Тері анатомиясы мен физиологиясы: терлеу, тері бездері, рецепторлар және жас ерекшеліктері

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тері және терлеу функциясы.

Терінің құрылысымен маңызы.

Адам терісі 3 қабаттан тұрады. Сыртқы қабат эпидемис, ортаңғысы дерма және ішкісі гиподерма д. а. Ең қалың сыртқы қабатының қалыңдығы 1 - 2, 5 мм. Бұл қабатта минелин өндіріледі. Сондықтан терінің түсі өндіретін пигментіне байланысты, елеп ол өндірілсе тері ақшыл көбіре - қоңырлау, ал тым көп болса, қара қоңыр болады.

Дерма қабатының клеткалары тығыз дәнекер ұлпадан тұрады. Онда қан тамырларының капляларымен және нерв ұштары бар. Дерманың бүршікті қабатында тер өндіріледі, ал тері қабатындағы дәнекер клеткалары теріге беріктік қасиет береді. Терінің гиподерма қабаты қорғаныс қызметін атқарады.

Тері асты клетчаткада тері бездері орналасқан. Олардың өзегі терінің сыртына жіңішке саңылау түрінде ашылады. Тер бездері алақан, шыңдай, қастық, мойын арқа және шаш терісінде көбірек болады.

Теріде май өндіретін май бездері болады, олар алақан, табан терісінен басқа жердің бәрінде бар, май бездерінің өзектері тері түтігінің қапшығына ашылады. Олардың өнімдері терінің түгін және эпидермис қабатынан майлап, құрғап қалудан сақтайды. Май бездері тәулігіне 20 г тері майын шығарады. Майланған теріден су, микробтар өтпейді және микробтерды өлтіретін заттары теріні тазарып отырады.

Тер және терлеу тетігі оның жас ерекшелігі.

Тер бездері арқ денеден сыртқа шығарылатын судың мөлшері 50 % яғни 500 - 900 мл болады. Термен бірге моченика, несеп қышқылы, креатин, гиппур қышқылы, хлор, натри, калий және фосфаттар мен сульфаттар шығарылады. Тердің сабағалы салмағы 1, 012 - 1, 010 . терлеу тәулігі бойы үнемі үзіксіз жүреді, бірақ сытқы орталық ортаның температурасы жоғарылағанда және ауыр еңбекпен шұғылданғанда, шынықтыру жаттығулары кезінде тер безінің өзектері кеңейеді де, тер үздіксіз көп шығады. Бұл кезде дененің жылуды өндіруі тепселеді, бүйрек капилляларындағы қысым төмендейді, де, несеп өндіру азаяды.

Ересек адамның терісінен бала терісінің айырмашылығы бар. Бала терісінің сыртқы эпидермис қабаты өте жұқа, терінің қан тегіс, қыртыссыз басады.

Жаңа туған сәбидің терісі өте жұқа, қалыңдығы 1, 1 мм 1 жасқа дейін тер бездері жылдам ал созылған тамақтары 6 жастан кейін пайда бола бастайды.

Бала терісінде май көбірек болады әсіресе алғашқы 3 айда ол тез көбейеді. Содан кейін 5 жасқа дейін олардың көбеюі бәсеңдейді. Ересек адаммен салыстырғанда майлы клеткалар жаңа туған сәбиде 5 % көбірек болады.

Терінің температурасы нәрсетелерде жоғарырақ және тұрақсыз келеді. Ыстық пен суықтың әсеріне сәйкес тері температурасының бейімделу өзгерісі 3 - 5 жастан басталып қалыптаса бастайды.

Бала 4 жасқа дейін аз терлейді, өйткені терібездерісінің қызметін реттеуші жүйке орталығы әлі жетілмеген. Оның толық жетілуі 5 - 6 жаста болады.

Терідегі ауруды сезгіш (ауырсыну) рецепторлар. Ауруды сезгіш рецепторлар адекватты, яғни өзіне тән тітіркендіргішті қажет етпейді. Күші шектен асқан қандай да болмасын тітіркендіргіш ауру сезімін тудырады. Ал басқа рецепторлардың адекватты тітіркендіргіші болады: тактильді рецепторлардың жанасуды және қысымды сезетін түрлері болады, ал температуралық рецепторлар суық пен жылудың әсерлерін қабылдайды.

Ауру сезімдерін бос жүйке ұштары қабылдайды. Бұл сезім мүшелердің, ұлпалардың қалпын бұзатын жауапты қажет ететін тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады. Ондай жүйке ұштары бүкіл теріде, ауыз бен мұрын қуыстарының кілегейлі қабатында, яғни дененің барлық жеріне орналасқан. Ауруды сезгіш рецепторларды "қауіпсіздік күзетшісі" деп атайды, олар төнген қауіп туралы ақпаратгы миға жеткізеді.

Ауруды сезіну негізінен туғаннан кейін бір аптадан соң пайда болады. 1 жасқа толған бала аурудың пайда болған орынын анықтай алады. Жаңа туған сәбидің ауру сезгіш рецепторларының сезімталдығы ересектердікінен төмен, 5-6 жастан 6-7 жасқа дейін ауру сезгіш рецепторлардың сезімталдығы тез артады. П. К. Анохиннің айтуынша, организмнің нақтылы және деректік ауытқуларды тудыратын әсері күшті, зиянды тітіркендіргіштерге карсы пайда болатын физиологиялық күйі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.