Арал теңізінің экологиялық проблемалары

Жоспар
Кіріспе

1. Арал теңізінің экологиялық мәселелері
2. Суды ластаушы заттар.
3. Судың ластану мәселесі

Ш-жылдардан баста Арал теңізінің ауданы кеми бастайды. Суды ауыл шаруашылық дақылдарын суару үшін қолдану Тянь-Шань тауларымен ағып келетін табиғи су ағысын 90%-дан астам қысқартып жіберді. Теңіз ауданы 2,6 млн. га-ға кемін, өзінің 60% көлемін жоғалтты. Судың деңгейі 12-ден 2 м-ге түсіп кетті, тұздылығы 2 еседен астам артты. Күн сайын 200 тонна тұз бен құм желмен 300 км ара қашықтыққа таралады. Шөлдену, топырақтың тұздануы, өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің кедейленуі, климаттың өзгеруі одан әрі жалғасуда. Халықтың денсаулығы күрт төмендеп кетті. Арал аймағының экологиялық жағдайы экономикасының дәстүрлі бағыттарының дамуының мүмкін болмауына әкеліп, бірқатар әлеуметтік және саяси мәселелерді туғызады. Қоршаған ортаны бұза отырып, кез келген қазіргі заманғы қоғам өзінің болашағын жояды. Болашақ ұрпақтардың дамуы үшін экологиялық тұрақтылықты сақтап қалу қажет. Экологиялық тұрақты болашақты сақтау үшін табиги ортаның жағдайын бақылап, өнеркәсіптік қалдықтарды нормалау мен алдын алу, қалдықсыз және ресурстарды тиімді пайдаланатын технологияларды жасап, іске қосу керек. Аралды сақтай қалу мүмкін бе? 30 жылдың ішінде Арал теңізі 640 км судан айрылды, судың тұздылығы 26-27 г/литрге (бұрын 11-12) жетті. Судың деңгейі 13 метрге төмендеп, су жағалаудан жүздеген километрге шегінді. Кеуіп қалған теңіз түбінен құмды-тұзды дауылдар көтерілуде.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Арал теңізінің экологиялық мәселелері. Ш-жылдардан баста Арал теңізінің
ауданы кеми бастайды. Суды ауыл шаруашылық дақылдарын суару үшін қолдану
Тянь-Шань тауларымен ағып келетін табиғи су ағысын 90%-дан астам қысқартып
жіберді. Теңіз ауданы 2,6 млн. га-ға кемін, өзінің 60% көлемін жоғалтты.
Судың деңгейі 12-ден 2 м-ге түсіп кетті, тұздылығы 2 еседен астам артты.
Күн сайын 200 тонна тұз бен құм желмен 300 км ара қашықтыққа таралады.
Шөлдену, топырақтың тұздануы, өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің
кедейленуі, климаттың өзгеруі одан әрі жалғасуда. Халықтың
денсаулығы күрт төмендеп кетті. Арал аймағының экологиялық жағдайы
экономикасының дәстүрлі бағыттарының дамуының мүмкін
болмауына әкеліп, бірқатар әлеуметтік және саяси мәселелерді
туғызады. Қоршаған ортаны бұза отырып, кез келген қазіргі
заманғы қоғам өзінің болашағын жояды. Болашақ ұрпақтардың дамуы
үшін экологиялық тұрақтылықты сақтап қалу қажет. Экологиялық тұрақты
болашақты сақтау үшін табиги ортаның жағдайын бақылап, өнеркәсіптік
қалдықтарды нормалау мен алдын алу, қалдықсыз және ресурстарды тиімді
пайдаланатын технологияларды жасап, іске қосу керек. Аралды сақтай
қалу мүмкін бе? 30 жылдың ішінде Арал теңізі 640 км судан айрылды, судың
тұздылығы 26-27 глитрге (бұрын 11-12) жетті. Судың деңгейі 13 метрге
төмендеп, су жағалаудан жүздеген километрге шегінді. Кеуіп қалған теңіз
түбінен құмды-тұзды дауылдар көтерілуде. Арал теңізі Орта Азияның шөлді
белдеуінде орналасқан. Көлемі бойынша Арал дүние жүзінде ішкі су
қоймаларының ішінде төртінші орында болған.
Теңіз Тұран ойпатында орналасқан. Қарақұм және Қызылқұм шөлдері Аралды
оңтүстік және шыгыс жағынан қоршап жатыр. Судың орташа көлемі-шамамен 1000
км3. Тереңдігі 20-25 м., ең үлкен тереңдігі-67 м. Жаздағы орташа
температура 24- 26°С, қыста –7-13,5°С. Жылдық жауын-шашын молшері шамамен
100 мм. Арал теңізінің су балансы бұрын жауын-шашын-мен- 5,9 км3, өзен
ағысымен-54,8 км қамтамасыз етілі отырды. Орташа булану-60,7 км3. Теңіз
деңгейінің маусымдық ауытқуы- 25 см, ал ғасырлық -3 м-ден артпаған. Дүние
жүзінің ірі тау жүйелері бұл орасан үлкен аумақтың өзендерінің сулылығын
қамтамасыз еткен. Аралдың су балансын Орта Азияның ірі өзендері- Амудария
мен Сырдария дария өзендері теңізге жетаеген. Барлық су суармалы жерлерге
жұмсалды. Арал теңізі табиғи температура реттеуші ретінде ауа райына үнемі
әсер етіп отырады. Теңіздің қолайлы әсері 300-400 км ара қашықтықта
байқалды. Бұл Хорезм облысында мақта өсірудің ең солтүстік белдеуін жасауға
мүмкіндік берді. Қазір ауа райының континенталдылығы артты. Ең салқын айдың
орташа айлық температурасы 1,5—2°С-ға төмендесе, маусымда 2°С-ға артқан.
Ауа райының қаталдығы Арал теңізінің тартылуына байланысты одан да
қаталдана береді. Аязсыз кезеңнің 170—180 күнге қысқаруы мақта өсіруді
қиындатады мақтаның өсуіне 200-220 күн оң температура қажет). Бұрын өзен
суының минералдығы 0,3-0,5 гл болса, қазір ол 2,5 гл жеткен. Судың
сапасының нашарлауы мен оның жетіспеуі өсімдіктер жабынына ерекше әсер
етті. Бағалы орман, қамыс, өнімді жайылымдар мен шалғындықтар жойыла
бастады. Олар сортаң жерлерге айналған. 50 көл кеуіп кеткен. Сырдария грунт
суларының деңгейі төмендеп кеткен.
Судың ластану мәселесі. Ластануға судың барлық категориялары: мұхит,
континенттік, жерасты, әр түрлі дәрежеде ұшырайды.Судың, әсіресе
ауыз судың сапасы халықтың денсаулығын анықтайтын маңызды
факторлардың бірі болып табылады. Дүниежүзілік денсаулық
сақтау ұйымының мәліметтері бойынша судың сапасының төмен
болуы себепті шамамен 5 млн. адам (негізінен балалар) өледі де,
әр турлі дәрежеде уланған немесе ауырған адамдардың саны 500
млн.-нан 1 млрд.-қа дейін жетеді. Барлың сулардың құрамында еріген
заттар болады. Судағы көп кездесетін элементтерге кальций, натрий, хлор,
калий жатады. Судағы химиялық элементтердің жиынтығы жануарлар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.