Әлемнің жеті кереметтері

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКА ИНСТИТУТЫ

«Тарих эканомика» факультеті

«Кәсіптік оқыту және еңбек кафедрасы»

К У Р С Т Ы Қ Ж Ұ М Ы С

Тақырыбы: Әлемнің жеті кереметі

Орындаған:Ушкемпирова Ж. А

«Бейнелеу өнері және сызу» 3 курс

Тексерген:Аға оқытушы

Мусапирова Ұ

АЛМАТЫ 2008 ж

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Әлемнің жеті кереметі . . . 1-2

Семирамида бағы . . . 3-5

Египет пирамидалары . . . 6-

Зевес мүсіні . . .

Артемида ғибадатханасы . . .

Родос алыбы . . .

Галикарнас мавзолейі . . .

Александрия маягы . . .

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘЛЕМНІҢ ЖЕТІ КЕРЕМЕТІ

Адамзат тарихында әлем кереметінің саны жетеу ғана. Неге жетеу? Кездейсоқ алынды ма бұл сан? Бұл сұрақтарға жауап беру үшін өткенді еске алған артық емес. Ежслгі Шығыста ғылым грек мемлекеттерінен көп бұрын дами бастады, сауда-саттық, теңізде жүзу ісін дамыту үшін көп білу керек болды. Компасты білмеген халықтар ашық теңіздегі ксменің орнын, бағытын жұлдыздар бойынша анықтайтын. Астрономия, математика қарыштап алға басты, құрылыс ісінің табыстары айтарлықтай болды. Әлемнің жеті кереметінің бесеуі сәулет өнерінің ескерткіштері екенін бұл ретте атай кету, әрине, өте орьнды.

«Жеті» деген санды қадірлеу көп заманнан басталды, қасиетті сан болып есептелді. Ай календарын негізге алғап есеп бойынша, бір аптада жеті күн бар, демек, Ай фазалары жсті күнде бір өзгеріп отырады.

Ежелгі Вавилон жұртында, жет күн өткен сон бір мереке күні болып отырады. Аспан әлеміндегі жеті шырақ: Күн, Ай, Меркурий , Сатурн, Марс, Юпитер Шолпан жеті құдай атымен байланысты болып, олардың құрметіне Вавилонда жеті сатылы күмбез орнатылды.

Ежелгі гректер де, басқа халықтар сияқты «жеті» дегсн санға табынды. Жеті саны көптеген ацыздарда аталып отырады. Мысалы, құбыжык, Минотавр туралы мифте елді одан құтқару үшін жылына құрбандыққа жеті ұл және жеті қыз шалынатын болған, құдай ана Латонаға тіл тигізген Ниоба деген әйолдің жеті ұлы, жеті қызы болған. Грецияда жсті данышпанды ерекше қадірлеген , олардың Ішіндс әйгілі математик және астроном Фалес Милетский бар. Қазақ халқының санасында да жеті саны сонау ерте заманнан қасиетті сан болып саналатыны белгілі. Мысалы, «Жеті оқ елі» (көшпелі түрік бірлсстіктерінің аты), «Жеті нан » (құдайы беру) жеті санының ел аузында жиі аталатындығының айғағы.

Өнер тарихына байяанысты «Әлемнің жеті көрсметі» дсген түсінік антикалық жазушылар шығармаларында біздің заманымызға дейінгі III ғасырдан бастап атала бастайды. Грек ақыны Аитипатр Сидонский өзінің бір қысқаша өлең шумағының (эпиграмма) жеті кереметті толық атап өтеді. Рим ғалымы және жазушы Үлкен Гай Плиний «Табиғи тарих» деп аталатын атақты шығармада жеті керемет туралы көптеген құнды мағлұматтар хабар-лайды, ол бірінші болып әр қилы деректерде шашыраған деректерді бір жүйеге келтіруге тырысады.

Ендігі әңгіме бұдан көп ғасырлар бұрын сәулет және мүсін өнері шеберлерініц қолымен жасалған асыл мұралар туралы. Ол үшін Вавилон, Мысыр (Египет), Кіші Азия, Греция сияқты елдерге сапар шсгіп, ұмыт болған тарих беттерін аударған абзал.

СЕМИРАМИДАНЫҢ АСПАЛЫ БАҒЫ

Бағытымыз алдыңғы Азия, Тигр және Евфрат - жа-рыса аққан қос өзен аңғарын жайлаған Месопотамия - мәдениет, тұрмыс-салт, өнер тарихынан із қалдырған та-маша ел.

Месопотамияның оңтүстігінде бұдан үш мың жыл бұрын Шумер, Аккад қалаларын біріктірген құл иеленушілік мемлекет пайда болды. Атақты патша Хаммурапи сол дәуірде Вавилон патшалығын құрды. Жаңадан таққа отырған, жігерлі де әжет патша астанасын көркемдеп, әшекейлеу үшін жан-жақтан өнер майталмапдарын, он саусақтан бал тамған нелср ғажайып сәулет шсберлерің мүсіншілерді, құрылысшыларды өз сарайыиа шақырды. Осындай саясат нәтижесінде Вавилон аз уақыт ішінде әсем, салтанатты қалалардың біріне айналды. Алыстан қарағанда қала дұрыс төрт бүрышқа қсады. Маңғаздана баяу аққан Евфрат өзсні астананы екігс бөледі, Ескі Вавилоп және Жаңа Вавилон.

Ванилонда сегіз жерден зәулім қақпалар салынған, қабырғалары қалың да биік соғыс қамалына ұқсайды, әр қақпаға Вавилон құдайларының аты берілген.

Вавилон шаһарының даңқы бүкіл Шығысқа тарап,

көркейген кезі, жаңа тақ иесі Навуходоносор патшаның кезі.

Бұл біздің заманымыздан бұрынғы VI ғасыр шамасы. Дәл осы кезде Вавилонда сәулет өнері (архитектура) жаңа дәрежеге көтерілді. Навуходоносор кезінде астана сыртқы жауға алынбас, мықты қамалға ұқсады. Даланың дәл ортасында талай ұрпақты таң қалдырған Вавилон мұнарасы тұр. Оның ең жоғарғы нүктесіне қарағанда, басыңдағы тақияң жерге түскендей, өйткені атақты мұнараның биіктігі тоқсан метр. Мұнара жеті қабатқа бөлінен, әр қабат жеке түсті бояумен көркемделген.

Астанада не көп, ғибадатханалар көп. Соның атақтысы Мардук қүдай ғибадатханасы. Ал кейбір ұлы құдайларға елу үшке дейін ғибадатханалар салынған. Осындай сәулетті сарайлар патша қаласы Вавилонның атағын құбыланың төрт бұрышына таратты. Вавилон көшелері таңның атысы, күннің батысы жан-жақтан келген, әр тілдерде сөйлейтін саяхатшыларға толады. Олардыц ішінде мысырлықтар мен сириялықтар, финикиялықтар мен мидиялықтар жиі кездесетін. Саяхатпен не саудамен келген шетел азаматтары Вавилонның сәулетті сарайлары мен ғибадатханаларын көріп таң-тамаша қалатын-ды. Астана салтанаты мен әсемдігі туралы әңгімеге әңгімелер қосылып, аңызға аңыз жалғасатын-ды .

Вавилонға келген саяхатшылар әнгімесінің басты тақырыбы - патша сарайындағы таңғажайып тамаша ас-палы бақ.

Сол заманның куәгерлерінің айтуына қарағанда, мұндай ғажап бақ не шығыста, не батыста кездеспеген. Аспалы бақ Навуходоносор патшаның өзі ғана тұратын сәулет сарайының кең ауласыда салынған. Сарайға, не бақ ауласыпа кездейсоқ адамдар кіре алмайтып, күзет кушті болған. Қарапайым адамдарға қақпа жабық. Сарайға ке-лушілер - тек шынжыр балақ, шұбар төс шонжарлар, әскери басшылар, шетел патшаларының елшілері, Наву-

ходоносор патшаға шұғыл хабар жеткізген жауапты шабармандар. Сөйтіп, тек осы аталған таңдаулы топтар ғана аңызға айналған атақты бақтың саясында сайрандап, оның керемет сұлулығын оз көздерімен көре алады.

Аспалы бақтың қысқаша тарихы былай: кәмелетті жасқа жеткенде Навуходоносор патша алыстағы тау елі Мидия ханшасы Семирамидаға құда тусіп үйленеді. Сымбатына ақылы сай, ерке өскен патша кызы Семирамида Навуходоносордың сүйікті әйелі болады. Бірақ, алыстан келген ханша көңілсіз, қабағын ашып, бір жадырамайды. Ішкі сырын бір адамға айтпайды. Ұзақ уақыт кун тимеген гүл сияқты жас ару жудеп, өңі қуқыл тәртып, сола бастайды.

Қыз жатса-тұрса елін аңсайды. Жерін аңсайды. Көз алдында көк орай шалғьн, көк майсалы, райхан гүлдері құлпырған Мидия, тау бөктеріндегі суйріктей қаз қатар хош иісті шынарлар, сылдырап аққан салқын сулы бұлақтар елестейді. Жас арудың тұрақты мекенені айналған Вавилон шаһарында мұның бірі де жоқ. Сахарадан ыстық аңызак, жел басын ауыртып, ернін кезсртсді. Күн де ыстық, түн де ыстық!

«Қайткенде сүйікті зайыбының бабын тапсам», - дсп көп ойланған Навуходоносор патша нәзік сезімді Семирамиданың ішкі күйзелісін түсінеді,

Патша бүйрығы қысқа және өктем болды. Патша әйелінің басылып жүрген көңілін көтеріп. «Кіндік кесіп, кір жуған елін көз алдына келтіру үшін айрықша бақ салынсын!»- деп жарлық етеді.

Сөйтіп, патша сарайыныц кең ауласында кіріпштсн әсем террасалар орнатылады. Кіріпіш үстітен қалың етіп Жанартауды лавасы құйылады, оның үстіне қорғасын плиталар отырғызылады, оған қоса қалың етіп май топырақ, төгіледі. Құнарлы топырақ үстіне, әрине, неше түрлі жеміс ағаштары, көк желекті бұталар отырғызылады.

Кең атырапты бақшаның беті солтүстік батысқа қара- ды, демек, кунбатыстан соққан самал жел бетті аймалап жабырқаған көңілді жадырататын құдіретке айналды.

Ерке қыз, сымбатты сұлу Семирамидаға арнап салынған аспалы бақ жайнай түсті.

Семирамидаиыц аспалы бағы . . .

Патша әмірімен отырғызылғап бұл әсем бақ өз зама нында көргеннің де көрмегеннің де таңдайын қақтырып «Әлемдегі жеті кереметтің» бірі аталды. Аты аңызға айналды. Оның атағы ұрпақтан ұрпаққа, елден елге тарады.

Семирамида бағы теңдесі жоқ архитектуралық ескерткіш, адам баласының ғажап ескерткіштерініц біріне айналды.

ЕГИПЕТ ПИРАМИДАЛАРЫ

«Өнер кереметі мәңгі жасайды. Данте Гомерді жоққа шығармайды, » ¹ - дсйді атақты француз жазушысы Виктор Гюго.

Өнер керсметі . . . Гомер бүкіл грек жұртының тәрбие-шісі аталған салихәалы ғұлама, ал ұлы Ллигьери Данте. «өнср кереметі» дсгсн сөздердің тск әдебист пен позияға ғана қатысты айтылуын сынаржақтық деп санаған.

Біз алғы тарауларда сөз еткен Семирамиданың аспалы бағы - нағыз өнср ксремсті, заманында көргенің де, көрмсгеннің де таңдайын қақтырған дәуір есксрткіші. «Әлемнің жеті кереметі» аталған туындылардың біріншісі болып аталатын мұра.

Ендігі әңгіме басқа да ескерткіштер туралы.

Суы жоқ, тіршілігі жоқ Нуби кіөліндс орналасқан Египет пирамидалары да жеті кереметтің бірі.

Демек, ендігі бағытымыз - Ежелгі Египет! "Ертедегі Египст - құл иленуші ел, ғибадатханалар, пирамидалар елі аталып, тарихта салихалы орын алған атышулы мемлекет.

Таңның атысына, күннің батысына қарамай құлдарды аяусыз еңбскке салу нәтижесінде Ніл дариясы өңірінде ғасырлар бойы көптеген ескерткіштер орнатылды. Олар «Құдіретт құдайдың» экер үстіндегі әміршілері аталған фараондардың о дүниеге барғанда жанға сая, басқа пана болатын мәңгі үйлері болып есептелінді.

Египет пирамидаларының ең, көнесі пирами-

дасы. Ол 5000 жыл бұрын түрғызылған, "архитекторы Им-хотсп, Ежелгі Египетте оның дәрігерлік, ғылымдық, фи-лософиялық еңбектсрін аса жоғары бағалаған.

Джосер пирамидасы көп сатылы кұрылыс, ол ұзыннан-ұзақ басқыш тәрізді аспанға өрлсй бсреді. Биіктігі 60 мстр бұл пирамида өзін құдаймен тең қойған тәкаппар да мансапқор фараонның қарапайым халықтан артықшылы-ғын көрсету мақсатына қажет еді. Бұл идеяны сәулетші Имхотеп керемет шеберлікпен баяндай білген. Гранит, диорит, алебастр сияқты кесек тастардан қаланған пира-мидалар ғасырлар куәсіндей.

Фараон Хеопо өз атын тарихта мәңгі қалдыру үшін жер шарының түкпір-түкпірінен жиналған қазьнаны судай шашты, Гизе аңғарында жиырма жыл бойы, көзінің тірісі кезінде, ең әйгілі пирамиданы салғызды.

Хсопс нсмесе Хуфу пирамидасын нағыз керемет десек қателеспсйміз. Құрыльстың биіктігі 147 мстр, (Салысты-рыңыз: Ленинградтағы Исаакпй соборының биіктігі 102 мстр) . Әр қырының ұзындығы 235 метр, пирамиданың алып жатқан алңы 55 мың шаршы метр. Екі жарым не үні тонналык, известняк блоктарды бірініц үстіне бірін ептілікден, араларынан ине өтпейтіндей ғып қалаған.

Бұл пирамиданы тұрғызу үшін осындай тас блоктың 2 миллион 300 мың данасы іске жұмсалған. Қанша күш керек, қанша қан мен тер төгілді деисіз брі ескерткішті салу ушін! Шл дариясының жағасьшан Гизе нтеріне дейін тас таситын жол салу үшін он жыл уақыт өтті. Құрылыс

қорғанмен қоршап шығуға болады екен деген қорытындыға келген.

Күндер өтті, айлар өтті, жылдар, ғасырлар өтті. Көп-теген гүлденгеп қалалар су астыцда қалды. Адамзатты таң қалдырған талай мұралар күлге айналып, атаусыз қалды. Бірақ мейірімсіз де қатал уақыттың бір-ақ затқа әлі келмеген сияқты, әрине, ол Египет пирамидалары.

Көне тарихтың мызғымас куәсі болған пирамидалар уақыт сынынан өтіп, әлі дс талай ұрпақтардың тамашалап қарайтын мәдени-архитектуралық есксрткіші ретінде кала береді.

ЗЕВС МҮСІНІ

Тарих атасы Геродот десек, өнер атасы, өнердің нагыз алтын бесігі деп Ежелгі Греция елін атау әбден орынды. Мұнда осыдан үш мың жылдай бұрын бейнелеу және басқа да өнсрлердід сан алуан түрлсрі қалыптаса баста-ды. Ежелгі Эллада қалдырған поэзия, драма, архитектура, философпя қағидалары дүние жүзілік мәдениеттің дамуына орасан зор әсерін тигізді. Энгельс айтқандай, Греция меи Рим негізін салған мұрасыз қазіргі Европа да болмаған болар еді.

Классикалың грек өнері тарихынан келіп жеткен аты әлемге әйгілі сскерткіштср саны ұшан-теңіз.

Бұл - біз сөз етіп отырғән «Жеті керсмсттің» бірі.

Енді осы тарихты баяндаи көрейік.

Элладаның ірі мемлекет қайраткері Перикл кезінде, (445-429 жылдар) Афины қаласы бүкіл грек елінің мә-дениет және өнер орталығына айналды. Осы кезде аста-наға елдің түкпір-түкпірінен он саусағынан өнер тамған шебсрлер, мусіншілер, қүрылыс мамандары шақырылды.

Қаладағы көрнекті құрылыс Афины акрополі, Перикл мен оның досы Фидий атымен байланысты. Бұл акрополь архитектура және мүсін өнерін жиынтығы болып есептелінетін үлгілі ескерткіштердің бірі. Жср-жерден жиналған мол қаражатты, ақылды да өктем мінезді Перикл өнердің дамуына, құрылыс істсріне жұмсады. Грек онеріндегі тамаша ескерткіштсрдің идеялық, көркемдік мәнін ашуда Фидий жасаған мүсіндердің орны айрықша болды.

Акропольдегі құрылыс жұмыстары аяқталған соң ұлы
мүсінші Фидий көрші Олимпия қаласына шақырылды.
Қаланың орталық алаңында барша халықтың күнделікті бас қосатын сүйікті орны Зевс ғибадатханасы бар. Зевс-мифологиясындағы құдайлардың құдайы. Ғибадатхана ішіндегі бірден көз тартатын мүсін биіктігі 17 метрлік осы Зевс статуясы. Алтын тақта еркін отырған Зевстің қабағы қатулы, ірақ үңіліп қараған адамға көз жантрынан адамдарға деген мейірбандық белгісі ұшқындағандай . . . Салтанат үстінде бейнеленгсп кейіпкердің бір қолында қанатты жеңіл құдайы Никаның шағын мүсіні, екінші қолында қасиетті қырының бейнссі салынғаы ұзын балдақ. Едепге қап-қара мәрмәр тас-тар төселгсн.

Таң алдында, күн көзімен шағылысып жарқ-жұрқ еткен бұл ғаламат мусін көрермсндерге орасан зор әсер еткен. Зевс статуясын көру үшін Грецияның ең алыс ау-дәндәрының өзінен халық лек-лек ағылып, таңның аты-сы, күнің батысы келіп жататын болған. Қайғы-қасіретпен келген жандар жадырап, бақытты жандар одан сайын жайнай түскен.

Антикалық жазушылардың айтуына қарағанда, Зевс мүсінін көру: жараға ем, дсртке шипа болган.

«Жер шарын қанша араласаң да, әлемде жеті ғанакеремет бар. Соның бірі - данышпап Фидий шсбердіңқүдіретті қолынан шыққап Зевс мүсіні!»- дейтін, адамқлынан жасалған керемет мусінго грек жұрты таң-тамаша болған.

АРТЕМИДА ҒИБАДАТХАНАСЫ

Эфес жерінде VII-VI ғасырларда Артемида құрметіне салынған ғибадатхана грек жұртыыың мақтанышы. Артсмида гректерде аңшылық қүдайы, 'римдіктер оны Диана деп атаған.

Артемида ғибадатханасы Ежелгі Грсция сәулет өне-
ріпдегі шоқтығы биік үлгілердің бірі. Ол кезде Грецияда
үш классикалың үлгі (ордер, стиль) қалыптасты. Ол ор-
дер - стильдер, тайпалар, не облыстар атымеп: дорий,
ионика, корипф ордерлері деп аталды. Ионика ордерінің
стилімен салынғаы Артемида ғибадатханасыныц атағы
ел ішіне кең тарап, аңызға айнала бастады. Корермеыдер
саны күн өткен сайын көбейе түсті. Грецияның түкпір-
түкпірінде осы ғибадатханаға стиль жағынан ұқсас құ-
рылыстар да салына бастады. Алайда, Артемида ғибадат-
хапасының ғұмыры ұзакқа бармады. 356 жыл, айсыз тас-
тай қараңғы түндердің бірінде, - қалаға ұрланып енген
атаққүмар, есерлеу Герострат деген «осылай етсем,

жақсы атым тарихта мәңгі қалар» деген сасық пиғылмен сәулетті сарайдың төрт бұрышынан от қояды. Бір аптадан соң ғибадатхана орынында өрт шалған мәрмәр тастар мен төбе-төбе бықсыған ағаш кесінділері қалды . . .

Географ Страбонның аитуына қарағанда, бір күнде
қаралы болған Эфес I ғасырда қажырлы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.