Тәуке хан және оның ішкі сыртқы саясаты

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ...3

1. Тарау
1.1. Тәуке хан билік құрған тұста халықтың экономикалық жағдайы ... ... .5
1.2. «Жеті жарғы» заңдар жинағы ... 6

2. Тарау
2.1. Тәуке ханның ел билеудегі негізгі мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.2. Үш жүздің басын біріктіруде Тәуке хан саясатының басты бағыттары ... ... ... ... .16

3. Қорытынды

XVIII- ғасырда Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайы феодалдық тартыстардың күшеюімен байланысты болды. 15-18 ғасырлардағы әлеуметтік - экономикалық және ішкі сыртқы саяси жағдайы, қазақ қоғамының әлеуметтік экономикалық құрылысы өндіргіш күштерінің тым артта қалуымен және өндірістік қатынастарының төмен дәрежесімен сипатталады. Талай ғасырлар бойына қазақтардың негізгі кәсібі, экстенсивті мал шаруашылығы болып келді. Мал өсіру олардың күн көріске қажетті азық –түлік пен, киім-кешекпен, көлікпен және тұрғын үймен қамтамасыз етті. Жоңғар Алатауындағы оқиғалардың баяндалуы қазіргі күндерде архив құжаттарында расталып отыр. Оларда Жәңгірдің өз адамдарының жартысын окоптар немесе редуттар желісін салып, тауларға орналастырғаны айтылады. Деректемелерде олар шанцтар деп аталады. Жәңгірге қырғыз жасақтары да көмекке келді. Жаңа шайқаста Жәңгір бастаған қазақ жастары жеңіске жетті. Сөйтіп екі үлкен айқас болды. Біреуі-жоңғарлар торуылға тап болған тауда, екіншісі ашық жерде көп әскердің қатысуымен өтті. 1680 жылы Жәңгірдің ұлы Тәуке хандықа тағайындалды. Тәуке ханда билеуші саясаткер, ақылды дипломант, құдіретті хан болды. Тәуке ханның өзіне дейінгілерден айырмашылығы хандықта ерекше топты құрайтын, ақсүйектердің билердің көмегімен өзінің үстемдігін жүргізуге тырысты. Төңірегіне беделді билерді сұлтандарды жинады.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қ.А.Яссауи атындағы ХҚТУ.ШИ
440-
43тобының студенті

Баймағанбетова.Құрманкүлдің

Қазақстанның жаңа заман тарихы пәні

бойынша жазған Тәуке хан және

оның ішкі сыртқы саясаты

тақырыбы туралы жазған курстық

жұмысына

Пікір

440-43 тобының студенті Баймағанбетова Құрманкүлдің курстык жұмысы үш
бөлімнен тұрады, бірінші-кіріспе, екінші - негізгі бөлім, үшінші
қорытынды деп аталатын бөлімдерден тұрады.
Курстық жұмысты жазу барысында, тарихты оқытудағы мәліметтерін атап
кеткен, Тәуке хан тақырыбы бойынша, тарихи мәліметтермен қатар сол кездегі
халықтың тұрмысы бейнеленген, Тәуке ханның тұсындағы халық экономикасы, ұлт
жағдайы айтып өтілген.
Курстық жұмысты жазуда жаңадан жарыққа шығып жатқан баспасөз
беттеріндегі немесе газеттердегі мәліметтер туралы үзінділерден мысалдап
жазған. Жалпы курстық жұмыстың қамтыған мәселелері мен пайдаланылған
әдебиеттеріне қарап жұмыс қорғауға жіберілді.

Ғылыми жетекші: т.ғ.к,
доцент,м.а. Исабек.Б.Қ.

Қорытынды:
Менің тақырыбым бойынша қорыта келгенде , ру-
тайпалық бірлестіктерінің басын қосқан Тәуке хан деп
білеміз . Соның ішінде кіші жүздің негізгі ру- тайпалық
бірлестігі Қасым, Ақназар , Тәуекел , Есім , Тәуке
хан иеліктерінде тұрды . Тәуке хан бүкіл үш жүздің
ықпалды билерінің басын қосты . Ұлы жүз , Төле
би . Орта жүз , Қазбек би . Кіші жүз , Әйтеке
би . арқылы басқарды . Сол кездегі тағдыр тәлпегіне
байланысты . Заңдар жинағын шығарды . Тәуке хан
ыдырай бастаған хандықты саяси ахуалды , біршама
қалпына келтірді . Хан билігін күшейтуге , халықтың
бірігуіне бірқатар шара қолданды . Оның тұсында
құқық қорғау , мемлекет құрылымының негізгі қағидасын ,
салт- дәстүр құқығының жинақ нормасы Жеті жарғы
құрастырылды . Саяси құрылымның өзгеруіне қазақ
қоғамының құқық базасын қайта қарастырудың
қажеттілігін тудырды . Тәуке хан тұсында Жеті жарғы
заңдар жинағы бекітілді . Хан өкіметінің беделін
көтеруге және оған үш жүздің руларын бағындыруға
бағытталған шаралар қолданды . Ол заңда право
тәртібі мен мемлекеттік құрылымның негізгі принциптері
белгіленді . Ірі феодал ақсүйектерінің қарсылығы , ішкі
саяси жағдайдың шиеленісуі хандықты нығайту
әрекеттеріне кедергі жасады . Хандық біртұтас мемлекет
ретінде өмір сүруден қалды да , барған сайын
бөлшектене түсті . Хан билігі тіпті бір жүздің
ішіндегі барлық халыққа жүрмеді , ал көрші жүздің
рулары мен тайпалары оған онсыз да бағынбады . Үш
жүзде Тәуке ханға дейін әрқайсысында бірте- бірте
дербес хан пайда болды . Хандардың ішіндегі
қуаттысы Тәуке хан болды. Тәуке хан қазақ
халқының басын қосуды көздеді . Халықтың бірігуі
үшін қызмет істеді .
Деген халық өлеңінен тарихымыздың тағы бір тұлғасы Тәукені
танимыз . Тәуке ханның тұсында қазақ халқының кеңсесі өсіп ,
қоғамның ішкі және сыртқы саясатында халықаралық деңгейге
көтеріледі . Бізге мәлім кейбір деректерде Тәукенің туған
жылы белгісіз , оның таққа отырған жылдары туралы да
тарихшылардың арасында қарама- қайшы пікірлер бар . Тек
бір анығы - Тәукені қазақ елі түркілердің қасиетті
қаласы Түркістанда ақ киізге көтеріп , Бүкіл үш
жүздің ханы етіп сайлады . Тәукенің таққа отырған
кезінде қазақ даласында әліде бет-бетімен руға бөлініп ,
бір-бірімен жалғасып , дау жан- жал көбейіп әділетсіздік
етек алған еді . Сондықтан ол ең елеулі қазақ
қоғамындағы ішкі саясатқа ерекше назар аударды . Сөйтіп
өзінің хан ордасында ел ішіндегі атақты , беделді
адамдарды жинап билер кеңесін құрды . Олардың арасында
Төлеби, Қазбекби , Әйтекеби . бастаған сұңғыма сүлейлер бар
еді .

Деп алаштың ұлы ақыны Міржақып Дулатов жырға қосқан әділет
заманның самалы ескен шақ екен . Тәуке хан қандай-да бір
мәселе болмасын әуелі осы билер кеңесімен маслихатына
салып барып жүзеге асырған . Бұл билер кеңесінің де
құқығы өте жоғары болған . Олар әр мезгілде, кейде жылына
бір , бүкіл ел өкілдері белгілі бір жерге (Мәртөбе,Күлтөбе)
қосып , соғыс,бітім және басқада даулы үлкен мәселелерді қараған . Төлеби
оның басшылығымен ,Билер кеңесі Тәуке хан заңы - Жеті жарғыны
жазады .Әрине онда Есімханның ескі-Қасымханның қасқа, Тәукенің-тура
биліктеріне жаңадан топтар енгізеді .Тәуке сыртқы саясаттың да семсерін
сертей ұстап , көрші елдермен ынтымақты да нығайтуға күш салды .Ол
әділет қоғам қайраткері , айлакер қолбасшы ғана емес ,саналы дипломант-
мәмілегер .Тәуке хан тұсында қанға-қан ,жанға-жан деген қатал заң
күшін жойды .Оның орнына құн төлеу жазасын қолданды .Тәуке өзі өмір
сүрген қоғамда алуан қызметімен тарихтан орын алатын ақылы асқан хан
ретінде халқына қадірлі Сондықтан халқы Әз Тәуке деп құрметтеген .

1.1. Тәуке хан билік құрған тұста халықтың экономикалық жағдайы
Тәуке болып ханымыз, Рахат
тауып жанымыз.
Он сан алаш бірігіп,
Ойран болды жауымыз
Деген халық өлеңіңен тарихымыздың тағы бір түлғасы
Тәукені танимыз. Тәуке ханның тұсында қазақ халқының кеңсесі өсіп,
қоғамның ішкі және сыртқы саясатында халықаралық деңгейге
көтеріледі. Бізге мәлім кейбір деректерде Тәукенің туған жылы
белгісіз, оның таққа отырған жылдары туралы да тарихшылардың
арасында қарама- қайшы пікірлер бар. Тек бір анығы - Тәукені
қазақ елі түркілердің қасиетті қаласы Түркістанда ақ киізге
көтеріп, Бүкіл үш жүздің ханы етіп сайлады. Тәукенің таққа отырған
кезінде қазақ даласында әліде бет-бетімен руға бөлініп, бір-бірімен
жалғасып, дау жан - жал көбейіп әділетсіздік етек алған еді.
Соңдықтан ол ең елеулі қазақ қоғамындағы ішкі саясатқа ереқше
назар аударды. Сөйтіп өзінің хан ордасында ел ішіңдегі атақты,
беделді адамдарды жинап билер кеңесін құрды. Олардың арасында
Төлеби, Қазбекби, Әйтекеби бастаған сұңғыма сүлейлер бар еді.
Ол заман үш жүз бірге араласқан,
Бағынып еш патшаға қарамастан.
Хан шығып ортасынан, халқын билеп,
Билері үшім өтіп, өрнек шашқан.
Деп алаштың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.