Орта және шағын бизнестің дамуына салық салудың әсері

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР.

Тақырыбы: Орта және шағын бизнестің дамуына салық салудың әсері. . .

Кіріспе . . .

1-бµлім. Шағын бизнестің мазмұны мен ерекшеліктері.

1. 1. Кәсіпкерлік ұғымы және оның негізгі түрлері . . .

1. 2 Шағын бизнес ұғымы және оның экономикалық маңызы . . .

1. 3. Кәсіпкердің салық төлеуші ретінде салық заңнамасымен танысуы . . .

2-бµлім Шағын және орта бизнеске салық салуды ұйымдастыру.

2. 1 Салықтардың экономикаға әсері . . .

2. 2 Шағын кәсіпорындардың салықтық төлемдері . . .

Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне арналған арнаулы салық режимі . . .
Біржолғы талон және патент негізіндегі арнаулы салық режимдері . . .

Ќорытынды: . . .

Пайдаланѓан єдебиеттер . . .

Ќосымшалар

Кіріспе.

Кәсіпкерлік қызметтің орны ең алдымен -кәсіпорын. Экономикалық категория ретінде ол өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастырды ұйымдастырудың негізгі буыны.

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі және қолданылып жүрген заңдар мен заңдылықтарға сәйкес кәсіпорындардың мынадай ұйымдық- құықтық нысандары бар:

Мемлекеттік кәсіпорындар ;
Серіктестіктер;

Акционерлік қоғам.

Кєсіпкерлік ќызметке ќатысушылар мен олардыњ єріптестерініњ бірігуін серіктестік деп аталады. Серіктестік шаруашылыќтарѓа єріптестердіњ ќатысуы жазбаша келісімдер мен шарттар т‰рінде бекітіледі. Серіктестерді олардыњ ќ±рылтайшылары ќ±райды.

Серіктестік шаруашылыќтарын м‰шелері:

басќару ісіне ќатысуѓа;
серіктестік ќызметі жµнінде маѓл±маттар алуѓа;
оныњ ќ±жаттары мен танысуѓа;
несие берушілер мен есеп-айрысќаннан кейін ќалѓан пайданы бµлісуге ;
тиісті м‰лік ќ±ныныњ аќшалай баламасын алуѓа ќ±ќыѓы бар.

Серіктестік шаруашылыќ иелегіндегі м‰ліктердіњ ќ±рамына жататындар:

-негізгі µндірістік ќ±рал- жабдыќтары;

айналым ќ±ралдары;
аќша ќаражаттары;
басќа да ќ±ндылыќтар кіреді.

Серіктестіктіњ м‰шелері:

ќ±рылтайшылар атынан талап етілген ќ±жаттарды дайындап беруге;
алдын-ала белгіленген жарналар мен салымдарды толыќ жєне µз уаќында тµлеулеріне ;
коммерциялыќ ќ±пияларды саќтауѓа;
ќ±пия аќпараттарды жария етпеуге міндетті.

Аралас серіктестікте бір немесе ќатысушылар неие берушілер алдында б‰кіл м‰ліктерімен жауап береді.

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік алдын-ала белгіленген пайшылар ‰лестерініњ негізінде ќ±рылѓан бірлестік . Оныњ м‰шелерініњ ќоѓамныњ міндеттемелерін орындауда жауапкершіліктері жоќ, олар тек µз ‰лестерініњ мµлшерінде ѓана тєуеклдік жасай алады.

Толыќ серіктестікте µз м‰шелерініњ ‰лестік меншігі негізінде ќ±рылѓан, алайда серіктестіктіњ барлыќ м‰шелері іс-єрекеттердіњ нєтижелеріне µзініњ жеке м‰лкімен толыќ жауап береді

Кәсіпкерлік ұғымы және оның негізгі түрлері

. Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың өз ісіне деген табиғи ымтылуды тудырып, өздерінің меншіктерін арттыра түседі. Ең соңында бұл қызметтің ерекше түрі кәсіпкерлік қайраткерліктің пайда болуына әкеліп соғады.

Кәсіпкерлік дегеніміз- адамдармен олар құрған дербес шаруашылық қызметі.

Кәсіпкер заңға қайшы келмейтін қызметтің қандай да түрімен болмасын айналыса алады.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің субъектілері мыналар бола алады:

Қазақстан Республикасының және басқа да елдердің азаматтары.
Заңды түрдегі шетел азаматтары мен өкілеттілігі шектеулі тұлғалар.
Азаматтық бірлестіктер.

Кәсіпкерлік қызмет төмендегі екі нысанда жүзеге асады:

Меншік иесінің өзінің тәуекел етуі және мүліктік жауапкершілігі негізінде.
Кәсіпорынды меншік иесі атынан басқару.

Кәсіпкердің құқықтары :

- келісімнің бастамаларын жүзеге асырып қаржы-қаражат тарту;

- интелектуалды меншік обьектілерінің, азаматтар мен заңды тұлғалардың мүлкі мен жекелеген мүліктік мүдделерін қорғау;

- өндірістік бағдарламалар жасау;

- өз өнімдеріне тұтынушылар мен жеткізіп берушілерді таңдау;

- Қазақстан Республикасының заңдары мен келісімдеріне сәйкес баға белгілеуді реттеу.

- сыртқы экономикалық қызметтерді жүзеге асыру.

- кәсіпорын иесінің атынан қызметкерлер жалдау, және оларды жұмыстан босату.

2. Кәсіпкерліктің түрлері.

Кәсіпкерлік-кәсіпорынның басшылары мен мамандарының шаруашылық қызметінің бір тұтас бөлігі.

Ол экономиканың қызметінде ең белсенді нысанының бірі болып табылады.

Кәсіпкерлік қызметінің көптеген түрлерінің ішінен негізінен төртке топтастыруға болады :

Өндірістік.
Коммерциялық.
Қаржылық.

4 . Консультативтік.

Өндірістік кәсіпкерлік - өнімді өндіруге, жұмыс істеуге, қызмет көрсетуге және жинауға, өңдеуге және ақпарат беруге, рухани байлықты жасауға бағытталған қызмет.

Бұлардың негізгі қолдану өрістері.

өндірістік кәсіпорын және мекемелер;
коммерциялық сауда мекемелері;
тауар қор биржалары.
банктер мен халықтар.

Коммерциялық қызмет түрінің мазмұны- тауар ақша қатынасы және сауда айырбас операциясынан турады.

Оның өндірістік кәсіпкерлік қызметтен айырмашылығы мұнда өнімді шығаруға байланысты едәуір өндірістік ресурстарды қажет етпейді.

Мұндағы ең басты мәселелер:

“нені сатып алу керек”;
“нені сату керек”;
“қайда сату керек”.

Қаржылық кәсіпкерлікке сатып алудың ерекше тауарлары: ақшаны, валютаны, құнды қағазды яғни ақшаны тікелей және қосымша нысанда сату жатады.

Кеңес беру қызметіне:

жалпы басқару ;
әкімшілік басқару;
қаржылық қолдау;
маркетинг;
ақпаратты технология;
арнайы қызметтер жатады.

Шаруа қожалығы дегеніміз - отбасы адамдарының өз еркімен бірігіп, ауыл шаруашылығы өндірісімен айналысуын айтамыз.

Шаруа қожалықтары әртүрлі жолдармен құрылады :

- отбасының жеке меншікті шаруашылықтың біртіндеп ұлғаюы;

- мемлекеттік ауыл шаруашылық кәсіпорындары мүліктерін жекешелендіру, осы кәсіпорындарда қызмет етіп жүрген отбасының шаруашылықтан біртіндеп шығуы.

- жалға алынған мүліктерді келісім бойынша біртіндеп сатып алу арқылы ұйымдастыру.

Шаруа қожалығы Қазақстан республикасының заңына сәйкес құрылып, жұмыс жасауы қажет. Заң шаруа қожалығын құрмақшы болған жасы 18-ге толған отбасы мүшесі жергілікті әкімшіліктен осы мақсат үшін жер бөліп беруді сұрап өтініш жазады.

Өтініште сұраған жер учаскесінің аты және көлемі көрсетіледі. Өтінішпен қоса жерді қалай пайдаланатынын және жерді пайдалану нәтижесін көрсететін есептері болуы керек. Яғни бизнес- жоспары жасалуы керек.

Бұл өтінішті жергілікті әкім жерді пайдаланып келе жатқан кәсіпорынмен бірге талқылағаннан кейін ғана шешім қабылдайды.

Аудандық әкімшілік өтініш жазылған уақыттан үш ай мерзім ішінде бұл мәселені шешіп, өтініш иесіне нақтылы жер учаскесін иеленуге құқық береді. Сонымен қатар аудандық әкімшілік осы азаматқа аталған шаруашылық басшысы туралы куәлік береді және шаруа қожалығын ресми түрде тіркейді. Осы уақыттан бастап шаруа қожалығы жеке меншіктегі ауыл шаруашылық кәсіпорыны болып есептеледі. Оның өз мөрі, банкте өзінің есеп-айрысу шоты болады.

Шаруа қожалығының қызметіне ешкімнің қол сұғуына құқығы жоқ. Шаруа қожалығының кооперативтен айырмашылығы шаруа қожалығы өнімді тек өз жанұясының мүшелерімен өндіреді. Шаруа қожалығының негізгі өзінің еңбегін оның қорытындысын еркін басқаруда алған қойған мақсаттары:

1. Ауыл шаруашылық өнімін өндіру, өндеу және сату.

2 . Көмекші шаруашылықты дамыту.

3. Жерді тиімді пайдалану.

Шаруа қожалығының қызметіне жергілікті әкімшілік бақылау жасап отырады. Шаруа қожалығының мынандай жағдайда қосымша жер алуына құқығы бар:

жалған немесе көп жылға иеленуге;
шаруа қожалығы өз жерін жалға бере алады.

Шаруа қожалығы өз қызметін үш категорияда жүргізеді:

1. Өнімді өзі өндіріп шығарады

2. Қызмет көрсету кәсіпкерлігімен шұғылданады

3. Сақтау, жинау қызметтерімен айналысады

Шағын бизнес ұғымы және оның экономикалық маңызы

. Нарықтық экономика кәсіпкерлік қызметпен айналысуды тек мемлекетке ғана жүктемейді. Өтпелі кезеңдегі мемлекеттің алдындағы басты міндеттердің бірі кәсіпкерлік құрылымдарды құру. Оларды масштабы бойынша шартты түрде шағын, орташа және ірі кәсіпкерліктерге бөлеміз.

Кәсіпкерлік өз бетінше тіршілік пен тәуелсіздікке негізделген шаруашылық тәсілі экономикалық ойлаудың ерекше типі.

Кәсіпкерлікті құрудың өзекті мәселесі мемлекеттік меншікті иемденуден алу жекешелендіру т. б. Олар нарықтық экономикада бәсекелестік ортаны құрып қана қоймайды. Сондай-ақ еркін кәсіпкерлікке жол ашады.

Нарықтық экономикаға өту еркін кәсіпкерлікке жол ашты, бірақ барлық мәселені шеше алмады. Оны шешу үшін мемлекеттің ұйымдастру ролі қажет.

Шағын кәсіпкерлік және оның мәселелері.

Халықаралық практика көрсеткендей шағын кәсіпкерлік капитал тезірек айналатын пайда болады. Ондай салаға сауда қоғамдық тамақтандыру мен қызмет көрсету аясы жатады.

Қазіргі кезде шағын бизнестің жалпы алғанда нарықта жаңа өнімдерді өндіру көлеміндегі ролі өте жоғары.

Өтпелі экономика кезінде шағын кәсіпкерлікті қолдану мен дамыту үшін мыналар қажет:

- еркін бәсекелесті қалыптастырудың негізі ретінде шағын кәсіпкерлікті дамытудың кешенді мемлекеттік ғылыми негізделген бағдар көлемін жасау;

- оны дамыту үшін қаржылық базаны қалыптастыру;

- бағдарламада шағын кәсіпкерліктің ғылыми техникалық прогресс бағыттарының басыңқы орны ерекше көрсетіледі;

- ірі және шағын бизнес ынтымақтастығы негізінде шағын бизнестің дамыту мақсатында ірі кәсіпорындардың ресурстарын тарту әсіресе сауда мен қызмет көрсету саласында.

ҚР-да шағын кәсіпкерлікті дамытуда ҚР-сы президенттінің 1997 жылғы 6-шы наурызындағы “Шағын кәсіпкерлікті дамыту” мен мемлекеттік қолдауды күшейту шаралары жайлы жарлығы ерекше роль атқарады. Құжат өзінің мазмұны жағынан өтпелі экономика кезіндегі шағын кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік бағдарламасы болып табылады.

2. Шағын бизнес субъектілері:

күнтізбелік жылда бәрін жинақтағанда тоқсан күннен аспайтын қызмет аратұра сипаттағы кәсіпкерлік қызмет;
жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланбайтын;
жеке кәсіпкерлік нысанындағы қызметті жүзеге асыратын;
жыл ішіндегі табысы 2 млн. теңгеден аспайтын жеке кәсіпкерлер
жеке кәсіпкердің өзін қоса алғанда, қызметкерлердің шекті орташа тізімдік саны салық кезеңі ішінде жиырма бес адам болса;
салық кезеңі ішінде шекті табысы 4, 5 млн. теңге болса;

Заңды тұлғалар үшін:

қызметкерлердің шекті орташа тізімдік саны салық кезеңі ішінде елу адам болса;
салық кезеңі ішінде шекті табысы 25 млн. теңге болса;

Республикамызда нарықтық қатынастарды қалыптастырудағы маңызды міндеттердің бірі - шағын кәсіпкерлікті дамыту. Шағын кәсіпорныдар экономиканың құрылымдық қайта құруын жетілдіреді, тұтынушылардың сұранысына жедел әрекет етеді. Республикада шағын бизнестің дамуымен қызмет жасауына қажетті ұйымдастырушылық, экономикалық және құқықтық шарттарды қалыптастырудың алғашқы қадамдары жасалуда.

- шағын кәсіпорындар кез келген шаруашылығының саласында, кезкелген меншік формасы негізінде құрыла алады,

- өндіріс пен құрылыста жұмыскерлер саны 200-ге дейін,

- ғылым мен ғылыми қызмет көрсету саласында: жұмыскерлер саны 100 адамға дейін,

Шағын кәсіпорындарды азаматтар, мемлекеттік, ұжымдар, біріккен кәсіпорындар, шаруашылық ассоциациялары, мемлекеттік органдар құрады. Шағын кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлға статусына ие болады.

Республика Президенті Н. Ә. Назарбаев кәсіпкерлікке барынша қолдау көрсету мәселелеріне айрықша көңіл бөлуде. Оның Шағын кәсіпкерлікті дамытуға мемлекеттік қолдауды күшейту және оны жандандыру жөніндегі шаралар туралыЖарлығы осы мәселеге арналған.

Шағын бизнесті дамыту мемлекеттік маңызы бар, күрделі іс болып табылады. Бұл арада халықпен тығыз байланыс жасамай, оның қолдануына сүйенбей ілгеру басу мүмкін емес. Жеке және шағын бизнестің дамуына заңдық база жасау және оған мемлекеттік қолдау көрсету шағын бизнеске үлкен серпін береді. Шағын кәсіпорындарды қаржыландырудың ықтимал көздерін іздестіру жұмысының жолға қойылуы да қанағаттанғысыз.

Елімізде нарықтық қатынастардың дамуымен экономика мен құқық салаларында сан алуан реформалар жүргізіліп жатқаны бәрімізге белгілі. Шаруашылық қызметтің қандай саласында шаруашылық субьектілері қызмет жасаса да жер мәселесіне тоқталмайтын кез болмайды, яғни жерді қажетінше экономикалық мақсаттарға пайдалану, жерді шаруашылық айналымына енгізу және де жер нарқын қалыптастыру бүгінгі күннің өзекті мәселелері болып табылады.

Азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалар жерге меншік құқығының субьектілері болып табылады.

Жер құқық қатынасының келесі бір тұлғасы заңды тұлғалар. Заңды тұлға ұғымы АК 33-бабында берілген, меншік шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқындағы оқшау мүлкі бар және сол мүліктен өз міндеттемелері бойынша жауап беретін, өз атынан мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жауапкер бола алатын ұйым заңды тұлға деп танылады.

Енді, азаматтар мен заңды тұлғаларды кәсіпкерлік қызметті жұзеге асыратын субьектілер ретінде қарастырып, оның жер құқық қатынастарында алатын орнын қарастырайық.

Азаматтар кәсіпкерлік қызметпен заңды тұлға құрып та, құрмайда шұғылдануына заңды мүмкіндік берілген. Азаматтардың заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысуын жеке кәсіпкерлік деп танылады.

Жеке кәсіпкерлер мен коммерциялық заңды тұлғаларды жер құқық қатынастарының ерекше субьектілерінің қатарына жатқызуымызға болады. Азаматтар мен заңды тұлғалардың меншігінде жер учаскілері немесе пайдалануында болуының өзі оларға белгілі бір құқықтар мен міндеттер жүктейді.

Аталған жеке кәсіпкерлер мен шаруашылық серіктестіктер, өндірістік кооперативтер, акционерлік қоғамдар ұйымдық құқықтық нысандарында құрылатын заңды тұлғалар ауыл шаруашылығына арналған жерлерді ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру үшін пайдаланып, сондай-ақ сол өнімді ұқсатып және өтуімен тығыз байланысты кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырады.

Бұлардың бәрі мемлекеттік емес жер пайдаланушылар қатарына жатады.

Жерді тұрақты пайдалану құқығы мынандай тұлғаоарға беріледі.

Шаруа қожалықтарына
Шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқындағы үйлер мен ғимараттарды иеленуші тұлғаларға;
Ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы өндірісін жүзеге асыратын мемлекеттік және мемлекеттік емес, жеке және заңды тұлғаларға;
Ерекше қаралатын табиғат аумақтары жерлерінде пайдаланушы тұлғаларға;
Заңды көзделген басқада жағдайларда.

Жер пайдалану құқығы шетелдіктерге берілмейді.

Жер пайдаланушы тұлғалар мемлекеттік, мемлекеттік емес, ұлттық, шетелдік, азаматтығы жоқ азаматтар, жеке және заңды тұлғалар. Бизнес адамзаттың кез - келген ойластырған қызметі ретінде сендіру негізінде болсын, тиісті мағынасында және заңдық негіздегі жасалуы жағдайында болсын, мемлекетпен арадағы іскерлікке қатысушылардың экономикалық қарым-қатынастары нақты ұйымдастыруды қажет етеді. Бизнесті ұйымдастырудың ең қарапайым формасы - бұл жеке іскерлік. Бұл жағдайда бизнесмен жеке тұлға ретінде кәсіпорынның фирманың мәртебесін иеленбей-ақ, өздігінен, жалғыз басты болып іс-қимыл танытады. Алайда, егер бұл қызмет бір рет қана емес кездей-соқ жүргізілмей, жүйелі түрде жүргізілетін болса, онда міндетті түрде мемлекеттік тіркеуден өтеді. Әрбір азаматтың, мысалы: өзінің үй іргесіндегі учаскесінде көкөніс пен гүл өсіріп, оны сатуға құқы бар. Бұндай жағдайда егер осындай жеке іскерлік белгіленген минимумнан асатын пайда әкелсе, іскер осы пайдадан салық төлеуі тиіс.

Бірқатар жағдайларда белгілі бір жеке тұлға бизнеспен айналуы үшін іскерліктің бірнеше түрі мен айналысуға құқық беретін ақылы лицензия алу қажеттілігі қарастырылған. Мысалы: дәрігерлік қызмет, білім беру қызметін көрсету, ал кейде тіпті қ±стың белгілі бір мөлшерін атып алатын аңшыларға немесе ау салатын балықшыларға да әлгіндей лицензия алу қажет.

Егер жеке іскерлік қызмет белгілі бір салада жүйелі жүргізілетін болса, онда белгілі бір мерзім мен қызмет көлеміне берілетін ақылы патент алу қажеттілігі туады.

Жеке басты іскер өз шығынын өзі толық көтереді және өз қызметінің нәтижелері үшін өзі жауап беріп, бастаған ісін кез-келген уақытта тоқтата алады. Жеке іскерлік қызметтің тағы бір түрі жеке кәсіпорын, фирма, шаруа (фермерлік) қожалығы болып табылады. Бизнестің мұндай формасындағы мекеме құру құқы кез-келген азаматта бар. Бұл үшін ол өзінің жеке кәсіпорын тіркеуден өткізіп, заңды тұлға мәртебесін алуы шарт. Мұндай жағдайда аталмыш кәсіпорын тек жалғыз адамнан ғана турмауы мүмкін. Бұл кәсіпорының меншік иесі іскерлік қызметтің субьектісі ретінде танылады, ол кез-келген мөлшерде қызметкерлер қатарында саналады.

Жеке іскерлік кейде отбасылы кәсіпорын түрінде көрінеді. Мұндай жағдайда жеке іскерліктен топтық, яғни ұжымдық іскерлікке өту әдісі байқалады. Жеке бизнес жаппай көрінгенімен тар ауқымдағы қызмет болып саналады. Бизнестің аламат әлемінде жалғыз басты іскер өте нәзік тұлға болып көрінеді. Оның пайдасы мардымсыз және ол нарықтың аласапыранынан жеткілікті дәрежеде қорғалмайды. Сондықтан да бизнесмендер өздерінің күштері мен қаржыларын біріктіріп жалғыз бастылықтан ұжымдық іскерлікке өтуге бейімділіктерін жасырмайды. Бұл жағдайда ортақ фирма немесе басқа да біртұтас кәсіпорын құру кезінде жекелеген бизнесменнің мүлікке жекеменшігі сақталады, тек бизнесмендер біртұтас команда құруға өздерінің күштерін біріктіреді. Дей тұрған мен серіктестіктерді, кооперативтерде оның құрылтайшылары мен қатысушылары өндіріс құрал-жабдықтарын толық немесе ішінара біріктіреді. Жеке іскерліктің бұл мүмкіндігі, оның ұжымдық әдісімен іс жүзінде қабысуы бизнесті дамытудың барынша маңызды фактор болып табылады.

Сонымен қатар, ұжымдық бизнестің көптеген формалары капиталдың қосылуымен, ортақ меншіктің құрылуы мен, аталмыш бірігудің барлық мүлкіне міндеттеме бойынша жауап беретін заңды тұлға жасаумен байланысты. Мұндай кәсіпорындарда өндіріс құрал жабдықтарына меншік топтық немесе ұжымдық мәнге ие болады. Бұл жағдайда, ұжымдық меншік шеңберінде басқалармен бірге ортақ кәсіпорынға біріккен әрбір іскердің меншігіндігі негізгі құрал жабдықтар ақшалай меншік бөлігін белгілеу түрінде мүлікті үлесіне қарай бөлу жолыменен жеке меншік құқын сақтауына болады. Жеке меншікті осылай сақтаудың түпкілікті н±сқасы кәсіпорын құру болып табылады. (16)

Құрал-жабдықтарды, капиталды, басқаруды одан әрі біріктіру корпорациялар, біріккен кәсіпорындар, және тағы басқа түрдегі ұжымдық іскерліктің интеграциялық формаларына әкеледі.

Аталмыш жағдайда кәсіпорынның аясында іс жүзіндегі заңдық тәртіппен құрылған, адамдармен қоғамның әр түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында атқарлатын өнім өндіру, тауар сату, қызмет көрсету, жұмыс орындау жөніндегі белгілі бір қызметті жүзеге асыратын шаруашылық субъектісі танылады.

Халық шаруашылығында жұмыс істейтін кәсіпорын ұйымдық-құқықтық құрылысы, масштабы, қызмет ауқымы тұрғысынан әр түрл іболып келеді. Құқықтық және өндірістік тұрғыдан алғанда олар жекелеген топтармен түрлерге бөлінеді. Ол үшін нарықтық экономика олардың қызметін айқындайтын шаруашылық жүргізу заңдылығының белгілі бір формаларын жасаған. Олар шаруашылық серіктестіктері, акционерлік қоғамдар, өндірістік кооперативтер, сондай-ақ бизнестің мемлекеттік секторында мемлекеттік және муниципалдық кәсіпорындар. Алайда, бұл формадағы кәсіпорындар өсіп жетіліп, концерн, консорциум, трест, синдикат, картель сияқты ассоциацияларға, тіпті халыќаралық және ел аралық корпорацияларға айналу мүмкін. Бизнестің осы формаларының әрқайсысының мәнімен маңызы қарастырайық. Жеке іскерлік қызмет ұсақ бизнестің түрі ретінде өзінің кең тарағанына шектеулі мүмкіндіктерге ие болғандықтар әдетте, болмашы ғана пайда әкеледі. Барынша ірі бизнесті ұйымдастыру үшін іскер адамдарға ірі фирмаларға бірігіп, топтық және ұжымдық іскерлікке көшуге тура келеді. Оған қатысушылардың жазбаша келісімге немесе келісім-шартқа отыруына негізделген мұндай бірлестіктерді әдетте кәсіпорын ретінде құрылғандықтан серіктестік деп атау ұйғарылған. Мұндай жағдайда тек қана күш жігер емес, сонымен бірге оған қатысушылардың өндіріс құрал жабдықтары мен капиталы да біріктіріледі.

Шаруашылық серіктестігіне қатысушылардың кәсіпорын басқару ісіне, табысты бөлуге араласуына және оны жойған жағдайда алашақтары бар тұлғалар мен есеп айырысып болғаннан кейін қалған мүлікті заттай немесе ақшалай түрінде қайтарып алуына құқылары бар. Сонымен бірге серіктестікке қатысушылар өздерінің біріккен кәсіпорын алдында құрылтайлық құжаттардың талаптарын, жарналарды салымдарды дер кезінде және толық беруге коммерциялық құпияны сақтауға және тағы басқа талаптарды булжытпай орындау жөнінен белгілі бір міндеттемелер алады. Серіктестікке қатысушылар мүліктік жауапкершілігінің дәрежесіне қарай толық және командиттік болып келеді. (16, 4)

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.