Маркетинг жүйесіндегі нарықтың мақсаты және түрлері

Жоспар
Кіріспе

1 Нарықтың түрлері, негізгі сипаттамалары
2 Мұнда техника аса зор рөл атқарады
3 Сатуды мамандар атқарғаны жөн
4 Туынды сұраныс
5 Сұраныс баға жөнінде неғұрлым өзгермелі (серпінді) болып келеді

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Нарықтық экономикада кез-келген фирма өндіретін және сататын товарларын
тұтынушылардың сұранысына сәйкес бейімдеуі тиіс.Сондықтан маркетингтің
түпкі міндеттерінің бірі нарықты зерттеу оған баға беру және фирманың іс-
әрекеті пайдалы болуы үшін тиімді нарықтарды іріктеу болып табылады.Сонымен
қатар кез-келген фирма өндірістік және коммерциялық іс-әрекетінде әртүрлі
нарықтармен қарым-қатынас жасайды.Яғни өндірілген тауарларын тұтыну
нарығында сатады.Құрал жабдықтар нарығында қажетті техникасын құрал
жабдықтарын сатып алады, несие нарығында фирманың қаржы есеп шотын
жүргізеді.Сондықтан фирма басшылары мен мамандарының міндеті нарықтың
түрлерін, ерекшеліктерін, мазмұнын, қажеттілігін ұдайы зерттеп отыруы және
сапалы түрде қарым-қатынас ұйымдастыруы тиіс.Нарық дегеніміз экономика
саласында товарлардың ақшаға айналуы және керісінше ақшаның товарға айналу
процесі басқаша айтқанда экономиканың әртүрлі саласында өндірілген
товарларды сатып алу, сатудың өзара байланысты актлерінің жиынтығы.
Нарықтық механизмді ең жалпы түрде экономиканың негізгі мәселелерін шешу
мақсатында өндірушілер мен тұтынушылардың нарық арқылы өзара әрекет ететін
шаруашылықты ұйымдастыру формасы деп анықтауға болады.
Нарық дегеніміз не? Басында нарық дегенді әр түрлі тауарларды сатумен
байланысты жұртқа жария орын ретінде түсіндірді.Қоғам дамыған сайын, оның
экономикалық құрылымы қиындаған сайын нарық ұғымы да өзгеріп отырды.Қазіргі
дамыған қоғамда нарық деген міндетті түрде сатушылар мен сатып алушылар
кездесіп, келісім жасайтын орын емес.Қазіргі заманда саудагер теледидар
арқылы жарнама бере алады, сатып алушылармен тікелей байланыспай-ақ алыс-
беріс жасаушылардың тапсырыстарын телефонмен жинап және тауарларды почта
арқылы жібере алады.Нарық – қоғамдық еңбек бөлінісі негізінде оқшауланған
өндірушілердің арасындағы үстемдік етуші және анықтаушы байланыс әдісі
ретінде көрінеді.
Тауар өндірісі жағдайында нарықтық байланыстар экономикалық қатынастардың
барлық жүйесін және барлық субьектілерін қамтиды.Нарықтың құрамына өз күшін
сатушы кәсіпкерлер де, еңбеккерлер де, соңғы тұтынушылар да,қарыз
капиталының және бағалы қағаздардың иелері де т.б.кіреді.Осыған
сәйкес,қазіргі нарықтық экономика нарықтардың бүгінгі бір жүйесі тауар мен
қызметтер, жұмыс күші, қарыз капиталдарының, бағалы қағаздардың, валюталық
нарық және басқалары.Қандай нарық болса да, оның нақты түріне байланыссыз,
үш негізгі элементке: бағаға сұраныс пен ұсынысқа, бәсекеге негізделеді
Жоғарыда аталғандай әрбір экономикалық жүйе негізгі үш сұрақты шешу
қажеттігіне ұшырайды: Не өндіру керек? Қалай өндіру керек? Кім үшін өндіру
керек? Нарықтық экономикада негізінен бұл нарықтың көмегімен шешіледі
(баға, сұраныс пен ұсыныс және бәсеке механизмі арқылы). Қалай жүзеге
асыратынын жалпы түрде,нақты мысал арқылы көрейік.Айталық, табыстар
дәрежесінің өсуінің нәтижесінде адамдар ауқатты болып, тек картоппен
тамақтанудың орнына, етпен тамақтана бастады.Бірақ қалай олардың картопты
етпен алмастыру туралы ұсынысы нақты істерге айналады? Тұтынушы картоп
сатып алуды азайтады да, ет сатып алуды көбейтеді.Бұл еттің бағасын
өсіреді де, картоптың бағасын төмендетеді.Нәтижесінде картоп өндірушілер
зиян шегеді, ал малшылар қосымша табыс табады.Малшылардың көп табысы оларға
өндіріске бұрынғыдан көп мөлшерде қаржы жұмсауға , қосымша жұмысшылар
жалдауға өнімділігі төмен малдарды немесе құнарлылығы төмен жайылымдарды
пайдалануға мүмкіндік береді.Етке жоғары баға бұл салаға жаңа кәсіпкерлер
мен жаңа капиталдарды тартады. Сонымен қатар, картоп өсірушілердің көбісі
өздерінің бұрынғы жұмыстарын тастап, басқа жерлерден өз еңбектеріне жоғары
төлем іздейді.Содан картоп өндіру ет өндірумен салыстырғанда тиімсіз бола
бастайды. Уақыт өткен сайын бағаның қалыптасқан жаңа қатынасы ет өндіруді
ұлғайтуды, ал картоп өндіуді қысқартуды қамтамасыз етеді.Осыдан келіп еттің
әр түрлі сорты халықтың әртүрлі топтарына табыстарына байланысты сатылатын
болады. Осы қарапайым мысалдан нарықтағы тепе теңдікті орнататын қандай
экономикалық құралдар екенін көруге болады.Біріншіден, бұл
бағалар.Салыстырмалы бағалардың өзгеруі өндірушіге өндіріс көлемін өзгерту
қажеттігін анықтау қызметін атқарады.Бағалардың өзгеруі өндіріс
технологиясын таңдауға әсерін тигізеді.Бағалар ақыр соңында табыстардың
берілген бір деңгейінде өнімді кімдер тұтынатынын да алдын ала
анықтайды.Екіншіден бұл сұраныс пен ұсыныс. Сұраныс төлем мүмкіндігі бар
қажеттілік, яғни тұтынушылардың керекті тауарларға төлей алатын ақша
сомасы.Ұсыныс дегеніміз берілген бағада сатуға арналған тауардың саны.
Сұраныс пен ұсыныстың арақатынасының өзгеруі бағаның құн төңірегіндегі
тербелуін тудырады.Осы тербелулер арқылы сұраныс пен ұсыныстың тепе-
теңдігін, ал түбінде өндіріс пен тұтынудың тепе-теңдігін қамтамасыз ететін
деңгей қалыптасады.
Үшіншіден,Бұл бәсеке.Әрбір кәсіпкердің мақсаты пайданы барынша ұлғайту,
сондықтан да, шаруашылық қызметінің көлемін ұлғайту.Ал бұның өзі өндірістің
аса қолайлы жағдайлары үшін кәсіпкерлердің өзара күресіне әкеліп соғады да,
олар бір біріне деген қатынасы қарсыластар немесе бәсекелестер ретінде
көрінеді.Егер қандай да бір тауардың ұсынысы сұранысынан көп болса, онда
сатушылардың арасындағы бәсекелік күрес күшейеді.Олардың әрқайсысы өз
тауарын сату үшін бағасын төмендетуге жиі барады, ал ол өз кезегінде осы
тауарды өндіруді азайтады. Егер сұраныс ұсыныстан көп болса, онда бір-
бірімен бәсекеге сатып алушылар түседі.Тапшы тауарды алу мүмкіндігіне ие
болу үшін, әрбір сатып алушы өз қарсыласына қарағанда жоғары баға ұсынуға
тырысады.Баға өседі, ол осы тауарға ұсынысты ұлғайтады.
Бәсеке нарық механизмінің қажетті элементі, бірақ бәсекенің сипаты әр түрлі
болуы мүмкін, ол нарықтық тепе теңдікке жету әдісіне елеулі әсер
етеді.Нарықтық механизм еркін немесе жетілген бәсеке жағдайында, яғни
нарықтағы жағдай көптеген сатушылар мен сатып алушылардың, сатылатын
өнімдердің біртектілігімен, фирмалардың нарыққа еркін кіруімен
сипатталғанда барынша тиімді әрекет етеді.Жетілген бәсеке кезінде сатушылар
мен сатып алушылардың ешқайсысы да нарықтық бағаға әсер ете алмайды.Егер
дұрысын айтсақ, жетілген бәсеке таза күйінде ешқашан және еш жерде болған
емес.Оны тек ғылыми абстракция ретінде қарау керек, соған қарамай, нарықтық
механизмнің қызмет істеуінің негізгі принциптерін түсіну үшін талдау қажет.

Уақыт өте келе, сапасы бірдей тауарлар бәсекелестігі түпкілікті орын
тепкендіктен, потенциялды тұтынушылардың қажеттіліктерін, мүдделерін
зерттеуге мәжбүрлік туады. Бұл мақсатта сатып алу үрдісін талдау, алдыға
шешілуге тиіс мәселелер кою,өз ісіңді болжамдау және жоспарлау,нарыққа
қажетті бұйымдар шығару іске асырылады.Осымен өндіріс экономикасынан
нарықтық экономикаға өту аяқталады,ал мұнда сұраныс ұсыныстан басым және
өндірістік кәсіпорынның қызметтерінің негізгі бағыттарын анықтау,нарықты
және нарыққа сіңу әдістерін толыққанды зерттеу ғана басқалармен қатар күн
көру мүмкіндігін тудырады.
Бәрін де бәсеке анықтайтындықтан, өндіріс атты мақсат нарық деген
мақсатқа орын босатады,ал бұл жағдайда төмендегілер негізгі принциптер
болып табылады:
- нарықтың қалауына және қажеттіліктеріне сәйкес келетін өнімдер мен
қызметтер ұсыну,яғни қолайлы ретті жолға түсу және осы фирмада
өндіруге үйреншікті өнімді тұтынушыларға тықпалау жолынан шығу
аштыққа қоршаған ортамен диалогқа көшу,өз ісіне қымтанудан
(тығылудан) бас тарту:
- бәсекеге қасқая қарау,оның әр түрлі мүмкін деген жақтарын зерттеу
(өнім,тауар өткізу,ақпарат,ұсыну әдістері);
- қойылған межелерге жету жолында бағдарламалы-мақсатты әдіспен жан-жақты
қадам қолдану.
Кәсіпорынның қызметін бір күндік нәтижеге емес ,тек ұзақ уақытты
болашаққа бағыттау,бұл болса назарды болжамды зерттеулерге және осының
арқасында жаңа тауарларға аударуды талап етеді.
Басқару объектісінің - нарықтың негізгі элементтері
(тауар,баға,тұтынушы,тауар өткізу,жарнама) арқылы маркетинг: жаңа
тауар идеясын түзету - өндіріс ұйымдастыру – баға тағайындау – рынок
дайындау – сатуды ұйымдастыру – сатудан кейінгі қызмет желісін қамтуын
пайымдайды.Осыған байланысты маркетинг басқаруды,сала аралық
сәйкестендіруді алға тартады,ал мұнда салалық жоспарлар тек қана
бірегей мақсатқа – сұраныс пен ұсынысты теңестіруне жетудің құралы
болып танылады.
Басқаша айтсақ,маркетингтің мәні мынада:өнімдерге немесе әдістерге
үнемі сын көзбен қарау және жаңаландыру,кәсіпорынның қызметін
тұтынушылардың талаптарына бағыттау,яғни жағдайларға төселу және
мүмкіндігінше олардан озып отыру.
Мұндай ой-сезім нарықты сандық және сапалық зерттеуге арқа
сүйейдіқолданушының мінез-құлқын,өнімді,бәсекені,заңгер шілікті,осымен
қатар тауар өткізуді болжамдау.
Осының бәрі кәсіпорынға ақпарат алуға,одан соң,мақсат пен
қимылдарын әдістерін анықтауға да мүмкіндік береді.Бірінші кезектегі
мүдделерді шеше отырып,кәсіпорын өзінің нарықтағы жұмыстарының
әдістерін жоспарлауға,одан соң өндіріс,өткізу,коммуникация
салаларындағы саясатын жүргізуге мүмкіндік алады.Осылармен сабақтас
барлық қимылдар бақыланып отырады,мұның арқасында алған бағытқа ылғи
көз тастап отыруға мүмкіндік туады.

Нарықтың түрлері, негізгі сипаттамалары.
1.Халықтық нарық дегеніміз – келісім бойынша қалыптасқан бірнеше
мемлекеттердің қарым-қатынасына негізделген нарық.
2-Ұлттық нарық нақты мемлекет экономиканың реттеу міндетін атқаратын
нарық.
3-Жергілікті нарық нақты аймақ бойынша реттеу міндетін атқаратын нарық.
Әрбір мемлекеттің ұлттық нарығы бірнеше түрлерді қамтиды.
1. Тұтыну нарығы – нақты товармен қызметтерді сатып алуға пайдалануға
дайындығы мен мүмкіндігі бар адамдар жиынтығы маркетингтің мақсаты
тұтынушылардың сұранысын зерттеу және қажетті товарлар .
2. Құрал жабдықтар өндіріс процессіне қатысты товарлар мен қызметтерді
қамтамасыз етеді.Кәсіпорындар мен жеке сатушылардың жиынтығы
маркетингтің мақсаты фирма өндірісін тиімді жабдықтайтын
кәсіпорындарды реттеу және әділетті заңды қарым-қатынас
қалыптастыру.
3. Ғылыми техникалық ақыл-ой нарығы техникалық жаңалықтарды өңдейтін
күрделі ғылымды дамытатын және ақыл ойды тұжырымдайтын ұйымдар.
Маркетингтің мақсаты әрбір фирмадан техника технология экономикалық
жаңалықтарды кең мағынада пайдалану және дамыту.
4.Қаржы нарығы – бос ақша қаражаты мен мемлекетті кәсіпорындарды және
жеке адамдарды қамтамасыз ететін мекеменің жиынтығы.Қаржы нарығы
бірнеше түрге бөлінеді.
1-Құнды қағаздар - әртүрлі құнды қағаздар.Яғни вексель, акция,
облигация, сертефикат көмегімен жасалатын қарым-қатынасы.
2.Валюта нарығы халықаралық есеп айырысуда пайдаланатын ақшалардың
қарым-қатынасы.
Валюта – бұл товардың құнының мөлшерін өлшеу үшін пайдаланылатын ақша
бірлігі.Валюта үш мағынада қолданылады: а)бір мемлекеттің ақша бірлігі
ретінде
Б)оның алтын күмістің қағаз ақша түріндегі типі
В)халықаралық есеп айырысуда қолданылатын төлем құралы ретінде.
3.Қарыз несие нарығы өндіріс процесі бос ақша құралын беретін
мекемелердің жиынтығы.Ұлттық және коммерциялық банктер арнайы қаржы
мекемелері жеке меншік кәсіпкерлер.
4.Қор биржалары құнды қағаздар
5.Еңбек нарығы – бұған еңбек биржасы жатады.Жұмысшылар мен фирма
арасындағы делдалдық қызметті атқаратын мекеме.

Жеке адамдар көпшілік тұтынатын тауарларды жеке өзіне пайдалану үшін
сатып алатыны сияқты,өнеркәсіп-өндірістік арнаулы өнімдерді
(жабдықтар,материалдар,жартылай шикізат) кәсіпорындар технологиялық
үрдісте қолдану немесе әрмен қарай өңдеу үшін алады.Бұл өнімнің
нарығының құрылымы көпшілік тұтынатын тауарлар нарығынан өзгеше
болады.Өндірістік нарықты төмендегі ерекшеліктер сипаттайды.
Мұнда техника аса зор рөл атқарады. Өнеркәсіпке арналған өнімдер
көбінесе стандарттар бойынша өндіріледі. Стандарттар нақтылы бір
қажеттіліктерді ескере отырып жасалынады. (қауіпсіздік, салмақ,
көлем, тозу және т.б.) бұл өнімнің сапасын және мүкісін объективті
сипаттаудың негізін қалайды. Осымен қатар технологиялық және тіпті
моральдық тозуға байланыстырып, бұйымның мүмкін деген өмір ұзақтығын
есептеу қажет. Ал кейбір жағдайларда сол ұзақтықты амортизациялық
мерзімімен теңестірген жөн , бұл технологиялық болжамдауға және
нарықтық ағымды зерттеуге бағытталған , көзге түсерліктей күш-жігерді
талап етеді. Мұндай зерттеулер әдетте , ұзаққа созылады , үлкен
шығындармен қабысады және ылғи өндіріс ауқымы арқыды үнемдеумен
өтелмейді .
Сатуды мамандар атқарғаны жөн. Бұл мамандар (техникалық және сауда
агентінен бастап инжинерге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.