Сахара маңайы аймағындағы елдерге экономикалық-географиялық тұрғысыдан толық сипаттама
Кіріспе
1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің физикалық.географиялық жағдайы
1. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық.географиялық және геосаяси жағдайы . . . . . . . . 8.9
1. 2. Халқы мен еңбек ресурстары және демографиялық проблемалары ... ... ... 10.14
1. 3. Шаруашылығы және оның қазіргі жағдайы . . . . . . . . . ... . . . . 14.16
2 Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық жағдайы
2. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдерде туризмнің дамуы . . . . . 17.19
2. 2. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикасының дамуының негізгі бағыттары . . . . ... ..19.21
3 Сыртқы экономикалық байланыстары
3. 1. Сахара маңайы аймағының елдерінің шетелдермен және
Қазақстанмен өзара қарым.қатынасы .. 22
Қорытынды... . . . ... ... . . . 24
Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . 25
Қосымша . . . . . ... ... . . . . . 26.31
1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің физикалық.географиялық жағдайы
1. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық.географиялық және геосаяси жағдайы . . . . . . . . 8.9
1. 2. Халқы мен еңбек ресурстары және демографиялық проблемалары ... ... ... 10.14
1. 3. Шаруашылығы және оның қазіргі жағдайы . . . . . . . . . ... . . . . 14.16
2 Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық жағдайы
2. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдерде туризмнің дамуы . . . . . 17.19
2. 2. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикасының дамуының негізгі бағыттары . . . . ... ..19.21
3 Сыртқы экономикалық байланыстары
3. 1. Сахара маңайы аймағының елдерінің шетелдермен және
Қазақстанмен өзара қарым.қатынасы .. 22
Қорытынды... . . . ... ... . . . 24
Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . 25
Қосымша . . . . . ... ... . . . . . 26.31
Сахара маңайы аймағы елдерінің экономикалық-геграфиялық ерекшелігі қандай? Мемлекеттердің аумағы және геосаяси жағдайы қандай? Мемлекеттердің қалыптасу тарихы қандай? Халқы мен еңбек ресурстарының ерекшелігі қандай? Шаруашылықтың негізгі қалыптасқан түрі қандай? Мемлекеттрдегі туризмнің қазіргі күйі қандай? Сахара маңайы аймағы елдерінің шет елдермен және Қазақстанмен өзара қарым-қатынасының негізгі ерекшеліктері қандай?
Сахара маңайы аймағы елдері құрамына енетін елдерге Египет, Ливия, Нигер, Нигерия, Маврикий, Мавритания, Мали, Алжир, Тунис. Бұл елдер климаттың қолайсыздығына қарамастан экономикалық тұрғыдан дамушы елдер қатарына жатады. Африканың өзгеде елдері сияқты Сахара маңы елдері де отарлық саясаттан зардап шекті.
Сахара маңайы аймағындағы елдердің жалпы көлемі – 10 млн. км² шамасында, халқы – 150 млн. адам. Ірі аймақтың жағдайы ең алдымен оның Жерорта теңізіне «қарап тұруына» байланысты, өйткені осының арқасында Сахара маңайы аймағы елдері Оңтүстік Еуропамен және Оңтүстік-Батыс Азиямен көрші болып, Еуропадан Азияға баратын теңіз жолына шыға алады. Аймақтың ішкі жағынан Сахара адамзат баласы аз қоныстанған аймақ болып табылады.
Сахара маңайы аймағы елдері құрамына енетін елдерге Египет, Ливия, Нигер, Нигерия, Маврикий, Мавритания, Мали, Алжир, Тунис. Бұл елдер климаттың қолайсыздығына қарамастан экономикалық тұрғыдан дамушы елдер қатарына жатады. Африканың өзгеде елдері сияқты Сахара маңы елдері де отарлық саясаттан зардап шекті.
Сахара маңайы аймағындағы елдердің жалпы көлемі – 10 млн. км² шамасында, халқы – 150 млн. адам. Ірі аймақтың жағдайы ең алдымен оның Жерорта теңізіне «қарап тұруына» байланысты, өйткені осының арқасында Сахара маңайы аймағы елдері Оңтүстік Еуропамен және Оңтүстік-Батыс Азиямен көрші болып, Еуропадан Азияға баратын теңіз жолына шыға алады. Аймақтың ішкі жағынан Сахара адамзат баласы аз қоныстанған аймақ болып табылады.
1. Б.Тасболат,Р.Н.Кенжебаева «География» Шымкент 2005
2. В.П.Максаковский «География» Алматы 1997
3. «Энциклопедия для детей» Алматы 1997
4. «География және табиғат» 2006,№6
5. Ә.Бейсенова, К.Каймулдинова «География» Алматы 2007
6. Ұ.Б.Асқарова «Экология және қоршаған ортаны қорғау» Алматы, 2005
7. Ғ.С. Гарапова, Н.М. Жақанбаева «География» Алматы, 2007
8. «Энциклопедия для детей» Алматы 1997,3-5 беттер
9. Атлас СССР. М., ГУГК. – 1983
10. Лаппо Г.М: География городов. М., Владос. – 1997
11. Қазақ Ұлттық энциклопедиясы
12. Бек У. Что такое глобализация? /Пер. с нем. М., 2001.
13. Бонгард–Левин Г.М. Древнеиндийская цивилизация. М., 1993.
14. Гранберг А.Г. Основы региональной экономики. М., 2000.
15. Дергачев В.А., Вардомский Л.Б. Регионоведение. М., 2004.
16. Дергачев В.А. Глобальная геоэкономика (трансформация мирового экономического пространства). Одесса, 2003.
17. Дергачев В.А. Геополитика. Киев, 2000.
18. Дергачев В.А. Геоэкономика. Современная геополитика. Киев, 2002.
19. Джеймс П., Мартин Дж. Все возможные миры. История географических идей. М., 1988.
20. Ишаев В.И. Международное экономическое сотрудничество: региональный аспект. Владивосток, 1999.
21. Колосов В.А., Мироненко Н.С. Геополитика и политическая география. М., 2001.
22. Договор о коллективной безопасности //htpp://www.dkb.gov.ru
23. Совместное заявление государств - участников ОДКБ в связи с созывом Чрезвычайной Конференции государств - участников Договора об обычных вооруженных силах в Европе (ДОВСЕ) //htpp://www.dkb.gov.ru
24. Бордюжа Н. Выступление на 14-м заседании СМИД ОБСЕ в Брюсселе. 4-5.10.2006 г. // htpp://www.dkb.gov.ru
25. Караваев А. ЕврАзЭС и ОДКБ в Центральной Азии: проблемы интеграции региона //http://www.ia-centr.ru/public_details.php?id=506
2. В.П.Максаковский «География» Алматы 1997
3. «Энциклопедия для детей» Алматы 1997
4. «География және табиғат» 2006,№6
5. Ә.Бейсенова, К.Каймулдинова «География» Алматы 2007
6. Ұ.Б.Асқарова «Экология және қоршаған ортаны қорғау» Алматы, 2005
7. Ғ.С. Гарапова, Н.М. Жақанбаева «География» Алматы, 2007
8. «Энциклопедия для детей» Алматы 1997,3-5 беттер
9. Атлас СССР. М., ГУГК. – 1983
10. Лаппо Г.М: География городов. М., Владос. – 1997
11. Қазақ Ұлттық энциклопедиясы
12. Бек У. Что такое глобализация? /Пер. с нем. М., 2001.
13. Бонгард–Левин Г.М. Древнеиндийская цивилизация. М., 1993.
14. Гранберг А.Г. Основы региональной экономики. М., 2000.
15. Дергачев В.А., Вардомский Л.Б. Регионоведение. М., 2004.
16. Дергачев В.А. Глобальная геоэкономика (трансформация мирового экономического пространства). Одесса, 2003.
17. Дергачев В.А. Геополитика. Киев, 2000.
18. Дергачев В.А. Геоэкономика. Современная геополитика. Киев, 2002.
19. Джеймс П., Мартин Дж. Все возможные миры. История географических идей. М., 1988.
20. Ишаев В.И. Международное экономическое сотрудничество: региональный аспект. Владивосток, 1999.
21. Колосов В.А., Мироненко Н.С. Геополитика и политическая география. М., 2001.
22. Договор о коллективной безопасности //htpp://www.dkb.gov.ru
23. Совместное заявление государств - участников ОДКБ в связи с созывом Чрезвычайной Конференции государств - участников Договора об обычных вооруженных силах в Европе (ДОВСЕ) //htpp://www.dkb.gov.ru
24. Бордюжа Н. Выступление на 14-м заседании СМИД ОБСЕ в Брюсселе. 4-5.10.2006 г. // htpp://www.dkb.gov.ru
25. Караваев А. ЕврАзЭС и ОДКБ в Центральной Азии: проблемы интеграции региона //http://www.ia-centr.ru/public_details.php?id=506
Аннотация
Бұл курстық жұмыста Сахара маңайы аймағындағы елдерге экономикалық-
географиялық тұрғысыдан толдық сипаттама берілді.
Курсттық жұмыс 30 беттен, кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және
қосымшадан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің физикалық-географиялық жағдайы
1. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық-географиялық
және геосаяси жағдайы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 8-9
1. 2. Халқы мен еңбек ресурстары және демографиялық
проблемалары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..10-14
1. 3. Шаруашылығы және оның қазіргі жағдайы . . . . . . . . . ... . .
. . 14-16
2 Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық жағдайы
2. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдерде туризмнің дамуы . . . . .
17-19
2. 2. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикасының дамуының
негізгі бағыттары . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . ... ..19-21
3 Сыртқы экономикалық байланыстары
3. 1. Сахара маңайы аймағының елдерінің шетелдермен және
Қазақстанмен өзара қарым-қатынасы . . . . . . . . . . . . . . . ... .
. . . . .. . 22-23
Қорытынды ... ... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ... ... . . . 24
Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . . ... ... . . . . . ... .. . . .
. . . . ... ... . . 25
Қосымша . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . ... ... ... ... . . . . . 26-31
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі: Сахара маңайы аймағы елдерінің экономикалық-
геграфиялық ерекшелігі қандай? Мемлекеттердің аумағы және геосаяси жағдайы
қандай? Мемлекеттердің қалыптасу тарихы қандай? Халқы мен еңбек
ресурстарының ерекшелігі қандай? Шаруашылықтың негізгі қалыптасқан түрі
қандай? Мемлекеттрдегі туризмнің қазіргі күйі қандай? Сахара маңайы аймағы
елдерінің шет елдермен және Қазақстанмен өзара қарым-қатынасының негізгі
ерекшеліктері қандай?
Сахара маңайы аймағы елдері құрамына енетін елдерге Египет, Ливия,
Нигер, Нигерия, Маврикий, Мавритания, Мали, Алжир, Тунис. Бұл елдер
климаттың қолайсыздығына қарамастан экономикалық тұрғыдан дамушы елдер
қатарына жатады. Африканың өзгеде елдері сияқты Сахара маңы елдері де
отарлық саясаттан зардап шекті.
Сахара маңайы аймағындағы елдердің жалпы көлемі – 10 млн. км²
шамасында, халқы – 150 млн. адам. Ірі аймақтың жағдайы ең алдымен оның
Жерорта теңізіне қарап тұруына байланысты, өйткені осының арқасында
Сахара маңайы аймағы елдері Оңтүстік Еуропамен және Оңтүстік-Батыс Азиямен
көрші болып, Еуропадан Азияға баратын теңіз жолына шыға алады. Аймақтың
ішкі жағынан Сахара адамзат баласы аз қоныстанған аймақ болып табылады.
Сахара маңындағы елдер-ежелгі Египет өркениетінің бесігі, оның
дүниежүзілік мәдениетке қосқан үлесін біз білеміз. Антик заманында
Жерортатеңіздік Африка Римнің астықты өлкесі саналатын: жер астындағы су
жинайтын галереялар мен басқа да құылыстардың ізін құм мен тастан тұратын
тіршіліксіз теңіз арасынан бүгінге дейін кездестіруге болады. Теңіз
жағалауындағы көптеген қалалардывң Александрия, Тунис негізгі ежелгі рим
және карфаген қоныстарынан басталады. VII-XII ғасырларда арабтардың
отарлауы халықтың энтикалық құрамына,оның мәдениетіне,діні мен өмір салтына
зор ықпал етті. Сахара маңы аймағындағы елдерді қазір де араб Африкасы деп
атайды, өйткені оның бүкіл халқы дерлік араб тілінде сөйлейді 3 және
ислам дінін ұстайды. Осы заманғы қалалардың көпшілігін арабтар тұрғызған.
Менің курстық зерттеу жұмысымның мақсаты: Сахара маңайы аймағы
елдерінің экономикалық-географиялық ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеу міндеттері:
1) Сахара маңайы аймағы елдерінің экономикалық-геграфиялық
ерекшелігі қандай?
2) Мемлекеттердің аумағы және геосаяси жағдайы қандай?
3) Мемлекеттердің қалыптасу тарихы қандай?
4) Халқы мен еңбек ресурстарының ерекшелігі қандай?
5) Шаруашылықтың негізгі қалыптасқан түрі қандай?
6) Мемлекеттрдегі туризмнің қазіргі күйі қандай?
7) Сахара маңайы аймағы елдерінің шет елдермен және Қазақстанмен
өзара қарым-қатынасының негізгі ерекшеліктері қандай?
Зерттеудің әдіснамалық негізі: Ғ. Гарапова География, Ә. Бейсенова,
К. Каймулдиналардың География атты кітабы бойынша.
Сахара маңайы аймағы елдеріне физика-географиялық және экономика-
географиялық сипаты туралы қазақ тіліндегі әдебиеттер қатары толықтырылды.
Зерттеудің практикалық мәні: Сахара маңайы аймағы елдері туралы мәлімет
алу үшін қажетті практикалық құрал болып табылады.
Курсттық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және қосымшадан,
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің физикалық-географиялық жағдайы
1. 1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық-географиялық және
геосаяси жағдайы
Сахара маңайы аймағы елдері құрамына енетін елдерге Египет, Ливия,
Нигер, Нигерия, Маврикий, Мавритания, Мали, Алжир, Тунис. Бұл елдер
климаттың қолайсыздығына қарамастан экономикалық тұрғыдан дамушы елдер
қатарына жатады. Африканың өзгеде елдері сияқты Сахара маңы елдері де
отарлық саясаттан зардап шекті.
1-кесте. Сахара маңайы аймағындағы елдер туралы жалпы мәліметтер
Елдер Ауда-нДемографиялық көрсеткіштер Мемлекеттік Астана-сы
ы, мың құрылымы
км²
Халық Орташа Қала
саны млнжылдық халқы-ны
адам табиғи ң үлесі%
өсім
Египет 1002 74,7 2,2 44 Р Каир
Ливия 1760 5,5 2,5 86 Джамахирия Трипо-ли
Нигер 1267 11,0 3 17 Р Ниамей
Тунис 164 9,9 1,6 61 Р Тунис
Нигерия 924 134,0 2,8 16 ФР Абуджа
Маврита-ния 1031 2,9 2,7 54 Р Нуак-шот
Мали 1240 11,6 3,1 26 Р Бамоко
Алжир 2382 32,8 2,4 49 Р Алжир
Сахара маңайы аймағындағы елдердің жалпы көлемі – 10 млн. км²
шамасында, халқы – 150 млн. адам. Ірі аймақтың жағдайы ең алдымен оның
Жерорта теңізіне қарап тұруына байланысты, өйткені осының арқасында
Сахара маңайы аймағы елдері Оңтүстік Еуропамен және Оңтүстік-Батыс Азиямен
көрші болып, Еуропадан Азияға баратын теңіз жолына шыға алады. Аймақтың
ішкі жағынан Сахара адамзат баласы аз қоныстанған аймақ болып табылады.
Сахара маңындағы елдер-ежелгі Египет өркениетінің бесігі, оның
дүниежүзілік мәдениетке қосқан үлесін біз білеміз. Антик заманында
Жерортатеңіздік Африка Римнің астықты өлкесі саналатын: жер астындағы су
жинайтын галереялар мен басқа да құылыстардың ізін құм мен тастан тұратын
тіршіліксіз теңіз арасынан бүгінге дейін кездестіруге болады. Теңіз
жағалауындағы көптеген қалалардывң Александрия, Тунис негізгі ежелгі рим
және карфаген қоныстарынан басталады. VII-XII ғасырларда арабтардың
отарлауы халықтың энтикалық құрамына,оның мәдениетіне,діні мен өмір салтына
зор ықпал етті. Сахара маңы аймағындағы елдерді қазір де араб Африкасы деп
атайды, өйткені оның бүкіл халқы дерлік араб тілінде сөйлейді 3 және
ислам дінін ұстайды. Осы заманғы қалалардың көпшілігін арабтар
тұрғызған[1].
Египет Араб Республикасы – Африканың солтүстік-шығыс бөлігі, Азияның
Синай түбегінде орналасқан мемлекет. Жер көлемі 1001,4 мың км². Халқы –
63 млн адам. Бұған қоса 3,5 млн египеттіктер шетелдерде тұрып жатыр.
Халқының 98%-ы арабтар. Ресми тілі – араб тілі. Халқы ислам дінін
ұстанады (көпшілігі сунниттер). Астанасы – Каир қаласы. Ірі қалалары –
Александрия, Порт-Саид, Мансур. Елді президент басқарады.
Ливия Араб Социалистік Халықтық Жамахириясы – Солтүстік Африкадағы
мемлекет. Жер аумағы – 1,76 млн. км². Халқы – 5,4 млн адам. Негізгі
халқы арабтар мен берберлер. Сонымен қатар испандар, гректер, түріктер,
үнділер және т. б. ұлт өкілдері мекендейді. Астанасы – Триполи. Діні -
ислам діні (суннит бағыты). Мемлекеттік тілі – араб тілі. Ірі қалалары
мен портары – Тобрук, Триполи, Бенгази, Марса аль-Бурейка.
Нигер – Батыс Африкадағы мемлекет. Жерінің аумағы – 1267 мың км².
Халқы 10,1 млн адам. Жергілікті хаусалар 4,2 млн, джерма 2,3 млн,
фульбелер 1,3 млн-ға жуық, туарегтер 900 мың, канурилер 800 мың. Астанасы
– Ниамей қаласы. Ресми тілі – француз тілі. Діні – мұсылман діні.
Тунис Республикасы – Солтүстік Африкадағы, Жерорта теңізінің
оңтүстігінде орналасқан мемлекет. Аумағы – 163,6 км². Халқы – 9,3 млн
адам. Ресми тілі – араб тілі. Діні – мұсылман діні (суннит бағыты
бойынша). Астанасы – Тунис.
Нигерия Федеративтік Республикасы – Батыс Африкада Нигер өзенінің
төменгі ағысында орналасқан мемлекет. Жерінің аумағы – 923768 км². Халқы
– 123,3 млн адам. Ресми тілі – ағылшын тілі. Діні христиан және мұсылман
дінін ұстанады. Сондай-ақ жергілікті діндерді ұстанады. Астанасы –
Абуджа.
Мавритания – Солтүстік-батыс Африкадағы мемлекет. Жерінің аумағы –
1,03 млн км². Халқы – 2,7 млн адам. Негізгі халық маврлар. Діні – ислам
діні (суннит бағыты). Ресми тілі – араб тілі. Астанасы – Нуакшот.
Мали Республикасы – Батыс Африкадағы мемлекет. Жерінің аумағы 1,2 млн
км². Халқы – 10,7 млн адам. Мемлекеттік тілі – француз тілі. Астанасы –
Бамако. Діні – ислам діні.
Алжир Халық Демократиялық Республикасы – Солтүстік Африкадағы
мемлекет. Жерорта теңізінің батысында орналасқан. Жерінің аумағы 2,42 млн
км². Халқы – 27,1 млн адам. Негізгі халқы – алжирліктер. Діні – ислам
діні. Мемлекеттік тілі – араб тілі.
1. 2 Халқы мен еңбек ресурстары және демографиялық проблемалары
Қазіргі таңда Сахара маңайындағы елдердің халқының құрамы 1000 астам
этностар мен ұлыстардан құралады.
Египет халқы – 63 млн адамды құрайды. Бұл елдің халқы бір ұлтты. Оны
төмендегі диаграммадан көруге болады.
1-диаграмма. Египет елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 98%-ды арабтар,
2.%-ды өзге де ұлт өкілдері құрайды.
Ливия халқы – 5,4 млн адамды құрайды. Ұлттық құрамы туралы мәліметтік
диаграмадан көруге болады.
2-диаграмма. Ливия елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 97%-ы негзігі халық – арабтар мен берберлер;
2. 3%-ды гректер, түріктер, үнділер мен испандар
құрайды.
Нигер халқы – 10,1 млн адамды құрайды. Ұлттық құрамы ала-құла. Мұнда
француздар, джермалар, хаусалар және канурилер де бар.
Нигерия халқы – 123,3 млн адамды құрайды. Нигерия жылдан-жылға
халқы жылдам өсіп келе жатқан мемлекет. Мемлекетте демографиялық саясат
жүргізбегендіктен бала туу жоғары. Ұлттық құрамы бұл елдің біршама күрделі.
Ол туралы мәліметтік төмендегі кестеден алуға болады.
3-диаграмма. Нигерия елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 21%-ы – хаусалар;
2. 20%-ы – иоруба;
3. 17%-ы – ибо;
4. 9%-ы – фулани;
5. 33%-ы өзге де ұлт өкілдері мекендейді.
Мавритания халқы – 2,7 млн адамды құрайды. Ұлттық құрамы
төмендегі диаграммада көрсетілген.
4-диаграмма. Мавритания елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 80%-ы – маврлар;
2. 20%-ы - өзге де ұлт өкілдері құрайды (волоф, тукепер,
зенага сониинг және т.б.).
Мали халқы – 10,7 млн адамнан тұрады. Елде жергілікті
тұрғындары: бамбара, снуфо, сонинке, малинке, догон, диула, фульбе және
т.б. ұлт өһкілдері мекендейді.
Елдегі халықтың ұстанған дінін төмендегі диаграммадан көруге
болады.
5-диаграмма. Мали елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 80%-ы – ислам;
2. 20%-ы – өзге және жергілікті діндерді ұстанады.
Тунис халқы – 9,3 млн адамнан тұрады. Ұлттық құрамы біркелкі. Ол
туралы мәліметті төмендегі диаграммадан көруге болады.
6-диаграмма. Тунис елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 98%-ы – арабтардан;
2. 2%-ы өзге де ұлт өкілдерінен тұрады.
7-диаграмма. Тунис халқының діні
Мұндағы: 1. 98%-ы – ислам дінінің сенушілері;
2. 2%-ы өзге діннің сенушілері.
Алжир халқы - 27,1 млн адам. Ұлттық құрамы біркелкі. 98,4%-ын
алжирліктер құрайды. Ал, қалған аз мөлшердегі пайызды француздар құрайды.
Ол туралы мәліметті төмендегі кестеден көруге болады.
8-диаграмма. Алжир елінің ұлттық құрамы
Діні де біркелкі. Көпшілігі ислам дінінің суннит бағытын ұстанады.
Мәліметтерді төмендегі диаграммадан алуға болады.
9-диаграмма. Алжир елінің діни құрамы
Мұндағы: 1.99%-ы – ислам дінінің сенушілері;
2. 1%-ы христиан дінінің ұстанушылары.
Сахара маңайы аймағы елдеріндегі еңбек ресурстарында жастардың үлес
салмағы жоғары, бірақ олардың кәсіби дайындығы өте төмен деңгейде. Аймақ
экономикасы аграрлық сипатта және төмен дәрежеде болғандықтан, еңбекке
жарамды халықтың 2\3-і ауыл шаруашылығында жұмыс істеуге мәжбүр. Мысалы,
2000 жылы Нигерияда халықтың жалпы саны 120 млн-нан астам болса, оның 39
млн-нан астамы экономикалық белсенді халық (ЭБХ) болып табылады, бұл
халықтың 34%-ын құрайды. Елдегі ЭБХ-тың тең жартысына жуығы ауыл
шаруашылығында еңбек етеді. Ал қалған бөлігінің бір жартысы сауда-саттық
және коммерсиямен айналысса, қалғаны басым түрде қызмет көрсету саласында
жұмыс атқарады[2].
1.3 Шаруашылығы және оның қазіргі жағдайы
Сахара маңы аймағындағы елдердің шаруашылық өмірі теңіз
маңайындағы алқапқа шоғырланған. Өңдеуші өнеркәсіптің басты орталықтары,
субтропиктік егіншіліктің басты аудандары, оның ішінде суармалы жерлердегі
егіншіліктің басты аудандары осында орналасқан. Сондықтан аймақтың бүкіл
халқының осы алқапқа шоғырлағандығы да түсінікті. Ауылдық жерлерде төбесі
жайпақ және едені топырақ саз балшықты үйлер басым. Қалалардың келбеті тек
осы аймаққа тән болады. Сондықтан географтар мен этнографтар қаланың араб
үлгісінде болып келетіндігін ерекше атайды. Олар басқа да шығыс қалалары
секілді, екі-ескі және жаңа қалаға бөлінеді.
Қыратты жерге орналасқан бекініс-касба әдетте ескі қаланың орталығы
болып есептеледі. Касбаны төбесі жайпақ және меңірейген дуалдармен
бөлінген аласа үйлері бар ескі қаланың махалалары тығыз шеңбер түзе қоршап
тұрады. Олардың ең басты көрікті жерлері-шығыстың әсем базарлары. Көбіне
қорған қабырғалармен қоршалған бүкіл осынау ескі медина деп аталады, ол
араб тілінен аударғанда қала дегенді білдіреді. Медицинадан сыртқа қарай
қаланың жаңа, қазіргі бөлігі орналасады. Бірақ оны да көбіне қала
кедейлері қоныстанған лашықтар қоршап тұрады.
Мұндай қайшылықтардың бәрі келбеті ұлттық қана емес, сондай-ақ әлемдік
сипат алатын ең үлкен қалаларда күшті балқалады. Мұның ең алдымен
Египеттің ғана емес, бүкіл Сахара маңы елдерінің ең ірі қаласы, бүкіл араб
дүниесінің маңызы саяси, мәдени және діни орталығы – Каирге қатысы
бар. Каир Нілдің тар аңғары дүние жүзіндегі ең жақсы ұзын талшықты мақта
өсіретін басты аудан-құнарлы Атырауға айналатын жерге қолайлы орналасқан.
Бұл аймақтың пішіні атырауға ұқсайтынын байқаған Геродот оған Атырау деген
ат қойған. 1969 ж. Каир өэінің 1000 жылдығын атап өті.
Ірі аймақың оңтүстік бөлігіне халық сирек қоныстанған. Егіншілікпен
айналысатын халық басты тұтынатын және тауарлы дақыл-құрма пальмасы өсетін
жазираларға шоғырланған. Қалған территорияда онда да бәрінде емес
көшпелі түйе өсірушілер ғана тұрады, ал Сахараның Алжирдегі және Ливиядағы
бөліктерінде-мұнай кәсіпшіліктері бар.
Ніл аңғарында ғана тар тіршілік алқабы оңтүстікке қарай шөл
патшалығына сыналана енеді. КСРО-ның экономикалық және техникалық
көмегімен Ніл өзенінде Асуан су торабын салудың бүкіл Жоғарғы Египетті
дамыту үшін өте зор маңызы болды[3].
10-диаграмма.Ніл аймақтағындағы елдер экономикасының негізгі үш саласы
1. 32% - өнеркәсіп;
2. 40% - ауылшаруашылығы;
3. 28%-ы – қызмет көрсету саласы;
Аймақтағы кез келген ел болмасын екә негізгі бағытта жұмыс
жасайды. Олар ауылшаруашылығы және өнеркәсіп. Аймақтың жер қойнауы
минералды ресурстарға бай. Аймақтағы елдердің көбі ОПЕК-ке мүше елдер.
Мұнай мен газдың ірі кен орындары Ливия (барланған қоры – 4 млрд т),
Нигерияда (2,8 млрд т), Алжирде (1,3 млрд т), Египет жерінде де мұнайдың
ірі кен орындары бар. Ал алтын алмас өндіруден Марокко, Тунис; уран
өндіруден Нигер дүние жүзінде алғашқы орындарды алады.
2-кесте. Алжирдегі табиғи газ өндіру (млрд м³)
Елдер Өндіру көлемі, млрд м³ Жан басына
шаққанда, м³
(2008 ж)
2000 ж 2004 ж 2008 ж
Алжир 76 89 86 2622
Ауыл шаруашылығы дамушы елдерге тән дамуда. Төмендегі диаграммада
Египеттің ауылшаруашылық құрылымын көруге болады.
3-кесте. Сахара маңайы аймағы елдеріндегі ауылшаруашылықтың негізгі
көрсеткші
Елдер Дәнді және Көкөніс және Ірі қара мал Ет (құс етімен
дәнді-бұршақтыбақша саны, млн бас бірге) өндіру,
дақылдар, млн дақылдары, млн млн т
т т
Египет 18,5 12,4 6,3 1,2
Нигерия 24,3 6 19,6 1
2 Сахара маңайы аймағындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бұл курстық жұмыста Сахара маңайы аймағындағы елдерге экономикалық-
географиялық тұрғысыдан толдық сипаттама берілді.
Курсттық жұмыс 30 беттен, кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және
қосымшадан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің физикалық-географиялық жағдайы
1. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық-географиялық
және геосаяси жағдайы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 8-9
1. 2. Халқы мен еңбек ресурстары және демографиялық
проблемалары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..10-14
1. 3. Шаруашылығы және оның қазіргі жағдайы . . . . . . . . . ... . .
. . 14-16
2 Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық жағдайы
2. 1. Сахара маңайы аймағындағы елдерде туризмнің дамуы . . . . .
17-19
2. 2. Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикасының дамуының
негізгі бағыттары . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . ... ..19-21
3 Сыртқы экономикалық байланыстары
3. 1. Сахара маңайы аймағының елдерінің шетелдермен және
Қазақстанмен өзара қарым-қатынасы . . . . . . . . . . . . . . . ... .
. . . . .. . 22-23
Қорытынды ... ... ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ... ... . . . 24
Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . . ... ... . . . . . ... .. . . .
. . . . ... ... . . 25
Қосымша . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . ... ... ... ... . . . . . 26-31
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі: Сахара маңайы аймағы елдерінің экономикалық-
геграфиялық ерекшелігі қандай? Мемлекеттердің аумағы және геосаяси жағдайы
қандай? Мемлекеттердің қалыптасу тарихы қандай? Халқы мен еңбек
ресурстарының ерекшелігі қандай? Шаруашылықтың негізгі қалыптасқан түрі
қандай? Мемлекеттрдегі туризмнің қазіргі күйі қандай? Сахара маңайы аймағы
елдерінің шет елдермен және Қазақстанмен өзара қарым-қатынасының негізгі
ерекшеліктері қандай?
Сахара маңайы аймағы елдері құрамына енетін елдерге Египет, Ливия,
Нигер, Нигерия, Маврикий, Мавритания, Мали, Алжир, Тунис. Бұл елдер
климаттың қолайсыздығына қарамастан экономикалық тұрғыдан дамушы елдер
қатарына жатады. Африканың өзгеде елдері сияқты Сахара маңы елдері де
отарлық саясаттан зардап шекті.
Сахара маңайы аймағындағы елдердің жалпы көлемі – 10 млн. км²
шамасында, халқы – 150 млн. адам. Ірі аймақтың жағдайы ең алдымен оның
Жерорта теңізіне қарап тұруына байланысты, өйткені осының арқасында
Сахара маңайы аймағы елдері Оңтүстік Еуропамен және Оңтүстік-Батыс Азиямен
көрші болып, Еуропадан Азияға баратын теңіз жолына шыға алады. Аймақтың
ішкі жағынан Сахара адамзат баласы аз қоныстанған аймақ болып табылады.
Сахара маңындағы елдер-ежелгі Египет өркениетінің бесігі, оның
дүниежүзілік мәдениетке қосқан үлесін біз білеміз. Антик заманында
Жерортатеңіздік Африка Римнің астықты өлкесі саналатын: жер астындағы су
жинайтын галереялар мен басқа да құылыстардың ізін құм мен тастан тұратын
тіршіліксіз теңіз арасынан бүгінге дейін кездестіруге болады. Теңіз
жағалауындағы көптеген қалалардывң Александрия, Тунис негізгі ежелгі рим
және карфаген қоныстарынан басталады. VII-XII ғасырларда арабтардың
отарлауы халықтың энтикалық құрамына,оның мәдениетіне,діні мен өмір салтына
зор ықпал етті. Сахара маңы аймағындағы елдерді қазір де араб Африкасы деп
атайды, өйткені оның бүкіл халқы дерлік араб тілінде сөйлейді 3 және
ислам дінін ұстайды. Осы заманғы қалалардың көпшілігін арабтар тұрғызған.
Менің курстық зерттеу жұмысымның мақсаты: Сахара маңайы аймағы
елдерінің экономикалық-географиялық ерекшеліктерін анықтау.
Зерттеу міндеттері:
1) Сахара маңайы аймағы елдерінің экономикалық-геграфиялық
ерекшелігі қандай?
2) Мемлекеттердің аумағы және геосаяси жағдайы қандай?
3) Мемлекеттердің қалыптасу тарихы қандай?
4) Халқы мен еңбек ресурстарының ерекшелігі қандай?
5) Шаруашылықтың негізгі қалыптасқан түрі қандай?
6) Мемлекеттрдегі туризмнің қазіргі күйі қандай?
7) Сахара маңайы аймағы елдерінің шет елдермен және Қазақстанмен
өзара қарым-қатынасының негізгі ерекшеліктері қандай?
Зерттеудің әдіснамалық негізі: Ғ. Гарапова География, Ә. Бейсенова,
К. Каймулдиналардың География атты кітабы бойынша.
Сахара маңайы аймағы елдеріне физика-географиялық және экономика-
географиялық сипаты туралы қазақ тіліндегі әдебиеттер қатары толықтырылды.
Зерттеудің практикалық мәні: Сахара маңайы аймағы елдері туралы мәлімет
алу үшін қажетті практикалық құрал болып табылады.
Курсттық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және қосымшадан,
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің физикалық-географиялық жағдайы
1. 1 Сахара маңайы аймағындағы елдердің экономикалық-географиялық және
геосаяси жағдайы
Сахара маңайы аймағы елдері құрамына енетін елдерге Египет, Ливия,
Нигер, Нигерия, Маврикий, Мавритания, Мали, Алжир, Тунис. Бұл елдер
климаттың қолайсыздығына қарамастан экономикалық тұрғыдан дамушы елдер
қатарына жатады. Африканың өзгеде елдері сияқты Сахара маңы елдері де
отарлық саясаттан зардап шекті.
1-кесте. Сахара маңайы аймағындағы елдер туралы жалпы мәліметтер
Елдер Ауда-нДемографиялық көрсеткіштер Мемлекеттік Астана-сы
ы, мың құрылымы
км²
Халық Орташа Қала
саны млнжылдық халқы-ны
адам табиғи ң үлесі%
өсім
Египет 1002 74,7 2,2 44 Р Каир
Ливия 1760 5,5 2,5 86 Джамахирия Трипо-ли
Нигер 1267 11,0 3 17 Р Ниамей
Тунис 164 9,9 1,6 61 Р Тунис
Нигерия 924 134,0 2,8 16 ФР Абуджа
Маврита-ния 1031 2,9 2,7 54 Р Нуак-шот
Мали 1240 11,6 3,1 26 Р Бамоко
Алжир 2382 32,8 2,4 49 Р Алжир
Сахара маңайы аймағындағы елдердің жалпы көлемі – 10 млн. км²
шамасында, халқы – 150 млн. адам. Ірі аймақтың жағдайы ең алдымен оның
Жерорта теңізіне қарап тұруына байланысты, өйткені осының арқасында
Сахара маңайы аймағы елдері Оңтүстік Еуропамен және Оңтүстік-Батыс Азиямен
көрші болып, Еуропадан Азияға баратын теңіз жолына шыға алады. Аймақтың
ішкі жағынан Сахара адамзат баласы аз қоныстанған аймақ болып табылады.
Сахара маңындағы елдер-ежелгі Египет өркениетінің бесігі, оның
дүниежүзілік мәдениетке қосқан үлесін біз білеміз. Антик заманында
Жерортатеңіздік Африка Римнің астықты өлкесі саналатын: жер астындағы су
жинайтын галереялар мен басқа да құылыстардың ізін құм мен тастан тұратын
тіршіліксіз теңіз арасынан бүгінге дейін кездестіруге болады. Теңіз
жағалауындағы көптеген қалалардывң Александрия, Тунис негізгі ежелгі рим
және карфаген қоныстарынан басталады. VII-XII ғасырларда арабтардың
отарлауы халықтың энтикалық құрамына,оның мәдениетіне,діні мен өмір салтына
зор ықпал етті. Сахара маңы аймағындағы елдерді қазір де араб Африкасы деп
атайды, өйткені оның бүкіл халқы дерлік араб тілінде сөйлейді 3 және
ислам дінін ұстайды. Осы заманғы қалалардың көпшілігін арабтар
тұрғызған[1].
Египет Араб Республикасы – Африканың солтүстік-шығыс бөлігі, Азияның
Синай түбегінде орналасқан мемлекет. Жер көлемі 1001,4 мың км². Халқы –
63 млн адам. Бұған қоса 3,5 млн египеттіктер шетелдерде тұрып жатыр.
Халқының 98%-ы арабтар. Ресми тілі – араб тілі. Халқы ислам дінін
ұстанады (көпшілігі сунниттер). Астанасы – Каир қаласы. Ірі қалалары –
Александрия, Порт-Саид, Мансур. Елді президент басқарады.
Ливия Араб Социалистік Халықтық Жамахириясы – Солтүстік Африкадағы
мемлекет. Жер аумағы – 1,76 млн. км². Халқы – 5,4 млн адам. Негізгі
халқы арабтар мен берберлер. Сонымен қатар испандар, гректер, түріктер,
үнділер және т. б. ұлт өкілдері мекендейді. Астанасы – Триполи. Діні -
ислам діні (суннит бағыты). Мемлекеттік тілі – араб тілі. Ірі қалалары
мен портары – Тобрук, Триполи, Бенгази, Марса аль-Бурейка.
Нигер – Батыс Африкадағы мемлекет. Жерінің аумағы – 1267 мың км².
Халқы 10,1 млн адам. Жергілікті хаусалар 4,2 млн, джерма 2,3 млн,
фульбелер 1,3 млн-ға жуық, туарегтер 900 мың, канурилер 800 мың. Астанасы
– Ниамей қаласы. Ресми тілі – француз тілі. Діні – мұсылман діні.
Тунис Республикасы – Солтүстік Африкадағы, Жерорта теңізінің
оңтүстігінде орналасқан мемлекет. Аумағы – 163,6 км². Халқы – 9,3 млн
адам. Ресми тілі – араб тілі. Діні – мұсылман діні (суннит бағыты
бойынша). Астанасы – Тунис.
Нигерия Федеративтік Республикасы – Батыс Африкада Нигер өзенінің
төменгі ағысында орналасқан мемлекет. Жерінің аумағы – 923768 км². Халқы
– 123,3 млн адам. Ресми тілі – ағылшын тілі. Діні христиан және мұсылман
дінін ұстанады. Сондай-ақ жергілікті діндерді ұстанады. Астанасы –
Абуджа.
Мавритания – Солтүстік-батыс Африкадағы мемлекет. Жерінің аумағы –
1,03 млн км². Халқы – 2,7 млн адам. Негізгі халық маврлар. Діні – ислам
діні (суннит бағыты). Ресми тілі – араб тілі. Астанасы – Нуакшот.
Мали Республикасы – Батыс Африкадағы мемлекет. Жерінің аумағы 1,2 млн
км². Халқы – 10,7 млн адам. Мемлекеттік тілі – француз тілі. Астанасы –
Бамако. Діні – ислам діні.
Алжир Халық Демократиялық Республикасы – Солтүстік Африкадағы
мемлекет. Жерорта теңізінің батысында орналасқан. Жерінің аумағы 2,42 млн
км². Халқы – 27,1 млн адам. Негізгі халқы – алжирліктер. Діні – ислам
діні. Мемлекеттік тілі – араб тілі.
1. 2 Халқы мен еңбек ресурстары және демографиялық проблемалары
Қазіргі таңда Сахара маңайындағы елдердің халқының құрамы 1000 астам
этностар мен ұлыстардан құралады.
Египет халқы – 63 млн адамды құрайды. Бұл елдің халқы бір ұлтты. Оны
төмендегі диаграммадан көруге болады.
1-диаграмма. Египет елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 98%-ды арабтар,
2.%-ды өзге де ұлт өкілдері құрайды.
Ливия халқы – 5,4 млн адамды құрайды. Ұлттық құрамы туралы мәліметтік
диаграмадан көруге болады.
2-диаграмма. Ливия елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 97%-ы негзігі халық – арабтар мен берберлер;
2. 3%-ды гректер, түріктер, үнділер мен испандар
құрайды.
Нигер халқы – 10,1 млн адамды құрайды. Ұлттық құрамы ала-құла. Мұнда
француздар, джермалар, хаусалар және канурилер де бар.
Нигерия халқы – 123,3 млн адамды құрайды. Нигерия жылдан-жылға
халқы жылдам өсіп келе жатқан мемлекет. Мемлекетте демографиялық саясат
жүргізбегендіктен бала туу жоғары. Ұлттық құрамы бұл елдің біршама күрделі.
Ол туралы мәліметтік төмендегі кестеден алуға болады.
3-диаграмма. Нигерия елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 21%-ы – хаусалар;
2. 20%-ы – иоруба;
3. 17%-ы – ибо;
4. 9%-ы – фулани;
5. 33%-ы өзге де ұлт өкілдері мекендейді.
Мавритания халқы – 2,7 млн адамды құрайды. Ұлттық құрамы
төмендегі диаграммада көрсетілген.
4-диаграмма. Мавритания елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 80%-ы – маврлар;
2. 20%-ы - өзге де ұлт өкілдері құрайды (волоф, тукепер,
зенага сониинг және т.б.).
Мали халқы – 10,7 млн адамнан тұрады. Елде жергілікті
тұрғындары: бамбара, снуфо, сонинке, малинке, догон, диула, фульбе және
т.б. ұлт өһкілдері мекендейді.
Елдегі халықтың ұстанған дінін төмендегі диаграммадан көруге
болады.
5-диаграмма. Мали елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 80%-ы – ислам;
2. 20%-ы – өзге және жергілікті діндерді ұстанады.
Тунис халқы – 9,3 млн адамнан тұрады. Ұлттық құрамы біркелкі. Ол
туралы мәліметті төмендегі диаграммадан көруге болады.
6-диаграмма. Тунис елінің ұлттық құрамы
Мұндағы: 1. 98%-ы – арабтардан;
2. 2%-ы өзге де ұлт өкілдерінен тұрады.
7-диаграмма. Тунис халқының діні
Мұндағы: 1. 98%-ы – ислам дінінің сенушілері;
2. 2%-ы өзге діннің сенушілері.
Алжир халқы - 27,1 млн адам. Ұлттық құрамы біркелкі. 98,4%-ын
алжирліктер құрайды. Ал, қалған аз мөлшердегі пайызды француздар құрайды.
Ол туралы мәліметті төмендегі кестеден көруге болады.
8-диаграмма. Алжир елінің ұлттық құрамы
Діні де біркелкі. Көпшілігі ислам дінінің суннит бағытын ұстанады.
Мәліметтерді төмендегі диаграммадан алуға болады.
9-диаграмма. Алжир елінің діни құрамы
Мұндағы: 1.99%-ы – ислам дінінің сенушілері;
2. 1%-ы христиан дінінің ұстанушылары.
Сахара маңайы аймағы елдеріндегі еңбек ресурстарында жастардың үлес
салмағы жоғары, бірақ олардың кәсіби дайындығы өте төмен деңгейде. Аймақ
экономикасы аграрлық сипатта және төмен дәрежеде болғандықтан, еңбекке
жарамды халықтың 2\3-і ауыл шаруашылығында жұмыс істеуге мәжбүр. Мысалы,
2000 жылы Нигерияда халықтың жалпы саны 120 млн-нан астам болса, оның 39
млн-нан астамы экономикалық белсенді халық (ЭБХ) болып табылады, бұл
халықтың 34%-ын құрайды. Елдегі ЭБХ-тың тең жартысына жуығы ауыл
шаруашылығында еңбек етеді. Ал қалған бөлігінің бір жартысы сауда-саттық
және коммерсиямен айналысса, қалғаны басым түрде қызмет көрсету саласында
жұмыс атқарады[2].
1.3 Шаруашылығы және оның қазіргі жағдайы
Сахара маңы аймағындағы елдердің шаруашылық өмірі теңіз
маңайындағы алқапқа шоғырланған. Өңдеуші өнеркәсіптің басты орталықтары,
субтропиктік егіншіліктің басты аудандары, оның ішінде суармалы жерлердегі
егіншіліктің басты аудандары осында орналасқан. Сондықтан аймақтың бүкіл
халқының осы алқапқа шоғырлағандығы да түсінікті. Ауылдық жерлерде төбесі
жайпақ және едені топырақ саз балшықты үйлер басым. Қалалардың келбеті тек
осы аймаққа тән болады. Сондықтан географтар мен этнографтар қаланың араб
үлгісінде болып келетіндігін ерекше атайды. Олар басқа да шығыс қалалары
секілді, екі-ескі және жаңа қалаға бөлінеді.
Қыратты жерге орналасқан бекініс-касба әдетте ескі қаланың орталығы
болып есептеледі. Касбаны төбесі жайпақ және меңірейген дуалдармен
бөлінген аласа үйлері бар ескі қаланың махалалары тығыз шеңбер түзе қоршап
тұрады. Олардың ең басты көрікті жерлері-шығыстың әсем базарлары. Көбіне
қорған қабырғалармен қоршалған бүкіл осынау ескі медина деп аталады, ол
араб тілінен аударғанда қала дегенді білдіреді. Медицинадан сыртқа қарай
қаланың жаңа, қазіргі бөлігі орналасады. Бірақ оны да көбіне қала
кедейлері қоныстанған лашықтар қоршап тұрады.
Мұндай қайшылықтардың бәрі келбеті ұлттық қана емес, сондай-ақ әлемдік
сипат алатын ең үлкен қалаларда күшті балқалады. Мұның ең алдымен
Египеттің ғана емес, бүкіл Сахара маңы елдерінің ең ірі қаласы, бүкіл араб
дүниесінің маңызы саяси, мәдени және діни орталығы – Каирге қатысы
бар. Каир Нілдің тар аңғары дүние жүзіндегі ең жақсы ұзын талшықты мақта
өсіретін басты аудан-құнарлы Атырауға айналатын жерге қолайлы орналасқан.
Бұл аймақтың пішіні атырауға ұқсайтынын байқаған Геродот оған Атырау деген
ат қойған. 1969 ж. Каир өэінің 1000 жылдығын атап өті.
Ірі аймақың оңтүстік бөлігіне халық сирек қоныстанған. Егіншілікпен
айналысатын халық басты тұтынатын және тауарлы дақыл-құрма пальмасы өсетін
жазираларға шоғырланған. Қалған территорияда онда да бәрінде емес
көшпелі түйе өсірушілер ғана тұрады, ал Сахараның Алжирдегі және Ливиядағы
бөліктерінде-мұнай кәсіпшіліктері бар.
Ніл аңғарында ғана тар тіршілік алқабы оңтүстікке қарай шөл
патшалығына сыналана енеді. КСРО-ның экономикалық және техникалық
көмегімен Ніл өзенінде Асуан су торабын салудың бүкіл Жоғарғы Египетті
дамыту үшін өте зор маңызы болды[3].
10-диаграмма.Ніл аймақтағындағы елдер экономикасының негізгі үш саласы
1. 32% - өнеркәсіп;
2. 40% - ауылшаруашылығы;
3. 28%-ы – қызмет көрсету саласы;
Аймақтағы кез келген ел болмасын екә негізгі бағытта жұмыс
жасайды. Олар ауылшаруашылығы және өнеркәсіп. Аймақтың жер қойнауы
минералды ресурстарға бай. Аймақтағы елдердің көбі ОПЕК-ке мүше елдер.
Мұнай мен газдың ірі кен орындары Ливия (барланған қоры – 4 млрд т),
Нигерияда (2,8 млрд т), Алжирде (1,3 млрд т), Египет жерінде де мұнайдың
ірі кен орындары бар. Ал алтын алмас өндіруден Марокко, Тунис; уран
өндіруден Нигер дүние жүзінде алғашқы орындарды алады.
2-кесте. Алжирдегі табиғи газ өндіру (млрд м³)
Елдер Өндіру көлемі, млрд м³ Жан басына
шаққанда, м³
(2008 ж)
2000 ж 2004 ж 2008 ж
Алжир 76 89 86 2622
Ауыл шаруашылығы дамушы елдерге тән дамуда. Төмендегі диаграммада
Египеттің ауылшаруашылық құрылымын көруге болады.
3-кесте. Сахара маңайы аймағы елдеріндегі ауылшаруашылықтың негізгі
көрсеткші
Елдер Дәнді және Көкөніс және Ірі қара мал Ет (құс етімен
дәнді-бұршақтыбақша саны, млн бас бірге) өндіру,
дақылдар, млн дақылдары, млн млн т
т т
Египет 18,5 12,4 6,3 1,2
Нигерия 24,3 6 19,6 1
2 Сахара маңайы аймағындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz