Несие және несие жүйесі; несиенің нарық жағдайындағы мәні мен маңызы және несиенің қоғамдағы атқаратын қызметтері

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

КІРІСПЕ . . . 3

1 НЕСИЕ ЖӘНЕ НЕСИЕ ЖҮЙЕСІ; НЕСИЕНІҢ НАРЫҚ

ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ НЕСИЕНІҢ ҚОҒАМДАҒЫ АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ

1. 1 Несие және несиенің нарықты экономика жағдайындағы
мәні мөн маңызы . . . 4

1. 2 Несиенің ролі және қоғамдағы қызметтері және
экономикалық қажеттіліктері . . . 8

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АҚША-НЕСИЕ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН АҚША-НЕСИЕ САЯСАТЫНЫҢ БАСЫМ БАҒЫТТАРЫ

Қазақстандағы несиежүйесініңжалпы жағдайларын жәнеақша-несие мекемелерінің негізгі қызметтерін талдаулар . . . 18
Әртүрлі несие мекемелеріндегі несие беру процестерін жәнеерекшеліктерін салыстыру . . . 22

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 31

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 32

КІРІСПЕ

Нарықты экономика жағдайында несиенің мәні мен маңызы Несиенің экономикадағы орыны мен ролі, оның атқаратын қызметтерімен сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория ретіндетөмендегідей қызметтерді атқарады.

қайта бөлу
айналыс шығындарын үнемдеу
айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру

капиталдың шоғырлануын жеделдетуғылыми-техникалық проггресті жеделдету.

Несиелер қүрылымында валютаның түрлері бойынша да, мерзімдері бойынша да оң өзгерістер болды. ¥лттық валютадағы кредиттердің өсуі шетел валютасындағы кредиттермен салыстырғанда басып озу сипатына ие болады. Ұлттық валютадағы кредиттер 49, 0%-ға өсіп, 648, 9 млрд. теңгеге, ал шетел валютасындағы кредиттер 43, 6%-ға өсіп, 779, 1 млрд. теңгеге жетті. Нәтижесінде теңгелік кредиттердің үлес салмағы 44, 5%-дан 45, 4%-ға дейін өсті.

2004 жылғы 11 айда ұзақ мерзімді кредиттер 52, 6%-ға өсті, 928, 6 млрд. теңгеге, ал қысқа мерзімді кредиттер 35, 1%-ға өсіп, 499, 5 млрд. теңгеге жетті. ¥зақ мерзімді несиелердің үлес салмағы 62, 2%-дан 65, 0%-ға дейін көбейді. Несиелер бойынша ставкалардың диыамикасы әр түрлі бағыттағы сипатқа ие болды. Мәселен, 2004 жылғы 11 айда жеке тұлғалардың үлттық валютадағы кредиттері орташа алынған сыйақы ставкасы 20, 3%-дан 20, 6%-ға дейін өсті, ал заі-щы тұлғалардың кредиттері бойынша 14, 9%-дан 14, 5%-ға дейін төмендеді. Қазақстандық банктердің несиелік қызметтері әртүрлі факторлардың әсерінен болатын неғұрлым күрделі жағдайларда, жүзеге асырылып отыр. Олар, инфляция, төлемдік дағдарыс, төлем балансының тапшылығы тағы сол сияқты мәселелер. Осы факторлардың әрбірінің банктердің несиелік қызметтеріне тигізетін көлеңкелі әсерлеріне қарамастан банктер халық шаруашылығын несиелеуге бүгінгі таңда зор ықпал етіп отыр. Банктік несиелеу жүйесі нарықтық қатынастардың дамуы мен қалыптасуына, өндірістің тиімділігінің артуына, ел экономикасының нығаюына, айналыстағы ақша массасының негізсіз өсуін шектеуге және ұлттық валютаны нығайтуға бағытталған. Сондықтан да, нарықтық экономика жағдайындағы экономиканың нақты секторларын несиелеудің ерекшеліктері мен мәселелерін терең зерттеу және бағалай білу бүгінгі ел экономикасының алдындағы ең негізгі міндеттердің негізгілері болып табылады Қазіргі Қазақстандық банк секторы - экономиканың неғұрлым тез әрі қарқынды дамып келе жатқан саласы, қазір банктер банктік операциялардың жаңа технологияларын қолдана отырып, клиенттерге кең көлемдегі, жоғарғы деңгейдегі қызметтер көрсетуді қамтамасыз етуде.

НЕСИЕ ЖӘНЕ НЕСИЕ ЖҮЙЕСІ; НЕСИЕНІҢ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ НЕСИЕНІҢ ҚОҒАМДАҒЫ АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ

1. 1 Несие және несиенің нарықты экономика жағдайындағы мәні мен маңызы

Несиенің қоғамдағы қызметтері мен аса мағыздылығына байланысты жүргізілген зерттеулерге сай, несие - нарықтық экономиканың тірегі ретінде, экономикалық дамудың ажырамас элементін білдіреді. Оны барлық шаруашылық субъектілерімен қатар, мемлекет те, үкімет те, сандай-ақ жеке азаматтар да пайдаланады. Несиенің пайда болуын өнімдерді өндіру сферасынан емес олардың айырбас сферасынан іздеу қажет. Тауар айырбастау - бұл тауардың бір қолдан екінші қолға өтуін білдіреді десе, шынымен де, осындай айырбас кезінде несиеге байланысты қатынас туындайды. Несиенің экономикадағы орыны мен ролі, оның атқаратын қызметтерімен сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория ретінде төмендегідей қызметтерді атқарады.

қайта бөлу
айналыс шығындарын үнемдеу
айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру
капиталдың шоғырлануын жеделдетуғылыми-техникалық проггресті жеделдету.

Банктік несиелерді көбінесе, өз қызметтерін жаңа бастап келе жетқан кіші кәсіпорындар, мекемелер, экономикалық субьектілер пайдаланады. Жалпы бір ғана банктік мекеме бірнеше экономикалық саланы қаржыландырып, әртүрлі несиелік қызметтер көрсетуі мүмкін. Қазіргі таңдағы банктік мекемелердің қызметтерінің ерекше дамуымен байланысты олардың көрсететін қызметтерінің аясы да кеңейген. Мысалы, қазір банктер күрделі қүрылысты, сауаны, тұрғын-үймен қамтамасыз етуді, ауыл шаруашылығын, кіші және орта бизнесм субьектілерін т. с. с салалардың барлығын бір мезгілде қаржыландыруы мүмкін. Ал, кеңес одағы кезінде маманданған банктік мекмелер несие берудің қалыптасқан жүйесінен асып кете алмады. Қазіргі банктер нарықгық экономикада кез келген мемлекеттің несие жүйесінде нық орын алуда. Кеңес уақыты кездерінде маманданған несие-қаржы институтары (немесе оларды парабанктік мекемелер деп те атайды) белгілі бір клиенттерге қызмет көрсетеді немесе бір-екі қызмет түрін меңгереді. Қәзіргі таңдағы талдаулар көрсеткендей банктердің заңды және жеке тұлғалардан тартылған салымдарының жалпы көлемі (Халықаралық қаржылық ұйымдарын қоспағанда) 1. 713, 6 млрд теңгені құрап, көрсетілген айда 8, 4%-ға дейін өскен. Жалпы жеке тұлғалардың

салымдарының сомасы қәзіргі таңца айтарлықгай артып отыр және бұл көрсеткіш осы жылы 459, 7 млрд теңгені құрады, яғни, 3, 0%-ға жоғарылады. Жалпы алғанда, банктердің несиелік портфелі 2004 жылдың өзінде 45, 3%-ға (банктераралық заемдарды қосқанда) өскен. Алайда, банктердің несиелік портфелінің аталған өсімі ссудалық портфелді жақсартудың негізгі көрсеткіші емес, яғни бул, банктің несиелік тәсекелінің көлемін де кеңейтеді. Қаржылық жағынан тұрақты және неғұрлым несие қабілетті кәсіпорындардың көпшілігі банктердің несиелерін пайдаланды. Ол мекемелер бір жағынан клиенттердің несие-есеп операцияларын жүргізіп орталықтың талаптарын орындаса, екінші жағынан қаржы, сақтандыру инвестициялық және т. с. операциялар орындауымен сол салалардың бақылауымен қызмет жасайды. Қазақстан экономикасының нарықтық қатынастарға өту шағында екінші деңгейлі банктерінің экономиканың неғүрлым қажетті салаларын, халық шаруашылығын несиелермен қамтамасыз етуі әлемдік тәжірибеде де қызығушылықтарға ие болуда. Қазіргі екінші деңгейлі коммерциялық банктер халық шаруашылығы аясында азаматтарға кеңтүрде қызметтер көрсетуде, атап айтқанда: Экономиканың неғүрлым күрделі салаларын дамыту және оларды қаржылық қамтамасыз ету несиелеу қызметінсіз мүмкін емес. Несие -нарықты экономиканың қажетті бөліктерінің бірі ретінде экономикалық дамудың ажырамас элементін білдіреді, өйткені несиені барлық шаруашылық субьектілерімен қатар, мемлекет те, үкімет те, сондай-ақ жеке азаматтар да пайдаланады. Несиелік қатынастардың пайда болатын экономикалық негізіне капитал айналымын жатқызуға болады. Көбінесе несиені ақша ретінде түсіндіреді, бір жағынын қарағанда бұған негіз де бар, ал екінші жағынан, бұл жерде ақша мен несиенің әртүрлі ұғымын білдіріп, әртүрлі қатынастарды түсіндіретінін естен - бүл пайыз төлеп қайтару шартында уақытша пайдалануға, яғни қарызға берілетін ссудалық капитал қозғалысын білдіреді. Несие ақшалай капиталдың ссудалық капиталға өтуін қамтамасыз шығаруға болмайды.

Экономиканың нақты секторын несиелеу көмегімен заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос ақша қаражаттары мен табыстары экономикалық жүйе төңірегінде жинақтала отырып, уақытша және ақылы негізде пайдалануға берілетін ссудалық капиталға айналады. Экономикалық категория ретінде, несие - бул кәсіпорындар, ұйымдар және бірлестіктер, сондай-ақ халық арасындағы несие қорын құру және оларды қайтарылу, пайыз төлеу шартында белгілі бір мерзімге уақытша пайдалануға беру негізінде қалыптасатын өндірістік қатынастар жиынтығын білдіреді.

Құнның қозғалысы - бұл несиенің қозғалысының кіндігін сипаттайды.

Несиелік қатынастардың пайда болатын экономикалық негізіне капитал айналымын жатқызуға болады. Көбіне несиені ақша ретінде түсінеді. Бір жағынан қарағанда бүған деген негіз де бар сияқты. Себебі, қазіргі шаруашылықта қарыз көбіне ақшалай түрде берілуде. Бірақ та бұл жерде ақша мен несиенің әртүрлі ұғымды білдіріп, әртүрлі қатынастарды түсіндіретінін естен шығаруға болмайды. Несие мен ссуданың арасында өзара айырмашылығы бар. Несие - бүл банктің қаражатын қүрайтын көзі ретінде барлық несиелік қатынастарды ұйымдастырудың әр түрлі формаларының болуын және сондай-ақ олардың жүмсалымдарының бір формасын білдіретін кең үғымды сипатайды. Ссуда - бүл ссудалық шот ашумен байланысты қалыптасатын несиелік қатынастарды үйымдастырудың бір ғана формасын білдіреді.

Қарыз беруші - қарызды беретін несиелік қатынастын, бір жағы. Қарыз беруші - бүл уақытша пайдалануға қарыз беруші субъектілер болып табылады. Қарыз берушілерге: банктер, банктік емес мекемелер, мемлекет, шарушылық субъектілері және халық жатады.

Қарыз алушы - бүл несиенің алушы және оны қайтаруға міндетті, несиелік қатынастың екінші жағы. Борышқор және қарыз алушы бір бірімен жақын сөздер болғанымен де, олардың түсініктері әртүрлі. Мысалға, кәсіпорын немесе жеке азаматтардың коммуналдық қызметке, салықтарға т. б. байланысты төлемдері кешігуі мүмкін, бірақ, бүл жерде ешқандай да несиелік қатынас туындамайды. Борыш бұл тек қана экономикалық қатынасты емес, сондай-ақ адамзаттық қатынастар жағдайын сипаттайды. Борыш бүл өте ауқымды үғым. Ал, қарыз алушы - бүл қосымша қаражатқа деген сүранысы бар тұлға.

Қарыз беруші және қарыз алушымен қатар несиенін құрылымының элементіне берілетін объекті де жатады. Беру объектісі - бұл қүнның ерекше бөлігі, яғни қарызға берілген құнды білдіреді.

Коммерциялық несиенің банктік несиеден айрымашылығы төмендегідей;

қарыз беруші рөлінде банктік мәселелер емес, яғни тауарнемесе қызметті сатумен айналысатын кез келген заңдытұлға бола алады;
коммерциялық несие тек қана тауар формасында беріледі;
қарыз капиталы өнеркәсіптік несеме сауда капиталыменбайланысты;
коммерциялық несиенің орташа құны сол кезеңдегі банктікпайыз мөлшерімен салыстырғанда төмен болады;
қарыз беруші мен қарыз алушы арасындағы несиелікмәміленің заңи түрде рәсімделуі барысында, бұл несиеүшін төленетін ақы тауар бағасының құнына қосылады.

Несиенің қайта бөлу қызметі, кез келген елдің ұлттық экономикасының толық қанды жұмыс жасауына өз үлесін қосады. Несиенің бұл

қызметінің көмегімен экономикалық жүйенің бір саласынан екінші бір саласына капитал ағымы болады. Несиенің бүл қызметінің қаржының қайта бөлу қызметінен айырмашылығы қаржының бөлінуі әкімшілік негізде жүргізілсе ал салалар мен аймақтар арасындағы капитал ағымы несие ақылы яғни ол нарықтық механизм негізінде жүзеге асырылады.

Несиенің айналыс шығындарын үнемдеу қызметінің іс жүзіне өзгергенмен де, несиенің формасы сол күйінде сакп"алады. Шаруашылық Отандық және шетелдік әдебиеттерде несиенің келесідей субъектілеріндегі ақшалай қаражаттардың түсуі мен жұмсалуы формаларын кездестіруге болады:

арасындағы уақытша болатын алшақтық кей жағдайларда қаржылай ресурстарға деген қажеттілікті туындатады. Міне, сондықтан да мүндай жағдайларда қарыз алушылардың барлық категориялары өздерінің меншікті қаражатқа деген жетіспеушіліктің орнын толтыру үшін несиені пайдаланады. Бүл дегеніміз капитал айналымын қамтамасыз етіп қана қоймай, айналыс шығындарын үнемдеуге де мүмкіндікжасайды.

Ал, келесі қызметі, яғни несиенің айналыстағы нақты қарызға берген тауарын білдіреді. Қазіргі несиелік шаруашылықта мұндай орнын алмастыруға толық мүмкіндік бар. Бүл қызметі іске асу процесінде тек қана тауар айналысын емес, алғашқы формасы. Несиенің бұл формасының басты мақсаты

сондай-ақ нақты ақшалардың уақытша орнын ауыстыра отырып, тауарлардың өту процесін жеделдету, сондай-ақ одан пайда табу ақша айналысын да жылдамдатады. Несиенің бұл қызметі несиелік ақшалар: чектер, вексельдер, несиелік карточкалар көмегімен жүзеге асырылады. Несиенің бұл қызметі арқылы ақша айналысының жылдамдығы мен қатар, айналыстағы ақша массасына және төлем айналымына да ықпал етеді.

Капиталдың шоғырлану процесі қызметі экономиканың тұрақты дамуына жағдай жасау үшін маңызды болып табылады. Мүндай міндетгерді шешуде несиенің бұл қызметі өндірістің ауқымын ұлғайта отырып, пайда алуға мүмкіндік береді. Несиенің ғылыми-техникалық прогрессті жеделдету қызметі ғылыми-техникалық үйымдардың қызметін қаржыландырумен сипатталады. Сондықтан да, несиенің көмегінсіз көптеген ғылыми-зерттеу орталықтарының (бюджеттік қаржыландыруда отырғандардан басқалары) жұмыс жасауы қиынға түседі. Сондай-ақ несие өндіріске ғылыми технологияларды жаңалық ретінде енгізу үшін де аса қажет болып табылады. Себебі, ондай шығындар бастапқыда кәсіпорынның қаражатымен, оның ішінде орта және ұзақ мерзімді банктің несиелері есебінен қаржыландырылады. Несиелік саясатты дұрыс жүргізу мен жүзеге асыруда да көптеген мәселелер бар.

1. 2 Несиенің ролі және қоғамдағы қызметтері және экономикалық қажеттіліктері

Несиелер қоғамдық қатынастар барысында өте үлкен ролге ие бола отырып, біршама қызметтерді атқарады. Жалпы несиелер тұтас экономиканы қажетті ресурстармен қамтамасыз ете отырып, келесі қызметтерді атқарады;

Қазақстан Республикасының экономикасының жетілуіненақгы өз үлесін қосады;
Заңды және жеке тұлғаларға азаматтарға, клиенттергежоғарғы деңгейде қызмет көрсетеді;
Қазақстан Республикасының нарыкпық өз үлесін қосады;
Қазақстан Республикасы үкіметінің экономикадағы қоғамдықжұмыстарына белсенді қатысады;
Банктік қаржылық жағдайының жоғарылауына және елэкономикасның нақты секторына инвестиция жұмсалымыныңөсуне тікелей әсер етедіі;
Халықаралық қаржылай институттар мен Қазақстанхалқының Қазақстандағы банк жүйесіне деген сенімінарттырады;

Төлем жүйесіндегі жетілмеген тетіктеріне, аударымдардың жылдамдығы және сенімділігі тарапынан, түрлі аймақтарда орналасқан банктер арасындары есеп-айырысулар жатады. Коммерциялық банктер филиалдарға қарағанда, ғимарат пен персоналды қажет ететін, интернет арқьлы транзакция құнымен банк қызметтерін едеуір арзан көрсете алады. Екі деңгейлі банк жүйесінде экономиканы несиелеумен қамтамасыз етудің өзіндік ерекшеліктері бар. Несиенің негізгі екі формасы: коммерциялық несие жене банктік несие болады. Бұл екі несие бір-бірінен несие объектілері, құрамы, қарыз объектісі, динамикасы, процент мелшері жене қызмет ету аясы бойынша ажыратьлады.

Коммерциялық несие - ол тауар өндірушінің басқа тауар өндірушіге сатқан тауары үшін ақша төлеуді кейінге қалдырып, қарыз беруі. Әдетте комерциялық несиеде аударым векселі толтырылады. Коммерциялық несие алғашқы капитал жинақтау кезінде капиталистік ұдайы өндірістік қажетін қамтамасыз етуден пайда болып, капиталалистік несие жүйесінің негізін салады. Мысалы, кейбір объективті себептерге байланысты тауар өндіру уақыты оны сатып, ақша түсіру уақытымен сай келмейді, кейбір өндіріс жыл мезгілдеріне байланысты ұйымдастырылып, онда өндірілген тауарларды сату да жыл мезгілдеріне байланысты жүргізіледі.

Екі деңгейлі банк жүйесінің қалыптасуы барысында заң нормативті және ұйымдастырушылық негізінің жеткіліксіз дәрежеде шаруашылық субъектілерінің арасында есеп-айырысуларында қиыншылыкгарды

тудырған факторларының бірі. Бір транзакцияның өткізу үшін шығындар қолданьлатын жеткізу каналына байланысты езгеріп отырады. Коммерциялық банктерде тиімді каналдар бойынша банк өнімдері мен қызметтерді жеткізуге көмектесетін технологияларды өңдеуге қызушьлықтары мен себептері бар. Көптеген банкирлер электронды каналдардың үлесіне қайта бөлулер азырақ берілсе, ашалай қаражаттарды үнемдеуге болады деп есептейді. Несиенің негізгі екі формасы: коммерциялық несие жене банктік несие болады. Бұл екі несие бір-бірінен несие объектілері, құрамы, қарыз объектісі, динамикасы, процент мелшері жене қызмет ету аясы бойынша ажыратьлады. Несиелік одак^ар - кооперативтер түріндегі жинақ мекемесі, оны кәсіподактар, ірі кәсіпорындар, шіркеулер үйымдастырады. Одақтың капиталы мүшелік жарнаны ерекше акциялар сатып алу формасында төлеуден қүрылады, ал қүрылған қаражат одақ мүшелеріне қысқа мерзімді несие беру үшін қолданылады. Сактандыру компаниялары сақтандыру полистерін сату арқылы қаражат жинайды. Олардың пассиві сақтандыру жарналары мен актив операцияларынан түскен табыстан құралады. Оларды сақтандыру полистерін төлеуге сонымен бірге үзақ мерзімді бағалы қағаздарға және тұрғын үй құрылысы үшін кепілдікке жүмсайды.

Сақгандыру объектісіне қарай компаниялары екі үлкен топқа бөлінеді. Олардың біреулері халықты аурудан, өлімнен, яғни өмірді сақтандырса, бақаалары мүлікті оттан, ұрлаудан, стихиялы қүбылыстардан және т. б. жағдайлардан саі^гандырады. Әсіресе, бірінші типті сак^андыру кең тараған. Зейнетақы қорлары жүмысшылар мен қызметкерлерге белгіленген жасқа толғанда зейнетақы төлеу үшін мемлекеттік және жеке мекемелер болып қүрылады. Олар жүмысшьшар мен қызметкерлердің жалақысының бір бөлігінен, яғни қорға төлеген жарнасынан құрылады.

Банктер берген несиелеудің қүрлымында қысқа мерзімді ссудалар жайлайды, бүл шығын келу жағдайының көлемінің аз болып, операциялардың табыс көлемінің көп болуымен шектеліп келеді. Дүрыс таңдалған несие саясаты, несиелеу көлемінің ұлғаюы, банк қоржысының жоғарғы мықтылықты қамтамасыздандыруға алып келеді. Егер де несие алған топ несие соммасын уақтылы толық қайтармаса онда олар несиелік тәуекелділікке үшырайды. Бүл топ несие деңгейінің жүйесін лимиттік қарыз алушының есеп айырысуымен және географиялық орнына, саласына қарай бөледі. Бүндай операция жүйесін жыл сайын немесе одан да жиі бақылайды. Қазір банктер көптеген экономикалық жобалардың әлеуметтік маңыздылығына көңіл бөледі, нақтьлай айтқанда белгілі бір аймақтарда жаңа жүмыс орындарын ашумен ұштасады. Банк көптеген жобалардың несиелеу жүмыстары бойынша тәжірибесі мол шетелдік бағыттарды қолдануы тиімді.

Яғни, мұндай бағдарламалар бойынша берілген несиелер, ауыл

шаруашылық өнімдерін энергетиканы сонымен қатар кіші

кәсіпкерлерге қолдау жасауға бағытталады және ел экономикасын дамытуға ерекше әсер береді.

Қазақстандағы коммерциялық банктердің филиалдарынын қызметі
активтік операциялары бойынша: вексельдерді есепке алу; тауарларға
және тауарлық құжаттарды есепке ала отырып, ссуда беру; бағалы
қағаздармен жасалатын операциялар қамтылды. Тауарларды есепке
алу арқылы ссуда беру екі формада жүзеге асты. Заттай, яғни
кепілдікке берілгсн тауарлар банк мөрімен басыла отырып сақталынды
немесе оларды жауапты адамдардың сақтауында қалдырды. Жеке-
заттай, яғни бұл жағдайда тауарлар кепіл берушінің жауапты
сақтауында болды. Қаншалықты Мемлекеттік банктің өзіндік сакң-ау
қоймалары болмағандықтан да, тауарларды ескере отырып, ссуда
беру көбіне осы екінші формасында жүзеге асырылды. Жалпы
қызметтерінің сипаты жағынан өзара несиелеу қоғамдарының және
кішінесиелік ұйымдарының коммерциялық банктерден

айырмашылықтары зор.

Несиенің формалары оның құрылымымен және белгілі бір дәрежеде несиелік қатынастардың мәнімен тығыз байланысты келеді.

Несиенің формасы - бул несиелік қатынастар қурылымының, олардың негізгі қызметтерінің яғни, әр алуан сыртқы және ішкі өзгерістер барысында толық сақталатын көрінісін білдіреді. Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы байланыстар қалай өзгергенімен де, несиенің формасы сол күйінде сақталады.

Отандық және шетелдік әдебиеттерде несиенің келесідей формаларын кездестіруге болады:

коммерциялық несие;
банктік несие;
тұтыну несиесі;
мемлекеттік несие;
халықаралық несие;
ипотекалық несие.

Экономиканың әртүрлі салалық құрылымдарына байланысты, несиелердің түрлері де несиелеу формалары да, реті де, жағдайы да үнемі өзгеріп отырады. Мысалы, коммерциялық несие - бұл қарыз берушінің қарыз алушыға қарызға берген тауарын білдіреді. Коммерциялық несие - бүл вексель айналысының пайда болуына себеп болған, экономикадағы несиелік қатынастардың алғашқы формасы. Несиенің бұл формасының басты мақсаты - тауарлардың өту процесін жеделдету, сондай-ақ одан пайда табу болып табылады.

Сонымен мүнда қарыз алушы да және оны берушілер ретінде кәсіпкерлер мен бизнеспен айналысатындар бола алады. Коммерциялық несие көбіне тауарды сатып алушыда нақты ақшаның болмай қалуы барысында туындайды. Мүндай жағдайда, айналыс

құралы ретінде, қарыз алушының көрсетілген соманы уақытында төлейтіндігін куәландыратын арнайы қарыздық міндеттеме - вексель қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.