Қазақстан Республикасында көші-қон үрдісінің әлеуметтік аспектілері

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы сияқты мемлекетте де көші-қон үрдісі ерекше маңызға ие болды. Себебі сан жылдар бойы отарлаудың, жер аударудың, тың игерудің, жер байлығын игеру саясатында XX ғасырдың басында басталған халықты орналастыру КСРО-да Қазақстанда ғана көші-қон деңгейіне эсер етті ¹ . Жетпіс жыл бойы жалғасқан Кеңестік өкімет қүлағаннаң кейін ғана еліміз өзіндік көші-қон мәселесін шешуге қолы жетті.

Көші-қон тақырыбы жалпылай алғанда өте кең мағынаға ие. Сондықтан мүның тек қана зерттеу методологиясын ғана сараптамай, көші-қон үрдісі кезінде пайда болатын олеуметтік мәселелерге де көңіл бөлінді.

Көші-қон мәселесі еліміз өмірінде айрықша күрделігімен ерекшеленді. Қазақстандағы жалпы көші-қон үрдісімен мен қатар экологиялық апат салдарынан және өндірістің қүлдырауына " байланысты республиканың ішкі коші-қоны де аса күрдеМ жағдай қалыптастыруда. Республика көлеміндегі заңсыз көшіп-қонушылар\мен босқындардың ағыны да бой корсете бастады.

Осындай ауқымды да күрделі көші-қон моселесі Президенттің "Көші қон саясатының 2000 жылға дейінгі негізгі бағыттары" деп аталатын Жарлығында атап көрсеткендей: "Негізгі реттеуші қүқықтық базаның болмауы және қаржылық қамтамасыз етілмеуіне орай жаңа тенденциялардың көрініс табуына байланысты болып отыр" деп айқындауы аса маңызды тетік ретінде қаралады.

Халықтың көші-қоны көптеген ғылым салаларының зерттеуіне мүрындық болған маңызды проблемалардың бірі.

Атап айтсақ, Бүл мәселелер бойынша социология, демография, саяси экономика, экономикалық география, халық географиясы, экономикадағы еңбек ресурстары, заң салалары жан-жақты зерттеуде. Мүның озі қазіргі коғамдағы көші-қон мәселесінің басты маңыздылығын айқындайды.

Көші-қон ең жоғарғы деңгейде белгіленетін адамзат мәселесі деуге болады. Өйткені, адамдардың түрақты жерін өзгертіп бір елден екінші елге келуі, кетуі немесе таптардың бір ауданнан екінші ауданға, қалаға қозғалуына байланысты олардың алдындағы пайда болатын мәселелерді шешуге тура келеді.

Соңғы жылдары біздің республикамыздан эмифацияға кеткендердің 71 проценті таяу шет елдерге қоныс аударған. Ал бүл елдерден Қазақстанға келгендер - барлық эмигранттардың 91 пайызын қүрайды. Іс жүзінде Бүл Қазақстанды емін-еркін жайлаудың "еркін аймағына" айналдырған. Өйткені бүған кедергі болар заң 1997 жылғы желтоқсанның 13-де ғана қабылданды. Бүрынғы Қазақстан Республикасының "Коші қоны туралы" 16. 06. 1992 ж. заңында мүндай кедергілер қарастырылмаған. Сонымен қатар бүған дейін жүмыс істеп келген Бүл заңда иммиграциялық қор және жер қорын қүру заң жолымен қамтамасыз етілмеген болатын.

Көші-қон үрдісіне қатысушы субьектілерді бірнеше топтарға белуге болады. Атап айтсақ, біріншіден, қазіргі кездегі әлемдегі әрбір кеші-қон үрдісі - бүкіл әлемдегі елдерде маңызды мәселеге айналуда. Көші-қон үрдісі әртүрлі қоғамдық жүйеде әлеуметтік эономикалық даму ерекшеліктері басқа елдерде де ерекше қарқынмен көзге түсуде.

Бүл мәселелер Қазақстан Республикасы мен басқа шет мемлекеттер арасындағы болатын халықаралық көші-қонда, сондай-ақ Республика территориясындағы халықты орыаластырудағы жергілікті облыстық, аудандық деңгейдегі туған мәселелер қозғалды.

Елімізде ішкі коші-қон саласындағы олеуметтік жоне озге де сипаттағы мәселелер де аз емес.

^! Шестак А. Д. Основы правого регулирования процессов миграции в СССР. Автореферат -М. : 1988, 10 бет.

Қазақстан Республикасы өзін зайырлы. қүқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырып, мемлекеттің ең қымбат қазынасы адам және адамның өмірі, қүқылары мен бостандықтары деп көрсетуі жоғары қүндылық болып табылады ³ .

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының Конституциясында, Конституциялық заңдарда, Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар Жарлықтарында айқындалған қүқықтық мемлекеттің демократиялық идеялары мен қағидалары бірқатар заңдарда, қүқықтық нормативтік актілерде көрініс таба алмай отыр.

Мәселен сондай көріністі қажет етіп отырған Қазақстан Республикасының "Халықтың көші-қоны туралы" ⁴ заңын айтуға болады.

Осыған орай Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың "Шетелдегі отандастарды қолдаудың" және "Көші-қонның 2000 жылға дейінгі бағдарламалары" атты маңызды екі қүжатқа қол қоюы және 1997 жылды "Үлттық татулық пен саяси қуғын сүргін қүрбандарын еске алу жылы" ⁶ деп жариялауы көші-қон саясаты Қазақстанға қаншама өзекті екендігін білдіреді.

Президенттің Бүл стратегиялық саясатының жалғасы ретінде 1997 жылы Парламент депутаты Ә. Ысқақтың "Халықтың көші-қоны туралы" заңның жеке балама жобасы үсынылып көші-қон тауқыметіндегі бірнеше маңызды мәселелердің нақтылы түйіндерін ашып берді. Біздің елде көші-қон қазіргі кезде халықты территориялық орналастыру үғымымен өте тығыз байланысты болғандықтан Бүл дипломдық жүмысты а халықтың территориялық араласу тенденциясының негізгі қозғалыстарына талдаулар жасалды. Сондай-ақ, көші-қон саласының ең өткір

³ Қазакстан Республикасының Конституциясы - Алматы: "Жеті Жарғы", 1998 жылғы қазанның 7-де
озгертулер мен толықтырулар енгізілген. 1995, 96 б.

⁴ Қазақстан Республикасының "Халықтың коші-қоны туралы" заңы. Алматы: "Жеті Жаргы", 1998, 4 б.

⁵ Шетелде түратын отандастарды қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы" туралы Қазақстан Республикасы
Президептіпің Жарлығы, 31. 12. 1996, №3308. Қазақстаи Республикасының Парламентінің материалдары.

мәселесше жататын халықаралық халықтық көші-қоны туралы қысқаша түсініктемелер автор тарапынан жарияланған ғылыми макалаларда берілді. Бүл жүмысты жүзеге асырудың күрделілігі оны қатаң ғылыми негізінде жүргізуді талап етеді. Заң ғылымы көші-қон саласындағы заңдарды жүйелеуге негізделген тиімді түрлерді, қүжаттарды сүраптаудың үғымы мен түрлері, қалыпты материалдарды іріктеп алу және өңдеу әдістері, үлттық атау сездер жасау және басқалары туралы үсыныстар беруі тиіс.

Көші-қон моселесін зерттеуде А. Д. Шестактың, Б. С. Хоревтің, Чапектің, Р. Б. Жалимбетованың, Ә. Ысқақтың, Е. М. Арынның, М. Әбеновтың және басқалардың еңбектері сүбелі үлес болып қосылды.

Менің дипломдық жүмысымның тақырыбына арқау болып отырған осы кеші-қон мәселелерінің әлеуметтік аспектілерінің езектілігі халықтың көші-қоны туралы алғашқы әлеуметік материалдарды зерттегт, әдістемелік тіркеу мен оның қайнар көздерін болғанынша түтастай көрсетігт теориясын анықтау болып табылады. Өйткені бүрындары басылып шыққан көші-қон үрдісі туралы ғылыми мақалалар, монографиялар тек қана арнайы сипатқа ие немесе заман езгеріп, жаңа мемлекет пайда болуына байланысты қүқықтық жүйеге сай келмейді. Оларды оқып талдауға, бір созбен айтсақ адам мәселесін қозғау (миграция) көші-қонды жан-жақты зерттеу оньтң қарапайым түсінігі мен көрсеткішін анықтап, соның ішінде кеші-қонның негізгі заңдылықтарын зерттеуге бағытталады. Бүл қазіргі таңдағы қай мемлекетте болмасын маңызды, өте өткір, шешімін табуға жанжақты зерттеу нәтижесінде келетін коші-қон мәселесі ғылымның өртүрлі салаларында зертеуді талап етеді.

⁶ 1997 жылды "Үлттық татулық пен саяси қуғын сүргін қүрбандарын еске алу жылы деп жариялау туралы" 30. 12. 1996 жылгы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы. // Вечерний Алматы, 1997, 6 қаңтар.

Тарау I. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА КӨШІ-ҚОН ҮРДІСШЩ

ӘЛЕУМЕТТІК АСПЕКТІЛЕРІ 1. 1. Көші -қон үрдісі туралы үғым

Қазіргі кездегі қоғамдық-саяси мөселелердің ішіндегі ең маңыздысы әрине, көші-қон мәселесі.

Еліміз егемендік алып Біріккен үлттар үйымына және көптеген халықаралық үйымдарға мүше болуына байланысты Қазақстан өзі үшін жаңа проблемалармен - өзінің ішкі, сыртқы саясатының, қорғанысы мен қауіпсіздігінің және экономикалық проблемалармен бетпе-бет келіп отыр. Кез келген тәуелсіз мемлекеттің ішкі сыртқы саясатында айрықша назар аударып отыратын мәселелері болады. Респуликамызда солардың ең бастыларының бірі көші-қон мәселесі болып табылады.

Қазақстан мемлекеттік тәуелсіздік алғаннан кейін алыс, жақын шет елдерден кешіп келушілер мен көшіп кетушілерді қүқықтық реттеге тура келді. Халықтың көші-қоны дегеніміз - түрғылықты өзгерту немесе оған қайта оралу мақсатында адамдардың белгі бір территория шекара арқылы қозғалуы ауысуы.

Қазақстанда коші-қон үрдісі туралы үғым 70-ші жылдардың ортасында белгілі бола басталған еді. Мүнда бүрын келген жүмыс күштерінің өз еліне қайту үрдісі белең ала бастады.

1992 жылы 26 маусымда "Кешіп келу" туралы заңын қабылдағанға дейін коші-қон мәселесімен 1977 жылдан бастап Еңбек министрлігі қүрамында 5 адам бар арнайы бөлім айналысқан. Заң қабылданған соң іле-шала, 1992 жылы 15 желтоқсанда Министрлер кабинетінің "Кешіп келушілер туралы" № 4055 қаулысы қабылданды. Ол 17 тармақтан түрады. Қаулыда бірыңғай мемлекеттік көші-қон саясатын жүзеге асыру, боскьшдарды, өзінің ата қонысына қайтып жатқан адамдарды және оның отбасыларын республика көлемінде

қоныстандыруды реттеу және үйымдастырушылық- нысандық түрғыдан қамтамасыз ету мәселелері қамтылған. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Конституциялық заң көші-қон үрдісін қүқылық реттеу мен көші-қон саясатының негізін қүрды ⁷ .

1992 жылы Алматыда Дүние жүзі қазақтарының алғашқы қүрылтайы өткізілді. Осы жиыннан кейін шет елде түратын байырғы үлт өкілдерінің елге қайтуға деген ниеті бүрынғыдан да арта түсті.

Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы Қазақстан Республикасының Үкіметі мен және басқа мемлекеттік органдар "Жалпыға бірдей адам қүқығы декларациясы" мен өзге де жаппай танылған халықаралык күқык нормаларында бекітілген адам қүқығы мен бас бостандығының басымдылығын танып, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Конституциясы мен Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Конституциялық заңды басшылыққа отырып, шетелде түратын отандастарымыздың үлттық-мәдени, рухани және тілдік қажеттерін қанағаттандыру жөнінде белгілі жүмыстарды атқара бастады. Атап айтсақ отанына қайтып оралған оралмандарды қүқықтық қамтамасыз ету жөніндегі мәселелерге байланысты сүрақтарды шешуге өз үлестерін қосуда.

Казір алыс жақын шетелдердегі қазақ диаспорасы қазақ

о

үлтының үштен бір бөлігін немесе 4, 5 млн. адамды қүрайды . Олардың көпшілік бөлігі, кеңестік кезеңдегі революциялық және азамат соғыстары, зорлап үжымдастыру, ашаршылық, жаппай қуғын-сүргін салдарынан өздерінің тарихи отандарын тастап кетуге мәжбүр болды. КСРО тарағаннан кейін жақын шетелдердегі Тәуелсіз

⁷ Миграция населения и ее социальные последствия в Казахстане /Общ. ред. Б. И. Бектургановой. -Алматы,
1996, 67 бет.

⁸ М. Төтімов, Ж. Әлиев. Дсрбсстігіміз - демографияда. Ллматы: "Жеті-Жаргы", 1999, 113 бет.

Мемлекеттер Достастығындағы қалған қазақтар шетелдегі қазақ диаспорасына айналды.

Аталған елдердегі диаспоралардың мәдени және әлеуметтік-экономикалық өркендеу деңгейі бір-бірімен мүлдем үқсамайды. Сондықтан көші-қон проблемаларын кешенді зерттеу жөне оны шешу, ғылыми зерттеулер мен практикалық шаралардың бірлігі және ара байланысын анықтауға тура келеді.

Шетелдердегі отандастар мен жүмысты жан-жақты жетілдіру, оны тек үдайы және мақсатты мемлекеттік қолдау жағдайында ғана жүзеге асыру мүмкін болады.

Көші-қон мәселесін реттеу барысында көшіп келушілердің (байырғы мәдени үлт өкілдерінің) әлеуметтік-экономикалық, мәдени, білім алу сүраныстарын барынша қанағаттандыруды қамтамасыз ететін шараларды үйымдастыру қажет. Сондай-ақ тарихи отанына қайта оралғылары келетін оралмандарға (репариант) мүмкіндік туғызатын ойластырылған жүмыстардың жүйесін жасау қазіргі заман талабына сай келіп отыр.

Қазір елімізде көші-қон мәселесі мен оралмандардың тарихи отанына оралу мүмкіндігін кдмтамасыз ететін нақты шаралардың жүйесі қалыптасу үстінде, деуге болады. Атап айтсақ шетелде түратын отандастармен жүмыс жүргізу жөніндегі Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатын жүзеге асыру тетігінде негізгі қүжат болып табылатын Қазақстан Республикасының Президентінің 1996 жылғы 31 желтоқсандағы Жарлығымен күшіне енген "Шетелде түратын отандастарды қолдаудың мемлекеттік бағдарламасына" нақ осы мақсаттар негіз болып отыр ⁹ .

⁹ Шетелде түратын отандастарды қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы" туралы Қазақстан Республикасының Президентнің Жарлығы, 31. 12. 1996, №3308. Қазақстан республикасының Парламентінің материалдары.

Бүл бағдарлама кешенді іс-шараларды қамтитын негізгі алты бөлімнен түрады. Мүнда:

-ғылыми қамтамасыз ету;

-нормативтік -қүқықтық негізді қүру;

-білім беру;

-мәдениет;

-туризм және спорт;

-кітап шығару және бүқаралық ақпарат қүралдары мәселелерін үйымдастыру шаралары қамтылған.

Ғылыми қамтамасыз ету саласында шетелдегі отандастардың тыныс тіршілігі мен олардың әлеуметтік экономикалық жағдайларына, олардың қүқықтық хал-ахуалына, көші-қон үрдістеріне жан-жақты зерттеу жүргізу шетелдегі қазақ диаспорасының жай-күйі туралы ғылыми-ақпараттық база қалыптастыру, Қазақстан Республикасының Үкіметіне тиісті практикалық үсыныстар мен үсынымдар әзірлеу және беру көзделген. Шетелдегі отандастарды әлеуметтік қүқықтық қорғау және қолдау саласындағы басты мақсат болып олардың проблемаларына қатысты мемлекеттік саясатты қалыптастыру болып табылады.

Қазақстан Республикасында көші-қон үрдісін қүқылық реттеу және оларды бір жүйеге келтіру шетелдегі қазақ диаспорасымен байланысты қалыптастыру және жүзеге асыру шет мемлекеттердің конституциялары мен заңдарына халықаралық қүқық нормаларына негізделген.

Еліміздің тәуелсіздігі мен қауіпсіздігінің нығаюына, саяси түрақтылықтың сақталуына, үлттық өсіп-өркендеуінің жүзеге асуына көші-қон үрдісінің алар орны ерекше.

Қазақстан Республикасы көші-қон мәселесінде үзақ жылдарға негізделген айқын, нақты бағыт-бағдар үстануы қажет. Оның төмендегідей екі басты себебі бар:

Біріншіден, басқа елдерді айтпағанда Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы мемлекеттерінің ішінде Қазақстан көші-қон жағынан айрықша зардап шеккен республика. Соңғы 150 жылдай уақытта ежелгі қазақ жеріне сырт жерлерден өзге халықтарды әртүрлі себептермен топ-тобымен көшіріп өкелу үздіксіз жүрді. Соның нәтижесінде Қазақстандағы халықтардың ара салмағы күрт өзгерді. Жергілікті үлт өкілдері азшылдыққа үшырап, мәдениеті, ана тілі тағы басқа мәселелер жәнінде кемсітушілікке үрынды. Сондықтан тәуелсіз еліміз енді көші-қондағы осы зардапты жағдайлардың қайталамауын, үлғаймауын үнемі ескеріп отыруы тиіс.

Екінші себебі, шет елдердегі отандастарға немесе қазақ диаспорасына байланысты. XX ғасырдың аяғында көптеген халықтар өздерінің тарихи отандарына қайтуға, өз туысқандарымен қосылуға үмтыла бастады Атап айтсақ, Германия шетелдерде, оның ішінде Қазақстанда да түратын немістерді көптен көшіріп алуда. Израиль, сондай-ақ Греция, Туркия да сырт жерлердегі өз диаспорасын атажүртына бегетсіз келуі үшін жағдай жасауда. Ал Ресей үкіметі де орыстар мен орыс тілді халықтардың мүддесін қорғауға Ресей Федерациясының Конституциясында бекітіп, олардың ата-мекеніне кәшіп келуіне барлық мүмкіндіктер туғызуда ¹⁰ .

Сондықтан да шет елдердегі қазақтарады Қазақстан Республикасына тарту туралы игі істен Қазақстан да сырт қала алған жоқ.

¹⁰ Современная миграция населения России. / РАН Институт социально-политических исследований. -М., 2003, 68 бет.

1991 жылғы 16 желтоқсандағы "Қазақстан Республикасының мемлекеттік төуелсіздігі туралы" Конституциялық заңының 7 бабында "көші-қон процесстерін мемлекет реттеп отырады және де жаппай қуғын-сүргін, күштеп үжымдастыру кезеңдерінде адамгершілікке жат өзге де саяси шаралар нәтижесінде республика территориясынан кетуге мәжбүр болған адамдарға, олардың отбасыларына өз отанына қайта оралуына жағдай жасайды" деп айқын көрсетті.

Жалпы көші-қон мәселесі мемлекеттің калыптасуы жағдайында саяси жоне әлеуметтік-экономикалық мазмүнға ие болды.

Н. А. Назарбаевтың "Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы" атты еңбегінде: "Үлт мемлекеттіліксіз өмір сүре алмайды, қүрып кетеді. Ал үлттық жойылуы оның мемлекетінің өмір сүруін мәнсіз етеді. Сондықтан қай үлтқа жататынына қарамастан барлығы үшін мүмкіндіктер теңдігі мен барлығының заң алдында тең принципін жүзеге асырушы біздің мемлекетте түрғылықты үлт - қазақтардың мүддесі жекелеген жағдайда бірқатар мемлекеттерде орын алып отырғандай ерекше бөліп айтылатыны әбден орынды. Бүл үлттық мәдениет пен тілді түлетуге қазақ диаспорасьшен рухани-мәдени және басқа да байланыстарды қалпына келтіруге, Қазақстанды тастап кетуге мәжбүр болған адамдардың өз Отанына қайтып оралуына қандай да болмасын алғы шарт жасауға катысты" деп айқын көрсетті ¹¹ .

Қазір тәуелсіз деп есептелінетін еліміздің ең үлкен моселесі - үлыс иесі синатындағы қазақ халқының республика жүршылығының жартысын ғана қүрауы. Сол себепті республикамызда қазақтың саны басым көпшілікке айналмай үлттық мемлекет ретінде дамуы мүмкін емес. Ал

" Н. Э. Назарбаев "Қазақстанның егеменді мсмлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы". Алматы: "Дәуір", 1992, 56 бет.

заңды көпшілікке айналудың екі түрлі жолы бар, бірі демографиялық өрлеу, екіншісі оралмандардың өз тарихи отанына оралу үрдісі, яғни шет елдердегі қазақтардың Қазақстанға келуі.

Дәл қәзіргі кезеңдегі ең үтымды, төте жол - бүрыңғы жөне соңғы шекара сызығының арғы жағында қалған отандастарды өз тарихи отанына, үлттық мемлекетіне оралуын, жаппай бет бүруын бағыттау болып табылады.

1. 2. Көші -қон үрдісін реттейтін заңдардың қалыптасуы

Қазақстанның тәуелсіздігін жариялағанына тарихи өлшем
мен онша көп уақыт өте қоймаса да жаңа мемлекеттің
конституциялық дамуының кейбір қортындыларын шығаруға

айтарлықтай негіз бар. Бүл мемлекеттік маңызды болғандықтан мемлекет тану ғылымы үшін де мемлекет қүрылыс тәжірибесі үшін барлық уақытта маңызды мәселе.

1990 жылы 25 қазанда қабалданған Қазақ КСР-ның мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясы осы кезеңнің де Конституциялық сипаттағы маңызды актісі болып табылады. Бүл Қазақстанның жаңа заңдарынан қалыптастыруға үйтқы болды. Аталған Декларация мемлекеттің басқару жүйесіне айтарлықтай өзгеріс әкелді. Ол жәй өздеушілік Декларация емес еді, оның нормативтік қүқықтық сипаты болды ¹² /28/.

Декларацияда Қазақ КСР-ның басқа республикалармен бірге ҚСРО-ға ерікті түрде бірігетін жөне олармен шарт негізінде қарым-қатынас қүратын егеменді мемлекет болып табылатындығы бірінші жарияланды. Сондай-ақ бүрын болмаған егемен-қүқық пайда болды. Бүл республиканың егемендігін және Конституциясын бүзатын зандарды және Одақтың жоғары органдарының баска да актілерінің қолданылуын өз аумағында тоқтату қүқы орнықтырылды.

Конституциялық зандардың орнықтырылуының екінші кезеңі 1991 ж. 16 желтоқсанда "Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңымен басталады.

"Мемлекеттік тәуелсіздік туралы" заңда Жоғары Кеңестің Қазақстан халқының еркін білдіре отырып, адам қүқыларының

жалпыға бірдей Декларациясында халықаралық қүқықтың жалпы таныған өзге де нормаларында баянды етілген жеке адамның қүқылары мен бостандықтарын мойындай отырып, қазақ үлтының өзін-өзі билеу қүқығын сендіре отырып. ., Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі жариялайтындығы айтылды. Осы конституциялық заңда тәуелсіздік алғаш рет жарияланды. Тәуелсіз мемлекетке тән элементтер:

-біртүтас;

-азаматтық;

- аумақтық дербестік;

- мемлекет органдарының дербес жүйесі;

төуелсіз мемлекет мәртебесіне сәйкес дербес экономикалық жүйе;

- жеке қарулы Күштер пайда болды.

Сөйтіп Қазакстан әлемдік қауымдастыққа жеке дербес мемлекет ретінде енді. Қазақстан республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Конституциялық заңы Республикадағы көші-қон процесі туралы маңызды баптар енгізді. Атап айтсақ заңның 7 бабында: Қазақстан Республикасы көші-қон процестерін реттеп отырады. "Қазақстан Республикасы жаппай қуғын сүргін, күштеп үжымдастыру кезеңдерінде, адамгершілікке жат өзге де саяси шаралар нәтижесінде республика территориясынан кетуге мәжбүр болған адамдар мен олардың үрпақтарының сондай-ақ бүрынғы одақтас республикалар территориясында түратын қазақтардың өз территориясына қайтып оралуы үшін жағдай жасайды"-деп айқын көрсетті.

1992 жылғы "Көшіп келу туралы" заңы еліміздің көші-қон саясатындағы заңдылықтың дамуына өз үлесін қосты. Мүнда

¹² «Қазақ ССР-інің мемлекеттік егемендігі туралы» Қазақ ССР-інің Декларациясы 25. 10. 1990 ж. Қазақстан мемлекеттік кезеңдері: Конституциялық актілер. -Алматы: "Жеті-Жарғы", 1997. 56 бет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.