Орта мектепте программалау негіздерін оқыту

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 77 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Президентіміздің нақты тапсырмасына сәйкес, Республика Үкіметі орта білім беру мекемелерін ісіне қазірдің өзінде кірісіп кетті. Алайда, білім беру мекемелерін компьютерлендіру дегеніміз өзі сандық көрсеткіштер арқылы ғана өлшенбек емес. Әңгіме, оқушылардың қазіргі заман талабына сай жан-жақтылығын қамтамасыз ету жолындағы кеңінен ақпараттандыру процесі жайлы болып отыр.

Мектепте информатиканы оќытудың маќсаты - әрбір оќушыға информатиканы ғылымы негіздерінің алғашќы фундаментальды білімін бері, оќушыларға осы білімді мектепте оќытылатын басќа ғылымдардыњ негіздерін түпкілікті жєне сапалы түрде мењгеруге ќажетті іскерліктер мен дағдыларды ќалыптастыру болып табылады. Информатиканы оќытудағы алгоритмдер ќұру, оларды ЭЕМ-да орындау оќушыдан ойлануды және шыдамдылыќты арттыруды, көңіл ќоя білуді, көз алдына елестете білуді талап етеді. Алгоритмді жазуға дағдылану жауапкершілікпен ќарауды, жаңа талап ќоюды керек етеді.

Қазіргі заманда адам көп істі компьютерді пайдалану арқылы атқарады. Кез-келген міндетті орындау алгоритмнің болуын, яғни нәтиже алуға жеткізетін әрекеттердің алдын ала жазылып қоюын қажет етеді. Алгоритмнің негізінде программа түзіледі, яғни есеп шешушінің алгоритмі оны компьютерде орындауға жарамды түрде жазылады. Осыдан барып компьютердің көмегімен есепті шешу процесінің мәні алгоритмді құру екені көрінеді.

Алгоритм дегеніміз - іздеген нәтижеге жеткізетін әрекеттер тізбегі, яғни орындаушының белгіленген мақсатқа жетуіне бағытталған түсінікті де дәл ұйғарым.

Кез келген есепті компьютермен шешу үшін алдымен есептің математикалық қойылуын анықтау, алгоритмін құру, одан соң оны програмалау тілінде жазу керек екені белгілі. Программалау тілінің бірі - Паскальдің негізін салушы Никлас Вирттың тұжырымдауынша, программалау ісі қалай болған күнде де математикасыз өмір сүре алмайды. Математика қанша дамыса да көптеген құбылысты математикалық түрде мазмұндап жазу әлі күнге мүмкін болмай отырғаны сияқты, көптеген есептер үшін алгоритм жазу әлі күнге мүмкін болмай отыр.

Соңғы төрт-бес жыл ішінде пайда болған жаңа программалық өнімдер көпшілікке кәсіби информациялық технологияларды пайдалана білудің аса қажеттігін көрсетті. Біздің қоғамымызда болып жатқан өзгерістер орта білім беру саласының дамуына да өзгерістер енгізуге себепші болды.

Менің бітіру жұмысым 3 бөлімнен тұрады.

І тарауда. Алгоритмнің программалау негіздеріндегі рөлі қарастырылған. Кез келген программалау тілінің негізі - алгоритм болып есептелінеді.

ІІ тарауда. Орта мектепте программалау негіздерін оқытуды осы тарауда қарастырдым. Яғни, оқушыларды программалауға баулу.

ІІІ тарауда. Бұл тарау толығымен мектептегі Turbo Pascal программалау тілін оқытуға арналған.

Қорыта келе, менің бітіру жұмысымның негізгі мақсаты - орта мектепте программалау негіздерін оқыту ерекшеліктері, алгоритмдік тіл және оның ерекшеліктері, алгоритмдік тілдері жайындағы ұғымдарды толығырақ ашу, оқушылардың программалау дағдыларын қалыптастыру.

1 тарау. Алгоритмнің программалау негіздеріндегі рөлі

1. 1. Алгоритм негіздерінің ерекшеліктері

А. Г. Кушниренконың оқулығында алгоритмдік тіл - ЭЕМ -дағы программалау тілі ретінде берілген және осы мақсатқа сай мектептегі Ямаха, Корвет, УКНЦ компьютеріне арнайы оқу программалау жүйесі ретінде енгізілді. Ал В. А. Кайниннің оқулығында “алгоритмдік тіл” алгоритмді жазу құралы ретінде пайдаланылды. Оның байқау оқу құралындағы псевдакод алгоритмді программалау тілдеріне аударуды барынша жеңілдету үшін жасалған. Бұл тәсілдің ерекшелігі тілдер ауысқанымен, ЭЕМ-лар ауысқанымен, оқыту әдістемесінің өзгеріссіз қалатындығында.

Тәжірибеде мұндай тәсілдің негізінен жоғары математиканың дайындығы бар студенттер мен оқушылар үшін тиімді екені байқалды. Бұл қағида, алгоритм мен программадағы қателердің көпшілігі логикалық немесе математикалық сипатта болатындығымен түсіндіріледі. Дербес ЭЕМ-дер үшін программалау бастамасын оқытудағы жүйелік тәсіл төмендегідей кезеңдерді қамтиды:

есеп - сценарий - алгоритм - программа - ЭЕМ.

Жүйелік тәсілдердің авторлары В. А. Каймин және т. б.

Бұл тәсіл бойынша алгоритм мен программа құруда дербес ЭЕМ-мен болатын диалогтың сценариін құру бірінші орындалады. Алгоритм мен программа құруда құрылымдық программалаудың барлық ережесі мен принципі толық пайдаланылады. Бұл технологиядағы ең маңызды нәрсе ЭЕМ-да орындалатын программаның сценариін алдын - ала талқылап, ұғып жазу болып табылады. Бұл жүйелілік тәсіл машиналық графикасы бар, диалогты ЭЕМ-мен оқытуға арналған. Осы тәсіл бойынша 10-15 жас аралығында нақты программалау элементтерін меңгеруге болады деп есептейді. Бұның себебі, оқушылар шығармашылықпен жұмыс істеп, ЭЕМ-де өзінің құрған суреттерінің нәтижесін, программадағы қателерін өздері түзей отырып, экраннан көруге мүмкіндігі бар. Бұл әдіс бойынша алгоритмді жазып, құрып қана қоймайды, программадағы алгоритмдік қателерді бірден таба алады. Осы құрылған сценарий бойынша алгоритм мен программа тексіндегі барлық алгоритмдік қателерді табуға болады.

Орта мектепке арналған барлық информатика оқулықтарында мектептік алгоритмдік тіл (МАТ) берілген.

Информатикаға кіріспеде алгоритмдеуге есептер қарастырылған болатын, енді оны алгоритмнің жазылу ережесін ескере отырып, компьютердегі атқарушыға қолдану қажет.

Алгоритмдік тілдердің құрылымы 1-суретте көрсетілген.

1 - сурет. Алгоритмдік тілдердің құрылымы.

Алгоритмдік тіл - алгоритмді бейнелеу әдісі. Ол табиғи немесе жасанды тіл ретінде беріледі.

Адамдар қатынас жасайтын тіл - табиғи тіл. Табиғи тілге, мысалы, қазақ тілі, орыс тілі, ағылшын тілі жәнет. б. тілдер жатады. Алгоритмдегі нұсқаулар мен амалдар анықтай түсу үшін кейде осы тілдерге математикалық өрнектер қосылады.

Электрондық есептегіш машиналар - алуан түрлі есептерді шешуге арналған информацияларды өңдеудің жоғары өнімді құралы. Алайда ЭЕМ - бар болғаны адам құрастырған жарлықтарды тез және дәл орындайтын автомат. Мұндай жарлықтарды дайындау, яғни есептерді шешудің барлық жолын біле тұра жобалау - есептегіш машинаны пайдаланумен байланысты әрекетінің ажырамас бөлігі. Жетілдірілген есептегіш машиналар есептеу программаларының зердесін сақтайды, сонда адамға тек программаны құрастырып және машина зердесіне орналастыру ғана қалады, ал барлық қалғанын - тікелей есеп шешуді - машина автоматты түрде, яғни адамның араласуынсыз жүзеге асырады. Бұл жағдайда машина программалы есептегіш техникаға айналады да, онда есепті шешу процесі тікелей программаны құрастыруға байланысты болады. Демек, есептегіш машинаға арналған программа негізінде берілген есепті шешу алгоритмі, яғни нәтижеге жеткізуші әрекеттер тізбегінен тұратын дәл жарлықтар құрайды. Алгоритм - программаға қарағанда өте жалпы ұғым, ал программа берілген есептегіш машинаға түсінікті тілде жазылған алгоритм. Бұдан программалы басқарылатын техника көмегімен есептерді шешу процесінің негізгі бөлігі - осы есепті шешу алгоритмдердің дайындау екендігі көрінеді. Есепті шешу алгоритмі айқындалғанда, ол еш қиындықсыз программалау тілінде беріледі. Басқа сөзбен айтқанда, программалы басқарылатын есептегіш машинада есепті шығарудағы негізгі процесс - алгоритмдеу, яғни алгоритмдік жарлықтарды белгілі бір ережеге сәйкес құрастырып жазу. Алгоритм құру мәселесі алгоритм жазуға қандай тілді пайдаланатынымызға байланысты болатындығы бұрын айтылғандардан көруге болады.

Алгоритмдік тілді меңгеру ІХ сынып информатика курсының маңызды мәселелерінің бірі болады. Алгоритмдік тіл оқытуда екі негізгі міндет атқарады. Біріншіден, оны қолдану курста қарастырылатын барлық алгоритмдерді стандарттауға, оларға ортақ форма беруге мүмкіндік жасайды, бұл жайт алгоритмдендірілген мәнін түсіну үшін алгоритмдердің қасиеттері туралы түсініктері қалыптастыру үшін маңызды. Екіншіден, алгоритмдік тілді оқу программалы тілін оқудың бастамасы болып табылады. Алгоритмдік тілдің және оны пайдалану ережесінің құрылымдық қарапайымдығы бұл тілді программалау элементтеріне баулудың бастапқы кезеңінде ойдағыдай қолдануға мүмкіндік береді. Оның негізгі құрылымдарының ережелері көптеген программалау тілдерінің негізінен алынған. Сондықтан алгоритмдік тілді игеру келешекте программалау тілдерін пайдалануға көшкенде жеңілдік жасайды.

Алгоритмдік тілдің бірқатар әдістемелік артықшылықтары бар екенін атап өту керек, осы себепті де алгоритмдер мен программалау негіздерін оқуды программалау тілін емес, дәл осы тілді пайдалана отырып бастаған орынды.

Алгоритмдік тіл ең алдымен табиғи тілге жақын, бұл жайт оқушының осы тілдің ережелерін тез меңгеруге және келешекте назарын негізінен оқитын алгоритмдердің мәніне шоғырландыруға мүмкіндік береді. Күрделі алгоритмнің үлкен бөлімдерін бір команда ретінде жазу және қабылдау мүмкіндігі алгоритм жазуда оңай бағдарлануды қамтамасыз етеді. Ақырында, әлі де көптеген мектептер ЭЕМ-мен жабдықталмауы жағдайында, алгоритмдік тіл адамның орындауына бағдарланған. Алгоритмдерді жазудың ыңғайлы тілі болып табылады. Оқушы жарлықтарды алгоритмдік тілдің командаларына сәйкес орындай отырып, алгоритмдердің жекеленген қадамдарын орындау кезінде есепті тұтастай түсінік жатудың қажеті жоқ екенін, тек команданы команданың соңынан дәл орындау маңызды екенін, өз бетінше аңғара алады. Бұдан тағы бір мақсатқа қол жетеді: барлық әрекеттерді автоматтық құрылғыға жүктеуге болатының түсінікті.

Алгоритм түрліше жолмен мазмұндалады, ол үшін деңгейі әр түрлі көптеген алгоритмдік тілдер қолданылады. Қай тілді таңдап алу қажеттігі бірқатар жағдайларға, ең алдымен мазмұндау кім үшін арналғандығына - адам үшін бе немесе машина үшін бе - соған байланысты.

Алгоритмді жазу үшін қандай да болмасын тілді пайдалану қажет. Жалпы алғанда тіл белгілі бір информацияны өрнектеу және жеткізу құралы. Бұл мағынада адамдар арасындағы қатынас тілі (адамзат тілі), математика тілі адамдар мен автоматтар арасындағы қатынас тілі, т. б. тілдер туралы айтуға болады. Алгоритмдік тіл бірқатар қатаң талаптарға сай болуы керек:

1. Командалар тұжырымдау кезінде атқарушыға белгілі операциялар орындалуына ғана талап ету;

2. Командалар тек қана белгілі бір ережеге сай қолдану;

3. Ережеден тыс әрекеттерді пайдаланылған жағдайда атқарушы алгоримтді түсінбейді де, оны атқарудан бас тартады.

1. 2. Оқушылардың алгоритмдік мәдениеті.

Математиканы тереңдетіп оќытатын мектептерде программалауды оќыту арнайы жєне профессионалды-баѓытталѓан мүмкіндіктердің үлкен бµлігін ќарастырады. Біраќ, сонымен ќатар ЭЕМ-ге жалпы білім беруде єсер етуді зерттеу жєне барлыќ орта мектептерде оќуды ќамтамасыз етуде адамныњ ж±мыс істеуініњ жања облысы етінде программалау енеді. Басынан бастап программалау облысынан алынѓан єдістер мен идеялардыњ жалпы білім беретін к‰ші мектептік білім беруде жања фундаментальды компоненттерді ќамтамасыз етуді дамыту ‰шін ‰лкен потенциалды ж‰зеге асыратыны белгілі.

ЭЕМ ‰шін программалау негізіне алгоритмдеу т‰сінігі жатады. Ол кењ маѓынада берілген тілдіњ єдістерімен алгоритмдерді суреттеп жєне ќ±рылымын жасау процесі ретінде ќарастырылады. Біраќ алгоритмдеу адамныњ наќтыланѓан орындаушыларымен ќарым-ќатынасына с‰йенетін єдіс ретінде ЭЕМ ‰шін программаны ќ±румен ѓана байланысты емес. Модельдеу сияќты, алгоритмдеу - б±л кибернетиканыњ жалпы єдісі. Єр т‰рлі ж‰йелерді басќару процесі ќандай да бір алгоритмді ќ±растыруѓа єкеледі. Алгоритмді ќ±ру ењ ќарапайым автоматты ќ±рылѓыларды жасау жєне басќарудыњ автоматты ж‰йесін ќиын µнімді процстерді µњдумен байланысты. Алгоритмдеудіњ т‰пкі негізі ќазіргі математиканыњ теориялыќ облысында - алгоритмдер теориясында жатыр, біраќ практикалыќ маѓынада алгоритмдеу алгоритм туралы рационалды ойлау ќабілетіне негізделген аныќталѓан практикалыќ єдістер жинаѓы ретінде т‰сініледі.

Алгоритмдік процестер туралы т‰сінік жєне оларды суреттеу єдістері иформатика мен есептегіш техника шыќќанға дейін мектептік пєндерді оќыту кезінде оќушылар т‰сінігінде ќалыптасќан. Мектептік пєндер арасында негізгі роль математикаѓа т‰сті, µйткені операциялыќ жєне алгоритмдік іс-єрекеттер оќыту ж±мысы элементініњ бірін ќ±рады. Шынында да, негіздеу, жазу ќабілеті, математикалыќ алгоритмдерді тексеру, сонымен ќатар оны єрќашанда наќты орындау оќшылардыњ математикалыќ мєдениетініњ мањызды компонентін ќ±рады, біраќта «алгоритм» термині мектептік оќыту програмасында ќолданылмауы да м‰мкін еді. ЭЕМ-нің және программалаудың көбеюіне байланысты математикалық мәдениеттің бұл секторы өзіндік мағына ала бастады, тек қана алгоритмдеудің белгілі компоненттерінің есебімен оны толықтыру қажет болды. Сонымен қазіргі әрбір адамның жалпы мәдениетінің жаңа элементін анықтайтын спецификалық түсінігінің арқасында және жалпы мектептік білім алуды қосу нәтижесінде оқушының алгоритмдік мәдениеті деген атау алды.

Төменде алгоритмдеу негіздерін жалпы оқыту анализі негізінде құрастырылған алгоритмдік мәдениет компоненттерінің суреттелуі мен құрылымы келтірілген:

1. Алгоритм түсінігі және оның оның құрамы. Алгоритм түсінігі алгоритмдеудің орташа түсінігі, және де алгоритмдік мәдениеттің негізгі компоненті болып табылады. Алгоритмдеуді оқытуда бұл түсінікті математикалық дәлдікпен қолданудың қажеті жоқ, тек қана оны интуитивті-көрнекі деңгейде түсіндіру жеткілікті.

2. Алгоритмдерді суреттеу тілінің түсінігі. Алгоритмді суреттеу мәселесі әрқашанда суреттеу орындалған кейбір тілдердің түрін көрсетеді. Сондықтан алгоритм түсінігінің өзі алгоритм мазмұнының әдісі ретінде тіл түсінігімен үзілмес байланысты. Әрбір жеке жағдайда тілді таңдау алгоритмді қолдану облысымен анықталады, яғни орындаушы ролінде қатысатын объектілердің (адам, автомат, компьютер) кұрамы анықталады. Орындаушы қарым-қатынасындағы тілдік мүмкіндіктердің шекараларын қатал сақтауда алгоритмдеудің кейбір мағынасында қызмет етеді. Бұл жағдайды түсіну және әрбір суреттеудің мүмкіндіктерін дәл сақтау да алгоритмдік мәдениеттің маңызды компонентін құрайды.

3. Суреттеуді нақтылау деңгейі. Суреттеуді нақтылау деңгейі түсінігі тілдің түсінігімен ажырамас байланыста. Егер суреттеу автомат үшін құрастырылса, онда бұл жағдайда қолданылатын тіл тілдің синтаксиін құрайтын нақты ережелер жүйесіне сәйкестендірілген қатаң шектеулерге бағынады. Мұндай жағдайда тілдің өзі нақтылана түседі. Бірақ тәжірибеде алдын-ала суреттеуді құрастыру кезінде, алгоритмдерді құру процесінде тек қана қатаң шектеулер ғана қолданылмай, тілдік әдістер де қолданылуы мүмкін. Сонымен қатар, мұндай жағдай алдын-ала құрастыру процесінде ғана мүмкін емес. Егер де, мысалы, алгоритм адамға жіберілсе, онда алгоритмдеудің соңғы варианты нақты емес, «қалқымалы» көрініс болуы мүмкін. Тәжірибеде қолданылатын алгоритмдердің көпшілігі нақты емес вариантта жұмыс істейді. Тек қана алгоритм орындаушыға түсінікті болғаны маңызды, яғни оның мүмкіндіктер шекарасынан шығатын көрініс әдістерін қолданбауы керек. Орындаушы үшін алгоритм түсініктілігінің факторын есептеумен әр түрлі нақтылау деңгейіндегі тілдермен жұмыс істей білуі алгоритмдік мәдениеттің нақты компоненті болып табылады.

4. Суреттеудің дискретті принципі. Алгоритмді құру қажет ететін шешімдерге әкеліп соғатын мүмкін элементарлы іс-әрекеттерді нақты бағыттау әрекетін орындайды. Бұл іс-әрекеттер оған нақтылық және түсініктілікті айтатын алгоритмдерді суреттеудің анықталған дискретті құрылымын құрайды. Әр түрлі тілдерде алгоритмдердің мұндай жеке этаптары әр түрлі әдістермен көрсетіледі. Алгоритмнің (табиғи тілде) сөздік түсінігімізде - бұл жеке ұсыныстар, көрсеткіштер, пункттар, схемалар тілінде - бұл жеке блоктар, ЭЕМ-нің объектті тілінде - бұл жеке командалар, алгоритмдік тілдің жоғары деңгейдегі - операторлар.

5. Блоктау принципі. Алгоритмді құру үшін қолданылатын тілдердің мүмкіндіктері детализациялау деңгейін таңдауға әкеліп соқтырады. Бірақ оның ең бірінші схемасын суреттеу кезінде қажет ететін алгоритмді құрастыру бойынша жұмыс істеу процесінде алгоритм жіберген орындаушының мүмкіндіктерімен салыстырғанда іс-әрекет бірлігі өте үлкен тілді қолдану керек. Бұл жағдайдағы әңгіме, қиын есептерді қарапайым компоненттерге бөле алу туралы болып отыр. Есеп қиын болған жағдайда, керек тілде оның шешу алгоритмі дәл сол кезде суреттеуге мүмкін болу үшін бұл жолды әрқашанда таңдауға тура келеді. Бұл жағдайда есеп меншікті мағына берілетін ақпараттық шектелген бөліктерге (блоктарға) бөлінеді және есептің бөлігін қосатын бірінші схеманы құрастырғаннан кейін жеке блоктарды детализациялау жұмысы орындалады. Осы блоктың әрбірі жаңа ғана суреттелген принцип бойынша детализацияланған болуы мүмкін.

Жалпы ойлау қабілеті болып табылатын блоктау принципі жалпы білім және тәрбиелік мағына береді. Оның схемасына өте жиі әр түрлі облыстарда зерттеу процесі қойылады. Ішкі байланыстар құрғаннан кейін зерттеуші жеке меншікті бөліктерге (блоктарға) облысты бөлуге ұмтылады, содан кейін әрбір блоктың ішіне кіре бастайды. Блоктау принципі программалау облысынан алынған жалпы білім беру күшін көрнекі түрде көрсетеді:

а) жеке-жеке блоктарды көрсету алгоритм орнына сәйкес орналасады, ал блоктың өзі алгоритмді іздеудің жалпы орындау ролін сызып, сонда «балқып» кетеді;

б) блоктардың мазмұны алгоритмге құрылмайды, ал оның сәйкестендірілген орындарында жіберілетін жеке блоктарға орналасқан жолдамалар орналасады; соңғы алгоритм болып негізгі алгоритм бағамы мен оның жеке блоктары саналады.

6. Тармақталу принципі. Алгоритмдерді көрсеті үшін қолданылатын тілдердің алгоритмдік толықтылығын қажет етуі логикалық жағдайларды алгоритмдік суреттеуде құрастыруға мүмкіндік беретін әдістердің бірегейлігін қамтамасыз ету керек, яғни берілген бастапқы шарттарға байланысты шешім қабылдауын керек ететін жағдайлар. Мұндай алгоритмдерді ұйымдастыру, тілдің логикалық әдістерін қолдана білу шеберлігін қажет етеді. Мұнда алгоритмдік сауаттылықтың нақты компоненттері болып:

а) суреттеу мәліметтердің шығу мәліметтер варианттарының барлық мүмкіндіктері қарастырылады және әрбір комбинация үшін нәтижелі болуы керек;

б) шығу мәліметтерінің нақты мағынасы үшін алгоритмдердің орындалуы нақты шарттармен анықталатын мүмкін жолдардың ішінен әрқашанда біреуін ғана өтеді.

7. Циклдеу принципі. Көп жағдайда алгоритмдік суреттеудің эффектілігі енгізілген шамалардың әр түрлі мағынасында суреттеудің қайталанатын фрагменттерін қайталап өтуде тілдің логикалық әдістерін қолданумен ұйымдастырылуы мүмкін, бірақ тіл циклдык алгоритмдерді ұйымдастырудың нақты әдістерін де қамтамасыз ете алады (мысалы, тілдің жоғары деңгейлі циклдің операторлары) . Осы және басқа да жағдайда алгоритмдік мәдениеттің нақты компоненті болып циклдік процестің функционалданған жалпы схемасын түсіну табылады және алгоритмді айрықша көрсету қабілеті маңызды болып табылады.

8. Алгоритмді орындау. Алгоритмдік мәдениеттің маңызды компоненті алгоритмдеу процесінде қабылдау қабілеті мен жоспарланған шешімдерден алынған алгоритмдерді суреттеу фрагементтерін орындау болып табылады. Алгоритмдеудің бұл компоненті алгоритм авторын әрдайым қатал орындаушыға айналуды қажет етеді және алгоритмдік суреттеуді құру процесінде дұрыс бақылау мен алгоритмді толықтыру әдісі ретінде жалғыз жұмыс істейтін процесс болып табылады.

9. Мәліметтерді ұйымдастыру. Алгоритм үшін берілген материал өңдеуді қажет ететін ақпарат немесе берілген материал болып табылады. Алгоритм құрастырушы өңдеуді қандай ретпен өндіру керектігін ғана ойламай, алгоритмнің жұмысының бір айналмалы мен соңғы шешімін тіркестіріп отыру керек.

Мен алгоритмдік мәдениеттің компонентерін атап шықтым. Бірақ алгоритмдік мәдениетті құрастыратын компоненттер ерекшелігі оқушының ЭЕМ-мен қарым-қатынасына тар ориентациясы бар, ал программалауға қарағанда кең мағына алады. Басқа сөзбен айтқанда, оқушының алгоримтдік мәдениеті жалпы программалауға дейінгі көрінісі, қабілеті мен әдістері ретінде тек қана «оқушы - компьютер» жүйесінде жұмыс істеу үшін ғана емес, сонымен қатар «оқушы - мұғалім», «оқушы - оқушы» және тағы басқа формальды емес машинасыз жүйе оқушы мәдениетінің бастапқы деңгейін қамтамасыз етеді.

1. 3. Алгоритм туралы ұғым

Алгоритмдер жазу үшін уақыт кетіріп ерекше тіл үйренудің қажетті неде? Алгоритмдерді қазақ тілінде-ақ жаза берсек болмас па екен? - деген сұрақ тууы мүмкін. - Біздің ана тіліміз соншалықты бай, жан-жақты, тек алгоритмдер ғана емес, одан басқа да кез келген нәрселерді суреттеп бере алады.

Әрине тілдің жан-жақтылығы, бір нәрсені алуан түрлі сөзбен жеткізе алатындығы, керісінше, жалғыз ғана сөзбен неше түрлі сезім толқындарын тудыратындығы адамдардың өзара қатынасы, көркем әдебиет, мәдениет және т. б. үшін өте құнды.

Алайда, алгоритмдерге келгенде мәселе басқаша. Мәселе алгоритмдерді орындаушылардың басым көпшілігі автоматтар екендігінде болып тұр. Дәлірек айтқанда, жаңа нұсқауларды автоматтың негізгі командаларына сүйеніп, қатаң ережелерді сақтай отырып құрастыруға болады.

Литерлік шама деп мәндері сөздері немесе текст болып келген шаманы айтамыз.

Жаңа байқау оқу құралында мектептік алгоритмдік тіл қарастырылған. Бұдан былай тілді жай ғана алгоритмдік тіл деп атау келісілген. Осы тілде жазылған алгоритмнің жалпы түрі мынадай:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.