Қазақтың жаңашыл педагогтары
I. Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
а. Жаңашылдық педагогикалық жүйенің мәні, оның
қажеттілігі.
ә. Қазақтың жаңашыл педагогтары және олардың
ой−пікірлері мен тәжірибелері
б. Қазіргі жаңашыл педагогикалық технологияларды
қолдану және оның объективті қажеттілігі.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
II.Негізгі бөлім.
а. Жаңашылдық педагогикалық жүйенің мәні, оның
қажеттілігі.
ә. Қазақтың жаңашыл педагогтары және олардың
ой−пікірлері мен тәжірибелері
б. Қазіргі жаңашыл педагогикалық технологияларды
қолдану және оның объективті қажеттілігі.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазіргі заман мұғалімі қоғамдық дамудың деңгейінен көрінетін, оның әлеуметтік парызына жауап беруді көздейтін, жаңалыққа сергек өз ісіне гуманистік сезіммен қарайтын, педагогикалық күрделі құбылыстардың барысын идеялық адамгершілік тұрғыдан шеше алатын, жаңаша ойлау дағдысын меңгерген, балалардың талапкерлігі мен қабілетін , өздігінен еркін дамуын ұйымдастыра алатын және ата−аналармен, ұжыммен педагогикалық ынтымақтастық орнатуға бейімділігі бар, шығармашылық еңбек ететін маман болуы керек.Жаңашыл ұстаздардың іс − тәжірибесіндегі бәріне ортақ табыс кілті болған жағдайлар: мұғалім − зерттеуші , озық тәжірибені үйренуші өз еңбегінің нәтижесіне талдау жасаушы, тәжірибесін жинақтаушы болғандығында.
Сонымен қатар, жаңашыл мұғалімдерге тән нәрсе олардың жекелеген әдістемелік әдіс−тәсілдермен эксперимент жасауы емес, қайта олардың толық және жеткілікті түрде,бірізділікпен, белгілі бір әдістемелік жүйемен жұмыс жүргізуінде.Олардың іс−тәжірибесі жетік психологиялық−педагогикалық ғылымның озат практикалық тәжірибе мен теориялық ой ықпалының өзара бірін−бірі толықтырып, байытып отыруының жарқын көрінісі
Өзіндік педагогикалық идея және ұстаздық шеберлік өз−өзінен тумайды.Ондаған жылдар ішінде еңбектің, тәжірибенің , жүргізілген жұмыстың, педагогикалық байқаудың, тәжірибенің , теориялық білімнің нәтижесінде айқындалады.Әр мұғалімнің педагогикалық процестің заңдылығына сүйене отырып, өзіндік жеке шығармашылық даралаған тәжірибесі жинақталады.
Сонымен қатар, жаңашыл мұғалімдерге тән нәрсе олардың жекелеген әдістемелік әдіс−тәсілдермен эксперимент жасауы емес, қайта олардың толық және жеткілікті түрде,бірізділікпен, белгілі бір әдістемелік жүйемен жұмыс жүргізуінде.Олардың іс−тәжірибесі жетік психологиялық−педагогикалық ғылымның озат практикалық тәжірибе мен теориялық ой ықпалының өзара бірін−бірі толықтырып, байытып отыруының жарқын көрінісі
Өзіндік педагогикалық идея және ұстаздық шеберлік өз−өзінен тумайды.Ондаған жылдар ішінде еңбектің, тәжірибенің , жүргізілген жұмыстың, педагогикалық байқаудың, тәжірибенің , теориялық білімнің нәтижесінде айқындалады.Әр мұғалімнің педагогикалық процестің заңдылығына сүйене отырып, өзіндік жеке шығармашылық даралаған тәжірибесі жинақталады.
1. Ж.Б.Қоянбаев,Р.М.Қоянбаев « Педагогика »
2.К.Бержанов,С.Мусин « Педагогика тарихы »
3.Қазақстан мектебі.
4.Бастауыш білім беру
5.Ж.Әбиев,С.Бабаев,А.Құдиярова « Педагогика тарихы »
6.М.Жұмабаев « Педагогика »
7.Ж.Әбиев « Педагогика »
8.Б.Ниетжан « Педагогика»
2.К.Бержанов,С.Мусин « Педагогика тарихы »
3.Қазақстан мектебі.
4.Бастауыш білім беру
5.Ж.Әбиев,С.Бабаев,А.Құдиярова « Педагогика тарихы »
6.М.Жұмабаев « Педагогика »
7.Ж.Әбиев « Педагогика »
8.Б.Ниетжан « Педагогика»
Тақырыбы: Қазақтың жаңашыл педагогтары
Жоспары
I. Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
а. Жаңашылдық педагогикалық жүйенің мәні, оның
қажеттілігі.
ә. Қазақтың жаңашыл педагогтары және олардың
ой−пікірлері мен тәжірибелері
б. Қазіргі жаңашыл педагогикалық технологияларды
қолдану және оның объективті қажеттілігі.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазіргі заман мұғалімі қоғамдық дамудың деңгейінен көрінетін, оның
әлеуметтік парызына жауап беруді көздейтін, жаңалыққа сергек өз ісіне
гуманистік сезіммен қарайтын, педагогикалық күрделі құбылыстардың барысын
идеялық адамгершілік тұрғыдан шеше алатын, жаңаша ойлау дағдысын меңгерген,
балалардың талапкерлігі мен қабілетін , өздігінен еркін дамуын ұйымдастыра
алатын және ата−аналармен, ұжыммен педагогикалық ынтымақтастық орнатуға
бейімділігі бар, шығармашылық еңбек ететін маман болуы керек.Жаңашыл
ұстаздардың іс − тәжірибесіндегі бәріне ортақ табыс кілті болған жағдайлар:
мұғалім − зерттеуші , озық тәжірибені үйренуші өз еңбегінің нәтижесіне
талдау жасаушы, тәжірибесін жинақтаушы болғандығында.
Сонымен қатар, жаңашыл мұғалімдерге тән нәрсе олардың жекелеген
әдістемелік әдіс−тәсілдермен эксперимент жасауы емес, қайта олардың толық
және жеткілікті түрде,бірізділікпен, белгілі бір әдістемелік жүйемен жұмыс
жүргізуінде.Олардың іс−тәжірибесі жетік психологиялық−педагогикалық
ғылымның озат практикалық тәжірибе мен теориялық ой ықпалының өзара
бірін−бірі толықтырып, байытып отыруының жарқын көрінісі
Өзіндік педагогикалық идея және ұстаздық шеберлік өз−өзінен
тумайды.Ондаған жылдар ішінде еңбектің, тәжірибенің , жүргізілген жұмыстың,
педагогикалық байқаудың, тәжірибенің , теориялық білімнің нәтижесінде
айқындалады.Әр мұғалімнің педагогикалық процестің заңдылығына сүйене
отырып, өзіндік жеке шығармашылық даралаған тәжірибесі жинақталады.
Шығармашылық жолда еңбек ететін барлық мұғалімдерге ортақ педагогикалық
идеялар мыналар:
• ынтымақтастық педагогиканы жүзеге асыру идеясы;
• әрбір жеке оқушының ішкі жан дүниесін білу арқылы тығыз қарым−қатынаста
болу идеясы;
• тұтас педагогикалық процесті гуманиталандыру, демократияландыру идеясы;
• қиын әрі күрделі мақсаттарды алдын−ала білу идеясы;
• тірек сигналдар арқылы оқушыларды шығармашылық ізденіске үйрету идеясы;
• оқушылардың білім алуында және оны бағалауда еріктілік принциптерін
жүзеге асыру идеясы;
• оқу материалын өту барысында бағдарламадан тыс озып отыру идеясы;
• ірі блоктар идеясы;
• оқушыларды өздерінің білімдеріне, жұмыстарына талдау жасауға және бағалай
білуге үйрету идеясы;
• сынып оқушыларының интеллектуалдық дәрежесін жетілдіру идеясы;
• ұжымдық шығармашылық іс−әрекетті ұйымдастыру;
• шығармашылық өнімді еңбекті ұйымдастыру идеясы;
• әр жастағы балалар ұжымдық бір-бірімен ынтымақтастығы және өзін-өзі
басқару идеясы;
• мұғалімдер ұжыммен, ата-аналармен және бүкіл жұртшылықпен ынтымақта болу
идеясы;
• баланың жалпы жетілуіне, білім алу қабілетіне сеніммен қарау, оқу еңбегі
бала үшін азап болмай қуанышты , көңілді ерікті дәрежеге жеткізу идеясы;
• қазіргі уақыттың әлеуметтік парызын орындауда мектеп пен қоғамның тығыз
байланысын жүзеге асыру идеясы;
Жаңашылдық педагогикалық жүйенің мәні, оның
қажеттілігі.
Бүгінгі таңда білім берудің ұлттық жүйесі өте маңызды, қарқынды
өзгерістердің сатысында тұр.Қазіргі кезде қоғам дарынды , қабілетті
адамдарды қажет етеді.Сондықтан да қазіргі уақытта мамандық атаулының
барлығы дерлік бейімділікті,ептілікті, ерекше ой қызметін ғана емес,мектеп
ұжымынан үлкен жауапкершілікті, қызу белсенділікті талап етеді.
Үздіксіз жаңалық енгізу мекемелерінің, соның ішінде жалпы білім
беретін мектеп жұмысының дамуының ең басты факторы болып отыр.Инновацияның
мәні неде және оның қажеттілігі қандай себептермен түсіндіріледі?
Бірінші кезекте инновацияның өмірге енуі мектептің өзінің жұмыс
істеуіне себепші болатын ішкі жағдайларға байланысты.
Білім беру мекемесінің алға қойған мақсатына жету үшін басқаруға ықпал
жасайтын және өзінің басқарушы ішкі жүйесі біртұтас жүйе болғандықтан,
инновацияға үнемі орын табылады.Ал жаңа өзгеріс нәтижесінде білім беру
мекемелері үздіксіз өзгеретін және дамитын жаңа қайшылықтардың көздері
болады.Сонымен қатар басқарудағы маңызды орын үнемі қозғалыс пен дамуда
болатын педагогикалық және балалар ұжымының қажеттілігіне беріледі.
Инновацияның қажеттілігі сыртқы себептермен де анықталады,ол мынадай
бірқатар себептерге байланысты:адамдардың мұқтаждылығын қамтамасыз ету
қажеттілігі, мектеп оқушыларының білімге, дағдыға, шеберлікке деген
ұмтылысы, жоғары сапалы білім алудағы жеке тұлғаның дамуы.Демек, жаңалықтың
ену қажеттілігі
білім алуға деген конъюктураның мұқтаждығынан пайда болады.Ол сұраныс пен
ұсыныс арасындағы қатынаспен, жалпы білім беруге дайындық деңгейімен,
педагогика қызметкерлерінің кадрлық және басқа да факторлармен анықталады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында
Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық
құндылықтар , ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды
қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті
жағдайлар жасау;...оқытудың жаңа технологияларын енгізу , білім беруді
ақпараттандыру , халықаралық ғаламдық , коммуникациялық желілерге шығу
делінген.Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдарының, әр мұғалімнің
күнделікті ізденісі арқылы барлық жаңалықтар мен қайта құру , өзгерістерге
батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге , жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі
туындайды.Сондықтан да әр мұғалім өз іс-әрекетінде қажетті өзгерістерді ,
әртүрлі тәжірибелер жөніндегі мағлұматтарды , жаңа әдіс-тәсілдерді дер
кезінде қабылдап, дұрыс пайдалана білуі керек.Еліміздің экономикалық, саяси-
мәдени дамуына үлес қосатын,әлеуметтік өркениетке көтерілген, парасатты,
денсаулығы мықты ажаматын тәрбиелеу – ұстаздар қауымының бүгінгі таңдағы
мерейлі міндеті.
Жас ұрпаққа білім-тәрбие бала жанының бағбаны – мұғалімдер қандай
болуы керек және олардың еңбегі қалай өлшенуі қажет дегенді ой елегінен
өткізіп көрейік.
Біріншіден, мұғалімнің ары таза, адал, әдепті, инабатты, сыпайы,
парасатты, байсалды,ұстамды, танымды, төзімді, кешірімді, болуы ләзім.
Екіншіден, мұғалімнің ой-өріс кең,жан-жақты білімді,өз мамандығына,
сай,оны сүйетін, өз ойын оқушы-шәкірттеріне анық,тұжырымды,дәл айтып,
түсіндіре білуі шарт.
Үшіншіден,мұғалім өз оқушыларына беделді,ұжым арасында сыйлы болуы
тиіс.Әрдайым оқушылармен әдептілік қарым-қатынаста болғаны жөн.
Төртіншеден,мұғалім теорияны өмірмен байланыстырып, ғылым мен
тәжірибені әрдайым өзі беретін күнделікті сабағына кеңінен пайдалануы
қажет.
Бесіншіден,мұғалім үнемі өз бетімен оқып, педагогика,әдістеме,
жаңалықтарымен танысып,өзінің ой-өрісі кеңейіп,білімін, толықтырып отыру
қажет. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін
меңгеруі – маңызды мәселелерінің бірі.
Технологияны, ұйымдастыруды үнемі жаңғырту жағдайында ұстап тұрып
қана мектеп өз бағытын нығайта алады.Сондықтан да мектеп басшылары үнемі
өзгерістердің болып тұруы бірден-бір дұрыс факт екенін мойындаулары
қажет.Жаңалық енгізу кез келген білім беру мекемесінің дамуы мен жоғары
жетістікке жетуінің негізгі факторы болып табылады.
Бүгінгі таңда білім беру қызметін көрсетуде бәсеке күшейіп
отыр,тұтынушылардың дайындық деңгейіне деген талаптары өсуде.Осындай
кезеңде өз өмірін сақтап қалуы үшін мектеп үздіксіз өд қызметін жақсартуға
және қайта құруға , оқу – тәрбие үрдісін жетілдіруге мәжбүр.
Білім беру қоғамдық әрекет ретінде қоғамда өзгеріс ізін
қалдырады.Білім беру жүйесінің даму деңгейі қоғамдық дамудың белгілі
дәрежесінің нәтижесі немесе салдары деп атауға болады.Дегенмен, кері
байланыс бар.Білім беру жүйесінің өзі қоғам мен оның дамуына ықпал етеді.Ол
қоғамдық дамытуды тездетуі немесе тежеуі мүмкін.Осы тұрғысынан қарайтын
болсақ,білім берудегі бетбұрыс қоғамның болашақ дамуының тек қана салдары
болып қоймай, қажетті шарттары да болып табылады.
Мамандардың көрсетулері бойынша, экономика мен ғылым саласындағы
барлық ірі жаңалық енгізулер АҚШ− тың еншісіне тиіп тұр.
Мектептегі жаңарту бастамасы педагогикалық ұжымның өз үлесіне
тиеді.Әр мектепте оқу − тәрбие үрдісі бойынша мамандар болуы тиіс, олардың
негізгі міндеттеріне мұғалімдерге басшылық жасау және педагогикалық
жаңалықты бақылап отыру,сонымен қатар барлық оқу пәндері бойынша
әдістемелік жүйенің өзіне тән мерзімдік тексерісін өткізу кіргізеді.
Американдық зерттеуші С.Погровтың пайымдау ы бойынша, педагогикалық
қайта құрушылықтың тарихы − бұл үздіксіз сәтсіздік нәтижелерін тәжірибеде
бекіту.
Т.Диак және басқа да зерттеушілер педагогикалық инновацияның әдетте
өмірінің қысқа болатынына көңіл аударады.Инновациямен бірге өмір сүріп келе
жатқан
нәрсе, ол − жалғыз−ақ бақылауға оңай көнетін немесе қолданыстың жаңа
саласын құрайтын құбылыс.
Инновациялық үрдісті жүйенің бір жағдайдан екінші жағдайға көшуі және
жаңалықты енгізу үрдісіне басшылық жасау мәселелерінің маңыздылығы
Н.Горбунова, М.Кларин,
А.В.Лоренсов,М.Поташник,П.Пидкасист ый,Л.Романова,В.Загвязинский,А.Найн ,Т.Шам
ова,О.Хомерики,Н.Юсуфбекова және т.б зерттеулерінде қарастырылған.Осыларға
сүйене келе, ғылыми−педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып
табылған оқыту үрдісінің нәтижесін көрсететін тәсілдері мен түрлерін көбіне
жаңашылдық не инновациялық деп атайды.
Инновация ұғымын анықтайтын нақтылы анықтама әлі де
жасалмаған.Біз өз зерттеу жұмысымызда Ш.Таубаева мен К.Құдайбергенова
берген анықтамаға сүйенгенді жөн көрдік, яғни инновация − бұл нақты
қойылған мақсатқа ойға алынған жаңа нәтиже.Демек,мақсат пен нәтиже −
жаңалыққа бет бұрудың кілті.
Инновациялық үрдістің негізі − жаңалықтарды қалыптастыру, қолдану,
жүзеге асырудың тұтастық қызметі.Кез келген жаңа әдіс жекелік, сондай−ақ
уақытша жоспарға жатады.Яғни, бір мұғалім үшін табылған жаңа әдіс, жаңалық
басқа мұғалім үшін өтілген материал тәрізді.XVII ғасырда Я.А.Коменскийдің
жасаған сабақ жүйесі,А.Макаренко және В.Сухомлинскийдің іс−тәжірибелері,
сондай−ақ В.Шаталовтың қолданған тірек−конспектілері, С.Лысенкованың оза
отырып оқыту әдістері, ой−идеялары қазірде қолдануға тиімді болып отыр.
Инновация мәселелерімен айналысып жүрген бірқатар ғалымдардың
еңбектерін, жазған анықтамаларын қарастырып, талдай келе біз бұл ұғымның
түп төркінін белгілі уақыт арасында жаңашыл идеяны қайта қарау, жаңалау деп
айтқанды жөн көрдік.
Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай жасайды.Кейінгі кезеңде
ғалымдар өз зерттеулерінде оқу−тәрбие ісіне жаңалықтарды енгізіп,тарату
мәселесін қарастырады.Н.Апатова, М.Поташник,В.Ляудис, т.б. ғалымдар
мұғалімнің жаңалыққа қабілеттіліне ерекше көңіл бөледі.Авторлардың көбі
педагогикалық инновацияның негізгі міндеті − енгізіліп отырған
жаңалықтарды топтау, жіктеу
деп санайды.Ол үшін ең бастысы − мектеп жұмысын дамытудың аймағын қарастыру
керек дейді.Енгізіліп отырған жаңа әдістеменің ерекше жағын көре білу,
түсіне білу және оның басқа әдістемелермен қандай байланыста екенін білу
керек.Сонымен мұғалімнің инновациялық әрекетке көшуі бірден−бір көкейтесті
мәселе деп есептейміз.Білімнің ағартушылық жүйесінде нысанның динамикалық
үрдісі мұғаліммен шығармашылықты, инновациялық әрекетті талап етеді.Мұндай
талап мұғалімнің дәстүрлі деңгейі, қазіргі мектеп, қоғам қажет ететін
шығармашыл,жаңашыл мұғалім арасында қарама−қарсы туындатады.
Әдеттегідей барлық сәтсіздіктің себептерін бәрінен бұрын
табиғаттарыннан кертартпа және селсоқ, жалқау,ұқыпсыз және қиялдау қабілеті
төмен мұғалімдерден іздейді.Дегенмен, басқа саладағы жағдайда осыған ұқсас
Инновация және кәсіпкерлік деген кітабында П.Друкер негізгі шарттарды
анықтауға тырыса отырып, адам тәжірибесінің толық көрінісін суреттейді,оның
ішінде жаңа идеялар мен өмірдегі өзгерістер тамырын кең жайып кете
алмағанын көре білді.Олардың көпшілігі жай ғана қызықты идеялар түрінде
ғана қалып қоятын болған.Жаңа идеялардың тағдырына қатысты ол төмендегідей
қорытындыларға келді:
−идеялар айқын мақсатты көздеген және оларды жүзеге асыру мен тарату
тәсілдері қалыптасқан жағдайда ғана сәтті инновация бола алады;
− инновация жемісті болу үшін ол аз және өте нақты нәрседен басталуы қажет;
−ақпаратқа негізделген өзгерістің сәтті болуы екіталай, алынып отрған
ақпарат оңай жолмен келсе немесе арзанға түссе ғана өз жемісін береді.
Қазақтың жаңашыл педагогтары және олардың
ой−пікірлері мен тәжірибелері.
Қазіргі уақыттың алға қойып отырған білім беру мен тәрбие жұмысының
сапасын арттыру міндеттерін түбегейлі орындауға бетбұрыс жасап отырған
шығармашылық еңбек ететін жаңашыл мұғалімдер арамызда баршылық.Олар:
Амонашвили Шалва − профессор, психология ғылымдарының докторы, ССРО
Педагогикалық Ғылымдар Академиясының академигі, Я.С.Готошвили атындағы
педагогикалық ғылыми−зерттеу институтының директоры;
Шаталов Виктор − мұғалімдер білімін жетілдіру институтының қызметкері
, Донецк қаламындағы № 5 мектептің математика пәнінің мұғалімі;
Лысенкова Софья − РСФСР − дің еңбек сіңірген мұғалімі, Москва
қаласындағы №57 мектептің бастауыш сыныптарының оқытушысы;
Ильин Евгений − Ленинград қаласындағы №307 мектептің әдебиет пәнінің
мұғалімі;
Волков Игорь − РСФСР−дің еңбек сіңірген мұғалімі, педагогика
ғылымдарының қандидаты, Москва облысының №2 Реутова мектебінің сызу−сурет
пәндерінің мұғалімі
Республикамызда білім берудің бүкіл жүйесін қайта құруда басты тұлға
мұғалім−тәрбиеші екеніне жауаптылықпен қарап кәсіби шеберлігімен, белсенді
идеялық позициясымен өз талапкерлік ізденістерімен үлес қосқан жаңашыл
мұалімдер тобы еңбек етіп жүр.Олар:Құмаш Нұрғалиев, Рафиха Нұртазина,
Архимед Ысқақов, Елена Очкур, Құсиын Айтқалиев, Қанипа Бітібаева, Валентин
Бучин, Галина Мор, Шарипа Буркеева тағы басқалар.Жоғарыда аталған
қазақстандық жаңашыл педагогтардың кейбіреулерінің ұстаздық қызметтеріне
тоқталып өтейік.
Нұрғалиев Құмаш ( 1925-1988)
өмірбаяны және ұстаздық қызметі
Нұрғалиев Қ.Н 1925жылы қазан айының 29-жұлдызында Шығыс Қазақстан облысының
Марқакөл ауданында дүниеге келген.
Шыңғыстай мектебінің сегізінші класын бітіріп, еңбекке араласады.
19 жасында Ұлы Отан соғысы майданына аттанады. 1944жылы ауыр
жараланып, екі аяғы, бір қолынан айырылады.Москва госпиталында екі жыл
емделіп, он екі операциядан өткен.Сол госпитальда емделген жылдарында
сегізінші , тоғызыншы, оныншы сыныптар емтихандарын
экстерно тапсырып, орта білім туралы аттестат алады.Сонымен қатар
бухгалтерлік курсты сырттай оқып бітіреді.Ауылға оралған бойда бірінші
топтағы мүгедектігіне қарамастан, педагогтік еңбек жолын орыс тілі пәнінен
сабақ беруден бастайды.Қазақтың Абай атындағы педагогика институтының тарих
факультетін сырттай оқып бітіреді.Боран орта мектебінде отыз жылдан астам
уақыт үздіксіз директор қызметін атқарады.
Қ.Н.Нұрғалиевтың жауынгерлік ерлігі мен халыққа сіңірген жоғары үкімет
наградалары Әскери қызыл Ту, Ленин және Еңбек Қызыл Ту ордендерімен, бес
медальмен марапатталды.Құмаш Нқрғалиұлы 1948 жылдан СОКП мүшесі, ССРО
Халық мұғалімі және Қазақ ССР−нің еңбек сіңірген мұғалімі.
Қ.Н.Нұрғалиевтің негізгі идеялары мен педагогикалық тәжірибелері.
Боран мектебін білімдар әрі бала жүрегіне сезімтал ұстаздардың
ордасына айналдыру идеясы.Озық тәжірибенің лабораториясына жеткізу
идеясы.Үнемі жаңалыққа, жаңаруға ұмтылуды нысанаға алу;жаңалық үшін ғана
емес, жалпының игілігі үшін жасалуын ойлау идеясы.Мектепті толық
компьютерлендіру және спутник жүйеде қашықтан оқыту идеясы.
Жаңашыл ұстаздың жеке басына тән қасиеттері.Қ.Н.Нұрғалиевтің жеке
басының ерен ерлігі, ерік күшінің молдығы, қызметіне деген жауапкершілігі,
жұмысқа берілгендігі, турашылдығы, өз пәнін жақсы білумен қатар, әр ке
білімін көтеруге құлшынғыштығы, талап қойғыштығы, ұйымдастырушылық
қабілеті, жоғары идеялылығы, адамгершілік қасиеті, педагогтік
ізденімпаздығы, творчестволық еңбегі Боран мектебін еліміздің таңдаулы
мектептері қатарына қосуға жәрдем етті.
Соңғы жылдары мектепке Қ.Нұрғалиевтің есімі берілді.Қазір ол мектеп −
гимназия 800 жуық оқушысы бар.Мектеп жанындағы оқу−өндірістік комплексінде
9-10 кластағылар екі жыл ішінде шоферлік, тракторшылық, электрик
мамандықтарын алып шығады.Мектептің бүкіл оқу−тәрбие жұмысы техникалық
құралдарды қолдануға негізделген.Барлық қырық пән кабинеттерінің орталығы
Республикамызда тұңғыш рет осы мектепте жасалған.Теледидарлық
орталығы−телестудиясы бар.
Мектеп оқу жүйесінің жаңа концепциясына сәйкес білім мен еңбек
тәрбиесін ұштастыруда аса мол тәжірибе жинақтаған.Жыл сайын мектеп
бітірушілердің дені ұжым өндірісінде қалады.Мектептің еңбек қажетін
түгелдей оқушылардың өздеріне тапсырған.
Мектеп директоры Қ.Нұрғалиев: Мектепті алға бастыруды анық ойласақ,
істі кадрдан бастауымыз қажет.Саяси идеялық тәрбие беру деген келешектің
адамын қалыптастыру, еңбекке баулу, адамгершілікті дарыту−мұнын бәрі сегіз
қырлы, бір сырлы дейтін мұғалімдердің ғана қолдарынан келетінін үнемі
ескертіп отыруды жақсы ұстаз бен шәкірт арасында мәңгі үзілмес алтын желі
тартылады.Ол− мұғалімнің оқушыға сенуі ,оқушының мұғалімді сүюі , − деп
оқу − тәрбие процесінің гуманитарландыру идеясын қолдаған.
Заманымыздың ұлы ағартушларының еңбегінен нәр алған, халық ағарту
ісінің көрнекті қайраткері, елінің адал перзенті Қ.Нұрғалиевтің 40 жылдық
еңбегін бүгінгі ұрпаққа қалдырған педагогикалық ұстаздық мұрасы.
Р.Б.Нұртазинаның негізгі идеялары мен педагогикалық тәжірибелері.
Педагогтік еңбектің мәнін және ерекшелігін түсіну ,мамандықтың
адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру идеясы.
Мұғалімнің үнемі ізенуі, зерттеуші болуы.Педагогикалық ғылымның
жетістіктерін, заңдылықтарын, әдебиеттерін оқып үйрену, диалектикалық
ойлаумен қорытынды шығара білу идеясы.Мұғалім үшін табиғи байлық адамға
ізгілікті ықпал жасай білуді меңгеру идеясы.
Әр балаға бақыт сыйлау идеясы.Педагогикалық процесте пәнаралық
байланыс негізінде творчестволықпен оқыту оқыту идеясын жүзеге
асыру.Сабақта енжарлыққа жол бермеу идеясы.
Әрбір сабақты оқушы мен мұғалімнің рухани қатынасының қуаныш көзіне
айналдыру идеясы.Ол үшін сабақ қаншама қайталанса да, жаңалығы мен
мұғалімнің өзінде де ,оқушыны да таңдандыратындай болуы тиіс.
Мұғалім әр балаға қайталанбайтын жеке адам деп, сеніммен, мейіріммен
қараса, мектеп директоры да әр шәкіртіне әріптес ұстаздарына парасатты
қатынаста болу идеясы негізінде оқу−тәрбие процесін ұйымдастыру.
Тіл − барлық халық үшін ұлттық мәдениеттің ошағы болуын насихаттау
идеясын елімізде жүріп жатқан қайта құру жағдайында жүзеге асыру.
Адам білімді − ана тілінде алған жөн , − деген К.Д.Ушинскийдің
аталы өсиетін бүгінгі жас ұрпақ тәрбиесінде қолдану идеясы.
Абай,Шоқан, Ыбырайдың өз ана тілдерін жоғары бағалап оның мөлдір
бастауынан сусындап дүниежүзілік мәдениетке қол жеткізгенін үлгі ету
идеясы.
Міне, осылай, Рафиха Бекенқызы өзінің шығармашылық зертханасын
мектептің алдында тұрған идеялық−саяси, әлеуметтік талаптарына сай ғылыми
педагогикалық−психологиялық және методикалық негізінде құрды.Орыс тілін ұлт
мектептерінде оқытудың жинақталған тәжірибелеріне талдау жасады.Оқыту
процесінде оқушылардың таным белсенділігін арттыру,оларды өздігінен
іс−әрекет жасауға ынталандыру, орыс тілін еркін сөйлеуге, сауатты жазуға
үйрету мақсатында сабақтың оқу материалына байланысты дидактикалық құралдар
дайындау ұстаздың өзіндік шеберлігі еді.Әр класқа әр тақырып бойынша әдеби
ойындар, әңгімелер, кестелер, ертегілер, жұмбақтар, суреттер, кестелер,
таблицалар, техникалық оқу құралдары ұзақ ұстаздық еңбек жылдарында
жинақталды.Оқушылардың ғылыми танымын қалыптастыруда пәнаралық байланыс
принципін қолдана отырып біздің еліміздің ұлтаралық қатынасының идеялық
бірлігін көрсету жаңашыл ұстаз Рафиха Бекенқызының әр сабағының өзекті
міндеті болып саналады.
Рафиха Бекенқызы жас ұрпаққа тәрбие және білім беруді, оқушылар мен
мұғалімдер коллективі тиімді ұйымдастыруды ғылыми негізде құрды.Нұртазина
Р.Б балаға деген шынайы махаббат сезімін оқушылар мен мұғалімдер және
ата−аналар ұжымына сенім білдіруді, педагогикалық ынтымақтастық идеясын
өзінің ұзақ жылғы мектепті басқару тәжірибесінде басшылыққа алды.Осының
нәтижесінде мектепте өз мамандықтарын сүйетін, еңбекке жауапты қарайтын,
білікті іскер педагогикалық ұжым құрылды.Мектепте оқушылардың жан−жақты
жарасымды дамуына бағытталған, өзін−өзі басқару негізінде құрылған, кластан
тыс, мектептен тыс жұмыстардың мол тәжірибесі жинақталған.Мәселен,
Интернационалдық достық клубы
( КИД), ондаған жылдар бойы жұмыс істеп келе жатқан, республика және Одақ
көлемінде танымалы болған орыс тілі әдебиеті пәніне арналған Лира
клубымен оның журналы;педагогикалық консилиум елдерге арнайы шақыру
жолдамамен қарым−қатынас жасау жұмыстары.
Мектепте идеялық−адамгершілік тәрбие беруде, сабақ және сабақтан тыс
жұмыстар қоғамдық тақырыбы негізінде ұйымдастырылған.Нұртазина Р.Б өзінің
орыс тілі мен әдебиеті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспары
I. Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
а. Жаңашылдық педагогикалық жүйенің мәні, оның
қажеттілігі.
ә. Қазақтың жаңашыл педагогтары және олардың
ой−пікірлері мен тәжірибелері
б. Қазіргі жаңашыл педагогикалық технологияларды
қолдану және оның объективті қажеттілігі.
III.Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазіргі заман мұғалімі қоғамдық дамудың деңгейінен көрінетін, оның
әлеуметтік парызына жауап беруді көздейтін, жаңалыққа сергек өз ісіне
гуманистік сезіммен қарайтын, педагогикалық күрделі құбылыстардың барысын
идеялық адамгершілік тұрғыдан шеше алатын, жаңаша ойлау дағдысын меңгерген,
балалардың талапкерлігі мен қабілетін , өздігінен еркін дамуын ұйымдастыра
алатын және ата−аналармен, ұжыммен педагогикалық ынтымақтастық орнатуға
бейімділігі бар, шығармашылық еңбек ететін маман болуы керек.Жаңашыл
ұстаздардың іс − тәжірибесіндегі бәріне ортақ табыс кілті болған жағдайлар:
мұғалім − зерттеуші , озық тәжірибені үйренуші өз еңбегінің нәтижесіне
талдау жасаушы, тәжірибесін жинақтаушы болғандығында.
Сонымен қатар, жаңашыл мұғалімдерге тән нәрсе олардың жекелеген
әдістемелік әдіс−тәсілдермен эксперимент жасауы емес, қайта олардың толық
және жеткілікті түрде,бірізділікпен, белгілі бір әдістемелік жүйемен жұмыс
жүргізуінде.Олардың іс−тәжірибесі жетік психологиялық−педагогикалық
ғылымның озат практикалық тәжірибе мен теориялық ой ықпалының өзара
бірін−бірі толықтырып, байытып отыруының жарқын көрінісі
Өзіндік педагогикалық идея және ұстаздық шеберлік өз−өзінен
тумайды.Ондаған жылдар ішінде еңбектің, тәжірибенің , жүргізілген жұмыстың,
педагогикалық байқаудың, тәжірибенің , теориялық білімнің нәтижесінде
айқындалады.Әр мұғалімнің педагогикалық процестің заңдылығына сүйене
отырып, өзіндік жеке шығармашылық даралаған тәжірибесі жинақталады.
Шығармашылық жолда еңбек ететін барлық мұғалімдерге ортақ педагогикалық
идеялар мыналар:
• ынтымақтастық педагогиканы жүзеге асыру идеясы;
• әрбір жеке оқушының ішкі жан дүниесін білу арқылы тығыз қарым−қатынаста
болу идеясы;
• тұтас педагогикалық процесті гуманиталандыру, демократияландыру идеясы;
• қиын әрі күрделі мақсаттарды алдын−ала білу идеясы;
• тірек сигналдар арқылы оқушыларды шығармашылық ізденіске үйрету идеясы;
• оқушылардың білім алуында және оны бағалауда еріктілік принциптерін
жүзеге асыру идеясы;
• оқу материалын өту барысында бағдарламадан тыс озып отыру идеясы;
• ірі блоктар идеясы;
• оқушыларды өздерінің білімдеріне, жұмыстарына талдау жасауға және бағалай
білуге үйрету идеясы;
• сынып оқушыларының интеллектуалдық дәрежесін жетілдіру идеясы;
• ұжымдық шығармашылық іс−әрекетті ұйымдастыру;
• шығармашылық өнімді еңбекті ұйымдастыру идеясы;
• әр жастағы балалар ұжымдық бір-бірімен ынтымақтастығы және өзін-өзі
басқару идеясы;
• мұғалімдер ұжыммен, ата-аналармен және бүкіл жұртшылықпен ынтымақта болу
идеясы;
• баланың жалпы жетілуіне, білім алу қабілетіне сеніммен қарау, оқу еңбегі
бала үшін азап болмай қуанышты , көңілді ерікті дәрежеге жеткізу идеясы;
• қазіргі уақыттың әлеуметтік парызын орындауда мектеп пен қоғамның тығыз
байланысын жүзеге асыру идеясы;
Жаңашылдық педагогикалық жүйенің мәні, оның
қажеттілігі.
Бүгінгі таңда білім берудің ұлттық жүйесі өте маңызды, қарқынды
өзгерістердің сатысында тұр.Қазіргі кезде қоғам дарынды , қабілетті
адамдарды қажет етеді.Сондықтан да қазіргі уақытта мамандық атаулының
барлығы дерлік бейімділікті,ептілікті, ерекше ой қызметін ғана емес,мектеп
ұжымынан үлкен жауапкершілікті, қызу белсенділікті талап етеді.
Үздіксіз жаңалық енгізу мекемелерінің, соның ішінде жалпы білім
беретін мектеп жұмысының дамуының ең басты факторы болып отыр.Инновацияның
мәні неде және оның қажеттілігі қандай себептермен түсіндіріледі?
Бірінші кезекте инновацияның өмірге енуі мектептің өзінің жұмыс
істеуіне себепші болатын ішкі жағдайларға байланысты.
Білім беру мекемесінің алға қойған мақсатына жету үшін басқаруға ықпал
жасайтын және өзінің басқарушы ішкі жүйесі біртұтас жүйе болғандықтан,
инновацияға үнемі орын табылады.Ал жаңа өзгеріс нәтижесінде білім беру
мекемелері үздіксіз өзгеретін және дамитын жаңа қайшылықтардың көздері
болады.Сонымен қатар басқарудағы маңызды орын үнемі қозғалыс пен дамуда
болатын педагогикалық және балалар ұжымының қажеттілігіне беріледі.
Инновацияның қажеттілігі сыртқы себептермен де анықталады,ол мынадай
бірқатар себептерге байланысты:адамдардың мұқтаждылығын қамтамасыз ету
қажеттілігі, мектеп оқушыларының білімге, дағдыға, шеберлікке деген
ұмтылысы, жоғары сапалы білім алудағы жеке тұлғаның дамуы.Демек, жаңалықтың
ену қажеттілігі
білім алуға деген конъюктураның мұқтаждығынан пайда болады.Ол сұраныс пен
ұсыныс арасындағы қатынаспен, жалпы білім беруге дайындық деңгейімен,
педагогика қызметкерлерінің кадрлық және басқа да факторлармен анықталады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында
Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық
құндылықтар , ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды
қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті
жағдайлар жасау;...оқытудың жаңа технологияларын енгізу , білім беруді
ақпараттандыру , халықаралық ғаламдық , коммуникациялық желілерге шығу
делінген.Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдарының, әр мұғалімнің
күнделікті ізденісі арқылы барлық жаңалықтар мен қайта құру , өзгерістерге
батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге , жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі
туындайды.Сондықтан да әр мұғалім өз іс-әрекетінде қажетті өзгерістерді ,
әртүрлі тәжірибелер жөніндегі мағлұматтарды , жаңа әдіс-тәсілдерді дер
кезінде қабылдап, дұрыс пайдалана білуі керек.Еліміздің экономикалық, саяси-
мәдени дамуына үлес қосатын,әлеуметтік өркениетке көтерілген, парасатты,
денсаулығы мықты ажаматын тәрбиелеу – ұстаздар қауымының бүгінгі таңдағы
мерейлі міндеті.
Жас ұрпаққа білім-тәрбие бала жанының бағбаны – мұғалімдер қандай
болуы керек және олардың еңбегі қалай өлшенуі қажет дегенді ой елегінен
өткізіп көрейік.
Біріншіден, мұғалімнің ары таза, адал, әдепті, инабатты, сыпайы,
парасатты, байсалды,ұстамды, танымды, төзімді, кешірімді, болуы ләзім.
Екіншіден, мұғалімнің ой-өріс кең,жан-жақты білімді,өз мамандығына,
сай,оны сүйетін, өз ойын оқушы-шәкірттеріне анық,тұжырымды,дәл айтып,
түсіндіре білуі шарт.
Үшіншіден,мұғалім өз оқушыларына беделді,ұжым арасында сыйлы болуы
тиіс.Әрдайым оқушылармен әдептілік қарым-қатынаста болғаны жөн.
Төртіншеден,мұғалім теорияны өмірмен байланыстырып, ғылым мен
тәжірибені әрдайым өзі беретін күнделікті сабағына кеңінен пайдалануы
қажет.
Бесіншіден,мұғалім үнемі өз бетімен оқып, педагогика,әдістеме,
жаңалықтарымен танысып,өзінің ой-өрісі кеңейіп,білімін, толықтырып отыру
қажет. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін
меңгеруі – маңызды мәселелерінің бірі.
Технологияны, ұйымдастыруды үнемі жаңғырту жағдайында ұстап тұрып
қана мектеп өз бағытын нығайта алады.Сондықтан да мектеп басшылары үнемі
өзгерістердің болып тұруы бірден-бір дұрыс факт екенін мойындаулары
қажет.Жаңалық енгізу кез келген білім беру мекемесінің дамуы мен жоғары
жетістікке жетуінің негізгі факторы болып табылады.
Бүгінгі таңда білім беру қызметін көрсетуде бәсеке күшейіп
отыр,тұтынушылардың дайындық деңгейіне деген талаптары өсуде.Осындай
кезеңде өз өмірін сақтап қалуы үшін мектеп үздіксіз өд қызметін жақсартуға
және қайта құруға , оқу – тәрбие үрдісін жетілдіруге мәжбүр.
Білім беру қоғамдық әрекет ретінде қоғамда өзгеріс ізін
қалдырады.Білім беру жүйесінің даму деңгейі қоғамдық дамудың белгілі
дәрежесінің нәтижесі немесе салдары деп атауға болады.Дегенмен, кері
байланыс бар.Білім беру жүйесінің өзі қоғам мен оның дамуына ықпал етеді.Ол
қоғамдық дамытуды тездетуі немесе тежеуі мүмкін.Осы тұрғысынан қарайтын
болсақ,білім берудегі бетбұрыс қоғамның болашақ дамуының тек қана салдары
болып қоймай, қажетті шарттары да болып табылады.
Мамандардың көрсетулері бойынша, экономика мен ғылым саласындағы
барлық ірі жаңалық енгізулер АҚШ− тың еншісіне тиіп тұр.
Мектептегі жаңарту бастамасы педагогикалық ұжымның өз үлесіне
тиеді.Әр мектепте оқу − тәрбие үрдісі бойынша мамандар болуы тиіс, олардың
негізгі міндеттеріне мұғалімдерге басшылық жасау және педагогикалық
жаңалықты бақылап отыру,сонымен қатар барлық оқу пәндері бойынша
әдістемелік жүйенің өзіне тән мерзімдік тексерісін өткізу кіргізеді.
Американдық зерттеуші С.Погровтың пайымдау ы бойынша, педагогикалық
қайта құрушылықтың тарихы − бұл үздіксіз сәтсіздік нәтижелерін тәжірибеде
бекіту.
Т.Диак және басқа да зерттеушілер педагогикалық инновацияның әдетте
өмірінің қысқа болатынына көңіл аударады.Инновациямен бірге өмір сүріп келе
жатқан
нәрсе, ол − жалғыз−ақ бақылауға оңай көнетін немесе қолданыстың жаңа
саласын құрайтын құбылыс.
Инновациялық үрдісті жүйенің бір жағдайдан екінші жағдайға көшуі және
жаңалықты енгізу үрдісіне басшылық жасау мәселелерінің маңыздылығы
Н.Горбунова, М.Кларин,
А.В.Лоренсов,М.Поташник,П.Пидкасист ый,Л.Романова,В.Загвязинский,А.Найн ,Т.Шам
ова,О.Хомерики,Н.Юсуфбекова және т.б зерттеулерінде қарастырылған.Осыларға
сүйене келе, ғылыми−педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып
табылған оқыту үрдісінің нәтижесін көрсететін тәсілдері мен түрлерін көбіне
жаңашылдық не инновациялық деп атайды.
Инновация ұғымын анықтайтын нақтылы анықтама әлі де
жасалмаған.Біз өз зерттеу жұмысымызда Ш.Таубаева мен К.Құдайбергенова
берген анықтамаға сүйенгенді жөн көрдік, яғни инновация − бұл нақты
қойылған мақсатқа ойға алынған жаңа нәтиже.Демек,мақсат пен нәтиже −
жаңалыққа бет бұрудың кілті.
Инновациялық үрдістің негізі − жаңалықтарды қалыптастыру, қолдану,
жүзеге асырудың тұтастық қызметі.Кез келген жаңа әдіс жекелік, сондай−ақ
уақытша жоспарға жатады.Яғни, бір мұғалім үшін табылған жаңа әдіс, жаңалық
басқа мұғалім үшін өтілген материал тәрізді.XVII ғасырда Я.А.Коменскийдің
жасаған сабақ жүйесі,А.Макаренко және В.Сухомлинскийдің іс−тәжірибелері,
сондай−ақ В.Шаталовтың қолданған тірек−конспектілері, С.Лысенкованың оза
отырып оқыту әдістері, ой−идеялары қазірде қолдануға тиімді болып отыр.
Инновация мәселелерімен айналысып жүрген бірқатар ғалымдардың
еңбектерін, жазған анықтамаларын қарастырып, талдай келе біз бұл ұғымның
түп төркінін белгілі уақыт арасында жаңашыл идеяны қайта қарау, жаңалау деп
айтқанды жөн көрдік.
Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай жасайды.Кейінгі кезеңде
ғалымдар өз зерттеулерінде оқу−тәрбие ісіне жаңалықтарды енгізіп,тарату
мәселесін қарастырады.Н.Апатова, М.Поташник,В.Ляудис, т.б. ғалымдар
мұғалімнің жаңалыққа қабілеттіліне ерекше көңіл бөледі.Авторлардың көбі
педагогикалық инновацияның негізгі міндеті − енгізіліп отырған
жаңалықтарды топтау, жіктеу
деп санайды.Ол үшін ең бастысы − мектеп жұмысын дамытудың аймағын қарастыру
керек дейді.Енгізіліп отырған жаңа әдістеменің ерекше жағын көре білу,
түсіне білу және оның басқа әдістемелермен қандай байланыста екенін білу
керек.Сонымен мұғалімнің инновациялық әрекетке көшуі бірден−бір көкейтесті
мәселе деп есептейміз.Білімнің ағартушылық жүйесінде нысанның динамикалық
үрдісі мұғаліммен шығармашылықты, инновациялық әрекетті талап етеді.Мұндай
талап мұғалімнің дәстүрлі деңгейі, қазіргі мектеп, қоғам қажет ететін
шығармашыл,жаңашыл мұғалім арасында қарама−қарсы туындатады.
Әдеттегідей барлық сәтсіздіктің себептерін бәрінен бұрын
табиғаттарыннан кертартпа және селсоқ, жалқау,ұқыпсыз және қиялдау қабілеті
төмен мұғалімдерден іздейді.Дегенмен, басқа саладағы жағдайда осыған ұқсас
Инновация және кәсіпкерлік деген кітабында П.Друкер негізгі шарттарды
анықтауға тырыса отырып, адам тәжірибесінің толық көрінісін суреттейді,оның
ішінде жаңа идеялар мен өмірдегі өзгерістер тамырын кең жайып кете
алмағанын көре білді.Олардың көпшілігі жай ғана қызықты идеялар түрінде
ғана қалып қоятын болған.Жаңа идеялардың тағдырына қатысты ол төмендегідей
қорытындыларға келді:
−идеялар айқын мақсатты көздеген және оларды жүзеге асыру мен тарату
тәсілдері қалыптасқан жағдайда ғана сәтті инновация бола алады;
− инновация жемісті болу үшін ол аз және өте нақты нәрседен басталуы қажет;
−ақпаратқа негізделген өзгерістің сәтті болуы екіталай, алынып отрған
ақпарат оңай жолмен келсе немесе арзанға түссе ғана өз жемісін береді.
Қазақтың жаңашыл педагогтары және олардың
ой−пікірлері мен тәжірибелері.
Қазіргі уақыттың алға қойып отырған білім беру мен тәрбие жұмысының
сапасын арттыру міндеттерін түбегейлі орындауға бетбұрыс жасап отырған
шығармашылық еңбек ететін жаңашыл мұғалімдер арамызда баршылық.Олар:
Амонашвили Шалва − профессор, психология ғылымдарының докторы, ССРО
Педагогикалық Ғылымдар Академиясының академигі, Я.С.Готошвили атындағы
педагогикалық ғылыми−зерттеу институтының директоры;
Шаталов Виктор − мұғалімдер білімін жетілдіру институтының қызметкері
, Донецк қаламындағы № 5 мектептің математика пәнінің мұғалімі;
Лысенкова Софья − РСФСР − дің еңбек сіңірген мұғалімі, Москва
қаласындағы №57 мектептің бастауыш сыныптарының оқытушысы;
Ильин Евгений − Ленинград қаласындағы №307 мектептің әдебиет пәнінің
мұғалімі;
Волков Игорь − РСФСР−дің еңбек сіңірген мұғалімі, педагогика
ғылымдарының қандидаты, Москва облысының №2 Реутова мектебінің сызу−сурет
пәндерінің мұғалімі
Республикамызда білім берудің бүкіл жүйесін қайта құруда басты тұлға
мұғалім−тәрбиеші екеніне жауаптылықпен қарап кәсіби шеберлігімен, белсенді
идеялық позициясымен өз талапкерлік ізденістерімен үлес қосқан жаңашыл
мұалімдер тобы еңбек етіп жүр.Олар:Құмаш Нұрғалиев, Рафиха Нұртазина,
Архимед Ысқақов, Елена Очкур, Құсиын Айтқалиев, Қанипа Бітібаева, Валентин
Бучин, Галина Мор, Шарипа Буркеева тағы басқалар.Жоғарыда аталған
қазақстандық жаңашыл педагогтардың кейбіреулерінің ұстаздық қызметтеріне
тоқталып өтейік.
Нұрғалиев Құмаш ( 1925-1988)
өмірбаяны және ұстаздық қызметі
Нұрғалиев Қ.Н 1925жылы қазан айының 29-жұлдызында Шығыс Қазақстан облысының
Марқакөл ауданында дүниеге келген.
Шыңғыстай мектебінің сегізінші класын бітіріп, еңбекке араласады.
19 жасында Ұлы Отан соғысы майданына аттанады. 1944жылы ауыр
жараланып, екі аяғы, бір қолынан айырылады.Москва госпиталында екі жыл
емделіп, он екі операциядан өткен.Сол госпитальда емделген жылдарында
сегізінші , тоғызыншы, оныншы сыныптар емтихандарын
экстерно тапсырып, орта білім туралы аттестат алады.Сонымен қатар
бухгалтерлік курсты сырттай оқып бітіреді.Ауылға оралған бойда бірінші
топтағы мүгедектігіне қарамастан, педагогтік еңбек жолын орыс тілі пәнінен
сабақ беруден бастайды.Қазақтың Абай атындағы педагогика институтының тарих
факультетін сырттай оқып бітіреді.Боран орта мектебінде отыз жылдан астам
уақыт үздіксіз директор қызметін атқарады.
Қ.Н.Нұрғалиевтың жауынгерлік ерлігі мен халыққа сіңірген жоғары үкімет
наградалары Әскери қызыл Ту, Ленин және Еңбек Қызыл Ту ордендерімен, бес
медальмен марапатталды.Құмаш Нқрғалиұлы 1948 жылдан СОКП мүшесі, ССРО
Халық мұғалімі және Қазақ ССР−нің еңбек сіңірген мұғалімі.
Қ.Н.Нұрғалиевтің негізгі идеялары мен педагогикалық тәжірибелері.
Боран мектебін білімдар әрі бала жүрегіне сезімтал ұстаздардың
ордасына айналдыру идеясы.Озық тәжірибенің лабораториясына жеткізу
идеясы.Үнемі жаңалыққа, жаңаруға ұмтылуды нысанаға алу;жаңалық үшін ғана
емес, жалпының игілігі үшін жасалуын ойлау идеясы.Мектепті толық
компьютерлендіру және спутник жүйеде қашықтан оқыту идеясы.
Жаңашыл ұстаздың жеке басына тән қасиеттері.Қ.Н.Нұрғалиевтің жеке
басының ерен ерлігі, ерік күшінің молдығы, қызметіне деген жауапкершілігі,
жұмысқа берілгендігі, турашылдығы, өз пәнін жақсы білумен қатар, әр ке
білімін көтеруге құлшынғыштығы, талап қойғыштығы, ұйымдастырушылық
қабілеті, жоғары идеялылығы, адамгершілік қасиеті, педагогтік
ізденімпаздығы, творчестволық еңбегі Боран мектебін еліміздің таңдаулы
мектептері қатарына қосуға жәрдем етті.
Соңғы жылдары мектепке Қ.Нұрғалиевтің есімі берілді.Қазір ол мектеп −
гимназия 800 жуық оқушысы бар.Мектеп жанындағы оқу−өндірістік комплексінде
9-10 кластағылар екі жыл ішінде шоферлік, тракторшылық, электрик
мамандықтарын алып шығады.Мектептің бүкіл оқу−тәрбие жұмысы техникалық
құралдарды қолдануға негізделген.Барлық қырық пән кабинеттерінің орталығы
Республикамызда тұңғыш рет осы мектепте жасалған.Теледидарлық
орталығы−телестудиясы бар.
Мектеп оқу жүйесінің жаңа концепциясына сәйкес білім мен еңбек
тәрбиесін ұштастыруда аса мол тәжірибе жинақтаған.Жыл сайын мектеп
бітірушілердің дені ұжым өндірісінде қалады.Мектептің еңбек қажетін
түгелдей оқушылардың өздеріне тапсырған.
Мектеп директоры Қ.Нұрғалиев: Мектепті алға бастыруды анық ойласақ,
істі кадрдан бастауымыз қажет.Саяси идеялық тәрбие беру деген келешектің
адамын қалыптастыру, еңбекке баулу, адамгершілікті дарыту−мұнын бәрі сегіз
қырлы, бір сырлы дейтін мұғалімдердің ғана қолдарынан келетінін үнемі
ескертіп отыруды жақсы ұстаз бен шәкірт арасында мәңгі үзілмес алтын желі
тартылады.Ол− мұғалімнің оқушыға сенуі ,оқушының мұғалімді сүюі , − деп
оқу − тәрбие процесінің гуманитарландыру идеясын қолдаған.
Заманымыздың ұлы ағартушларының еңбегінен нәр алған, халық ағарту
ісінің көрнекті қайраткері, елінің адал перзенті Қ.Нұрғалиевтің 40 жылдық
еңбегін бүгінгі ұрпаққа қалдырған педагогикалық ұстаздық мұрасы.
Р.Б.Нұртазинаның негізгі идеялары мен педагогикалық тәжірибелері.
Педагогтік еңбектің мәнін және ерекшелігін түсіну ,мамандықтың
адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру идеясы.
Мұғалімнің үнемі ізенуі, зерттеуші болуы.Педагогикалық ғылымның
жетістіктерін, заңдылықтарын, әдебиеттерін оқып үйрену, диалектикалық
ойлаумен қорытынды шығара білу идеясы.Мұғалім үшін табиғи байлық адамға
ізгілікті ықпал жасай білуді меңгеру идеясы.
Әр балаға бақыт сыйлау идеясы.Педагогикалық процесте пәнаралық
байланыс негізінде творчестволықпен оқыту оқыту идеясын жүзеге
асыру.Сабақта енжарлыққа жол бермеу идеясы.
Әрбір сабақты оқушы мен мұғалімнің рухани қатынасының қуаныш көзіне
айналдыру идеясы.Ол үшін сабақ қаншама қайталанса да, жаңалығы мен
мұғалімнің өзінде де ,оқушыны да таңдандыратындай болуы тиіс.
Мұғалім әр балаға қайталанбайтын жеке адам деп, сеніммен, мейіріммен
қараса, мектеп директоры да әр шәкіртіне әріптес ұстаздарына парасатты
қатынаста болу идеясы негізінде оқу−тәрбие процесін ұйымдастыру.
Тіл − барлық халық үшін ұлттық мәдениеттің ошағы болуын насихаттау
идеясын елімізде жүріп жатқан қайта құру жағдайында жүзеге асыру.
Адам білімді − ана тілінде алған жөн , − деген К.Д.Ушинскийдің
аталы өсиетін бүгінгі жас ұрпақ тәрбиесінде қолдану идеясы.
Абай,Шоқан, Ыбырайдың өз ана тілдерін жоғары бағалап оның мөлдір
бастауынан сусындап дүниежүзілік мәдениетке қол жеткізгенін үлгі ету
идеясы.
Міне, осылай, Рафиха Бекенқызы өзінің шығармашылық зертханасын
мектептің алдында тұрған идеялық−саяси, әлеуметтік талаптарына сай ғылыми
педагогикалық−психологиялық және методикалық негізінде құрды.Орыс тілін ұлт
мектептерінде оқытудың жинақталған тәжірибелеріне талдау жасады.Оқыту
процесінде оқушылардың таным белсенділігін арттыру,оларды өздігінен
іс−әрекет жасауға ынталандыру, орыс тілін еркін сөйлеуге, сауатты жазуға
үйрету мақсатында сабақтың оқу материалына байланысты дидактикалық құралдар
дайындау ұстаздың өзіндік шеберлігі еді.Әр класқа әр тақырып бойынша әдеби
ойындар, әңгімелер, кестелер, ертегілер, жұмбақтар, суреттер, кестелер,
таблицалар, техникалық оқу құралдары ұзақ ұстаздық еңбек жылдарында
жинақталды.Оқушылардың ғылыми танымын қалыптастыруда пәнаралық байланыс
принципін қолдана отырып біздің еліміздің ұлтаралық қатынасының идеялық
бірлігін көрсету жаңашыл ұстаз Рафиха Бекенқызының әр сабағының өзекті
міндеті болып саналады.
Рафиха Бекенқызы жас ұрпаққа тәрбие және білім беруді, оқушылар мен
мұғалімдер коллективі тиімді ұйымдастыруды ғылыми негізде құрды.Нұртазина
Р.Б балаға деген шынайы махаббат сезімін оқушылар мен мұғалімдер және
ата−аналар ұжымына сенім білдіруді, педагогикалық ынтымақтастық идеясын
өзінің ұзақ жылғы мектепті басқару тәжірибесінде басшылыққа алды.Осының
нәтижесінде мектепте өз мамандықтарын сүйетін, еңбекке жауапты қарайтын,
білікті іскер педагогикалық ұжым құрылды.Мектепте оқушылардың жан−жақты
жарасымды дамуына бағытталған, өзін−өзі басқару негізінде құрылған, кластан
тыс, мектептен тыс жұмыстардың мол тәжірибесі жинақталған.Мәселен,
Интернационалдық достық клубы
( КИД), ондаған жылдар бойы жұмыс істеп келе жатқан, республика және Одақ
көлемінде танымалы болған орыс тілі әдебиеті пәніне арналған Лира
клубымен оның журналы;педагогикалық консилиум елдерге арнайы шақыру
жолдамамен қарым−қатынас жасау жұмыстары.
Мектепте идеялық−адамгершілік тәрбие беруде, сабақ және сабақтан тыс
жұмыстар қоғамдық тақырыбы негізінде ұйымдастырылған.Нұртазина Р.Б өзінің
орыс тілі мен әдебиеті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz