірі) орналасуына қарай шоғырланды. Мұнда
саланың Чикаго, Гэри, Клинленд, Питтсбург секілді орталықтары пайда болды.
Алайда импорттық шикізатқа (Канада мен Латын Америкасынан) ойысуға орай
қара металлургия Атлантика жағалауына қарай жылжиды (Балтимор, Филадельфия,
т.б.).
Түсті металлургия кәсіпорындарының көпшілігі тиісті рудалар өндірілетін
жерлерге, ал энергияны кқп жұмсайтындары Колумбия және Теннеси өзендерінің
энергетикалық кешендеріне жақын шоғырланған.
Жапония мен Батыс Еуропа елдері машина жасау бұйымдарының дүниежүзілік
нарығында АҚШ-ты біршама ығыстырғанына қарамастан, машина жасау саласының
даму деңгейі өте биік. Мысалы, авиация өнеркәсібі өнімінің экспортында АҚШ-
тың үлесі 60%, газ турбиналары жөнінен 65% пайыз болып отыр. Ел электрон
жабдықтардың, медициналық техниканың көптеген түрлерін өндіру жөнінде
жетекші орындарда. Шығаратын өнім түрлерінің сан алуан көптігі жөнінен АҚШ-
пен теңесетін ел жоқ.
АҚШ өнеркәсібінің ұлттық саласы – автомобиль жасау. Нақ осында
өнеркәсіпті Солтүстік жерінде XIX-XX ғасырлар межесінде Форд дүние жүзінде
тұңғыш рет автомобильдерді көптеп шығаруда ұйымдастырды. Бұл орайда ол
қыруар қолайлы факторларды пайдаланды (қара металлургияның дамығандығы,
өнім өткізетін сыйымды нарық, жақсы қатынас жолдары және т.б.). АҚШ
автомобиль жасау саласының астанасы – Детройтта аса ірі автомобиль
концерндері Дженерал-моторстың, Форд-моторстың көпоеген зауыттары мен
штаб-пәтерлері орналасқан.
Ең жаға машина жасау салалары ғылыми-зерттеу және конструкторлық
жұмыстар орталықтарына, білікті еңбек пен тұтынушыға бағдар ұстайды.
Атлантика жағалауы, Көлдер бойы және Калифорния мегаполистері осындай
шарттарға сай келеді. Калифорния мегаполисі ұшақ және ракета жасау жөнінде
елде бірінші орын алады.
Ауыл шаруашылығы бастауыш негізі капиталистік ферма болып табылатын
сала; бұл саланың ерекшелігі капиталистік қатынастар әбден кемелденген,
анық тауарлы сипатта, еңбек өндіргіштігі мен техникалық жарақталуы жағынан
деңгейі биік, алуан түрлі өнімді өте көп мөлшерде шығарады. Азық-түліктік
және малға берілетін астық, бұршақ, мақта түсімі, ет және басқа да бірқатар
өнімдер шығару жөнінен АҚШ капиталистік елдердің арасында бірінші орын
алады, ол шетелдерге азық-түлікті ең көп экспорттайтын елдердің бірі.
Ауыл шаруашылығы өнімдерінде мал шаурашылығының өнімдері көрінеу басым
(шамамен жалпы құнының үштен екісі), дегенмен егіншілік пен мал
шаруашылығының ара салмағы әр штатта әр түрлі.
Әр түлікті мал шаруашылығы барлық жерде дамыған. Елдің көптеген
аудандарында қуатты, техникалық жағынан жақсы жарақталған агроөнеркәсіптік
кешендер қалыптасқан.
Егіншілік тауарлы дақылдарға (жеміс, көкөніс, шитті мақта, темекі және
т.б.) бағытталған бірқатар оңтүстік штаттарда ол да мал шаруашылығынан гөрі
тауарлы өнімді көп береді. Елдің шығыс, неғұрлым ылғалды бөлігінде жер
қорында егістік алқаптар мен орман-тоғай, ал құрғақшылық Батыста жайылымдар
басым. Егістік жерлердің үлесі прериялар өңірінде, АҚШ-тың орталық
бөлігінің Ішкі жазықтарында айрықша басым, мұнда егістіктер (әсіресе Айова
штатында) 90 пайызға дейін жетеді. Ал Батыста, әсіресе таулы штаттарда кей
өңірлерде фермер жерлерінің 90 пайызына дейіні жайылым болып келеді.
АҚШ-тағы басты дәнді дақылдар – жүгері мен бидай; сондай-ақ күріш,
күтім талғамайтын сорго және т.б. өсіріледі. Бидай жер-жердің бәрінде
өсіріледі, дегенмен негізгі аудан – Канадамен шекарадан басталып Ұлы
жазықтар бойымен Техастың орталық бөлігіне дейін созылып жатқан бидай
белдеуі. Жүгері мал азығы үшін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.