Стресс дегеніміз не?
I Кіріспе
Стресс туралы ұғым
II Негізгі бөлім
а) Стресс дегеніміз не?
б) Г.Сельенің стреске тәжірибесі.
в) Организмнің стреске реакциясы
г) Стресті емдеу
д) Стрестік реакцияларды басқару
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Стресс туралы ұғым
II Негізгі бөлім
а) Стресс дегеніміз не?
б) Г.Сельенің стреске тәжірибесі.
в) Организмнің стреске реакциясы
г) Стресті емдеу
д) Стрестік реакцияларды басқару
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Стресс-ағзаның тітіргендіргішке қайтаратын жауабы. Адамдар көбінесе стрессті ашуланғанда, аштықта, суықта, ыстықта, ауырғанда және жабайы жануарлармен күрескенде, олардан қашқанда алады. Бірақ жер бетінде тіршіліктің пайда болғанына мыңдаған, миллиондаған жылдар болса да адам ағзасының қиын және экстремальді жағдайларға жауап қайтаруы өзгермеген. Стресс биологиялық қабылдау және жауап қайтаруға бейімделген.
Стресті физикалық тұрғыда реакция бермеуіміз керек.
Жұмыстағы ұрыс-керісті, емтихан алдындағы үрейді, жолдағы жүргізушінің қажуын, әртістің сахнаға шығардағы қобалжуын еске түсірсек жеткілікті. Қажу мен демалудың арасындағы ритмнің бұзылуы әдетте көпке, 1жылға созылатын жанұядағы ұрыс керіс және басқа да жағымсыз тітіргендіргішке әсерінен адам ауруға шалдығады және биологиялық бейімделе алмайды. Тек қана бұл жағдайларда ғана емес басқа жағдайларда да стресс алуы мүмкін. Мысалы жалғыздық, іш пысу, изоляция кезінде болады.Дамыған индустриальді елдерде көбінесе негативті стресс кездеседі. Мысалы алсақ конвейерде жұмыс жасау, автоматтардың автоматизациялануын мұқият бақылауда сондай ақ, майда жұмыстарда яғни жүйке жүйесіне тиетін жұмыстарда стресс алады. Адам көп уақыт стрестік жағдайда жүрсе қауіпті ауруға шалдығуы мүмкін.Стресс бұл- тек ауру мен зақымдалу ғана емес ол жаттығу мен шынығу құралы болып табылады. Стресс адамның психикалық, физикалық тұрғыда денсаулығына зиян келтіреді.Стресс адамда ишемиялық аурулардың тууына әкеледі, мәселен жүрек ауруы, гипертониялық ауруы, диабет, асқазан жарасы және он елі ішек жарасы, язвалық колит, бронхиальді астма, тері аурулары, әртүрлі иммундық және аллергиялық бұзылыстар пайда болады. Адам организмінің адаптациялық мүмкіндігі шексіз емес.Стресс адамға қайғы мен ауру әкелгенімен қоса экономикалық және моральдық зиян келтіреді. Стресс және прогресс соңғы кездерде бірге айтылады. Әрбіріміздің өмірімізде өмірінің күрт өзгеріп, бірден қоршаған орта әділетсіз болған кездері болған шығар. Ондай кездерде адамдар өмірден түңіліп, әлденедей келеңсіз жағдайларға дейін баруы мүмкін. Стресс ең күшті және ең әлсіздердің жолында тұрады. Стресс кейбіреулерге қатты әсер етуі мүмкін, ал кейбіреулер онымен тіпті өмір сүреді.
Стресті физикалық тұрғыда реакция бермеуіміз керек.
Жұмыстағы ұрыс-керісті, емтихан алдындағы үрейді, жолдағы жүргізушінің қажуын, әртістің сахнаға шығардағы қобалжуын еске түсірсек жеткілікті. Қажу мен демалудың арасындағы ритмнің бұзылуы әдетте көпке, 1жылға созылатын жанұядағы ұрыс керіс және басқа да жағымсыз тітіргендіргішке әсерінен адам ауруға шалдығады және биологиялық бейімделе алмайды. Тек қана бұл жағдайларда ғана емес басқа жағдайларда да стресс алуы мүмкін. Мысалы жалғыздық, іш пысу, изоляция кезінде болады.Дамыған индустриальді елдерде көбінесе негативті стресс кездеседі. Мысалы алсақ конвейерде жұмыс жасау, автоматтардың автоматизациялануын мұқият бақылауда сондай ақ, майда жұмыстарда яғни жүйке жүйесіне тиетін жұмыстарда стресс алады. Адам көп уақыт стрестік жағдайда жүрсе қауіпті ауруға шалдығуы мүмкін.Стресс бұл- тек ауру мен зақымдалу ғана емес ол жаттығу мен шынығу құралы болып табылады. Стресс адамның психикалық, физикалық тұрғыда денсаулығына зиян келтіреді.Стресс адамда ишемиялық аурулардың тууына әкеледі, мәселен жүрек ауруы, гипертониялық ауруы, диабет, асқазан жарасы және он елі ішек жарасы, язвалық колит, бронхиальді астма, тері аурулары, әртүрлі иммундық және аллергиялық бұзылыстар пайда болады. Адам организмінің адаптациялық мүмкіндігі шексіз емес.Стресс адамға қайғы мен ауру әкелгенімен қоса экономикалық және моральдық зиян келтіреді. Стресс және прогресс соңғы кездерде бірге айтылады. Әрбіріміздің өмірімізде өмірінің күрт өзгеріп, бірден қоршаған орта әділетсіз болған кездері болған шығар. Ондай кездерде адамдар өмірден түңіліп, әлденедей келеңсіз жағдайларға дейін баруы мүмкін. Стресс ең күшті және ең әлсіздердің жолында тұрады. Стресс кейбіреулерге қатты әсер етуі мүмкін, ал кейбіреулер онымен тіпті өмір сүреді.
1 Тигранян Рубен Амбарцумович «Что такое стресс?»
2 Китаев-Смык А.А «Псмхология стресса» М Наука 1983ж 216б
3 Кокс Т «Стресс» М Медицина 1981ж 278б
4 Селье Г «Очерки о адаптационном синдроме»
М Мергиз 1960ж 254 б
5 Эверли Дж. Розенфельд Р «Стресс природы и лечение»1985ж 224 б
2 Китаев-Смык А.А «Псмхология стресса» М Наука 1983ж 216б
3 Кокс Т «Стресс» М Медицина 1981ж 278б
4 Селье Г «Очерки о адаптационном синдроме»
М Мергиз 1960ж 254 б
5 Эверли Дж. Розенфельд Р «Стресс природы и лечение»1985ж 224 б
Стресс дегеніміз не?
Стресс-ағзаның тітіргендіргішке қайтаратын жауабы. Адамдар көбінесе
стрессті ашуланғанда, аштықта, суықта, ыстықта, ауырғанда және жабайы
жануарлармен күрескенде, олардан қашқанда алады. Бірақ жер бетінде
тіршіліктің пайда болғанына мыңдаған, миллиондаған жылдар болса да адам
ағзасының қиын және экстремальді жағдайларға жауап қайтаруы өзгермеген.
Стресс биологиялық қабылдау және жауап қайтаруға бейімделген.
Стресті физикалық тұрғыда реакция бермеуіміз керек.
Жұмыстағы ұрыс-керісті, емтихан алдындағы үрейді, жолдағы жүргізушінің
қажуын, әртістің сахнаға шығардағы қобалжуын еске түсірсек жеткілікті. Қажу
мен демалудың арасындағы ритмнің бұзылуы әдетте көпке, 1жылға созылатын
жанұядағы ұрыс керіс және басқа да жағымсыз тітіргендіргішке әсерінен адам
ауруға шалдығады және биологиялық бейімделе алмайды. Тек қана бұл
жағдайларда ғана емес басқа жағдайларда да стресс алуы мүмкін. Мысалы
жалғыздық, іш пысу, изоляция кезінде болады.Дамыған индустриальді елдерде
көбінесе негативті стресс кездеседі. Мысалы алсақ конвейерде жұмыс жасау,
автоматтардың автоматизациялануын мұқият бақылауда сондай ақ, майда
жұмыстарда яғни жүйке жүйесіне тиетін жұмыстарда стресс алады. Адам көп
уақыт стрестік жағдайда жүрсе қауіпті ауруға шалдығуы мүмкін.Стресс бұл-
тек ауру мен зақымдалу ғана емес ол жаттығу мен шынығу құралы болып
табылады. Стресс адамның психикалық, физикалық тұрғыда денсаулығына зиян
келтіреді.Стресс адамда ишемиялық аурулардың тууына әкеледі, мәселен жүрек
ауруы, гипертониялық ауруы, диабет, асқазан жарасы және он елі ішек жарасы,
язвалық колит, бронхиальді астма, тері аурулары, әртүрлі иммундық және
аллергиялық бұзылыстар пайда болады. Адам организмінің адаптациялық
мүмкіндігі шексіз емес.Стресс адамға қайғы мен ауру әкелгенімен қоса
экономикалық және моральдық зиян келтіреді. Стресс және прогресс соңғы
кездерде бірге айтылады. Әрбіріміздің өмірімізде өмірінің күрт өзгеріп,
бірден қоршаған орта әділетсіз болған кездері болған шығар. Ондай кездерде
адамдар өмірден түңіліп, әлденедей келеңсіз жағдайларға дейін баруы мүмкін.
Стресс ең күшті және ең әлсіздердің жолында тұрады. Стресс кейбіреулерге
қатты әсер етуі мүмкін, ал кейбіреулер онымен тіпті өмір сүреді.
Менің әлі тірі кеудеме тастай сөз түсті. Ештеңе етпес, мен оған
дайынмын ғой. Барлығымен де күресе аламын.(А.Ахматова)
Стресс көпшілік тілдерде бірдей аударылып, бірдей мағына береді. Г.Сельенің
стресс терминін ұсынғанына жарты ғасырдай өтсе де көптеген медициналық
анықтамаларға, энциклопедияларға, әдебиеттерге енгізілген. Стресс сөзі
әрбір оқыған адамның күнделікті лексиконына енгізілген. Негізінен әрбір
адам стрестен өтеді. Соңғы кездерде стресс мәселесі ыстық экстремальді
цехтарда, Арктикада, Антарктикада,жер астында, су астында, космоста жұмыс
жасайтын және оператор, диспетчерлер, спортпен айналысатындар қозғалып
отыр. өйткені мұндай адамдар стрессті көп алады. Стресті тіпті жануарларда,
соның ішінде балықтарда бақыланады. Соңғы кездерде стрестік реакцияны
өсімдіктерде зерттеу жұмыстары жүріп жатыр.Стрестің биологиялық негізінің
анализі, оның пайда болу механизмі және таралуы біріншілік маңызды мәселе
болып табылады.Стрессті оң және теріс жағын түсіне отырып, соған байланысты
оны жоюға әрекет ететін болсақ еңбек ету қабілетіміз жоғарылап , өз
денсаулығымызды сақтауға мүмкіндік береді.Стресс сөзі ең алғаш ағылшын
жазушысы Роберт Маннинг қолдана отырып былай жазған: Бұл шөл далада 40 қыс
болған адамдарға құдайдың жіберген азабы Медицинада ең алғаш
стресс(қысым) сөзін Г.Селье қолданған.
Стресті оқудың негізін қалаған Ганс Селье (1907-1982)- білімі бойынша
дәрігер, әлемдік аты бойынша биолог, экспериментальді медицина мен
хирургиялық Институтының директоры,( 1976ж бастап Халықаралық стресс
институтында), Монреальда елу жылдам астам уақыт жалпы адаптациялық синдром
мен стресті зерттеу жұмыстарын жүргізіп, сонда жұмыс жасаған. Селье
Прагадағы университеттің медицина факультетінде оқыған, содан соң Римде,
Парижде оқуын ары қарай жалғастырған. Европадан жер аударылып, Канадада
стрестің жан жақты концепциясының негізін қалады. Ол стрестің механизмін
зерттей отырып стрестік реакцияда гормондардың рөлін және эндокриндік емес
ауруларға қатысуын зерттеді. Стрестік концепция Сельенің дисстрестік
стресс атты сүйікті кітабында толығымен жазылған.
Ұлы француз физиологы Клод Бернар 19 ғ II жартысында стресс туралы ұғым
шықпай тұрып былай деген: тірі организмнің ішкі ортасы, ішкі жағдайы кез
келген сыртқы ортадағы болып жатқан келеңсіз жағдайларда да сақталуы тиіс
Яғни бұдан шығатын қорытынды адам әрқашанда да стрестен сақтанып, тым
уайымшыл болмауы тиіс.
Елу жыл өткен соң американдық физиолог Кенон гомеостаз терминін
енгізді. Гомеостаз термині тұрақтылықты сақтау мүмкіндігі.
Ол аштықта, қорқынышта, ауырғанда тыныс тарылып, артериялық қан
қысымы көтеріліп, қанда көміртегі көбейіп, организмге, тіндерге таралуына
жол береді.
1926жылы Селье (екінші курс) алғаш рет ағзаның қатты қиындықта
стереотипті жауап қайтару мәселесімен соқтығысты. Ол неге әртүрлі
аурулармен ауыратын науқастарда бірдей синдром мен белгілер болады деп
бұған да қызығып зерттей бастады. Көп қан жоғалтқанда, инфекциялық
ауруларда, рак ауруында жалпы салмақ жоғалту, тәбеттің болмауы, апатия,
әлсіздік, түрінің шаршаңқы болуы болады.
Бүйрекүсті безі- әр бүйректің жоғарғы полюсында орналасқан ішкі секреция
безі. Ол екі бөліктен тұрады:сыртқы(қабық) және ішкі қабат(милы зат). Сытқы
қабат, кортиикоид гормондар бөледі,ал ішкі милы
қабат адреналин мен оған ұқсас гормондар бөледі. Бұл гормондар адамның
стреске қайтаратын реакциясында маңызды рөл атқарады.
Стрестің дамуын өз кезінде Селье үшке бөлді.
1Жайсыз хабарға реакция
2Резизтенттілік кезең
3Әлсіреу
Жайсыз хабарды естігенде тимустың,сөлдің, майлы тіннің көлемінің кішіреюі,
асқазан мен ішекте жара пайда болуы, қан құрамында эозинофилдердің жоғалып
кетуі, бүйрек үсті безінің құрамындағы липид
гранулуларының жоғалуы көрініс береді. Өте күшті стресс алғанда яғни
күйікте, жоғары немесе төмен температурада адам ең бірінші кезеңде ақ өліп
кетуі мүмкін. Табиғаттың үш фазалық, жалпы адаптациондық синдромы
организмнің бейімделу мүмкіндігіне ең алғаш нұсқа берді немесе
Селье бойынша адаптациялық энергия шексіз емес. Барлық ауыртпашылық,
қан жоғалту , қиналу, шаршау және т.б стрестік жағдайларда адам организмі
белгілі бір уақытқа дейін шыдайды. Адам барлық стреске шыдай
отырып, соңында организм әлсіреп адам өмірмен қош айтысады. Сельенің үш
фазасы адамның өмір ағымына ұқсайды. Бірінші кезең ол балалық шақ(
тітіргендіргішке төменгі қарсылық), ересек кезеңі(қарсылық жоғарылайды,
қиындыққа бейімделу жоғарғы дәрежеде болады), кәрілік кезең(қиындыққа қарсы
тұра алмайды) өліммен аяқталады.
Американ физиологтары Эверли мен Розенфельд мынадай тұжырымдама жасады.
1 Стрестің симптомдары мен психосоматикалық симптомдар тығыз байланысты,
менің ойымша маған бұл аурулар шын мәнісінде де қатты әсер
етеді Бұл таралып кеткен жалған тұжырым. Стресс тек қана психикаға ғана
емес бүкіл организмге әсерін тигізеді. Стрестің даму барысында
психосоматикалық ауру пайда болады. Денсаулыққа зиянды мысалыға
гипертониялық аурулар, асқазан және он екі ішек жарасы пайда болады.
2 Тек әлсіз адамдар ғана стреске көп шалдығады.
3 Мен өзімнің өмірімдегі стреске жауап бермеймін,қазіргі кезде стрестен
қашып құтыла алмайсың Шындығында өзіміз өмірде алған стреске жауаптымыз.
Стресті бізге түскен ауыртпашылықтан, қиындықтан гөрі біз сол стресті
қабылдауымызға байланысты өмір сүреміз.
Стрестік реакцияны басқару.
Әрбір адам туылғаннан егде тартқан кезіне дейін стресс қабылдайды. Жүрек
қан тамырлары стресті көп қабылдайтын негізгі оргон болып табылады. Стресте
ишемиялық жүрек аурулары, миокард инфаркті,
гипертониялық аурулар, аритмия, мигрень, Рейно ауруы пайда болады. Көбінесе
ишемиялық жүрек аурулары жұмысына жауапкершілікпен қарауды талап ететін жас
мамандарда кездеседі. Американдық зерттеушілер төрт дәрігерді сынаққа алды.
Екеуі жалпы практикалық сынақтан өткен немесе анестезиолог яғни
жауапкершілікті көп қажет ететін мамандар, ал екінші топ дермотологтар мен
потологоанатомдар. Зерттеу нәтижесінде дерматологтардың ишемиялық жүрек
ауруына бейімділігі 3,2% ал анестезиологтардың бейімділігі 11,9%.
Стресс адамның күнделікті өмірінде екі типке бөлінеді- эустресс және
дистресс. Эустресс өзіне қажетті эффектпен сәйкес келеді, ал дистресс қажет
емес эффектпен сәйкес келеді. Дистресс әрдайым жағымсыз, ол
қауіпті стреспен тығыз байланысты. Стрестен қашып құтыла алмайсың.
Негізінен бұл мүмкінде емес. Тіпті тыныштықта ұйқыда жатқан адамның
өзі кейбір стрестерді қабылдайды. Жүрек қан айналу үрдісін тоқтатпай
жалғастыра береді, Ішек кешегі асты қорыта береді, тынысалу бұлшықеттері
кеуде қуысыныІшек кешегі асты қорыта береді, тынысалу
бұлшықеттері кеуде қуысының қимыл қозғалысын қамтамасыз етеді.Тіпті
ұйықтаған кезде де ми толығымен дем алмайды. Стрестен толығымен босау ол
өлімді айқындайды.
Стресс жағымды және жағымсыз уайыммен байланыста. Жағымды және
жағымсыз эмоционалды тітіркену физиологиялық стрестің өсуіне бағыт береді.
Сельенің ойландыратын бір нақыл сөзіне тоқтала кетсек: Өз өміріміз мәнді
болу үшін ең бірінші алдымызға қиын да көп уақытқа созылатын мақсат қою
керек.Қиындықпен қол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Стресс-ағзаның тітіргендіргішке қайтаратын жауабы. Адамдар көбінесе
стрессті ашуланғанда, аштықта, суықта, ыстықта, ауырғанда және жабайы
жануарлармен күрескенде, олардан қашқанда алады. Бірақ жер бетінде
тіршіліктің пайда болғанына мыңдаған, миллиондаған жылдар болса да адам
ағзасының қиын және экстремальді жағдайларға жауап қайтаруы өзгермеген.
Стресс биологиялық қабылдау және жауап қайтаруға бейімделген.
Стресті физикалық тұрғыда реакция бермеуіміз керек.
Жұмыстағы ұрыс-керісті, емтихан алдындағы үрейді, жолдағы жүргізушінің
қажуын, әртістің сахнаға шығардағы қобалжуын еске түсірсек жеткілікті. Қажу
мен демалудың арасындағы ритмнің бұзылуы әдетте көпке, 1жылға созылатын
жанұядағы ұрыс керіс және басқа да жағымсыз тітіргендіргішке әсерінен адам
ауруға шалдығады және биологиялық бейімделе алмайды. Тек қана бұл
жағдайларда ғана емес басқа жағдайларда да стресс алуы мүмкін. Мысалы
жалғыздық, іш пысу, изоляция кезінде болады.Дамыған индустриальді елдерде
көбінесе негативті стресс кездеседі. Мысалы алсақ конвейерде жұмыс жасау,
автоматтардың автоматизациялануын мұқият бақылауда сондай ақ, майда
жұмыстарда яғни жүйке жүйесіне тиетін жұмыстарда стресс алады. Адам көп
уақыт стрестік жағдайда жүрсе қауіпті ауруға шалдығуы мүмкін.Стресс бұл-
тек ауру мен зақымдалу ғана емес ол жаттығу мен шынығу құралы болып
табылады. Стресс адамның психикалық, физикалық тұрғыда денсаулығына зиян
келтіреді.Стресс адамда ишемиялық аурулардың тууына әкеледі, мәселен жүрек
ауруы, гипертониялық ауруы, диабет, асқазан жарасы және он елі ішек жарасы,
язвалық колит, бронхиальді астма, тері аурулары, әртүрлі иммундық және
аллергиялық бұзылыстар пайда болады. Адам организмінің адаптациялық
мүмкіндігі шексіз емес.Стресс адамға қайғы мен ауру әкелгенімен қоса
экономикалық және моральдық зиян келтіреді. Стресс және прогресс соңғы
кездерде бірге айтылады. Әрбіріміздің өмірімізде өмірінің күрт өзгеріп,
бірден қоршаған орта әділетсіз болған кездері болған шығар. Ондай кездерде
адамдар өмірден түңіліп, әлденедей келеңсіз жағдайларға дейін баруы мүмкін.
Стресс ең күшті және ең әлсіздердің жолында тұрады. Стресс кейбіреулерге
қатты әсер етуі мүмкін, ал кейбіреулер онымен тіпті өмір сүреді.
Менің әлі тірі кеудеме тастай сөз түсті. Ештеңе етпес, мен оған
дайынмын ғой. Барлығымен де күресе аламын.(А.Ахматова)
Стресс көпшілік тілдерде бірдей аударылып, бірдей мағына береді. Г.Сельенің
стресс терминін ұсынғанына жарты ғасырдай өтсе де көптеген медициналық
анықтамаларға, энциклопедияларға, әдебиеттерге енгізілген. Стресс сөзі
әрбір оқыған адамның күнделікті лексиконына енгізілген. Негізінен әрбір
адам стрестен өтеді. Соңғы кездерде стресс мәселесі ыстық экстремальді
цехтарда, Арктикада, Антарктикада,жер астында, су астында, космоста жұмыс
жасайтын және оператор, диспетчерлер, спортпен айналысатындар қозғалып
отыр. өйткені мұндай адамдар стрессті көп алады. Стресті тіпті жануарларда,
соның ішінде балықтарда бақыланады. Соңғы кездерде стрестік реакцияны
өсімдіктерде зерттеу жұмыстары жүріп жатыр.Стрестің биологиялық негізінің
анализі, оның пайда болу механизмі және таралуы біріншілік маңызды мәселе
болып табылады.Стрессті оң және теріс жағын түсіне отырып, соған байланысты
оны жоюға әрекет ететін болсақ еңбек ету қабілетіміз жоғарылап , өз
денсаулығымызды сақтауға мүмкіндік береді.Стресс сөзі ең алғаш ағылшын
жазушысы Роберт Маннинг қолдана отырып былай жазған: Бұл шөл далада 40 қыс
болған адамдарға құдайдың жіберген азабы Медицинада ең алғаш
стресс(қысым) сөзін Г.Селье қолданған.
Стресті оқудың негізін қалаған Ганс Селье (1907-1982)- білімі бойынша
дәрігер, әлемдік аты бойынша биолог, экспериментальді медицина мен
хирургиялық Институтының директоры,( 1976ж бастап Халықаралық стресс
институтында), Монреальда елу жылдам астам уақыт жалпы адаптациялық синдром
мен стресті зерттеу жұмыстарын жүргізіп, сонда жұмыс жасаған. Селье
Прагадағы университеттің медицина факультетінде оқыған, содан соң Римде,
Парижде оқуын ары қарай жалғастырған. Европадан жер аударылып, Канадада
стрестің жан жақты концепциясының негізін қалады. Ол стрестің механизмін
зерттей отырып стрестік реакцияда гормондардың рөлін және эндокриндік емес
ауруларға қатысуын зерттеді. Стрестік концепция Сельенің дисстрестік
стресс атты сүйікті кітабында толығымен жазылған.
Ұлы француз физиологы Клод Бернар 19 ғ II жартысында стресс туралы ұғым
шықпай тұрып былай деген: тірі организмнің ішкі ортасы, ішкі жағдайы кез
келген сыртқы ортадағы болып жатқан келеңсіз жағдайларда да сақталуы тиіс
Яғни бұдан шығатын қорытынды адам әрқашанда да стрестен сақтанып, тым
уайымшыл болмауы тиіс.
Елу жыл өткен соң американдық физиолог Кенон гомеостаз терминін
енгізді. Гомеостаз термині тұрақтылықты сақтау мүмкіндігі.
Ол аштықта, қорқынышта, ауырғанда тыныс тарылып, артериялық қан
қысымы көтеріліп, қанда көміртегі көбейіп, организмге, тіндерге таралуына
жол береді.
1926жылы Селье (екінші курс) алғаш рет ағзаның қатты қиындықта
стереотипті жауап қайтару мәселесімен соқтығысты. Ол неге әртүрлі
аурулармен ауыратын науқастарда бірдей синдром мен белгілер болады деп
бұған да қызығып зерттей бастады. Көп қан жоғалтқанда, инфекциялық
ауруларда, рак ауруында жалпы салмақ жоғалту, тәбеттің болмауы, апатия,
әлсіздік, түрінің шаршаңқы болуы болады.
Бүйрекүсті безі- әр бүйректің жоғарғы полюсында орналасқан ішкі секреция
безі. Ол екі бөліктен тұрады:сыртқы(қабық) және ішкі қабат(милы зат). Сытқы
қабат, кортиикоид гормондар бөледі,ал ішкі милы
қабат адреналин мен оған ұқсас гормондар бөледі. Бұл гормондар адамның
стреске қайтаратын реакциясында маңызды рөл атқарады.
Стрестің дамуын өз кезінде Селье үшке бөлді.
1Жайсыз хабарға реакция
2Резизтенттілік кезең
3Әлсіреу
Жайсыз хабарды естігенде тимустың,сөлдің, майлы тіннің көлемінің кішіреюі,
асқазан мен ішекте жара пайда болуы, қан құрамында эозинофилдердің жоғалып
кетуі, бүйрек үсті безінің құрамындағы липид
гранулуларының жоғалуы көрініс береді. Өте күшті стресс алғанда яғни
күйікте, жоғары немесе төмен температурада адам ең бірінші кезеңде ақ өліп
кетуі мүмкін. Табиғаттың үш фазалық, жалпы адаптациондық синдромы
организмнің бейімделу мүмкіндігіне ең алғаш нұсқа берді немесе
Селье бойынша адаптациялық энергия шексіз емес. Барлық ауыртпашылық,
қан жоғалту , қиналу, шаршау және т.б стрестік жағдайларда адам организмі
белгілі бір уақытқа дейін шыдайды. Адам барлық стреске шыдай
отырып, соңында организм әлсіреп адам өмірмен қош айтысады. Сельенің үш
фазасы адамның өмір ағымына ұқсайды. Бірінші кезең ол балалық шақ(
тітіргендіргішке төменгі қарсылық), ересек кезеңі(қарсылық жоғарылайды,
қиындыққа бейімделу жоғарғы дәрежеде болады), кәрілік кезең(қиындыққа қарсы
тұра алмайды) өліммен аяқталады.
Американ физиологтары Эверли мен Розенфельд мынадай тұжырымдама жасады.
1 Стрестің симптомдары мен психосоматикалық симптомдар тығыз байланысты,
менің ойымша маған бұл аурулар шын мәнісінде де қатты әсер
етеді Бұл таралып кеткен жалған тұжырым. Стресс тек қана психикаға ғана
емес бүкіл организмге әсерін тигізеді. Стрестің даму барысында
психосоматикалық ауру пайда болады. Денсаулыққа зиянды мысалыға
гипертониялық аурулар, асқазан және он екі ішек жарасы пайда болады.
2 Тек әлсіз адамдар ғана стреске көп шалдығады.
3 Мен өзімнің өмірімдегі стреске жауап бермеймін,қазіргі кезде стрестен
қашып құтыла алмайсың Шындығында өзіміз өмірде алған стреске жауаптымыз.
Стресті бізге түскен ауыртпашылықтан, қиындықтан гөрі біз сол стресті
қабылдауымызға байланысты өмір сүреміз.
Стрестік реакцияны басқару.
Әрбір адам туылғаннан егде тартқан кезіне дейін стресс қабылдайды. Жүрек
қан тамырлары стресті көп қабылдайтын негізгі оргон болып табылады. Стресте
ишемиялық жүрек аурулары, миокард инфаркті,
гипертониялық аурулар, аритмия, мигрень, Рейно ауруы пайда болады. Көбінесе
ишемиялық жүрек аурулары жұмысына жауапкершілікпен қарауды талап ететін жас
мамандарда кездеседі. Американдық зерттеушілер төрт дәрігерді сынаққа алды.
Екеуі жалпы практикалық сынақтан өткен немесе анестезиолог яғни
жауапкершілікті көп қажет ететін мамандар, ал екінші топ дермотологтар мен
потологоанатомдар. Зерттеу нәтижесінде дерматологтардың ишемиялық жүрек
ауруына бейімділігі 3,2% ал анестезиологтардың бейімділігі 11,9%.
Стресс адамның күнделікті өмірінде екі типке бөлінеді- эустресс және
дистресс. Эустресс өзіне қажетті эффектпен сәйкес келеді, ал дистресс қажет
емес эффектпен сәйкес келеді. Дистресс әрдайым жағымсыз, ол
қауіпті стреспен тығыз байланысты. Стрестен қашып құтыла алмайсың.
Негізінен бұл мүмкінде емес. Тіпті тыныштықта ұйқыда жатқан адамның
өзі кейбір стрестерді қабылдайды. Жүрек қан айналу үрдісін тоқтатпай
жалғастыра береді, Ішек кешегі асты қорыта береді, тынысалу бұлшықеттері
кеуде қуысыныІшек кешегі асты қорыта береді, тынысалу
бұлшықеттері кеуде қуысының қимыл қозғалысын қамтамасыз етеді.Тіпті
ұйықтаған кезде де ми толығымен дем алмайды. Стрестен толығымен босау ол
өлімді айқындайды.
Стресс жағымды және жағымсыз уайыммен байланыста. Жағымды және
жағымсыз эмоционалды тітіркену физиологиялық стрестің өсуіне бағыт береді.
Сельенің ойландыратын бір нақыл сөзіне тоқтала кетсек: Өз өміріміз мәнді
болу үшін ең бірінші алдымызға қиын да көп уақытқа созылатын мақсат қою
керек.Қиындықпен қол ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz