Қарым-қатынасқа және сөйлеуге жалпы сипаттама

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р

Кіріспе

I Қарым-қатынасқа және сөйлеуге жалпы сипаттама

Қарым-қатынас және оның қызметтері
Сөйлеу және оның түрлері

1. 3. Адамдар арасындағы өзара сөйлесу арқылы қарым-қатынасының әлеуметтік- психологиялық сипаты

Қорытынды

КІРІСПЕ

Психология ғылымының кез-келген мәселесі адамның жан дүниесінің сырымен, қоғам мен әлеуметтік өмірдің сан алуан салаларымен тығыз байланысты. Бұл табиғи заңдылық болашақ ұрпақтың да өмір жолы мен тағдырының әрқилы қырларымен өзара ұштасты.

Соңғы жылдарда адамның жан дүниесімен сырласып, оның психологиясын зерттеуде психологтар мен социолог мамандар, ұстаздар мен басқару қызметіндегі жетекшілерге жете зер салып көңіл аударып отырған маңызды мәселелердің бірі-адамдар арасындағы қарым-қатынас жасап, олардың өзара тілдесе білулерінің құпия сыры және оның кілті неде?деген мәселенің шешімін табу қазіргі өмір талабы.

Қарым-қатынас психологиясы - мінез-құлыққа әлеуметтік ықпал етудің тиімді тәсілдері мен технологияларының жиынтығы. Қарым-қатынас психологиясы-жантану ғылымдарының бір саласы. Сондықтан, қарым-қатынас психологиясы адамдардың өзара қарым-қатынас заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

Қарым-қатынас психологиясының негізгі бағыт-бағдарлары:

“Мен” - “Басқа”жүйесіндегі арақатынас. Қарым-қатынас барысында пайда болатын тұлғааралық қатынастарды танып білу, адамдардың бірін-бірі тану мен түсіну механизмін зерттеу, олардың ортақ қызметін ұйымдастыру тәсілін анықтау, бір адамның екінші адамға ықпал етуінің жолдары мен мүмкіндіктерін айқындау.

“Топ”-“Мен”жүйесіндегі арақатынас. Әртүрлі әлеуметтік жағдайлардың адамның мінез-құлқы мен тұлғалық ерекшеліктеріне ықпалын зерттеу. Адамның әлеуметтік ұстанымдары, әлеуметтік көзқарастары, топ және қоғам адамның тұлғасын қандай жолдармен қалыптастырады және қалай өзгертеді?Әлеуметтену-даму барысында әлеуметтік құндылықтарды, нормаларды әр адамның өз бойына сіңіру үрдісі.

“Мен”-“Топ”. Жеке адамның әлеуметтік жағдайларға, қоршаған ортаға жасаған белсенді ықпалы. Әрбір адам-өз омірінің, өз әлеуметтік байланыстарының қожасы, басқа адамдармен қарым-қатынастағы рөлдері мен орындарының жасаушысы ретінде қарастырылады.

Әдеп сақтап сыпайы болу, мәдениеттілік пен кішіпейілділік мінез-қылықты әрбір адамның жеке басына тән даралық қасиетін білдіретін психологиялық сипат болып саналады. Адамның ең жарқын ерекшелігінің біреуі оның сөйлеу қабілеттілігі.

Сөз - адам психикасының өмір сүруінің аса маңызды факторы қарым-қатынас мүмкіндігінен айрылған адам ойдағыдай дами алмайды.

Сөйлеу дегеніміз өзі тіл арқылы ойымызды басқа біреуге дыбыстап немесе граматикалық көрініс арқылы жеткізіп қарым-қатынас жасау.

Сөйлеу - пікір алмасу процесінде адамның белгілі бір тілді пайдалануы. Бір тілдің өзінде сөйлеудің сан алуан формасы болуы мүмкін.

Сөйлеу жеке адамның арасындағы ара ара түсінусіді реттеу үшін, пікір алмасу үшін қызмет етеді. Сөйлеу процесі арқылы адам өзінің білімін практикалық тәжірибесін ғана байытып қана қоймайды. Сонымен қатар ғасырлар бойы жинақталған қоғамдық тәжірибелі меңгеруге мүмкіндік алады.

Адамға тән сөйлеу әрекеті екі түрлі сипатта болады бұларсыз сөйлеу өз қызметін дұрыс атқара алмайды.

Мұның біріншісі сөйлеудің мазмұндылығы, екіншісі сөйлеудің мәнерлігі. Сөйлейтін сөздің мазмұны болмаса ол өзінің сөздік мәнін жояды. Сөздің мазмұны дегеніміз екінші біреуге айтайық деген ойдың айқындылығы.

Сөздің мәнерлігі дегеніміз адамның сөйлеген кезде эмоциялық қалпын білдіре алуы. Яғни әрбір сөздің сөйлемнің өзін өзі сөзімен айта алуы.

І. Қарым-қатынас және сөйлеуге жалпы сипаттама

1. 1 Қарым-қатынас және оның қызметтері

Қарым-қатынассыз жеке адамның тұлғалық қалыптасуы үрдісін, жалпы қоғам дамуын түсініп талдауға болмайды. Қарым-қатынас, Г. М. Андреваның пікірі бойынша, адамдарды біріктіру және дамыту тәсілі.

Қарым-қатынас формалары:

Тікелей қарым-қатынас - табиғи бетпе-бет, сөздікжәне бейсөздік(ым, қимыл) құралдар көмегімен жасалынатын толық психологиялық контакт, кері байланыс бір мезгілде өтеді. Бұл-адамдардың бір-бірімен қатынас жасау тарихындағы бірінші формасы.

Жанама қарым - қатынас- қатысушылардың кері байланыс уақытын ұзартатын, не кешіктіретін жазу және техника құралдары арқылы жасалынатын толықсыз психологиялық контакт. Хат жазу, кітап шығару, радиодан сөйлеу т. с. адами қарым-қатынасты күрделендіріп жіберді.

Тұлғааралық қарым - қатынас- екі не құрамы өзгермейтін топ ішіндегі таныс адамдардың тікелей контактілері. Тұлғааралық қарым-қатынастардың белгілері:қатысушылардың психологиялық жақындығы, бір-бірінің ерекшеліктерін білуі, бірге күйзелуі, өзара түсінушілігі, ортақ қызметтестігі.

Бұқаралық қарым - қатынас- бейтаныс адамдардың тікелей не жанама(бұқаралық ақпарат құралдары арқылы болатын) контакттары. Мысалы, стадионда, театрда, шеру-бұқаралық қарым-қатынас, телемарафон, радиохабар-жанама қарым-қатынас, вагонда-бұқаралық тікелей не жанама болса, купеде-тұлғааралық.

Персонааралық қарым-қатынас- ортақ іс-әрекет үрдісінде жеке қасиеттерін ашатын белгілі тұлғалардың психологиялық контакттары (чемпиондар, ғарышкерлер, президенттер) .

Рөлдік қарым-қатынас- белгілі әлеуметтік рөлдерді орындаушылардың психологиялық контакттары, мысалы, оқушы-оқытушы, әке-бала, сатушы-алушы, көрші-көрші, дәрігер-ауру, бастық-бағынушы. Әрбір адам әр сәтте әртүрлі рөлдерді орындайды, сол рөлдерге байланысты қоғамда өз орнын табады. Сол рөлдерді орындағанда адамның өзгешеліктері назарға алынбайды, тек әлеуметтік рөлге қажетті іс-әрекеттері маңызды болап саналады. Әрине, әлеуметтік рөл адамның мінез-құлқының егжей-тегжейін анықтамайды. Адам өз рөлін, басқалардың рөлдерін қалай түсінеді?

Ол рөлдерге қандай қатынаста болады?

Адамдар өз рөлдерін орындаған сәттерінде қайталанбас өзіндік өрнек пен таңба енгізеді.

Қарым-қатынас барысында адамдар өзі және басқалар үшін өзіндік психологиялық ерекшеліктерді ашады, көрсетеді, түсінеді. Адамның психо логиялық қасиеттері қарым-қатынас нәтижесінде пайда болады, дамиды, өзгереді. Басқалармен қарым-қатынас жасағанда адам қоғамдық ережелерді, нұсқаларды, білім мен іс-әрекет тәсілдерін, желпы әлеуметтік тәжірибені өз бойына сіңіреді. Қарым-қатынас нәтижесінде адам жеке тұлға болып қалыптасады.

Қарым-қатынас- адамның психикалық дамуының және мінезінің алғышарты, негізі. Сонымен, қарым-қатынас- адамның психологиялық дамуының факторы:

қарым-қатынас үрдісінде басқаларден өзгешелігі қалыптасады, адам тек қана қарым-қатынас арқылы ғана адам бола алады(джунглида өсіп адам болған Маугли-қияли оқиға, ертегі) ;

қарым-қатынас үрдісінде өзге үшін, өзі үшін адамның психологиялық қасиеттері ашылады(ғашық болған адам өзін-өзі жаңа қырынан танып біледі) ;

қарым-қатынас үрдісінде жеке адам жалпыадамдық тәжірибені меңгереді

(орыс философы Чадаевтың айтуынша, ”Қарым-қатынассыз шөпті шайнап жүре беретін едік”) .

Қарым-қатынастың қызметтері (функциялары) :

1. байланыстыру , прагматикалық қызметі.

Қарым-қатынас бұл жерде кез-келген бірлескен іс-әрекет барысында адамдардың бірігуінің шарты болып табылады. Вавилон мұнарасы туралы аңызда адамдар бірін-бірі түсінбеу салдарынан құрылысты бітіре алмағандығы жөніндегі оқиға тегін емес.

2. қалыптастыру , дамыту қызметі.

Бұл жерде арақатынас адамның психикалық бейнесінің қалыптасуы мен өзгеруінің алғышарты болып танылады. Кішкентай баланың даму барысында оның мінез-құлқы, іс-әрекеті, өмірге деген көзқарастары үлкен адамдармен жасаған арақатынасына тәуелді болып келеді. Сыртқы қарым-қатынас нәтижелері ішкі психикалық құбылыстарға және баланың өзіндік сыртқы қимылдарына айналады. Мысалы, ”Зита-Гита”үнді кинофильмінде егіз қыздар әртүрлі ортада өскендіктен мінездері бір-біріне ұқсамайды. Сыртқы қарым-қатынассыз балалар ой-өрісі өспейді. Балалар үйінде өскен жасөспірімдердің ой-өрістері өздерінің ата-аналарының бауырында өскен құрбыларынан едәуір төмен болады. Олардың бүкіл өмірі туған-туысқандарымен, жақсы көрген адамдарымен қарым-қатынас жасауда өтсе, психологиялық қасиеттері адами сапаға жақынырақ болары анық. Бірақ осыған байланысты еске алатын бір жәйт:бала-үлкендердің барлық настхаттарын, ойларын, көзқарастарын өз бойына тікелей құйып алатын ыдыс емес!Бала мен ересек адамның арақатынасы тек үлкеннен кішіге өтетін білім, біліктілік, дағдылар емес, бұл-неғұрлым күрделі өзара ықпалдау, өзара өзгеру, бірін-бірі байыту құбылысы. Бала басқаның тәжірибесін өз ішкі дүниесіне белсенді түрде тезден өткізіп қабылдайды.

3. растау қызметі.

Басқалармен жасаған қарым-қатынас барысында адам өзін-өзі танып блілуге, бекітуге, өзінің бар екендігін дәлелдеуге мүмкіндік алады. Адам өзінің бар екендігін, өз тұлғасының құндылығын басқа адамдар арқылы біледі. Адам үшін ауыр жазаның бірі-жападан жалғыз қалу, ешкіммен араласпау, басқалардың назарын тыс қалу. ”Сен жамансың”, ”Сенікі дұрыс емес” деп адамды жаман бағалаудың өзінде оны қабылдап, бар екенін растап тұрудың белгісі бар. Ал, қабылдамаудың, барлығын растамаудың белгілері “Сен бұл жерде жоқсың”, ”Сен өмір сүрмейсің”. Осы әдісті А. Макаренко өз коммунасында жиі қолданатын еді-кінәлі балаға басқалар бойкот жариялайтын. Растамау-көп психикалық аурулардың, мысалы, шизофренияның себепшісі. Нәресте, сәби әке-шешесінен “сен жақсы”, ”сен біз үшін барсың” деген дәлелдерді естімесе, оның санасында қалған іздер эндогендік психозға жол ашады. Күнделікті тіршілік адами арақатынасқа, ”растау терапиясына” толы:танысу мен сәлемдесу рәсімдері, құттықтау мен ізет көрсету, т. б. Осының барлығы әр адамның бар екендігін растайтын дәлел екені сөзсіз.

4. тұлғааралық эмоциялық қатынастарды ұйымдастыру мен тіректеу қызметі.

Басқаларды қабылдау, олармен сан қилы қатынастар(тұлғалықтан іскерлікке дейін) жасау кезінде адамдар бірін-бірі бағалап, бір-біріне жағымды(симпатия, ұнату), не жағымсыз(антипатия, ұнатпау) эмоциялық қарым-қатынас орнатады. Заманауи адамдардың әлеуметтік байланыстары тек эмоциялық қатынастармен шектелмесе де, эмоциялық қатынастар іскерлік, ұжымдық, рөлдік қарым-қатынастарға өз әсерін тигізеді.

5. тұлғаішіндік қызмет.

Адам өз-өзімен іштей не дауыстап сөйлесіп диалог арқылы қарым-қатынас жасайды. Тұлғаішіндік қарым-қатынасты адам ойлауының әмбебап шебер тәсілі деуге болады.

Л. С. Выготский жазғандай, жеке қалғанда да адам қарым-қатынастың қызметін сақтап қалады.

Сонымен, біздер қарым-қатынастың түрлерін, қызметтерін қарастырдық. Қарым-қатынас психологиясында көбірек зерттелінген дәстүрлі мәселе- тұлғааралық тікелей қарым-қатынас жасау. Сөйлеу түрлері

Адамның сөйлеу әрекеті түрлі белгілеріне қарай бірнеше түрге бөлінеді. Біріншіден, сөйлеу күрделілігіне, өзінің психикалық және физиологиялық механизміне орай, көпшіліктің бірге қосылып айтатын сөзі - хормен сөйлеу - және қарапайым түрде қайталау болып отыратын - жаңғырық сөзі болып бөлінеді. Осы негізде сөздер атаушы сөздер мен коммуникативті сөйлеу болып та бөлінеді. Ал сөйлеудің жоспарлы түрде мақсат-міндеттерді көздейтін түрі бағдарлы сөйлеу делінеді. Бұл орайда, сөздер үнемі бағдарлы түрде айтылатын активті сөйлеу мен сөйлеудің құрылысын талап ететін реактивті сөйлеу болып жіктеледі. Сондай-ақ, сөйлеудің тағы бір түрі қосалқы сөз деп аталады. Сөйлеудің қосалқы түрі сөйлеудің қалыпты құрылысын қатаң талап етпесе де, өздігінен сөйлеу түрі болып саналады. Қосалқы әрекетін топтастырып ажыратуда ерекше маңызы бар жайт - сөйлеудің еркін болуы. Бұл сөйлеуді топтастырып бөлудегі үшінші негіз болып саналады. Ал төртінші негіз бойынша сөйлеу сыртқы және ішкі белгілеріне орай жіктеледі. Осы негізге сүйене отырып, сөйлеуді сыртқы сөз - дауыстап естіртіп сөйлеу және іштей сөйлеу деп екі топқа бөлеміз.

Сөйлеудің адамдар әрекетінде жетекші қызмет атқаратын түрі - коммуникативті сөйлеу. Ол күнделікті қарым-қатынас барысында кеңінен қолданылады. Сөйлеудің бұл түрі: а) монологтық сөйлеу, ә) диалогтық сөйлеу. б) үнсіз сөйлеу, в) жазба сөз болып төрт топқа бөлінеді. Сөйлеудің бұл салаларының әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар.

а) Монологиялық сөйлеу - сөйлеу әрекетінің кең тараған түрі. Мұнда айтылуға тиісті ой-пікір толық сипатталып, ұзағынан айтылады, әрбір жайт пен жағдай тыңдаушыларға жете түсіндіріледі. Соған орай ол жүйелі, дұрыс ырғақты, екпінді, бет, дене құбылыстары мен қимыл-қозғалыстар арқылы қажетті сөздерді өзгелерге жеткізудің әдіс-тәсілдерін қамтиды.

ә) Диалогтық сөйлеу - оқиға мен болмыс көбінесе, нақты тақырыпқа құрылып, әрбір сөйлем мен сөз алғашқы айтылған ойды ұштастырады. Бұл - сөйлеудің ұтымды бір түрі.

б) Үнсіз сөйлеу - адамның практикалық іс-әрекеті мен теориялық ой-пікірі жоспарланып, белгілі жүйеге салынуы. Мысалы, бір жерге бару үшін адам немен барады, қалай барады, алдымен соның бәрін жоспарлап алады. Мұнда ой талқысы, талдау сияқты әрекеттер болады. Іштей сөйлеуде адамның ерні жыбырлап, тілі қозғалады, дыбыс сыртқа шықпайды. Ішкі сөйлеудің психологиялық мәселелері психолог А. Н. Соколовтың зерттеулерінде қамтылған.

в) Жазу сөзі - мұны монологтық сөйлеудің бір түрі деуге болады. Жазу сөзі ауызша сөйлеуге қарағанда, ой-пікірді кеңінен, жүйелі, ерікті түрде жеткізеді. Сөйлеу әрекетін үйретуді жазба сөзден бастаған дұрыс. Жазба сөз мәдениеті жоғары адам өз ойы мен пікірін ұтымды, бейнелі, әрі түсінікті етіп білдіре алады.

Сөйлеу - тіл көмегімен түзілген адам аралық қатынас құралы. Сөйлеудің келесі түрлері болады: сыртқы және ішкі сөйлеу. Сыртқы сөйлеу өз кезегінде ауызша, жазба болып, ал ауызша - монологтық және диологтық болып бөлінеді.

Сөйлеудің барша түрлері өзара ықпалды қатынас түзеді. Сөйлеу түрлерінің бәріне бірдей сипат - олардың сөздік дыбысталуында. Бірақ олардың әрбірінің өзіндік ерекшеліктері бар. Тіл қатынассыз және заттасқан тілдік процесс болмай, ешқандай ой, ойлау болуы мүмкін емес. Ауызша да, әсіресе жазба сөздің дайындығы сөйлеудің іштей, адамның өзінен - өзі, күбірлеп айтып шығуынан басталады, мұны ғылымда ішкі сөйлеу деп атайды.

Жоғарыда атағанымыздай, сыртқы сөйлеу ауызша және жазбаша болады. Жазбаша сөйлеуде тілдік қатынас мәтін арқылы жанама болады.

Жазба сөйлеудің, ауызшаға қарағанда, мазмұны жинақты келеді. Сөйлеудің жазба түрі жазба белгілер негізінде орындалады. Қазіргі кездегі көп тілдердің дыбыстары әріптермен өрнектеледі. Жазба сөйлеу - естумен қабылданатын тілдік дыбыстардың, көрумен танылатын әріптер мен адамның тілдік әрекеттерінің күрделі байланысынан құралатын процесс. Жазба сөйлеудің ауызша сөйлеуден кейін пайда болып, әрі соның негізінде қалыптасатынын түсінеміз.

Біреудің дыбыстауынан құлағымызға жеткен сөз ауызша сөйлеу деп аталады. Ауызша сөйлеуде кеңістік және уақытқа байланысты біраз шектеулер болады.

Ауызша сөйлеу - диологтық және монологтық түрде болады. Диологтық сөйлеу әңгімелесушілердің өзара қысқа сөз алысуы, түзілетін сөйлемнің құрылым толық болмауымен ерекшеленді.

Монологтық сөйлеу ұзаққа созылады, ортаға қыстырма сөздер қосылмайды, алдын ала көп дайындықты талап етеді.

Монологтық сөйлеу диологтыққа қарғанда қиындау, сондықтан оның толық фомасы адамзат тарихында кейінірек қалыптасқан. Ал мұндай сөйлеу түрін оқушыларда қалыптастыру үшін мұғалімдер арнайы міндеттерді жүзеге келтіре отырып, еркін әрі мәнді сөйлеу тәрбиесін бүкіл оқу процесінде үзбестен жүргізіп барады.

Сөйлеу - тілдестік байланыстың ең өнімді әмбебап құралы, себебі мұның жәрдемімен берілген ақпарат мағыналық толықтығын жоғалтпайды. Сөз бен сөйлеу арқылы ақпарат таңбалық бекімін тауып, қажет кезде мағыналық шешімге келеді.

Сөйлеу арқылы тек қана ақпарат жүрісі орындалып қалмастан, әңгімелесущілер арасындағы бір біріне деген ықпал да жасалады, яғни өзара бағыт бағыдар көрсете орырып олар бір бірінің іс - әркет қылықтарын үйлестіруге не өзгертуге тырысады.

1. 3. Адамдар арасындағы қарым-қатынас және өзара сөйлесудің әлеуметтік-психологиялық сипаты

Адамдар арасындағы қарым-қатынастың жасалынуы, және олардың өзара тілдесе білулерінің құпия сыры және оның кілті неде?деген мәселелердің шешімін табу қазіргі кездегі өмір талабы.

Осындай мәселенің байыбын барлап оның себеп-салдарын анықтау, тиімді жолдарын табу әлеуметтік өмірде адамның мінез-құлқының қалып ты дамуын қамтамасыз ете алмай, оған зиянды әсер етері даусыз. Мұндай жәйт қоғам өмірінің шиеленіскен дағдарысты жағдайында қазіргі заман адамдарына ғана емес, болашақ ұрпақтың бойында да жағымсыз мінез-

қылықтардың туындауына теріс ықпал етуі мүмкін. Қазіргі кезде сондай жағымсыз қылықтар адамдар арасындағы қарым-қатынаста да жиі байқалып отыр.

Қарым-қатынас жасау ақылды адамға ғана тән табиғи қасиет. Және ол адамның тіршілік бейнесі мен мәдени өмірінде, тұрмыс салтында күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыратын тұрақты шарт. Ойын мен оқу және еңбек адам әрекетінің негізі түрлері осы қарым-қатынас арқылы дамып, жетіліп жүзеге асады. Адамдар өзара тілдесіп өмір сүруге бейімделуі организм тіршілігі үшін су мен ауа, күн шұғыласы сияқты табиғи қажеттілігімен бірдей.

Адамдар арасындағы қарым-қатынас жасаудың қажеттілігі мен маңызын жапондықтардың жеке басын тәрбиелеп жетілдіру әрекетіндегі

істерінен айқын аңғаруға болады. Адам өзінің бойындағы қабілеті мен іскерлігін жетілдіруді дзен деп атап, оны неғұрлым өзін-өзі сынап көреді екен. Мұндай сынақ адамның денесі мен рухани жағынан дамып жетілу

жолындағы күрделі қиындықтарды жеңуге тура келеді. Бұл сынақ бойынша адам ешкіммен де қарым-қатынас жасауға тыйым салынып, оны 10 тәулік бойы елсіз даланың үңгірінде тіршілік етуге баулитын көрінеді.

Бұл жапон тілінде Моритао деп аталынып, адам өзімен-өзі тілдесуге де тыйым салынатын көрінеді. Мұндай жағдайда адамның рухани дамуы тежелініп, жалғыздық тіршіліктің ащы дәмін тататын болады. Тыйым салынған жағдайдан босанған адам ауыр халден құтылғандай күй кешіп, кез-келген адаммен сөйлесіп тілдескенде онан орасан зор ләззат алып жан дүниесі рахаттанғандай болып, бойындағы күш-қуаты артатын көрінеді. Осы бағытта біздің елімізде жүргізілген зерттеулерде тас қараңғы бөлмеге, ешқандай дыбыс-сыбыс естілмейтін жағдайда өткізілетін тәжірибе де адамның тілдесіп қарым-қатынас жасауының тіршілік үшін қаншалықты маңызды екендігін айқындап берген. Бұл жәйттен біздер адамның кез-келген іс-әрекетінде тілдесіп сөйлесу, қарым-қатынас жасаудың шешуші маңызы бар әрекет екендігін тереңірек ұғынамыз. Егер адамдар өзара сөйлесіп қапрым-қатынас жасамаса, онда оның өмір тіршілігінің мән-мазмұны да болмас еді. Осы орайда адамдардың күнделікті өмірдегі кәсіптік саладағы өзара тілдесіп қарым-қатынас жасауының оның рухани өмірі мен тірішілік бейнесінің қалыпты дамуына қаншалықты әсер ететіндігін жете түсінуге болады. Егер ұстаздық қызметте адам шәкірттерімен тілдесіп, оларға жеткізілетін мағлұматтарды доғаратын болса, немесе мекеме басшылары қарамағындағы адамдармен пікір алысып, олармен қарым-қатынас жасамаса, сондай-ақ тұрмыс қажетін өтеу саласында істейтін адамдар өзара тілдесіп қатынас орнатпаса, онда сол мамандық саласында істейтін адамдардың бәрі де рухани жағынан өсіп жетіліп, өз мұқтаждықтарын қанағаттандыра алмай, әрқилы тоқырауға ұшырар еді.

Сондықтан әрбір маман мен кәсіпкер, ұстаз бен жетекші, жұмысшы мен бастық, бизнесмен мен Конгресс мүшесі, депутат пен сайлаушы-бұлардың бәрі де күнделікті тіршілікте, өз қызметі саласында үнемі бірімен бірі тілдесіп пікір алысып, халық бұқарасымен қарым-қатынас жасайды. Онсыз кез-келген адам рүхани тоқырауға душар болары сөзсіз. Адамдар арасындағы қарым-қатынас жасауда аса қажетті шарттың бірі-сөйлеушілердің өз ой пікірлерін өзгелерге, тыңдаушыларға қалайда жеткізіп, оларға әсер етуді көздесе, ал тыңдаушылардың қарым-қатынас орнатудағы сөйлеуші жақтың ой-пікірін дұрыс ұғынып, оны іс-жүзіне асыра білу мәдениеттілігіне байланысты. Бұл жәйттен біз қарым-қатынас жасаудың үнемі екі жаты процесс екендігіне көзіміз жетеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.