Жарақаттану және қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы медициналық жәрдем

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жарақаттану және қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы медициналық жәрдем

Жарақаттану кезіндегі алғашкы медициналык жөрдем (АМЖ) көрсетудің мақсаты - қан тоқтату (уакытша болса да), жараны ластанудан жөне оған микробтардың түсуінен сақтау, зардап шегушінің ауруын бөсеңдету. Алдымен жарақаты бар дене бөлігі жалаңаштандырылады. Киім не аяккиімді ақырын шешеді, кейде оны тігісі бойынша сөгеді. Екінші жұпка түспес үшін жараны саусакпен немесе аспаппен қарауға тыйым салынады. Асептика ережелерін қатаң сактау керек.

Қан кетуді тоқтату мен жараға микробтардың түсуін болдырмау үшін көбіне жараға стерильді (асептикалық) таңғыш кою арқылы жүзеге асады. Мұның алдына жара шетіне 2 рет йодтың спиртті ерітіндісін жағады, ал ол жок болса, шетін этиль спиртімен, аракпен немесе одеколонмен сүртеді. Жара бетіндегі киім жыртындыларын немесе басқа денелерді (бос жаткан) еппен жара бетіне тигізбей алады. Теренде жатқан баска денелерді алмау керек, өйткені ол қан кетуді күшейтіп, жұқпа түсіруі мүмкін. Жараны жууға тыйым салынады.

Жараға таңғыш коюға жеке танғыш пакеттер (ЖТП) немесе алдын ала дайындалған стерильді таңғыштар қолайлы.

ЖТП резина қысқа жөне кағаз қабьщқа оралған екі макта - дөке жастықша мен бинт түріндегі стерильді (кейде антисептикалық зат сіңірілген) таңғыш материалдан тұрады. Жастықшаның біреуі жалпы бинт бойында қозғалады (таңғышты бекітуге арналған), ал екіншісі бинттін бос ұшына бекітілген. Пакетті пайдалану үпгін өуелі резина қабықты, ал содан кейін қағаз қабьщты ашады. Оң қолмен ораманы, ал сол қолмен бинт ұшын ұстап, жастықшаларды жазады да, жараға кояды. Оқ тесіп өткен жаралар кезінде жастықшанын бірін жараның кірер тесігіне, ал екінпгісін шығар тесікке қояды. Жастыкшаларды бинттеп, бинт

ұштарын байлайды. ЖТП-ны колдану кезіндегі негізгі ереже - таңғыштың жараға салынатын ішкі бетіне қол тигізбеу (сыртқы беті қызыл жіппен тігілген) .

Жараланғандарға жөрдем көрсету кезінде асептикалық таңғыштар да қолданылуы мүмкін, олар ендірісте төмендегідей түрде шығарылады:

1) мақта-дөке жастықшалары (65 х 43 см) мен оған тігілген тұрақтандырғыш тоқыма баудан тұратын үлкен асептикалық таңғыштар;

2) мақта-дөке жастықшаларынан (56 х 29 см) жөне дөке бинтінен (14x7 см) тұратын кіші асептикалық тащыштар.

Қатты қан кету кезінде оны уақытша токтату шара-ларын жасау керек. Жұмсак тіндердщ аукымды жаралануы, сондай-ақ сүйектер мен буындар зақымдануы кезінде аяқ-колды тасымалдау үпгін орнықтырып бекіту кажет. Қатты ауырсынуды азайту үшін, зардап шегушіге промедол (морфин) салады. Егер жараланушы бойынан жарақаттық шок немесе көп кан кету салдарынан жедел қан аздық белгілері сезілсе, қажетті шаралар жасалады. АМЖЖ-дан кейін жараланған адамға сіреспеге карсы алдын ала егу жұмысын жасау, антибиотиктер салу жөне өмірлік көрсеткіштері бойынша шұғыл көмек көрсетіледі.

Жара асқынуларынан сақтандыру

Жедел хирургиялық жұқпа әр алуан жөне көп кездесетін іріңді аурулардың (іріңді, ұшығу, терінің тілме ұшығуының өр түрлі формалары, лифангоит жөне лимфаденит, тромбофлебит, панарицит, сепсис) пайда болуьша себеп болады. Бұл жағдайда алғашқы медициналық жәрдем көрсету: құрғақ немесе мазь (жұқпамайлы) жағылған таңғыш (Вишневский жақпамайы, антибиотик-тер - пенициллин, синтомицин, тетрациклин) салу, аяқ-колды (үшкіл орамалмен, жақтаумен) таңып тастау, АМЖЖ-ға жіберу. Жалпы, қатты іріңді жұкпа (сепсис) белгілері байқалған кезде, зардап шегушіні дереу маман-дандырылған ауруханаға жіберу, алғашқы ушығу ошағына таңғыш салу, ал оны аяқ-қол аумағында тұмшалау кезінде аяқ-қолды таңып тастау қажет.

Кез келген зақымдану кезінде медициналық жөрдем көрсеткенде, сіреспенің алдын алу маңызды міндет болып саналды жөне ол тері астына сіреспеге карсы сарысумен анатоксин егу жұмыстарын жүргізуді қамтиды. Өрбір жаралыға сіреспеге қарсы сарысудьщ 1 сақтандыру дозасын, яғни 3000 АЕ антитоксиндік бірлігін егеді. Егер жара үлкен болса жөне топыракпен немесе киім жұлмаларымен ластанса, онда 2 профилактикалық доза (6000 АЕ) салынады. Ауыр жарапанған жағдайда сарысуды 7 күннен кейін кайта егеді. Басқа жараланулардың бөрінде сарысумен бірге бір мезгілде дененің басқа бөлігіне кеш пайда болатын сіреспенің алдын алу үшін тері астына 1 мм сіреспелік анатоксин 5-6 күннен кейін қайтадан 2 мл анатоксин егеді. Үш жаска дейінгі балалар жараланғанда сары судьщ - 750 АЕ, ал үш жастан жоғары балаларға - 1500 АЕ егеді. 13 жасқа дейінгі балаларға бірінші рет - 0, 5 мл сіреспелік анатоксин, екінші рет, 5-6 күннен кейін - 1 мл, яғни ересек адам дозасының жартысын егеді. Газды гангрена кезінде ауруды дереу ауруханаға жатңызу керек. Сақтандыру тұрғысында оған бұлшьщ ет ішіне гангренаға карсы сары су коспасын (100 - 150 мл стерильді изатонды ерітіндінің -3 АЕ) егу, жүмсақ тіндердің аукымды зақымдануы мен сынык кезінде (өсіресе топыракпен, нөжіспен ластанғанда) антибиотиктер колдану қажет жөне дер кезінде жараларға алғашкы хирургиялық өңдеу керек.

Артериядан, венадан және капиллярдан қан кетуді тоқтату тәсілдері мен құралдары

Қан тоқтату - уакытша жөне түпкілікті деп бөлінеді. Уакытша қан тоқтату алғашқы медициналық көмек көрсету кезінде жүзеге асырылады жөне төмендегі төсілдер бойынша жүргізіледі:

дененің зақымданған белігін кеудеге қатысты алған-да - көтеріңкі калыпта ұстау (аяқ-қол жараланғандавенадан қан кеткен кезде жараға қысып тұратын таңғышсалғаннан кейін жастық оралған киім кою) ;
кішігірім кан кету кезінде қысып тұратын таңғышкөмегімен закымданған жерде қан ағып жатқан тамырдыбасу (жараны йодтың спиртті ерітіндісімен тазартканнанкейін қалың мақта салынады да, бинтпен оралады) ;

3) аяк-қолды мейлінше шүғыл бүгу немесе жазу қалпында тұрақтандыру (иық алды немесе балтыр, табан жараланғанда, шынтақ немесе тізе буьшын бүгу немесе жазу аяк-қол жарасына қатты кан кеткенде жгут салу мүмкін болмағанда, қолды аркаға мейлінше созып, ал аяқты ішке бүгіп, тұрақтандыру) .

Дененің әр тұсындағы артерияны саусақпен басу қан кетіп жаткан тамырды тікелей жара аумағында емес, одан жоғары жерде (зақымданған артерияның орталық бөлігі) басуға негізделеді. Бұл тәсіл артериядан қатты қан кеткенде колданылады. Тамырды басу оны жақын жатқан сүйекті саусақпен қысып, саңылауды жабу мүмкін болатын тері қабатына жақын жатқан жерде жасалады. Әрбір ірі артерия үстінду белгілі бір анатомиясыз нүктелер болады:

иық алды жарасы кезінде - артерияны иықтың ішкіжағынан басады;
балтырдан қан кеткенде - тізе асты артериясынбасады (бас бармақпен тізе буынын алдыңғы жағын ұстап, ал қалған саусақпен тізе асты шұңкырындағы артериянытауып, сүйекке басады) ;
сан жараланғанда - сан артериясының шап астын-дағы жоғарғы жағын жұдырықпен басады;
бастағы жарадан қан кеткенде - жара жақтағы самайартериясын басады (артерия құлақтың жанынан өтеді, онытамыр соғысы арқылы анықтайды) ;
беттен қан кеткенде - жақ артериясын басады (олмойыннан бет пішіндеріне қарай жүреді жөне жақтыңтөменгі шеті арқылы оның бұрыпшы мен иек арасында иіледі) ;
мойындағы жара кезінде - жара жақтағы және одантөмен ұйқы артериясын басады (трахея жайында) ;
иық үстіндегі, иық буынына жақын немесе қолтықайналасындағы жара кезінде бағана асты артериясын бұғанаастындағы шұңкырға (бірінші қабырғаға) басады, кейін аяқ-қолға бұрау немесе жгут салады.

Күйіктіц пайда болу себептері жөне оның ауырлық дәрежесі, күйік ауруы түсінік

Күйік - жоғары температура, химиялық заттар немесе иондаушы радиациялык өсер етуі нөтижесінде тіндердің закымдануы.

Термиялықщ/йік - жоғары температура (жалын, қызған заттар, ыстық сұйықтық, өртегіш жанармай коспары, бу, фосфор), сондай-ақ ядролық жарылыстың жарьщтық (жылульщ) сөулелену (жарықтық күюлер) өсерінен туындайды. Ең ауыр күйіктер қатарына наполм жөне жанған кезде 1100-1200°С температура беретін (өртегіш коспа) күю жатады.

Химиялық куйіктер бір катар химиялык заттардың (қатты қышқыл, сілті, фосфор), алсәулеліккую - иондаушы радиацияның өсер етуі кезінде пайда болады.

Жұмсақ тіндердің зақымдану тереңдігіне сөйкес күйік-тердің төмендегідей дөрежесін анықтайды: 1 -дөрежелі күйік кезінде терінің кызаруы, ісуі жөне ауыруы байкалып, ол 2-3 күннен кейін жазылады. 2-дөрежелі күйік кезінде кызарған теріде іпгі мөлдір немесе лай түсті сүйыктыкка толған өр түрлі көлемдегі күлдіректер пайда болады, 5-6 күннен кейін немесе одан да кейінірек жазылады. 3-дөрежелі күйік кезінде терінің өлі еттенуі дамиды, тіндер акуызының ұюы нөтижесінде қабыршық (қабық) пайда болады; 4-дөрежелі күйік кезінде - тереңде жаткан тіндер терісі өліп, каракөмірленіп, гангренаға (аяк-колды) айналады. Күйік дөрежесі закымданғаннан кейінгі бірнеше сағатта немесе бір күннен соң дөл анықталады.

Клиникалық тұрғыдан барлык күйік қатты ашып ауырсынуымен сипатталады, бұл кейде катты күйік кезіндегі күйіктік шоктың дамуына себеп болуы мүмкін. Кең көлемді күйікке сұйыктықты көп жоғалту плазморея төн, ал бұл канның қоюлануына жөне адам ағзасының кұрғауына өкеп соғады. Дененің 1/3 бөлігшің, ал балаларда тіпті 1/4 бөлігінің күюі зардап шегуші өміріне қауіпті екені дөлелденген, ал дененің беткі кабатының 1/2 бөлігінің күюі өлімге өкеледі. Сондыктан тек күйік дөрежесін ғана емес, сонымен бірге күйік ауданын аныктау (мысалы, адам денесінің беткі кабатының, шамамен, бір пайызына тең алақан келемімен) өте маңызды.

Ауыр күйіктің жөне онымен қабаттаса жүретін жалпы құбылыстардың жиынтығы щ>йік ауруы деп аталады. Ол төмендегідей кезеңдерге бөлінеді: шок, токсемия, сепсис жөне айығу кезеңі.

Шок - көптеген жүйке рецепторының тітіркену нөтижесі, ол дененің беткі кабатының едөуір бөлігі күйген кезде (10-20% астам) байқалады жөне өдетте, 24-28 сағатқа созылады. Шоктың ауырлығы күйік ауданына байланысты, бұл көбіне өлімге өкеп соғады.

Уыттың канға шабуы (уыттану) - күйген беткі бөліктің қанға тіндік бөліну өнімдерінің (уыттың) сіңуінің жөне зат алмасудың күрт бұзылуының нөтижесі дене темпера-турасының көтерілуі, жалпы жағдайының нашарлауы, тамыр соғысы мен тыныс алудьщ жиілеуі, жүйке жүйесі мен ішкі мүшелердщ закымдануы) 4-12 күнге созылады.

Сепсис - аукымды жөне терең күйіктер кезінде күйген қабаттардың ірің туғызғыш микробтар мен залалдануы жөне оньщ қанға енуі нөтижесінде дамиды (дене темпера-турасының көтерілуі, қалтырау, жалпы жағдайдың күрт төмендеуі, жүрек қызметінің нашарлауы, кандағы өзгеріс-тер - ликоцитоз, анемия) .

Күйген адамньщ ауыру жағдайы біртіндеп баяулап, сауығу кезеңі басталады, күйік беті жазыла бастайды.

Күйік бетінін ірің текті микробтармен залалдануы мүмкін. Балалар күшгінің өте катерлі және қауіпті екенін атап өткен жөн.

Егер мүмкін болса, күйік бетін инфекция түсуден сақтау үшін сульфамеламид, синтомицин, фурацилин эмульсиясы немесе Вишневский жақпамайы сіңдірілген 3-4 кабаттык дөкеден, кысу қағаздарынан, мақтаның жұкд қабатынан немесе лигнин жөне бинттен таңғыш салады. Баска бір төсіл - хлорамин немесе марганецті - кышқыл калий, фурацилин, рішанол ерітіндісі ляпистің өлсіз ерітінділері сіңдірілген ылғал таңғьпп қойылады.

Күйік кезінде көрсетілетін алғашқы медициналық көмек

Алғашкы медициналык көмек жергілікті жөне жалпы іс-шараларынан тұрады. Адамға оттың өсер етуі кезінде, ең алдымен, бықсып жатқан киім қалдыктарын сөндіру қажет. Денеге жабысып қалған іш киімдерді кайшымен киып алып тастайды. Киім жанған жағдайда зардап шегушінщ үстіне колда бар нөрсені жауып немесе су құйып, қар лақтырып, жалынды өшіру кажет. Көмек көрсеткенде - ауыру сезімін күшейтпей, ақьфын өрекет ету керек.

Жергілікті іс-шаралар - күйік бетіне жабысып қалған күйген тіндерді алмай-ақ қүрғақ асептикалық макта-дөке салса, ол күлдіректер жарылуына соқтырьш, оған инфекция түсуі жөне ауыру реакциясы күшеюі мүмкін. Сондыктан арнайы стандартты күйікке қарсы танғыштар кол-данылады. Аяк-қолдың аукымды күйіктерінде көліктік жақтау салу жөне ауруды жою үшін наркотик егу қажет. Зардап шегуші денесішн едөуір бөлігі күйген кезде таза, мүмкін болса, стерильді жаймаға орал, мұздаудың алдын алу үттгін денені жылы нөрсемен кымтайды.

Қышқыл және сілтімен күйген кезде дереу суық судың қатты ағысымен терідегі химиялық заттарды жуып тастау керек. Осыдан кейін қышқыл өсерін сілтімен натрий гидрокарбонатынын 2%-дық ерітіндісі, бор ұнтағы, магний тотығы, сабынды су, ал сілті өсерін қышқылмен (еіркесу жөне лимон кышқылынын 1-2%-дык ерітіндісі) бейтарап-тандырылған дұрыс. Оттан зақымданғанда, жанып жатқан киім дереу шешілуі тиіс. Жанған киімнің қалған бөліктерін ауа еніп кетпеуінің алдын алу үшін, дереу кез келген матамен немесе ылғал топырақпен жабу керек. Сөндірілген өртегіш қоспаның өзінен-өзі жануынын алдын алу үшін күйген қабатқа ылғал таңғыш салу керек жөне оны АМЖЖ немесе күйік ауруханасында қоспаны теріден толык кетірмейінше шешіп алмайды. Өңеш пен асқазанның химиялық күйігі кезінде алғашқы сағаттарда сақтықпен асқазанды жуу керек, зардап шегушіге құстыру мақсатында көп су ішкізу қажет.

Жалпы іс-шаралар ауқымды күйіктер кезінде күйіктік шоктан сақтандыру және шок құбылыстарын азайту үшін қажет. Бұл үшін тыныштық, жылыту, наркотиктер беру керек. Егер мүмкін болса, көп су ішкізу керек, мысалы, сода-тұз ерітіндісін (натрий хлоридінің 1 шай қасығын және натрий гидрокарбонатының 1/2 шай қасығын 1 л суға еріту) тәулігіне 4-5 литрге дейін беруге болады. Алғашқы медициналық көмек көрсетілгеннен кейін, зардап шегуші АМЖЖ немесе күйік ауруханасына жіберіледі.

Сәулемен күю белгілері білінген кезде алғашкы медащиналық көмек көрсеткенде, күйген жерге (құрғақ немесе жақпамайлы) таңғыш салу керек.

Осылайша зардап шегушіге алғашқы медициналық көмек көрсетудің бірінші міндеті - зақымдаушы агент әрекетін тоқтату. Қайталап инфекция түсудің алдын алу үшін күйген қабатқа асептикалық таңғыш салады. Шоктан сақтанудың және ауру синдромын азайту үшін шприц-тюбиктен промедол енгізеді, ал күйген аяқ-қолды колда бар кұралдармен иммобилизациялайды. Осыдан кейін күйген адамдарды көлікпен тасымалдайтын жерге жеткізеді, бұл жерде зардап шегушінің жағдайына сәйкес ОПМ эвакуация кезектілігі анықталады.

Жоғарыда аталып өткендей, таңғыш салу үшін әмбебап таңу пакеттері колданылады, олар мата емес материалдан жасалып, жоғары жабыспауын қамтамасыз ету үшін алюминий буында ұсталады. Ауқымды жараларда үлкен стерильді таңғыш пайдаланған жөн.

Күйіктің пайда болу себептері және оның ауырлық дәрежесі, күйік ауруы түсінік

Күйік - жоғары температура, химиялық заттар немесе иондаушы радиациялық әсер етуі нәтижесінде тіндердің зақымдануы.

Термиялық күйік - жоғары температура (жалын, қызған заттар, ыстық сұйықтық, өртегіш жанармай коспары, бу, фосфор), сондай-ақ ядролық жарылыстың жарықтық (жылулық) сәулелену (жарықтық күюлер) әсерінен туындайды.

Химиялық куйіктер бір катар химиялык заттардың (қатты қышқыл, сілті, фосфор), ал сәулелік кую - иондаушы радиацияның әсер етуі кезінде пайда болады.

Жұмсақ тіндердің зақымдану тереңдігіне сәйкес күйіктердің төмендегідей дәрежесін анықтайды: 1 -дәрежелі күйік кезінде терінің қызаруы, ісуі және ауыруы байқалып, ол 2-3 күннен кейін жазылады. 2-дәрежелі күйік кезінде қызарған теріде іші мөлдір немесе лай түсті сұйықтыққа толған әр түрлі көлемдегі күлдіректер пайда болады, 5-6 күннен кейін немесе одан да кейінірек жазылады. 3-дәрежелі күйік кезінде терінің өлі еттенуі дамиды, тіндер ақуызының ұюы нәтижесінде қабыршық (қабық) пайда болады; 4-дәрежелі күйік кезінде - тереңде жаткан тіндер терісі өліп, қаракөмірленіп, гангренаға (аяқ-қолды) айналады. Күйік дөрежесі закымданғаннан кейінгі бірнеше сағатта немесе бір күннен соң дәл анықталады.

Клиникалық тұрғыдан барлык күйік қатты ашып ауырсынуымен сипатталады, бұл кейде қатты күйік кезіндегі күйіктік шоктың дамуына себеп болуы мүмкін. Кең көлемді күйікке сұйыктықты көп жоғалту плазморея тән, ал бұл қанның қоюлануына және адам ағзасының кұрғауына әкеп соғады. Дененің 1/3 бөлігінің, ал балаларда тіпті 1/4 бөлігінің күюі зардап шегуші өміріне қауіпті екені дәлелденген, ал дененің беткі қабатының 1/2 бөлігінің күюі өлімге әкеледі. Сондықтан тек күйік дәрежесін ғана емес, сонымен бірге күйік ауданын анықтау (мысалы, адам денесінің беткі қабатының, шамамен, бір пайызына тең алақан келемімен) өте маңызды.

Ауыр күйіктің және онымен қабаттаса жүретін жалпы құбылыстардың жиынтығы күйік ауруы деп аталады. Ол төмендегідей кезеңдерге бөлінеді: шок, токсемия, сепсис және айығу кезеңі.

Шок - көптеген жүйке рецепторының тітіркену нәтижесі, ол дененің беткі кабатының едәуір бөлігі күйген кезде (10-20% астам) байқалады және әдетте, 24-28 сағатқа созылады. Шоктың ауырлығы күйік ауданына байланысты, бұл көбіне өлімге әкеп соғады.

Уыттың канға шабуы (уыттану) - күйген беткі бөліктің қанға тіндік бөліну өнімдерінің (уыттың) сіңуінің және зат алмасудың күрт бұзылуының нәтижесі дене температурасының көтерілуі, жалпы жағдайының нашарлауы, тамыр соғысы мен тыныс алудың жиілеуі, жүйке жүйесі мен ішкі мүшелердің закымдануы) 4-12 күнге созылады.

Сепсис - аукымды және терең күйіктер кезінде күйген қабаттардың ірің туғызғыш микробтар мен залалдануы және оның қанға енуі нәтижесінде дамиды (дене темпера-турасының көтерілуі, қалтырау, жалпы жағдайдың күрт төмендеуі, жүрек қызметінің нашарлауы, қандағы өзгерістер - ликоцитоз, анемия) .

Күйген адамның ауыру жағдайы біртіндеп баяулап, сауығу кезеңі басталады, күйік беті жазыла бастайды.

Күйік бетінің ірің текті микробтармен залалдануы мүмкін. Балалар күшгінің өте қатерлі және қауіпті екенін атап өткен жөн.