Оқыту процесін компьютерлендіру проблемалары және перспективалары
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ...3.5
І.ТАРАУ. ОҚЫТУ ПРОЦЕСІН КОМПЬЮТЕРЛЕНДІРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Оқыту процесінің мәні мен мазмұны .
1.2 Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы ... ..7.11
1.3 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
ІІ.ТАРАУ. ОҚЫТУ ПРОЦЕСІН КОМПЬЮТЕРЛЕНУІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
2.1 Мектептегі оқыту процесін компьютерлендіруді ұйымдастыру формалары мен ерекшеліктері ... ... ...19.23
2.2 Оқыту процесін компьютерлендіру перспективалары ... ... ... ... ... ... ..23.32
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ..33
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... 34.35
І.ТАРАУ. ОҚЫТУ ПРОЦЕСІН КОМПЬЮТЕРЛЕНДІРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Оқыту процесінің мәні мен мазмұны .
1.2 Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы ... ..7.11
1.3 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
ІІ.ТАРАУ. ОҚЫТУ ПРОЦЕСІН КОМПЬЮТЕРЛЕНУІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
2.1 Мектептегі оқыту процесін компьютерлендіруді ұйымдастыру формалары мен ерекшеліктері ... ... ...19.23
2.2 Оқыту процесін компьютерлендіру перспективалары ... ... ... ... ... ... ..23.32
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ..33
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... 34.35
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев ұсынған «Қазақстан-2030» стратегиясында негізгі бағыттардың бірі ретінде халықтың ұлттық моделі мен салт-дәстүрлерін есепке ала отырып, білімі мен білігі жағынан өркениетті елдердегі замандастарымен қатар тұра алатын, бойында ұлттық, отаншылдық рухы мықты қазақстандықтардың жаңа ұрпағын тәрбиелеу қажеттігі баса айтылған.
ХХ ғасырдың ортасында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру ісінің қажеттілігі электрондық техника мен технологияның қарқынды дамуына себепші болды.
Информациялық қоғамға көшу перспективалары әлеуметтік, құқықтық және техникалық сипаттағы көптеген мәселелерге қозғау салуда. Мысалы, өндірістік роботты пайдалану адамның қатысуна бағдарланған бүгінгі технологияны толық өзгертуге әкеледі. Мұндай технологияны жасау ісі басталып та кетті. Жаңа қоғам мүшесін өз бетінше өмір сүруге дайындау да күрт өзгерді. Оқытудың жаңа түрлерін жасаудағы ізденіс жұмыстары да басталып келеді.
«Азаматтардың білім алу құқығын мемлекет Қазақстан Республикасының Кокституциясына сәйкес білім беру жүйесін дамыту және білім алу үшін тиісті әлеуметтік-экономикалық жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етеді (Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы, 1999, маусым).
Бүгінгі танда жас ұрпақ алдында «Қазақстан – 2030» бағдарламасындағы Барлық қазақтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы деген ұзақ мерзімдік міндетін үшінші мыңжылдықта іске асыру жауапкершілігі тұр. Оқытудың мәңгілік сауалы: «Нені оқыту, қалай оқыту» күрделіленіп барады. Біріншіден, білім ауқымы адам айтқысыз кеңейді, технология дамып ақпаратты таңдай білу мәселесі алдыңғы қатарға шықты. Ендігі жерде көз ілеспес жылдамдықпен өзгеріп отыратын қоғамда өз күш-жігерін қай салаға бұру керектігін оқушы өзі тандайды. Қазіргі кезде оқушыларды ғылыми жұмыстарға баулу, заман талабына сай оз ойын еркін жеткізе білетін дарынды, білімді де салауатты тұлғаны калыптастыру жолындағы жасампаз еңбек адам баласы қызметінің ен күрделі түріне жатады.
ХХ ғасырдың ортасында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру ісінің қажеттілігі электрондық техника мен технологияның қарқынды дамуына себепші болды.
Информациялық қоғамға көшу перспективалары әлеуметтік, құқықтық және техникалық сипаттағы көптеген мәселелерге қозғау салуда. Мысалы, өндірістік роботты пайдалану адамның қатысуна бағдарланған бүгінгі технологияны толық өзгертуге әкеледі. Мұндай технологияны жасау ісі басталып та кетті. Жаңа қоғам мүшесін өз бетінше өмір сүруге дайындау да күрт өзгерді. Оқытудың жаңа түрлерін жасаудағы ізденіс жұмыстары да басталып келеді.
«Азаматтардың білім алу құқығын мемлекет Қазақстан Республикасының Кокституциясына сәйкес білім беру жүйесін дамыту және білім алу үшін тиісті әлеуметтік-экономикалық жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етеді (Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы, 1999, маусым).
Бүгінгі танда жас ұрпақ алдында «Қазақстан – 2030» бағдарламасындағы Барлық қазақтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы деген ұзақ мерзімдік міндетін үшінші мыңжылдықта іске асыру жауапкершілігі тұр. Оқытудың мәңгілік сауалы: «Нені оқыту, қалай оқыту» күрделіленіп барады. Біріншіден, білім ауқымы адам айтқысыз кеңейді, технология дамып ақпаратты таңдай білу мәселесі алдыңғы қатарға шықты. Ендігі жерде көз ілеспес жылдамдықпен өзгеріп отыратын қоғамда өз күш-жігерін қай салаға бұру керектігін оқушы өзі тандайды. Қазіргі кезде оқушыларды ғылыми жұмыстарға баулу, заман талабына сай оз ойын еркін жеткізе білетін дарынды, білімді де салауатты тұлғаны калыптастыру жолындағы жасампаз еңбек адам баласы қызметінің ен күрделі түріне жатады.
1. Назарбаев Н.Ә. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан»// Егемен Қазақстан 2007ж., 1 наурыз.
2. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан 2030» Алматы, Үкімет жаршысы, 1998 - 112 бет.
3. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін 2015 жылға дейін дамыту тұжырымдамасы
4. Бiлiм беру жүйесiн 2003-2005 жылға дейiн ақпараттандырудың Мемлекеттiк бағдарламасы.
5. «Әдіскер жаршысы» №5, 2006 ж 44, 45 бет
6. Қазақстан Республикасының білім туралы заңы. Оны жүзеге асыру жөніндегі негізгі құжаттар, -Астана. 2000 жыл.
7. Педагогикалық ізденіс. – Алматы: Рауан 1990 жыл.
8. Бегалиев Т. Педагогика- Тараз: ТарМУ, 1999 жыл.
9. Әбиев Ж, Құлиярова, Бабаев Педагогика «Нұрды әлем».
10. Бұзаубақова Қ.Ж. Жаңа педагогикалық технологиялар. – Тараз: ТарМУ, 2003 жыл
11. Қоянбаев Ж.Б. «Семья және балалармен жеткіншектер тәрбиесі»
Алматы 1990 жыл.
12. Қоянбаев Ж.Б. «Педогогика» Алматы 1992 жыл.
13. «Педогогикалық ізденіс» Алматы 1990 жыл.
14.Жарықбаев Қ., Қалиев С. Қазақ тәлім- тәрбиесі.- Алматы, «Санат», 1995 ж.
15.Нысанбаев Ә., Әбжанов Т. Ой. Ақыл: Адамгершілік. – А., Білім, 1994ж.
16.Богословский В.В. т.б. Жалпы психология. – А., Мектеп, 1980ж.
17.Әділова З.Ә. Этнопедагогика. – А., ҚазМӘТУ, 1997ж.
18.Сабыров Т.С. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. – А., Мектеп, 1978ж.
19.Айтмамбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Тәрбиенің жалпы әдістері (6-лекция). – Алматы, 1991ж.
20.Болдыров Н. И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. – Алматы, 1987ж.
21.Сейталиев К. Тәрбие теориясы. – Алматы, 1986ж.
22.Мектептегі тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі. / Ред. басқар. Қалиев С., т.б. – А., 1999ж.
23.Қоянбаев Ж. Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. – Алматы., 2000ж.
24.Қоянбаев Р. Тәрбие теориясы.- Алматы, 1991ж.
25.Қожахметова К.Ж. Сынып жетекшісі. –Алматы: Әлем, 2000ж.
26.Тәлім-тәрбие хрестоматиясы. / Құраст. Қалиев С. – Алматы: Рауан, 1996ж.
27.Айтмамбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Эстетикалық тәрбиенің негіздері (13 -лекция). – Алматы, 1991ж.
28.Наурызбаев Ж. Ұлттық мектептің ұлы мұраты. – А., 1995ж.
29.Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың тәрбие тұжырымдамасы. – А., 1995ж.
30.Ұстаздық шеберлікке жету жолдары. / Методикалық нұсқау/ Құраст. Нұржанова Ж.Н. – А.,1991ж.
31.Құрманбекова Ж. Эстетикалық тәрбие берудің кейбір жолдары.
32.//Қазақстан мектебі, 2007ж, №4-5, 60б.
33.Ташкенбаева С. Эстетикалық тәрбиенің мәні мен мағынасы.//Білім берудегі менеджмент, 2005ж, №4-179б.
2. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан 2030» Алматы, Үкімет жаршысы, 1998 - 112 бет.
3. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін 2015 жылға дейін дамыту тұжырымдамасы
4. Бiлiм беру жүйесiн 2003-2005 жылға дейiн ақпараттандырудың Мемлекеттiк бағдарламасы.
5. «Әдіскер жаршысы» №5, 2006 ж 44, 45 бет
6. Қазақстан Республикасының білім туралы заңы. Оны жүзеге асыру жөніндегі негізгі құжаттар, -Астана. 2000 жыл.
7. Педагогикалық ізденіс. – Алматы: Рауан 1990 жыл.
8. Бегалиев Т. Педагогика- Тараз: ТарМУ, 1999 жыл.
9. Әбиев Ж, Құлиярова, Бабаев Педагогика «Нұрды әлем».
10. Бұзаубақова Қ.Ж. Жаңа педагогикалық технологиялар. – Тараз: ТарМУ, 2003 жыл
11. Қоянбаев Ж.Б. «Семья және балалармен жеткіншектер тәрбиесі»
Алматы 1990 жыл.
12. Қоянбаев Ж.Б. «Педогогика» Алматы 1992 жыл.
13. «Педогогикалық ізденіс» Алматы 1990 жыл.
14.Жарықбаев Қ., Қалиев С. Қазақ тәлім- тәрбиесі.- Алматы, «Санат», 1995 ж.
15.Нысанбаев Ә., Әбжанов Т. Ой. Ақыл: Адамгершілік. – А., Білім, 1994ж.
16.Богословский В.В. т.б. Жалпы психология. – А., Мектеп, 1980ж.
17.Әділова З.Ә. Этнопедагогика. – А., ҚазМӘТУ, 1997ж.
18.Сабыров Т.С. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. – А., Мектеп, 1978ж.
19.Айтмамбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Тәрбиенің жалпы әдістері (6-лекция). – Алматы, 1991ж.
20.Болдыров Н. И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. – Алматы, 1987ж.
21.Сейталиев К. Тәрбие теориясы. – Алматы, 1986ж.
22.Мектептегі тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі. / Ред. басқар. Қалиев С., т.б. – А., 1999ж.
23.Қоянбаев Ж. Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. – Алматы., 2000ж.
24.Қоянбаев Р. Тәрбие теориясы.- Алматы, 1991ж.
25.Қожахметова К.Ж. Сынып жетекшісі. –Алматы: Әлем, 2000ж.
26.Тәлім-тәрбие хрестоматиясы. / Құраст. Қалиев С. – Алматы: Рауан, 1996ж.
27.Айтмамбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Эстетикалық тәрбиенің негіздері (13 -лекция). – Алматы, 1991ж.
28.Наурызбаев Ж. Ұлттық мектептің ұлы мұраты. – А., 1995ж.
29.Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың тәрбие тұжырымдамасы. – А., 1995ж.
30.Ұстаздық шеберлікке жету жолдары. / Методикалық нұсқау/ Құраст. Нұржанова Ж.Н. – А.,1991ж.
31.Құрманбекова Ж. Эстетикалық тәрбие берудің кейбір жолдары.
32.//Қазақстан мектебі, 2007ж, №4-5, 60б.
33.Ташкенбаева С. Эстетикалық тәрбиенің мәні мен мағынасы.//Білім берудегі менеджмент, 2005ж, №4-179б.
Оқыту процесін компьютерлендіру проблемалары және перспективалары
Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-5
І-тарау. Оқыту процесін компьютерлендірудің теориялық негіздері
1.1 Оқыту процесінің мәні мен мазмұны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6-7
1.2 Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы ... ..7-11
1.3 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11-18
ІІ-тарау. Оқыту процесін компьютерленуін ұйымдастыру жолдары
2.1 Мектептегі оқыту процесін компьютерлендіруді ұйымдастыру формалары мен
ерекшеліктері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...19-23
2.2 Оқыту процесін компьютерлендіру перспективалары
... ... ... ... ... ... ..23-32
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .33
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34-35
Кіріспе
Курстық жұмыстың көкейкестілігі: Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев ұсынған
Қазақстан-2030 стратегиясында негізгі бағыттардың бірі ретінде халықтың
ұлттық моделі мен салт-дәстүрлерін есепке ала отырып, білімі мен білігі
жағынан өркениетті елдердегі замандастарымен қатар тұра алатын, бойында
ұлттық, отаншылдық рухы мықты қазақстандықтардың жаңа ұрпағын тәрбиелеу
қажеттігі баса айтылған.
ХХ ғасырдың ортасында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру ісінің
қажеттілігі электрондық техника мен технологияның қарқынды дамуына себепші
болды.
Информациялық қоғамға көшу перспективалары әлеуметтік, құқықтық және
техникалық сипаттағы көптеген мәселелерге қозғау салуда. Мысалы, өндірістік
роботты пайдалану адамның қатысуна бағдарланған бүгінгі технологияны толық
өзгертуге әкеледі. Мұндай технологияны жасау ісі басталып та кетті. Жаңа
қоғам мүшесін өз бетінше өмір сүруге дайындау да күрт өзгерді. Оқытудың
жаңа түрлерін жасаудағы ізденіс жұмыстары да басталып келеді.
Азаматтардың білім алу құқығын мемлекет Қазақстан Республикасының
Кокституциясына сәйкес білім беру жүйесін дамыту және білім алу үшін тиісті
әлеуметтік-экономикалық жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етеді (Қазақстан
Республикасының Білім туралы Заңы, 1999, маусым).
Бүгінгі танда жас ұрпақ алдында Қазақстан – 2030 бағдарламасындағы
Барлық қазақтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы
деген ұзақ мерзімдік міндетін үшінші мыңжылдықта іске асыру жауапкершілігі
тұр. Оқытудың мәңгілік сауалы: Нені оқыту, қалай оқыту күрделіленіп
барады. Біріншіден, білім ауқымы адам айтқысыз кеңейді, технология дамып
ақпаратты таңдай білу мәселесі алдыңғы қатарға шықты. Ендігі жерде көз
ілеспес жылдамдықпен өзгеріп отыратын қоғамда өз күш-жігерін қай салаға
бұру керектігін оқушы өзі тандайды. Қазіргі кезде оқушыларды ғылыми
жұмыстарға баулу, заман талабына сай оз ойын еркін жеткізе білетін дарынды,
білімді де салауатты тұлғаны калыптастыру жолындағы жасампаз еңбек адам
баласы қызметінің ен күрделі түріне жатады.
Қазіргі кезде арнайы мектептер, гимназиялар, жоғары оқу орындары жеке
пәндерді тереңдетіп оқытумен қатар оқу процесін жаңаша оқытуға негізделе
бастаған .
Дәстүрлі оқу теориясы мен іс-тәжірибесінің қазіргі кездегі білім саласы
информатикаландыру технологиясын пайдалану қажеттілігін тудырады. Білім
алушылырдың қабілетін дамыта алатын оқу процесін, әсіресе өз бетінше
орындалатын жұмысты ұйымдастыру, ақыл-ой іс-әрекетінің қалыптасуына ықпал
етуі керек. Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды окулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды окулық оқушы
үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған
жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік
эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді.
Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке
ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Курстық жұмыстың мақсаты – оқыту процесін компьютерлендіру арқылы білім
алушыларға тереңдете білім беру.
Курстық жұмыстың міндеттері:
• Оқыту процесін компьютерлендірудің проблемалары мен
перспективаларын анықтау;
• Оқыту процесін компьютерлендірудің жүзеге асу жолдарын қарастыру.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады.
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және
әдістемелік кұралдар кұрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау және тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге
арналған әдістемелер;
- әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін қатарластыра пайдалану
тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен
алмастыру жолдары;
- экранда берілетін барлық акпараттық-оқу материалдарын компьютердің
мультимедиалық мүмкіндігіне және сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне
қарай бейімдеу.
Курстық жұмыстың міндеттер:
- Оқыту процесінің мәні мен мазмұны
- Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы
- Электрондық оқулық және оның тиімділігі
- Мектептегі оқыту процесін компьютерлендіруді ұйымдастыру формалары мен
ерекшеліктері
- Оқыту процесін компьютерлендіру перспективалары -
Зерттеу базасы: Т.Тәжібаев атындағы №47 тарихи-гуманитарлық мектеп
гимназиясы.
Зерттеу әдістері: Мектеп тұжырымдамасын зерделеу,бақылау, әңгімелесу,
озық педагогикалық тәжирбиені зерттеу.
І-тарау. Оқыту процесін компьютерлендірудің теориялық негіздері
1.1 Оқыту процесінің мәні мен мазмұны
Соңғы жылдар білім беру жүйесінде компьютерлік техниканы пайдалану
белсенді кезең ретінде қарастырылуда. Білім беру жүйесін ақпараттандыру
процесі ақпараттық қоғам жағдайында толыққанды өмірге адамды даярлау болып
табылады.
Білім беру жүйесіндегі жаңа ақпараттық технология дегеніміз оқу және
оқу-әдістемелік материалдар жинағы, оқу қызметіндегі есептеуіш техниканың
техникалық және инструменталды құралдары, оқу процесіндегі есептеуіш
техника құралдарының ролі және орны туралы ғылыми білімнің жүйесі және
оқытушылар еңбектерін жүзеге асыру үшін оларды қолдану формалары мен
әдістері деп анықтама беруге болады. Ал бұл анықтаманы бастауыш білім беру
жүйесіне қатысты басқаша анықтауға болады: білім беру мекемесінің
мамандарының жұмысын жүзеге асырушы әдістер мен формалар және балаларға
білім беруші (дамыту, оқыту, диагностика және т.б.) құрал [5].
Компьютерді оқыту жүйесіне енгізуде оқытылатын теориялық материалдардың
қандай да бір бөлігін машиналық бағдарламаға ауыстыру мүмкіндігі пайда
болды және де мұнда оқу материалының мазмұны мен құрылысында өзгеріс
болады. Оқушы компьютермен жұмыс барысында мына жұмыстарға өзін бағыттай
алады:
- компьютерлік оқу бағдарламаларына (теориялық материалдарды оқу және
есептерді шығаруда) ;
- бақылау жұмысына (жұмысқа қатысты түсініктеме алу, жіберілген қателерді
түзетуде әдістемелік нұсқау алу).
Бұл мәселелер оқу әрекетін жекелендіру - педагогиканың өзекті мәселесін
шешуге көмектеседі.
Компьютерлік сауаттылықты және жаңа ақпараттық технологияны меңгеру
үрдісі адамдық факторлармен санасуды талап етеді. Бұл мәселе әсіресе
мектепке дейінгі және кіші мектеп жасындағы балаларға білім беру сатысында
маңызды.
Компьютер адам іс-әрекетінің құралы қатарында жаңа, әмбебап ақпараттық
құрылғы. Компьютер барлық мүмкін формаларда (мәтін, сан, дыбыс, графика,
бейне) ақпаратты қабылдай, сақтай, өңдей және шығара алатын қабілеттілігі
арқасында адамның барлық қызмет аймағында қолданылады. Жаңа ақпараттық
технология көмегімен орындалатын қызмет өзінің кез-келген нақты формасында
тиімділігін көрсетеді, адам өркениетті бола бастайды, қоғамға, оның
материалды және рухани жақтарына зор көңілмен қарай бастайды [1].
Компьютер арқылы оқыту үшін даярланған сабақты программалау кезеңі
алдымен қабылданған сценарийдің орындалуын қамтамасыз ететін алгоритмді
құрудан тұрады. Ал, алгоритмдерді сипаттау оны түсінуге , оқуға жеңіл болуы
тиіс, оған қоса алған бағыттан ауытқымайтын дәл әрі анық болуы керек.
Алгоритмдер, бір жағынан программалаушы есптерге де түсінікті болса, екінші
жағынан – программа дұрыстығын тексеру үлгісіндей бола алуы да керек.
Алгоритмді сипаттау үшін олардың функционалдық ерекшеліктері мен сөздер
арқылы жазылуын байланыстыратын жартылай жасанды тіл қажет, оған қоса оның
объектілерін негізгі графикалық түрде бейнелеуге арналған мүмкіндіктердің
қарастырылуы тиіс [6].
Одан әрі компьютер арқылы жүргізуге дайындалған сабақтың программасын
жасау – берілген алгоритмді компьютер программасына аударуға барып тіреледі
. Мұндай жоғары деңгейдегі программалау тілдері немесе электрондық
сабақтарды жасаудың жүйелік құралдары қолданылады.
Мұнан соң даяр болған оқыту программалық жабдықтамалары әдістемелік
нұсқаулармен және пайдалануға қажетті ұсыныстармен толықтырылды .
1.2 Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы
Әлемді компьютер жайлаған бүгінгі күнде есептегіш техникаларды тиімді
де нәтижелі пайдалану үшін біріншіден, жалпы білімділік және кәсіби
сауаттылық қажет. Олай дейтініміз, ЭЕМ-мен жұмыс жасағанда, қандай да
болсын (табиғи тіл қатынасында да) сөйлем қателіктерін түсінбейтінін ескеру
керек. Машина көмегімен бұл міндеттерді дұрыс шешу үшін көрініс моделін не
үрдісін дұрыс құра білу керек.
Есептеуіш техникаларды пайдалану оқушылардың сабаққа ынта-ықыласын
арттырып, ерекше танымдық қызығуын тудыратыны сөзсіз. Ал бірінші тоқсанның
соңына қарай олардың бастапқы талпынысы төмендейді, ЭЕМ құралынсыз сабақ
қызықсыз көрінетін болады. Сабақта ЭЕМ техникасын пайдалану оқушылардың
күшті не әлсіз даму деңгейін талғамайды, өйткені, ол бәрін бірдей дамытуға
бейім және оған мүмкіндік жағдайы да тең [3].
Электронды есептегіш машиналарды оқу үрдісіне енгізу оқушылардың
қызығуын арттыратыны соншалық, олар сабақтан тыс уақытта да құлшыныс
танытатын болады. Себебі, ЭЕМ-мен жұмыс жасау оқушының даярлық деңгейін аса
талап ете бермейді. Ал электронды машинаны толық меңгерген соң оқушының
оған қызығуы бұрынғыдан да арта түседі, әсіресе ойын элементтерін
орындағанда. Ойын оқушыны еркіндікке, төзімділікке, мақсаткерлікке баулиды.
Өйткені, ойын тапсырмаларында мақсат айқын болғанымен, оған жетудің нақты
жолдары көрсетілмейді. Сондықтан, оқушының қиялдау мүмкіндігіне жол ашады,
ақыл-ой белсенділігін дамытуға көмектеседі.
Есептегіш машинаны оқып үйренуші қандай режимде жұмыс істесін оның іс-
әрекеті мұғалімнің бақылауында болуы тиіс. Олай деуіміз негіз, бүкіл
сыныптың қабылдау қабілеттеріне байланысты, оқушының оны игеріп кетуінде
мұғалімнің ролі үлкен. Ал оқу үрдісіне, жалпы сабақ түрлерін, кері байланыс
көрсеткіштеріне байланысты оқытудың әдіс-тәсілдерін, т.б. ауыстырып отыруы
тиіс. Сондай-ақ қажет болған жағдайда оқушының назарын экран мен
пернетақтадан басқа жаққа аудара білуі де үлкен маңызға ие [3].
Электрондық окулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық
ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі
модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар
электрондық окулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың
дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған
формасы іспетті. "Электроңдық практикум" берілген оқушы оқулықты қажет
етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып —
үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен
тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест
сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Біздің елімізде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп жұмыстар
атқарылуы тиіс, яғни орта, жоғары мектептің және қосымша білім беретін
курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар жасалуы керек. Бұл
оқулықтар кәзіргі компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану
арқылы жаңа педагокикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру
жүйесін қамтамасыз етеді. Жұмысымыздың басты мақсаты - оқушыға және
студентке тереңде тиянақты білім беру, ал білім сапасын арттыру үшін әр
муғалім шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет. Мұғалім пәнді өзі жетік терең
білуімен қатар ,оны оқушыға студентке меңгерту үшін әр сабақта ғылым мен
техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білүі тиіс. Компьютерді сабақта орынды
қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, атап айтқанда: студенттердің пәнге
қызығушылығының артуы,оқу процесі қарқынының жоғарылауы, шығармашылық
белсенділігінің көтерілуі, оқу сапасының артуы. Компьютерлік технологияны
қолдану барысында мұғалімнің әр оқушымен, студентпен жұмыс жасауға, әр
қайсысына әр турлі тапсырмалар беріп, барлық студент білімін бағалауға
толық мүмкіндігі болады,кімнің қай тақырыпты жақсы меңгергені немесе қай
жерде білімінің осал екенін дөп басып көмек көрсете алады. Әр студент,өзі
еңбек етеді,кейбір жағдайдағыдай тақтадан немесе жанындағыдан селқос
көшіріп отырмай,есепті өзі шығаруға тырысады. Сабақта компьютерді пайдалану
студентті шапшаңдыққа,тапқырлыққа үйретеді. Студент пен мұғалім қызметінде
информациялық мәдениет қалыптасады. Сонымен қатар студенттің психикасы мен
ойлау қабілетіне де игі әсер ететіні сөзсіз [6].
Өткен ғасырдың 80-жылдарының ортасында басталған компьютерлік
программалар көмегімен оқыту ойдағыдай нәтиже бере алмады, өйткені
программалық құралдар сапасы төмен болады да, олар бұрында қолданып келе
жатқан технологиялардан асқан нәтиже бере алмайды. Оған себеп, сол кездерде
компьютерлер көптеген мектептерде болған жоқ. Сондықтан балалар да,
мұғалімдер де компьютерлерді тұрақты оқу құралы деп санамады. Кейбір
зерттеушілер тіпті сол компьютерді оқу процесіне қолдану қажеттілігіне
үлкен күмәнмен қарады.
Компьютермен оқытудың өз мақсаты, мазмұны, формасы және ерекше өткізу
тәсілі бар екені белгілі. Осындай сабақтар жасаудың мынадай негізгі
кезеңдерін атап өтейік:
➢ Оқыту мақсатын анықтау;
➢ Өтілетін тақырыптың, бөлімнің материалдарын талдау, керектісін талдап
алу және оның тиісті құрылымын жасау;
➢ Оқыту тәсілін таңдау
➢ Сабақты жобалау, яғни оның сценарийін құрастыру;
➢ Сабақты жүргізудің программасын (программалау тілінде) жасау;
➢ Пән мұғаліміне арналған әдістемелік құрал жасау;
➢ Педагогикалық эксперимент;
➢ Оқу процесіне компьютерлік сүйемелдеуі бар сабақтарды кіргізу;
Компьютерлік сүйемелдеуі бар сабақтарды жасаудың алғашқы кезеңі таңдап
алынған тақырып бойынша оқыту мақсаттарын анықтаудан басталады.
Педагогикада оқыту мақсаттарының үш түрі болатыны белгілі, олар: білім
беру, дамыту және тәрбиелеу [9].
Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Өз функционалдық мүмкіндіктеріне қарай компьютер қәзіргі кезде оқытудың ең
керекті жабдығына айналды, бірақ оны тиімді түрде пайдалану жолдарының әлі
ашылмаған тәсілдері, күнделікті сабактарға қолдану үшін әлі де айқындалатын
жақтары көп екенін ғалымдар да, мұғалімдер де жиі айтып келеді. Соңғы
кездегі компьютерлердің көптеп қолданысқа енуі бұл проблеманың өте өзекті
мәселеге айналғанын тағы да дәлелдеп отыр [9].
Компьютермен оқыту әдісін жүзеге асыру жалпы білім беру ісін жетілдіру
тәсілдерімен бірге сонымен тығыз байланысты белгілі бір пәннің өз
ерекшеліктерін де есепке алуды талап етеді. Мұнда бірнеше мәселені қатар
шешуге тура келеді, олар:
- компьютерді оқыту ісінің қай жақтарын жетілдіру үшін баса пайдалануға
болатынын анықтау;
- оқу процесін компьютерлендірудің қажетті деңгейін анықтау;
- компьютерге жүктелетін функциялар (іс-әрекеттер) тізбегін анықтау;
- әр пән мұғалімдері мен әдіскерлерінің талап-тілектеріне сәйкес
келетін компьютерлік оқу құралын жасау.
Біздің елімізде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп жұмыстар
атқарылуы тиіс, яғни орта, жоғары мектептің және қосымша білім беретін
курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар жасалуы керек. Бұл
оқулықтар кәзіргі компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану
арқылы жаңа педагокикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру
жүйесін қамтамасыз етеді. Жұмысымыздың басты мақсаты - оқушыға және
студентке тереңде тиянақты білім беру, ал білім сапасын арттыру үшін әр
муғалім шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет. Мұғалім пәнді өзі жетік терең
білуімен қатар ,оны оқушыға студентке меңгерту үшін әр сабақта ғылым мен
техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білүі тиіс. Компьютерді сабақта орынды
қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, атап айтқанда: студенттердің пәнге
қызығушылығының артуы,оқу процесі қарқынының жоғарылауы, шығармашылық
белсенділігінің көтерілуі, оқу сапасының артуы. Компьютерлік технологияны
қолдану барысында мұғалімнің әр оқушымен, студентпен жұмыс жасауға, әр
қайсысына әр турлі тапсырмалар беріп, барлық студент білімін бағалауға
толық мүмкіндігі болады,кімнің қай тақырыпты жақсы меңгергені немесе қай
жерде білімінің осал екенін дөп басып көмек көрсете алады. Әр студент,өзі
еңбек етеді,кейбір жағдайдағыдай тақтадан немесе жанындағыдан селқос
көшіріп отырмай,есепті өзі шығаруға тырысады. Сабақта компьютерді пайдалану
студентті шапшаңдыққа,тапқырлыққа үйретеді. Студент пен мұғалім қызметінде
информациялық мәдениет қалыптасады. Сонымен қатар студенттің психикасы мен
ойлау қабілетіне де игі әсер ететіні сөзсіз.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады [10].
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және
әдістемелік кұралдар кұрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау және тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге
арналған әдістемелер;
- әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін қатарластыра пайдалану
тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен
алмастыру жолдары;
- экранда берілетін барлық акпараттық-оқу материалдарын компьютердің
мультимедиалық мүмкіндігіне және сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне
қарай бейімдеу.
Компьютерлік оқу кұралы жалпы оқу жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес
жасалады, ал оның акпараттық-әдістемелік негізін жоғарыда айтылған
материалдар құрайды. Ол алдын ала жоба бойынша анықталған компыотерлік
технология негізінде жасалған білім беру мәселелерін шешіп, оқыту-үйрету
функциялары мен оқу процесін басқару істерін жүзеге асыруы тиіс [8].
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын
компьютерлік оқу құралын даярлау көпжақты мәселе болып саналады, оны жүзеге
асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет.
1.3 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
Білім берудің саласында "Электрондық оқулықтарды" пайдалану
оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау
жүйесін қалыптастыруға шығармашылыкпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Соның нәтижесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып,
шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылды.
Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электронды оқу кұралдарының
атқаратын рөлі зор. Онда пәндегі теориялық тақырыптар кеңінен беріліп
түсіндіріледі. Теориялық материаддарды графикалық иллюстрация түріндегі
әртүрлі суреттер, сұлба тәсілдер арқылы толықтырып отырса, онда теориялық
білімді оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір
уақьпта өтіп отырады да материалды қорыту үрдісі ұтымды болады [7].
Электрондық окулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық
ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі
модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар
электрондық окулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың
дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған
формасы іспетті. "Электроңдық практикум" берілген оқушы оқулықты қажет
етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып —
үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен
тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест
сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды
окулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды окулық оқушы үшін дайын
материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған жылдардың
барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік эмтиханға
дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды
оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып,
оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады [8].
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық
түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық
тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген заңдылығы
болуы керек. Осыған байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай
дидактикалық шарттарды ескеру керек сияқты.
- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуын;
- электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі зертханалық және практикалық
тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықтама,
библиографиядан тұратын көмекші; аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан
тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері
бөлімдерін қамтуын;
- электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын яғни,
берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру
керек;
- белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса онда
экранда пайда болатын оң жақ тік төменгі көлденеңінен жылжыту сызықтарын
электрондық оқулықты пайдаланушының көп пайдалануына тура келеді. Мұның өзі
пайдаланушының материалға қатысты ойын бөледі және мәтінді жоғары-төмен
оңға —солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді [8].
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды
баспаға шығару қажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы
керек.
- оқулықты шектен тыс иллюстрациялық анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін, бірақ кейбір пәндерге атап
айтқанда физика, химия, биология секілді пәндерге қатысты процестерді
анимациялап көрсету, тіпті кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG,
AVI типті файлдар ретінде сақтап, оларды гипермәтіңді формат арқылы
электрондық оқулықа кірістіру оқулықтың көркемдік әдістемелік деңгейін
арттырады.
Оқыту программасы қаншалықты тиімді екендігін оны тек сабақта қолданып
болған соң, талай отырып айтуға болады .
Электрондық оқыту программасын жасайтын программалау-шылардың
қолданбалы программалар жасау принциптерін оқу программаларына механикалық
түрде енгізбеуін қадағалау керек, ол кейбір кезде зиянын тигізуі мүмкін.
Мұнда программалардың нақты адамдардың әрекеттеріне әсер ететінін ұмытпау
керек, олардың ынтасы, қызығуы, ұмтылысы компьютердегі оқу процесінде
ескерілуі қажет.
Компьютер арқылы оқыту үшін даярланған сабақты программалау кезеңі
алдымен қабылданған сценарийдің орындалуын қамтамасыз ететін алгоритмді
құрудан тұрады. Ал, алгоритмдерді сипаттау оны түсінуге , оқуға жеңіл болуы
тиіс, оған қоса алған бағыттан ауытқымайтын дәл әрі анық болуы керек.
Алгоритмдер, бір жағынан программалаушы есптерге де түсінікті болса, екінші
жағынан – программа дұрыстығын тексеру үлгісіндей бола алуы да керек.
Алгоритмді сипаттау үшін олардың функционалдық ерекшеліктері мен сөздер
арқылы жазылуын байланыстыратын жартылай жасанды тіл қажет, оған қоса оның
объектілерін негізгі графикалық түрде бейнелеуге арналған мүмкіндіктердің
қарастырылуы тиіс [10].
Одан әрі компьютер арқылы жүргізуге дайындалған сабақтың программасын
жасау – берілген алгоритмді компьютер программасына аударуға барып тіреледі
. Мұндай жоғары деңгейдегі программалау тілдері немесе электрондық
сабақтарды жасаудың жүйелік құралдары қолданылады.
Мұнан соң даяр болған оқыту программалық жабдықтамалары әдістемелік
нұсқаулармен және пайдалануға қажетті ұсыныстармен толықтырылды .
Қазіргі таңда дайындалған электрондық оқулықтардың көпшілігі білім
берудің стандартына сәйкес келмейді. Электрондық оқулықтарды дайындаудың
бір жүйеге келтірілген заңдылығы болуы керек. Осыған байланысты электрондық
оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескеру керек сияқты :
- Белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сайкес болуын ;
- Электрондық оқулықтар курста оқылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; зертханалық және практикалық,
тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықтама,
библиографиядан тұратын көмекші; барлық және қорытынды бақылау сұрақтарынан
тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері
бөлімдерін қамтуын;
- Электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұны қайталамауын, яғни,
берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру
керек;
- Белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса, онда
экранда пайда болатын оң жақ тік, төмендегі көлденең жылжыту сызықтарын
электрондық, оқулықты пайдаланушының көп пайдалануына және мәтінді жоғары-
төмен, оңға-солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді.
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды
баспаға шығару қажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы
керек.
Оқулықты шектен тыс илльюстрациялық, анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін , бірақ кейбір пәндерге атап
айтқанда, физика, химия, биология сияқты пәндерге қатысты процестерді
анимациялап көрсету, тіпті, кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG,
AVI типті файлдар ретінде сақтап, оларды гипермәтінді формат арқылы
электрондық оқулыққа кірістіру оқулықтың көркемдік , әдістемелік деңгейін
арттырады [9].
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады.
Дүние жүзілік білім кеңістігіне ену үшін еліміздің жоғарғы оқу орындары
кредиттік технологияға және қашықтықтан оқыту жүйелеріне өтіп жатқаны
белгілі. Аталған технологиялар студенттердің мамандық бойынша терең білім
алуын қамтамасыз ететін оқыту жүйелері. Қашықтықтан оқытудың технологиялық
базасының негізі - компьютер, электрондық оқулықтар, ақпарат таратушы
жүйелер.
Электрондық оқыту программасын жасайтын программалау-шылардың
қолданбалы программалар жасау принциптерін оқу программаларына механикалық
түрде енгізбеуін қадағалау керек, ол кейбір кезде зиянын тигізуі мүмкін.
Мұнда программалардың нақты адамдардың әрекеттеріне әсер ететінін ұмытпау
керек, олардың ынтасы, қызығуы, ұмтылысы компьютердегі оқу процесінде
ескерілуі қажет [7].
Компьютер арқылы оқыту үшін даярланған сабақты программалау кезеңі
алдымен қабылданған сценарийдің орындалуын қамтамасыз ететін алгоритмді
құрудан тұрады. Ал, алгоритмдерді сипаттау оны түсінуге , оқуға жеңіл болуы
тиіс, оған қоса алған бағыттан ауытқымайтын дәл әрі анық болуы керек.
Алгоритмдер, бір жағынан программалаушы есптерге де түсінікті болса, екінші
жағынан – программа дұрыстығын тексеру үлгісіндей бола алуы да керек.
Алгоритмді сипаттау үшін олардың функционалдық ерекшеліктері мен сөздер
арқылы жазылуын байланыстыратын жартылай жасанды тіл қажет, оған қоса оның
объектілерін негізгі графикалық түрде бейнелеуге арналған мүмкіндіктердің
қарастырылуы тиіс .
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі құралдарының бірі компьютерлік
дидактикалық программалар болып табылады. Бүгінгі білім беру саласында
компьютерлік дидактикалық программалардың соңғы жетілдірілген түрі –
электрондық оқулықтарды пайдалану қолға алынған. Электрондық оқулық оқу
курсын өз бетінше игеру мүмкіндік беретін программалық-әдістемелік
комплекс. Ол аталған компьютерлік дидактикалық программалар
универсальдылығымен және оқытушының оқыту процесіндегі іс-әрекетінің кейбір
аспектілерін студентке қажет жағдайда, білім деңгейін дұрыс бағалау, тағы
сол сияқты жузеге асыра алатын интеллектуальдылығымен ерекшеленеді [10].
Білім берудің кез-келген саласында компьютерлік технолгияны пайдалану
оқушылар мен студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай,
логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға жағдай жасайды. Қазіргі
компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы жаңа
педагогикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру жүйесін
қамтамасыз етеді.
Білім беру саласында программалу тәсілдерін оқытуда компьютерлік
технолгияны пайдалану студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана
қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек
етуіне жағдай жасайды.
Оқу материалдарды студентке компьютер көмегімен тез және жылдам
түсіндіріледі. Соның нәтижесінде студенттердің пәнге деген қызығушылығы
артады және шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылады. Сонымен
қатар оқытушылар да өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші
құралдарды молынан ала алады. Білімді жоғарылатуға компьютерлік
технологияның қаншама пайдасы бар.
Есептеу техникасының өте жылдам дамып, оны ғылымның кез-келген
салаларында қолдануға байланысты өмір талабы оқыту процесін жан-жақты және
жүйелі түрде компьютерлендіруге әкеліп отыр.
Мемлекеттік білім беру стандартында жазылған ережеде: информатиканың
оқытудың практикалық мақсаты студенттерді практикалық қызметке, еңбекке
сонымен қатар басқа пәндерді оқыту процесінде практикалық есептер шешуге
және оны ақпараттық қоғамдық өмірге дайындауға бағытталсын , - делінген.
Сондықтан (орта мектепті) жоғары оқу орындарын компьютерлендірудің қамтитын
мәселесі тек информатика пәнін оқытумен ғана шектеліп қалмай, басқа
пәндерді оқытуда компьютерді көрнекі құралы ретінде пайдалана білуді әр
мүғалімге міндеттейді.
Біздің елімізде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп жұмыстар
атқарылуы тиіс, яғни орта, жоғары мектептің және қосымша білім беретін
курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар жасалуы керек. Бұл
оқулықтар кәзіргі компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану
арқылы жаңа педагокикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру
жүйесін қамтамасыз етеді. Жұмысымыздың басты мақсаты - оқушыға және
студентке тереңде тиянақты білім беру, ал білім сапасын арттыру үшін әр
муғалім шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет. Мұғалім пәнді өзі жетік терең
білуімен қатар ,оны оқушыға студентке меңгерту үшін әр сабақта ғылым мен
техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білүі тиіс. Компьютерді сабақта орынды
қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, атап айтқанда: студенттердің пәнге
қызығушылығының артуы,оқу процесі қарқынының жоғарылауы, шығармашылық
белсенділігінің көтерілуі, оқу сапасының артуы. Компьютерлік технологияны
қолдану барысында мұғалімнің әр оқушымен, студентпен жұмыс жасауға, әр
қайсысына әр турлі тапсырмалар беріп, барлық студент білімін бағалауға
толық мүмкіндігі болады,кімнің қай тақырыпты жақсы меңгергені немесе қай
жерде білімінің осал екенін дөп басып көмек көрсете алады. Әр студент,өзі
еңбек етеді,кейбір жағдайдағыдай тақтадан немесе жанындағыдан селқос
көшіріп отырмай,есепті өзі шығаруға тырысады. Сабақта компьютерді пайдалану
студентті шапшаңдыққа,тапқырлыққа үйретеді. Студент пен мұғалім қызметінде
информациялық мәдениет қалыптасады. Сонымен қатар студенттің психикасы мен
ойлау қабілетіне де игі әсер ететіні сөзсіз [10].
Қазіргі уақытта Қазақстанда тек экономикалық және саяси процесте ғана
емес, білім жүйесінде де жаңа ақпараттық технологиялар кеңінен қолданыла
бастады.
Ақпараттық технологияларды және компьютерлік желі арқылы жаңа білім
әдістерін пайдалану кеңейтіліп келеді. Жаңа ақпараттық технологияларды
білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы негізгі қозғаушы күші адам,
сол себепті білімнің негізгі принциптері іске асырылуы тиіс. Осыған
байланысты адамның шығармашылық потенциалын дамыту үшін қажетті жағдай
жасау керек. Жоғары оқу орындары жүйесінде жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану нәтижесінде, адам машықтанған потенциалды тұлғаға айналуы өзінен-
өзі түсінікті.
“Білім саласындағы жаңа коммуникациялық технологиялар” түсінігі
компьютерлік техника және электрондық анықтамалық жүйелері мен адамның
әрдайым жаңа оқыту әдістерін ізденуінен пайда болды.
Информатика пәнін оқытуда жаңа коммуникациалық технологияларды
пайдаланудың басты мақсаты – оқушыларға білім алу процесінде көмектесу. Бұл
мақсаттарға оқыту программалары, дәрістерді қолдауға арналған электрондық
оқулықтар, тексеру программалары сияқты программалық өнімдер қызмет етеді.
Болашақтың адамы тек қана сауатты емес, сонымен қатар оның “екінші”
компьютерлік сауаттылығы да болуы керек.
Қашықтан оқыту, мультимедия құралдарының дамуы оқушының білім алуын,
олардың белсенділігін арттырады.
Есептеу техникасының өте жылдам дамып, оны ғылымның кез-келген
салаларында қолдануға байланысты өмір талабы оқыту процесін жан-жақты және
жүйелі түрде компьтерлендіруге әкеліп отыр [7].
Қазіргі кезде электронды оқулықтарға келесідей талаптар қойылады:
- текстпен қатар әрбір үзінді аудио немесе видео түрдегі ақпараттан
тұру таңдалған курс бойынша ақпарат жақсы құрылып және саны шектелген жаңа
ұғымдары бар аяқталған курс үзінділері түрінде болғаны керек ("жанды
лекциялар"). "Жанды лекциялардың" міндетті интерфейс элементі ретінде
лекцияны кез-келген жерінен оқуға мүмкіндік беретін айналдыру мүмкіндігі
болуы керек;
- текстік ақпарат "Жаңды лекциялардың" кейбір бөліктерін қайталауы
мүмкін;
- күрделі модельдер мен құрылғыларды көрсететін иллюстрацияда тез пайда
болатын түсіндірмелер болу керек, олар иллюстрацияның жеке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-5
І-тарау. Оқыту процесін компьютерлендірудің теориялық негіздері
1.1 Оқыту процесінің мәні мен мазмұны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6-7
1.2 Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы ... ..7-11
1.3 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11-18
ІІ-тарау. Оқыту процесін компьютерленуін ұйымдастыру жолдары
2.1 Мектептегі оқыту процесін компьютерлендіруді ұйымдастыру формалары мен
ерекшеліктері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...19-23
2.2 Оқыту процесін компьютерлендіру перспективалары
... ... ... ... ... ... ..23-32
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .33
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34-35
Кіріспе
Курстық жұмыстың көкейкестілігі: Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев ұсынған
Қазақстан-2030 стратегиясында негізгі бағыттардың бірі ретінде халықтың
ұлттық моделі мен салт-дәстүрлерін есепке ала отырып, білімі мен білігі
жағынан өркениетті елдердегі замандастарымен қатар тұра алатын, бойында
ұлттық, отаншылдық рухы мықты қазақстандықтардың жаңа ұрпағын тәрбиелеу
қажеттігі баса айтылған.
ХХ ғасырдың ортасында ақпаратты өңдеуді автоматтандыру ісінің
қажеттілігі электрондық техника мен технологияның қарқынды дамуына себепші
болды.
Информациялық қоғамға көшу перспективалары әлеуметтік, құқықтық және
техникалық сипаттағы көптеген мәселелерге қозғау салуда. Мысалы, өндірістік
роботты пайдалану адамның қатысуна бағдарланған бүгінгі технологияны толық
өзгертуге әкеледі. Мұндай технологияны жасау ісі басталып та кетті. Жаңа
қоғам мүшесін өз бетінше өмір сүруге дайындау да күрт өзгерді. Оқытудың
жаңа түрлерін жасаудағы ізденіс жұмыстары да басталып келеді.
Азаматтардың білім алу құқығын мемлекет Қазақстан Республикасының
Кокституциясына сәйкес білім беру жүйесін дамыту және білім алу үшін тиісті
әлеуметтік-экономикалық жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етеді (Қазақстан
Республикасының Білім туралы Заңы, 1999, маусым).
Бүгінгі танда жас ұрпақ алдында Қазақстан – 2030 бағдарламасындағы
Барлық қазақтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы
деген ұзақ мерзімдік міндетін үшінші мыңжылдықта іске асыру жауапкершілігі
тұр. Оқытудың мәңгілік сауалы: Нені оқыту, қалай оқыту күрделіленіп
барады. Біріншіден, білім ауқымы адам айтқысыз кеңейді, технология дамып
ақпаратты таңдай білу мәселесі алдыңғы қатарға шықты. Ендігі жерде көз
ілеспес жылдамдықпен өзгеріп отыратын қоғамда өз күш-жігерін қай салаға
бұру керектігін оқушы өзі тандайды. Қазіргі кезде оқушыларды ғылыми
жұмыстарға баулу, заман талабына сай оз ойын еркін жеткізе білетін дарынды,
білімді де салауатты тұлғаны калыптастыру жолындағы жасампаз еңбек адам
баласы қызметінің ен күрделі түріне жатады.
Қазіргі кезде арнайы мектептер, гимназиялар, жоғары оқу орындары жеке
пәндерді тереңдетіп оқытумен қатар оқу процесін жаңаша оқытуға негізделе
бастаған .
Дәстүрлі оқу теориясы мен іс-тәжірибесінің қазіргі кездегі білім саласы
информатикаландыру технологиясын пайдалану қажеттілігін тудырады. Білім
алушылырдың қабілетін дамыта алатын оқу процесін, әсіресе өз бетінше
орындалатын жұмысты ұйымдастыру, ақыл-ой іс-әрекетінің қалыптасуына ықпал
етуі керек. Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды окулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды окулық оқушы
үшін дайын материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған
жылдардың барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік
эмтиханға дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді.
Электронды оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке
ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Курстық жұмыстың мақсаты – оқыту процесін компьютерлендіру арқылы білім
алушыларға тереңдете білім беру.
Курстық жұмыстың міндеттері:
• Оқыту процесін компьютерлендірудің проблемалары мен
перспективаларын анықтау;
• Оқыту процесін компьютерлендірудің жүзеге асу жолдарын қарастыру.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады.
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және
әдістемелік кұралдар кұрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау және тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге
арналған әдістемелер;
- әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін қатарластыра пайдалану
тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен
алмастыру жолдары;
- экранда берілетін барлық акпараттық-оқу материалдарын компьютердің
мультимедиалық мүмкіндігіне және сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне
қарай бейімдеу.
Курстық жұмыстың міндеттер:
- Оқыту процесінің мәні мен мазмұны
- Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы
- Электрондық оқулық және оның тиімділігі
- Мектептегі оқыту процесін компьютерлендіруді ұйымдастыру формалары мен
ерекшеліктері
- Оқыту процесін компьютерлендіру перспективалары -
Зерттеу базасы: Т.Тәжібаев атындағы №47 тарихи-гуманитарлық мектеп
гимназиясы.
Зерттеу әдістері: Мектеп тұжырымдамасын зерделеу,бақылау, әңгімелесу,
озық педагогикалық тәжирбиені зерттеу.
І-тарау. Оқыту процесін компьютерлендірудің теориялық негіздері
1.1 Оқыту процесінің мәні мен мазмұны
Соңғы жылдар білім беру жүйесінде компьютерлік техниканы пайдалану
белсенді кезең ретінде қарастырылуда. Білім беру жүйесін ақпараттандыру
процесі ақпараттық қоғам жағдайында толыққанды өмірге адамды даярлау болып
табылады.
Білім беру жүйесіндегі жаңа ақпараттық технология дегеніміз оқу және
оқу-әдістемелік материалдар жинағы, оқу қызметіндегі есептеуіш техниканың
техникалық және инструменталды құралдары, оқу процесіндегі есептеуіш
техника құралдарының ролі және орны туралы ғылыми білімнің жүйесі және
оқытушылар еңбектерін жүзеге асыру үшін оларды қолдану формалары мен
әдістері деп анықтама беруге болады. Ал бұл анықтаманы бастауыш білім беру
жүйесіне қатысты басқаша анықтауға болады: білім беру мекемесінің
мамандарының жұмысын жүзеге асырушы әдістер мен формалар және балаларға
білім беруші (дамыту, оқыту, диагностика және т.б.) құрал [5].
Компьютерді оқыту жүйесіне енгізуде оқытылатын теориялық материалдардың
қандай да бір бөлігін машиналық бағдарламаға ауыстыру мүмкіндігі пайда
болды және де мұнда оқу материалының мазмұны мен құрылысында өзгеріс
болады. Оқушы компьютермен жұмыс барысында мына жұмыстарға өзін бағыттай
алады:
- компьютерлік оқу бағдарламаларына (теориялық материалдарды оқу және
есептерді шығаруда) ;
- бақылау жұмысына (жұмысқа қатысты түсініктеме алу, жіберілген қателерді
түзетуде әдістемелік нұсқау алу).
Бұл мәселелер оқу әрекетін жекелендіру - педагогиканың өзекті мәселесін
шешуге көмектеседі.
Компьютерлік сауаттылықты және жаңа ақпараттық технологияны меңгеру
үрдісі адамдық факторлармен санасуды талап етеді. Бұл мәселе әсіресе
мектепке дейінгі және кіші мектеп жасындағы балаларға білім беру сатысында
маңызды.
Компьютер адам іс-әрекетінің құралы қатарында жаңа, әмбебап ақпараттық
құрылғы. Компьютер барлық мүмкін формаларда (мәтін, сан, дыбыс, графика,
бейне) ақпаратты қабылдай, сақтай, өңдей және шығара алатын қабілеттілігі
арқасында адамның барлық қызмет аймағында қолданылады. Жаңа ақпараттық
технология көмегімен орындалатын қызмет өзінің кез-келген нақты формасында
тиімділігін көрсетеді, адам өркениетті бола бастайды, қоғамға, оның
материалды және рухани жақтарына зор көңілмен қарай бастайды [1].
Компьютер арқылы оқыту үшін даярланған сабақты программалау кезеңі
алдымен қабылданған сценарийдің орындалуын қамтамасыз ететін алгоритмді
құрудан тұрады. Ал, алгоритмдерді сипаттау оны түсінуге , оқуға жеңіл болуы
тиіс, оған қоса алған бағыттан ауытқымайтын дәл әрі анық болуы керек.
Алгоритмдер, бір жағынан программалаушы есптерге де түсінікті болса, екінші
жағынан – программа дұрыстығын тексеру үлгісіндей бола алуы да керек.
Алгоритмді сипаттау үшін олардың функционалдық ерекшеліктері мен сөздер
арқылы жазылуын байланыстыратын жартылай жасанды тіл қажет, оған қоса оның
объектілерін негізгі графикалық түрде бейнелеуге арналған мүмкіндіктердің
қарастырылуы тиіс [6].
Одан әрі компьютер арқылы жүргізуге дайындалған сабақтың программасын
жасау – берілген алгоритмді компьютер программасына аударуға барып тіреледі
. Мұндай жоғары деңгейдегі программалау тілдері немесе электрондық
сабақтарды жасаудың жүйелік құралдары қолданылады.
Мұнан соң даяр болған оқыту программалық жабдықтамалары әдістемелік
нұсқаулармен және пайдалануға қажетті ұсыныстармен толықтырылды .
1.2 Оқыту процесін компьютерлендіру мәселелерінің мазмұндылығы
Әлемді компьютер жайлаған бүгінгі күнде есептегіш техникаларды тиімді
де нәтижелі пайдалану үшін біріншіден, жалпы білімділік және кәсіби
сауаттылық қажет. Олай дейтініміз, ЭЕМ-мен жұмыс жасағанда, қандай да
болсын (табиғи тіл қатынасында да) сөйлем қателіктерін түсінбейтінін ескеру
керек. Машина көмегімен бұл міндеттерді дұрыс шешу үшін көрініс моделін не
үрдісін дұрыс құра білу керек.
Есептеуіш техникаларды пайдалану оқушылардың сабаққа ынта-ықыласын
арттырып, ерекше танымдық қызығуын тудыратыны сөзсіз. Ал бірінші тоқсанның
соңына қарай олардың бастапқы талпынысы төмендейді, ЭЕМ құралынсыз сабақ
қызықсыз көрінетін болады. Сабақта ЭЕМ техникасын пайдалану оқушылардың
күшті не әлсіз даму деңгейін талғамайды, өйткені, ол бәрін бірдей дамытуға
бейім және оған мүмкіндік жағдайы да тең [3].
Электронды есептегіш машиналарды оқу үрдісіне енгізу оқушылардың
қызығуын арттыратыны соншалық, олар сабақтан тыс уақытта да құлшыныс
танытатын болады. Себебі, ЭЕМ-мен жұмыс жасау оқушының даярлық деңгейін аса
талап ете бермейді. Ал электронды машинаны толық меңгерген соң оқушының
оған қызығуы бұрынғыдан да арта түседі, әсіресе ойын элементтерін
орындағанда. Ойын оқушыны еркіндікке, төзімділікке, мақсаткерлікке баулиды.
Өйткені, ойын тапсырмаларында мақсат айқын болғанымен, оған жетудің нақты
жолдары көрсетілмейді. Сондықтан, оқушының қиялдау мүмкіндігіне жол ашады,
ақыл-ой белсенділігін дамытуға көмектеседі.
Есептегіш машинаны оқып үйренуші қандай режимде жұмыс істесін оның іс-
әрекеті мұғалімнің бақылауында болуы тиіс. Олай деуіміз негіз, бүкіл
сыныптың қабылдау қабілеттеріне байланысты, оқушының оны игеріп кетуінде
мұғалімнің ролі үлкен. Ал оқу үрдісіне, жалпы сабақ түрлерін, кері байланыс
көрсеткіштеріне байланысты оқытудың әдіс-тәсілдерін, т.б. ауыстырып отыруы
тиіс. Сондай-ақ қажет болған жағдайда оқушының назарын экран мен
пернетақтадан басқа жаққа аудара білуі де үлкен маңызға ие [3].
Электрондық окулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық
ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі
модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар
электрондық окулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың
дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған
формасы іспетті. "Электроңдық практикум" берілген оқушы оқулықты қажет
етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып —
үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен
тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест
сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Біздің елімізде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп жұмыстар
атқарылуы тиіс, яғни орта, жоғары мектептің және қосымша білім беретін
курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар жасалуы керек. Бұл
оқулықтар кәзіргі компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану
арқылы жаңа педагокикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру
жүйесін қамтамасыз етеді. Жұмысымыздың басты мақсаты - оқушыға және
студентке тереңде тиянақты білім беру, ал білім сапасын арттыру үшін әр
муғалім шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет. Мұғалім пәнді өзі жетік терең
білуімен қатар ,оны оқушыға студентке меңгерту үшін әр сабақта ғылым мен
техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білүі тиіс. Компьютерді сабақта орынды
қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, атап айтқанда: студенттердің пәнге
қызығушылығының артуы,оқу процесі қарқынының жоғарылауы, шығармашылық
белсенділігінің көтерілуі, оқу сапасының артуы. Компьютерлік технологияны
қолдану барысында мұғалімнің әр оқушымен, студентпен жұмыс жасауға, әр
қайсысына әр турлі тапсырмалар беріп, барлық студент білімін бағалауға
толық мүмкіндігі болады,кімнің қай тақырыпты жақсы меңгергені немесе қай
жерде білімінің осал екенін дөп басып көмек көрсете алады. Әр студент,өзі
еңбек етеді,кейбір жағдайдағыдай тақтадан немесе жанындағыдан селқос
көшіріп отырмай,есепті өзі шығаруға тырысады. Сабақта компьютерді пайдалану
студентті шапшаңдыққа,тапқырлыққа үйретеді. Студент пен мұғалім қызметінде
информациялық мәдениет қалыптасады. Сонымен қатар студенттің психикасы мен
ойлау қабілетіне де игі әсер ететіні сөзсіз [6].
Өткен ғасырдың 80-жылдарының ортасында басталған компьютерлік
программалар көмегімен оқыту ойдағыдай нәтиже бере алмады, өйткені
программалық құралдар сапасы төмен болады да, олар бұрында қолданып келе
жатқан технологиялардан асқан нәтиже бере алмайды. Оған себеп, сол кездерде
компьютерлер көптеген мектептерде болған жоқ. Сондықтан балалар да,
мұғалімдер де компьютерлерді тұрақты оқу құралы деп санамады. Кейбір
зерттеушілер тіпті сол компьютерді оқу процесіне қолдану қажеттілігіне
үлкен күмәнмен қарады.
Компьютермен оқытудың өз мақсаты, мазмұны, формасы және ерекше өткізу
тәсілі бар екені белгілі. Осындай сабақтар жасаудың мынадай негізгі
кезеңдерін атап өтейік:
➢ Оқыту мақсатын анықтау;
➢ Өтілетін тақырыптың, бөлімнің материалдарын талдау, керектісін талдап
алу және оның тиісті құрылымын жасау;
➢ Оқыту тәсілін таңдау
➢ Сабақты жобалау, яғни оның сценарийін құрастыру;
➢ Сабақты жүргізудің программасын (программалау тілінде) жасау;
➢ Пән мұғаліміне арналған әдістемелік құрал жасау;
➢ Педагогикалық эксперимент;
➢ Оқу процесіне компьютерлік сүйемелдеуі бар сабақтарды кіргізу;
Компьютерлік сүйемелдеуі бар сабақтарды жасаудың алғашқы кезеңі таңдап
алынған тақырып бойынша оқыту мақсаттарын анықтаудан басталады.
Педагогикада оқыту мақсаттарының үш түрі болатыны белгілі, олар: білім
беру, дамыту және тәрбиелеу [9].
Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Өз функционалдық мүмкіндіктеріне қарай компьютер қәзіргі кезде оқытудың ең
керекті жабдығына айналды, бірақ оны тиімді түрде пайдалану жолдарының әлі
ашылмаған тәсілдері, күнделікті сабактарға қолдану үшін әлі де айқындалатын
жақтары көп екенін ғалымдар да, мұғалімдер де жиі айтып келеді. Соңғы
кездегі компьютерлердің көптеп қолданысқа енуі бұл проблеманың өте өзекті
мәселеге айналғанын тағы да дәлелдеп отыр [9].
Компьютермен оқыту әдісін жүзеге асыру жалпы білім беру ісін жетілдіру
тәсілдерімен бірге сонымен тығыз байланысты белгілі бір пәннің өз
ерекшеліктерін де есепке алуды талап етеді. Мұнда бірнеше мәселені қатар
шешуге тура келеді, олар:
- компьютерді оқыту ісінің қай жақтарын жетілдіру үшін баса пайдалануға
болатынын анықтау;
- оқу процесін компьютерлендірудің қажетті деңгейін анықтау;
- компьютерге жүктелетін функциялар (іс-әрекеттер) тізбегін анықтау;
- әр пән мұғалімдері мен әдіскерлерінің талап-тілектеріне сәйкес
келетін компьютерлік оқу құралын жасау.
Біздің елімізде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп жұмыстар
атқарылуы тиіс, яғни орта, жоғары мектептің және қосымша білім беретін
курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар жасалуы керек. Бұл
оқулықтар кәзіргі компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану
арқылы жаңа педагокикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру
жүйесін қамтамасыз етеді. Жұмысымыздың басты мақсаты - оқушыға және
студентке тереңде тиянақты білім беру, ал білім сапасын арттыру үшін әр
муғалім шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет. Мұғалім пәнді өзі жетік терең
білуімен қатар ,оны оқушыға студентке меңгерту үшін әр сабақта ғылым мен
техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білүі тиіс. Компьютерді сабақта орынды
қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, атап айтқанда: студенттердің пәнге
қызығушылығының артуы,оқу процесі қарқынының жоғарылауы, шығармашылық
белсенділігінің көтерілуі, оқу сапасының артуы. Компьютерлік технологияны
қолдану барысында мұғалімнің әр оқушымен, студентпен жұмыс жасауға, әр
қайсысына әр турлі тапсырмалар беріп, барлық студент білімін бағалауға
толық мүмкіндігі болады,кімнің қай тақырыпты жақсы меңгергені немесе қай
жерде білімінің осал екенін дөп басып көмек көрсете алады. Әр студент,өзі
еңбек етеді,кейбір жағдайдағыдай тақтадан немесе жанындағыдан селқос
көшіріп отырмай,есепті өзі шығаруға тырысады. Сабақта компьютерді пайдалану
студентті шапшаңдыққа,тапқырлыққа үйретеді. Студент пен мұғалім қызметінде
информациялық мәдениет қалыптасады. Сонымен қатар студенттің психикасы мен
ойлау қабілетіне де игі әсер ететіні сөзсіз.
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады [10].
Сонымен компьютер арқылы беруге арналған ақпараттық-оқыту және
әдістемелік кұралдар кұрамына төмендегідей материалдар кіруі тиіс:
- таратылып берілетін оқу материалдары;
- бақылау және тестен өткізу материалдары;
- жаттығулар;
- сыныппен (топпен) немесе жекелеп оқытуға және өздігінен оқып-үйренуге
арналған әдістемелер;
- әрбір материалды немесе олардың бірнешеуін қатарластыра пайдалану
тәсілі, яғни оның стратегиясы мен тактикасы және оларды бір-бірімен
алмастыру жолдары;
- экранда берілетін барлық акпараттық-оқу материалдарын компьютердің
мультимедиалық мүмкіндігіне және сабақтарды сол арқылы беру тәсілдеріне
қарай бейімдеу.
Компьютерлік оқу кұралы жалпы оқу жүйесіне қойылатын талаптарға сәйкес
жасалады, ал оның акпараттық-әдістемелік негізін жоғарыда айтылған
материалдар құрайды. Ол алдын ала жоба бойынша анықталған компыотерлік
технология негізінде жасалған білім беру мәселелерін шешіп, оқыту-үйрету
функциялары мен оқу процесін басқару істерін жүзеге асыруы тиіс [8].
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын
компьютерлік оқу құралын даярлау көпжақты мәселе болып саналады, оны жүзеге
асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет.
1.3 Электрондық оқулық және оның тиімділігі
Білім берудің саласында "Электрондық оқулықтарды" пайдалану
оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау
жүйесін қалыптастыруға шығармашылыкпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Соның нәтижесінде оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып,
шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылды.
Оқу материалдарын ұтымды игерудегі электронды оқу кұралдарының
атқаратын рөлі зор. Онда пәндегі теориялық тақырыптар кеңінен беріліп
түсіндіріледі. Теориялық материаддарды графикалық иллюстрация түріндегі
әртүрлі суреттер, сұлба тәсілдер арқылы толықтырып отырса, онда теориялық
білімді оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір
уақьпта өтіп отырады да материалды қорыту үрдісі ұтымды болады [7].
Электрондық окулықтар ғылыми негізде дайындалған педагогикалық
ақпараттық өнім. Электрондық оқулық дайындаудың концептуальдық негізі
модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Сонымен қатар
электрондық окулық дайындаудың педагогикалық принциптер жүйесі оқытудың
дидактикалық жүйесіне сәйкес келеді. Яғни, процесінің автоматтандырылған
формасы іспетті. "Электроңдық практикум" берілген оқушы оқулықты қажет
етпей-ақ информатика негіздерінен кез-келген мәліметті тауып алып, оқып —
үйренуіне болады. Лабораториялық, практикалық жұмыстар компьютер көмегімен
тез, жылдам түсіндіріледі. Бағдарламаны меңгеруге арналған тест
сұрақтарымен қамтамасыз етілген.
Қәзіргі кезде негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін электронды
окулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электронды окулық оқушы үшін дайын
материал. Оқушылар үшін электрондық оқулық- мектепте оқыған жылдардың
барлығында да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік эмтиханға
дайындалуға көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды
оқулықтармен жұмыс істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып,
оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады [8].
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық
түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық
тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген заңдылығы
болуы керек. Осыған байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай
дидактикалық шарттарды ескеру керек сияқты.
- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуын;
- электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі зертханалық және практикалық
тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықтама,
библиографиядан тұратын көмекші; аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан
тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері
бөлімдерін қамтуын;
- электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын яғни,
берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру
керек;
- белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса онда
экранда пайда болатын оң жақ тік төменгі көлденеңінен жылжыту сызықтарын
электрондық оқулықты пайдаланушының көп пайдалануына тура келеді. Мұның өзі
пайдаланушының материалға қатысты ойын бөледі және мәтінді жоғары-төмен
оңға —солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді [8].
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды
баспаға шығару қажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы
керек.
- оқулықты шектен тыс иллюстрациялық анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін, бірақ кейбір пәндерге атап
айтқанда физика, химия, биология секілді пәндерге қатысты процестерді
анимациялап көрсету, тіпті кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG,
AVI типті файлдар ретінде сақтап, оларды гипермәтіңді формат арқылы
электрондық оқулықа кірістіру оқулықтың көркемдік әдістемелік деңгейін
арттырады.
Оқыту программасы қаншалықты тиімді екендігін оны тек сабақта қолданып
болған соң, талай отырып айтуға болады .
Электрондық оқыту программасын жасайтын программалау-шылардың
қолданбалы программалар жасау принциптерін оқу программаларына механикалық
түрде енгізбеуін қадағалау керек, ол кейбір кезде зиянын тигізуі мүмкін.
Мұнда программалардың нақты адамдардың әрекеттеріне әсер ететінін ұмытпау
керек, олардың ынтасы, қызығуы, ұмтылысы компьютердегі оқу процесінде
ескерілуі қажет.
Компьютер арқылы оқыту үшін даярланған сабақты программалау кезеңі
алдымен қабылданған сценарийдің орындалуын қамтамасыз ететін алгоритмді
құрудан тұрады. Ал, алгоритмдерді сипаттау оны түсінуге , оқуға жеңіл болуы
тиіс, оған қоса алған бағыттан ауытқымайтын дәл әрі анық болуы керек.
Алгоритмдер, бір жағынан программалаушы есптерге де түсінікті болса, екінші
жағынан – программа дұрыстығын тексеру үлгісіндей бола алуы да керек.
Алгоритмді сипаттау үшін олардың функционалдық ерекшеліктері мен сөздер
арқылы жазылуын байланыстыратын жартылай жасанды тіл қажет, оған қоса оның
объектілерін негізгі графикалық түрде бейнелеуге арналған мүмкіндіктердің
қарастырылуы тиіс [10].
Одан әрі компьютер арқылы жүргізуге дайындалған сабақтың программасын
жасау – берілген алгоритмді компьютер программасына аударуға барып тіреледі
. Мұндай жоғары деңгейдегі программалау тілдері немесе электрондық
сабақтарды жасаудың жүйелік құралдары қолданылады.
Мұнан соң даяр болған оқыту программалық жабдықтамалары әдістемелік
нұсқаулармен және пайдалануға қажетті ұсыныстармен толықтырылды .
Қазіргі таңда дайындалған электрондық оқулықтардың көпшілігі білім
берудің стандартына сәйкес келмейді. Электрондық оқулықтарды дайындаудың
бір жүйеге келтірілген заңдылығы болуы керек. Осыған байланысты электрондық
оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескеру керек сияқты :
- Белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сайкес болуын ;
- Электрондық оқулықтар курста оқылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; зертханалық және практикалық,
тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға қатысты анықтама,
библиографиядан тұратын көмекші; барлық және қорытынды бақылау сұрақтарынан
тұратын тест; материалды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері
бөлімдерін қамтуын;
- Электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұны қайталамауын, яғни,
берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін ескеру
керек;
- Белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиіс. Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса, онда
экранда пайда болатын оң жақ тік, төмендегі көлденең жылжыту сызықтарын
электрондық, оқулықты пайдаланушының көп пайдалануына және мәтінді жоғары-
төмен, оңға-солға жылжыта беру пайдаланушының шыдамдылығына да әсер етеді.
- бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс. Себебі материалды
баспаға шығару қажет болса, ол А4 көлемді параққа дұрыс түсетіндей болуы
керек.
Оқулықты шектен тыс илльюстрациялық, анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін , бірақ кейбір пәндерге атап
айтқанда, физика, химия, биология сияқты пәндерге қатысты процестерді
анимациялап көрсету, тіпті, кинофильмдер мен диафильмдер үзінділерін MPEG,
AVI типті файлдар ретінде сақтап, оларды гипермәтінді формат арқылы
электрондық оқулыққа кірістіру оқулықтың көркемдік , әдістемелік деңгейін
арттырады [9].
Компьютерлік технологияны қолдану кезінде оқу материалының негізгі
көлемі мұғалім емес, компьютер арқылы беріледі. Оқыту процесін жүргізіп
отырған мұғалім көбінесе компьютерлік оқу кұралын жасауға қатыспайды.
Сондықтан мұндай компьютер арқылы оқытуға арналған ақпараттық-оқу
материалдарын жасауда оның авторы мен оқыту процесінің " алшақтығы" білім
берудің негізігі принципі деп айтуға болады. Бұл принциптің негізінде
берілген материалдарды оқып-үйрену процесі оның авторының кеңесі қажет
етілмейтіндей болып ұйымдастырылуы жатады, яғни оқу құралы жаңа материал
беріп қана қоймай, оны толық түсіндіре алатындай дәрежеде жасалуы тиіс. Оқу
кұралын жасауға берілген техникалық тапсырмада осындай әдістемелік жағына
баса көңіл аудару ісі алдын ала анықталады.
Дүние жүзілік білім кеңістігіне ену үшін еліміздің жоғарғы оқу орындары
кредиттік технологияға және қашықтықтан оқыту жүйелеріне өтіп жатқаны
белгілі. Аталған технологиялар студенттердің мамандық бойынша терең білім
алуын қамтамасыз ететін оқыту жүйелері. Қашықтықтан оқытудың технологиялық
базасының негізі - компьютер, электрондық оқулықтар, ақпарат таратушы
жүйелер.
Электрондық оқыту программасын жасайтын программалау-шылардың
қолданбалы программалар жасау принциптерін оқу программаларына механикалық
түрде енгізбеуін қадағалау керек, ол кейбір кезде зиянын тигізуі мүмкін.
Мұнда программалардың нақты адамдардың әрекеттеріне әсер ететінін ұмытпау
керек, олардың ынтасы, қызығуы, ұмтылысы компьютердегі оқу процесінде
ескерілуі қажет [7].
Компьютер арқылы оқыту үшін даярланған сабақты программалау кезеңі
алдымен қабылданған сценарийдің орындалуын қамтамасыз ететін алгоритмді
құрудан тұрады. Ал, алгоритмдерді сипаттау оны түсінуге , оқуға жеңіл болуы
тиіс, оған қоса алған бағыттан ауытқымайтын дәл әрі анық болуы керек.
Алгоритмдер, бір жағынан программалаушы есптерге де түсінікті болса, екінші
жағынан – программа дұрыстығын тексеру үлгісіндей бола алуы да керек.
Алгоритмді сипаттау үшін олардың функционалдық ерекшеліктері мен сөздер
арқылы жазылуын байланыстыратын жартылай жасанды тіл қажет, оған қоса оның
объектілерін негізгі графикалық түрде бейнелеуге арналған мүмкіндіктердің
қарастырылуы тиіс .
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі құралдарының бірі компьютерлік
дидактикалық программалар болып табылады. Бүгінгі білім беру саласында
компьютерлік дидактикалық программалардың соңғы жетілдірілген түрі –
электрондық оқулықтарды пайдалану қолға алынған. Электрондық оқулық оқу
курсын өз бетінше игеру мүмкіндік беретін программалық-әдістемелік
комплекс. Ол аталған компьютерлік дидактикалық программалар
универсальдылығымен және оқытушының оқыту процесіндегі іс-әрекетінің кейбір
аспектілерін студентке қажет жағдайда, білім деңгейін дұрыс бағалау, тағы
сол сияқты жузеге асыра алатын интеллектуальдылығымен ерекшеленеді [10].
Білім берудің кез-келген саласында компьютерлік технолгияны пайдалану
оқушылар мен студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай,
логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға жағдай жасайды. Қазіргі
компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы жаңа
педагогикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру жүйесін
қамтамасыз етеді.
Білім беру саласында программалу тәсілдерін оқытуда компьютерлік
технолгияны пайдалану студенттердің танымдық белсенділігін арттырып қана
қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек
етуіне жағдай жасайды.
Оқу материалдарды студентке компьютер көмегімен тез және жылдам
түсіндіріледі. Соның нәтижесінде студенттердің пәнге деген қызығушылығы
артады және шығармашылықпен жұмыс жасауына кең мүмкіндік ашылады. Сонымен
қатар оқытушылар да өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші
құралдарды молынан ала алады. Білімді жоғарылатуға компьютерлік
технологияның қаншама пайдасы бар.
Есептеу техникасының өте жылдам дамып, оны ғылымның кез-келген
салаларында қолдануға байланысты өмір талабы оқыту процесін жан-жақты және
жүйелі түрде компьютерлендіруге әкеліп отыр.
Мемлекеттік білім беру стандартында жазылған ережеде: информатиканың
оқытудың практикалық мақсаты студенттерді практикалық қызметке, еңбекке
сонымен қатар басқа пәндерді оқыту процесінде практикалық есептер шешуге
және оны ақпараттық қоғамдық өмірге дайындауға бағытталсын , - делінген.
Сондықтан (орта мектепті) жоғары оқу орындарын компьютерлендірудің қамтитын
мәселесі тек информатика пәнін оқытумен ғана шектеліп қалмай, басқа
пәндерді оқытуда компьютерді көрнекі құралы ретінде пайдалана білуді әр
мүғалімге міндеттейді.
Біздің елімізде электрондық оқулықтар жасауда әлі де көп жұмыстар
атқарылуы тиіс, яғни орта, жоғары мектептің және қосымша білім беретін
курстар пәндеріне байланысты көптеген оқулықтар жасалуы керек. Бұл
оқулықтар кәзіргі компьютерлік, коммуникациялық технологияларды пайдалану
арқылы жаңа педагокикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру
жүйесін қамтамасыз етеді. Жұмысымыздың басты мақсаты - оқушыға және
студентке тереңде тиянақты білім беру, ал білім сапасын арттыру үшін әр
муғалім шығармашылықпен жұмыс жасауы қажет. Мұғалім пәнді өзі жетік терең
білуімен қатар ,оны оқушыға студентке меңгерту үшін әр сабақта ғылым мен
техника жаңалықтарын дұрыс қолдана білүі тиіс. Компьютерді сабақта орынды
қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, атап айтқанда: студенттердің пәнге
қызығушылығының артуы,оқу процесі қарқынының жоғарылауы, шығармашылық
белсенділігінің көтерілуі, оқу сапасының артуы. Компьютерлік технологияны
қолдану барысында мұғалімнің әр оқушымен, студентпен жұмыс жасауға, әр
қайсысына әр турлі тапсырмалар беріп, барлық студент білімін бағалауға
толық мүмкіндігі болады,кімнің қай тақырыпты жақсы меңгергені немесе қай
жерде білімінің осал екенін дөп басып көмек көрсете алады. Әр студент,өзі
еңбек етеді,кейбір жағдайдағыдай тақтадан немесе жанындағыдан селқос
көшіріп отырмай,есепті өзі шығаруға тырысады. Сабақта компьютерді пайдалану
студентті шапшаңдыққа,тапқырлыққа үйретеді. Студент пен мұғалім қызметінде
информациялық мәдениет қалыптасады. Сонымен қатар студенттің психикасы мен
ойлау қабілетіне де игі әсер ететіні сөзсіз [10].
Қазіргі уақытта Қазақстанда тек экономикалық және саяси процесте ғана
емес, білім жүйесінде де жаңа ақпараттық технологиялар кеңінен қолданыла
бастады.
Ақпараттық технологияларды және компьютерлік желі арқылы жаңа білім
әдістерін пайдалану кеңейтіліп келеді. Жаңа ақпараттық технологияларды
білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы негізгі қозғаушы күші адам,
сол себепті білімнің негізгі принциптері іске асырылуы тиіс. Осыған
байланысты адамның шығармашылық потенциалын дамыту үшін қажетті жағдай
жасау керек. Жоғары оқу орындары жүйесінде жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану нәтижесінде, адам машықтанған потенциалды тұлғаға айналуы өзінен-
өзі түсінікті.
“Білім саласындағы жаңа коммуникациялық технологиялар” түсінігі
компьютерлік техника және электрондық анықтамалық жүйелері мен адамның
әрдайым жаңа оқыту әдістерін ізденуінен пайда болды.
Информатика пәнін оқытуда жаңа коммуникациалық технологияларды
пайдаланудың басты мақсаты – оқушыларға білім алу процесінде көмектесу. Бұл
мақсаттарға оқыту программалары, дәрістерді қолдауға арналған электрондық
оқулықтар, тексеру программалары сияқты программалық өнімдер қызмет етеді.
Болашақтың адамы тек қана сауатты емес, сонымен қатар оның “екінші”
компьютерлік сауаттылығы да болуы керек.
Қашықтан оқыту, мультимедия құралдарының дамуы оқушының білім алуын,
олардың белсенділігін арттырады.
Есептеу техникасының өте жылдам дамып, оны ғылымның кез-келген
салаларында қолдануға байланысты өмір талабы оқыту процесін жан-жақты және
жүйелі түрде компьтерлендіруге әкеліп отыр [7].
Қазіргі кезде электронды оқулықтарға келесідей талаптар қойылады:
- текстпен қатар әрбір үзінді аудио немесе видео түрдегі ақпараттан
тұру таңдалған курс бойынша ақпарат жақсы құрылып және саны шектелген жаңа
ұғымдары бар аяқталған курс үзінділері түрінде болғаны керек ("жанды
лекциялар"). "Жанды лекциялардың" міндетті интерфейс элементі ретінде
лекцияны кез-келген жерінен оқуға мүмкіндік беретін айналдыру мүмкіндігі
болуы керек;
- текстік ақпарат "Жаңды лекциялардың" кейбір бөліктерін қайталауы
мүмкін;
- күрделі модельдер мен құрылғыларды көрсететін иллюстрацияда тез пайда
болатын түсіндірмелер болу керек, олар иллюстрацияның жеке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz