Иран елі - Иман елі

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Ең ірі калалары

Тегеран- 1788жылы бастап астанасы. Тегеран кала ретінде 12гасырдан бастап таныла бастады. Қаладан далавент шыңы жаксы көрінеді. Орталығында ірі - ірі құрылыстар, оқу орындары, ірі фирмалар орналаскан. Тегеранда 1\3 болігі онеркәсіп өндірісін өндіреді. Ең белгілі тарихи ескерткіші - Голестан сарайы. (18-19ғғ)

Мешхед- текстиль және тамақ өнеркәсібің орталығы. Бұл кала мұсылман дінінің шиит тармағын ұстанатындардың орталығы. Мешхедта атақты персия поэтіы А. Фирдаусидің зираты бар.

Исфахан - (астанасы 11-13ғғ, 16-18гг) Загрос тауының сібір шыңысында орналасқан. Қаланы Заянда Руд өзені қиып өтеді. Қара металургияның, текстильдің, тамақтың, цементтің ірі орталығы. Қланың орталық бөлігінде орта ғасырлық қала құрылыс үлгісі ретінде атақты ансамбль Мейдане - шах алаңы (шах алаңы) мен Али Напу (15-17ғғ) және де көптеген мешіт медресе, көркем көпірлері сақталған.

Шираз -7 ғасырда негізі қаланған Парсы мемлекетінің орталық провинциясы. Бұл қалада азық түлік өнімдері, мұнай өнеркәсібі жұмыс істейді. Кілем өнеркәсібі дамыған. Атақты ақын Саади (1220-1229) және Хафизалардың(1325-1389жж) отаны. Қала әдемі гүлдеге және парктерге толы. Шах- Чераг(13-19ғғ) мавзолейі, Соборный Ноу(13-19ғғ), Ваниль (18ғ) мешіттері бар.

Кум- ірі религияның орталығы. Жылына 1 млн. Адам ислам дінінің шиит тармағын қабылдайды. Кум шахтардың жерленетін қаласы болған және де оладың отбасыларының, ірі саудагерлердің жерленеті каласы болған.

Хамдан қаласының жанында Бехистун жарында көне парсы элам және вавилон тілінде жазылған текст бар. Онда 1 Дарии сөздері жазылған. Текст 19ғ оқылды.

Мемлекеттік құрылымы

Иран- теоракториялык Республика. Конституциясы 1979 жылы қабылданңан. 1989 жылы оңан өзгерістер енгізілді.

Администраторлық қатынасында мемлекет 28 провинцияға бөлінген. Олар 282 шахрестанңа, 742 бахшаңабөлінеді. Провинциялары ( останалары ) - Шыңыс Азербайжан( астанасы Тербиз ), Батыс Азербайжан(Урмиие) Ардебиль ( Ардебиль ), Исфахан (исфахан) , Элам (элам), Бушехр (Бушехр ), Тегеран

(Тегеран) , Шашаршахал және Бахтиярия(Шахрекорд), Хорасан Мешхед ), Хузестан ( Ахваз ), Зенджанд ( Зенджанд ) , Семнан (семнан) Систан және Белуджистан (Захедан) , Фарс (Шираз), Казвин (Казвин) Кум(Кум), Курдистан ( Сенендедж) Керман (Керман), Керманшах (Керманшах) Кухгилуйе және Боерахмад (Ясудж), Голестан (Горган), Гимян (Решт), Лурестан (Хорамабад), Мазандеран (Сари), Орталық (Арак), Хормозган (Бендер Аббас), Хамадан (Хамадан), Иезд (Иезд) .

Мемлекетте 724 қала бар. 5 қалда халық саны 1 млн. асады .

Конституциясы бойынша Иран Ислам Респуликасының басшысы Ислам Революциясының лидері- Рахбар. Ол үлкен құқықтармен міндеттерге ие. Мемлекеттің саясаты және қарулы күштерге билік етеді. Рахбар НС-тің жарты мүшелерін, қарулы күштердің басшысын, мемлекеттік телерадио компаныяның басқарушыларын тағайындайды. Рахбар жоғарғы сот басқарушысын және президент сайлауына келісімін беретін өкіл. Егер оны барлық халық сайласа.

Жоғарғы заң шығарушы орган - бір палаталы парламент - Меджилис деп аталады. Меджилиске соңғы сайлау 2004ж№ болды. Меджилистің құрамында -реформаторлар - 222орын, Консерваторлар - 55, тәуелсіздер - 13 орын алады. Конституция бойынша 4 орын конфиссионалдық адамдарға беріледі.

НС (бақылаушы кеңес) - 12 мүшеден тұрады. Олар 6 жылда 1 рет сайланады. Бірақ 3жыл сайын тексеріліп тұрады. Меджилис қабылдаған заңдардың барлығы НС қарағаннан кейін барып өз күшіне енеді. НС пен Меджилистің ортасындағ қайшылықты мемлекет Рахбары шешіп отырады.

Орындаушы биліктің басында - Президент тұрады.

Мемлекетті басқарады және рахбардан кейін тұрады. Ол мемлекет басшысы ретінде Иранды шет елдерге таныстырушы. 4 жылға сайланады.

Ислам Революциясының лидері (рахбар) 1989жылы маусымда Хомейнидің олімінен кейінаятолла Али Хаменей сайланды. Үкімет басшысы және президент Махмуд Ахмадинежат. Меджилис предсидателі Ходжат әл Эслам Мехди Карруби. Ансамбль басшысы- аятолла Али Акбар Рфсанджани. Сайлауға әйелдер мен ерлер тең құқылы. Сайлауға 16 жастан бастап құқылы. Сайлау меджилисті және президентті ашық жіне жасырын түрде өтеді. Меджилистағы орындар провинциялардағы халықтың санына байланысты болды. Көптеген орындарды Тегеран 37, Батыс Әзербайжан 24, Исфаханға18 орын берілген. Президент 2рет қана сайлана алады.

Эксперт кеңесі 86 мүшеден тұрады. Олар 8 жылға сайланады және ашық дауыспен сайланады. 1979жығы конституция бойынша омірлік рахбар болып Хомейнисайланды.

Провинциялардың басында остандарлар (генерал-губернатор) тұрады. Оны ішкі істер министірі сайлайды. Иран БҰҰ на 1945жылдан бастап мүше. 1969жылы ОПЕК тің құрамына кірді, ЮНЕСКО ға 1944 жылда енді.

(2)

Дініне келетін болсақ мемлекеттік діні - ислам дінінің шиит тамағы. Иранның 95 проценті осы дінді ұстанса, суннит тармағын 4 проценті ұстанады, қалқандары заростризм, иудей, бехаилер.

289 бет

Мәдениеті мен ғылымына келетін болсақ, барлығы орта білімді міндетті турде игереді. 1980жылғы революцияға байланысты көптеген университеттер жабылып қалған. 1983жылдан бастап қайтадан ашыла бастаған. 150 ден аса жоғарғы оқу орны бар. Қазіргі таңда 38 университет жұмыс істейді. Оның 15 Тегеранда. Ең үлкен университеті Тегеран университетеі. Онда 1, 5 млн адам оқиды. (2002)

1979 жылы классикалық музыкаға, театрға, балетке, коптеген киноларға Фирдоусидің «Шах-намесіне» де тиым салынған.

1990 жылы бұлардың барлығы да әлсірей бастады. Сөйтіп иранның өзінің кинолары шыға бастады.

(2) 284 бет

Экономикасы. Ел экономикасының мұнай және мұнай мен газ өнеркісіптері. Мұнай өңдеу экспорттың 80% құрайды. Онда қара және түсті металургия да шығарылады. Иран ауыл шаруашылық ел. Ауыл шаруашылық елдің экономикасының 40% құрайды. Онда мақта қызыл қылша, табак, жем, с- жидек, орех өсіріледі. Басты порттары: Абадан, Бендер Аббас- ол Персия шығанағында . Энзели, Ноушехр- каспии теңізінде.

288 бет.

Ұлтық байлықтың 2003ж 1жылда- S478, 2млд. Ауыл шаруашылығы- 12, 5 %, өнеркәсіп - 41, 2 %, қызмет көрсету секторы- 46, 2 % құрайды. Экспорт көлемі 2003жылы- $ 29, 88 млд. Оның 80 % мұнай, импорт $25, 26 млд.

(7)

Экономиканың басқа салалары да дамыған. Соңғы жылдар да туризм дамып жатыр. Тұрғындар үшін бидай, күріш, қант, өсімдік майы т. б сырттан әкелінеді. Елдегі басты проблеманың бірі - жұмыссыздық. Мұнайдан басқа экспортқа кейбір өнеркәсіп тауарлары, ауыл шаруашылығының өнімдері кілем т. б шығарылады. Шеттен машина, құрал -жабдықтар, кейбір өнеркәсіп шикі заттары әкелінеді. Негізгі сауда серіктестіктері- Германия, Жапония, Ұлыбритания, Италия, араб елдері, Туркия, Казақстан. Қазақстанмен дипломатиялық байланыс 1992 жылдан бастап орнаған.

(2)

Қазақстан Республикасының президенті Н. Ә Назарбаев 2000ж Иранға жасаған сапары кезінде екі жақты көптеген мәселелер бойынша уағдаластыққа қол жеткізілген болатын. Кездесу барысында Қазақстанмен Иран өздерінің экономикалық мүмкіндіктері шеңберінде 3ші бір мемлекеттің қатысуынсыз ақ, бір-бірінің қажеттілігін қамтамасыз ете алатынын. Екі халықтың тарихи мәдени байланыстарда рухани үндестіктің негізі бары қуатталған еді. Иранның алдынғы президенті М. Хотами Иранның абырой бкделін арттыру үшін ол Алматыға Италияға, Францияға, Ресейге ресми сапарлармен барып, түрлі келісімдер жасады. Келісілген қағидаластыққа сәйкес Иранға шетелдік инвестицияның келуіне мүмкіндіктер жасады. ( 9)

Иран - 7 мың жылдан астам бай тарихы бар әлемдегі ең көне мемлекеттердің бірі. Азияның оңтүстік шығысында орналасқан бұл елде 70 мил. астам халық тұрады. Иран мәдениет ғылым, және денсаулық сақтау салаларында үлкен жетістіктерге қол жеткізді. 20ғ екінші жартысында Иран басынан дүбірлі оқиғаларды кешірді. Иран Ислам Республикасы болып 1797ж 11ақпанда жарияланды. Бүгінгі таңда Иран әлемнің көптеген елдерімен дипломатиялық қарым қатынас орнатқан мемлекет. Тәуелсіздік алғалы бері Иран халқы 2есеге көбейді, қалалары көркейді, электр қуатына деген сұаныс артып отыр. Иран өзіне ядролық бағдалама мәселесі бойынша халық аралық қысымның артып келе жатқанын сезіп отыр. Иранның ядролық бағдарламасы бейбі мақсатты көздейді. Батыс елдері Иранның әлемдік ядролық технологияға қол жеткізгеніне емес, Ислам республикасының жақында әлемге алып державаға айналатынына алаңдайды. Иран аймақтағы ядролық елге айналуды мақсат етпейді, керісінше экономикасымен технологиясы жағынан озық мемлекет болғысы келеді. Иран тәуелсіздік алғалы бері елде сегіз рет президент сайлауы болды. Қазіргі президенті Махмуд Ахмадинежат. Бірақ Иранда «бірінші нөмірлі» адам президент емес діни лидер - Ұлы Аятолла. Иранның қазіргі аятолласы - Әли Хаменей. Ол ел билігінде 17 жыл қызмет етеді. Ал президенттің билікке келгеніне 2ақ жыл.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.