Эндоплазмалық тор

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Эндоплазмалық тор
Эндоплазмалық торды 1945 жылы К.Портер электронды микроскоптың көмегімен
тауық балапандарының фибробластарынан тапты. Фирбобластарды бояп және
бекітіп барып , жарық микорскопымен қарағанда бояуды жақсы қабылдайтыны
анықталды . Ал , эндоплазма аумағының қуыстары мен түтіктерден тұратынын
және олар бір –бірімен байланысып барып, күрделі тор түзетіні анықталды .
1950 жылдары өте жұқа кесіндіні жасау әдісі жетілгеннен кейін эндоплазманың
құрылысы толық анықталды . 1953 жылы К Порте р оған эндоплазмалық тор деген
ат берді . Эндоплазмалық тор негізінде барлық эукариоттарда жақсы жетілген
. Бұлшықет жасушаларындағы эндоплазмалық торды саркоплазмалық тор деп
атайды .
Эндоплазмалық тор - оргоноид цитоплазманың ішінде бір –бірімен тығыз
байланысқан түтіктердің , көпіршіктердің қапщықтардың жиынтығынан тұратын
күрделі жарғақшалар жүйесі. Эндоплазмалық тор екі түрге бөлінеді: 1 .
түйіршікті немесе гранулалық эндоплазмалық тор . 2. тегіс немесе
агранулалық эндоплазмалық тор.
Әрбір жасушада эндоплазмалық тордың екі түрі бірдей кездеседі .
Түйіршікті немесе грануларлы эндоплазмалық тор - ұзынша келген түтіктер
мен қуыстардан тұрады . Қуыстардың ені -20 нм , кейінде олардың диаметрі
бірнеше мкм дейін барады . Бұл құбылыс эндоплазмалық тордың қызметіне
сәйкес өзгеріп отырады .
Ғалымдардың дәлелдеуі бойынша эндоплазмалық тордың шұрықтары ядроның
жарғақшаларымен тікелей байланысқан. Сондықтн ядроның қабықшасы
эндоплазмалық тордың бір бөлігі болып саналады .
Түйіршікті эндоплазмалық тор жарғақшасының гиалоплазмаға қарағанда
бетінде тығыз түйіршіктер орналасды, оның екіншісінен айырмашылығы да
осында . Бұл түйіршіктерді зерттегенде оның рибонуклеопротеидтерден
тұратыны анықталды. Сондықтан бұл тордың жарғақшасы протеолиттік ферменттер
мен қуыз синтезделу әрекетіне қатысады . Түйіршікті эндоплазмалық тор ақуыз
синтездейтін жасушаларда жақсы жетілген , себебі рибосомлар ақуыз синтездеу
процесіне қатысады . Рибосомада синтезделген ақуыз малекулалары
эндоплазмалық тордың қуысына түсіп , ол арқылы ақуыз малекуласын жасушаның
қажетті жеріне тасиды . Негізгі бездік және эмбриондық жасушаларда
кездеседі . Жетілген эритроциттерде , көк жасыл балдырларда эндоплазмалық
тор болмайды . Эндоплазмалық тордың құрылысы мен даму ерекшеліктері
жасушаның түріне байланысты .
Мысалы , эндоплазмалық тор секрет бөлеті , әсіресе , ақуыз
синтездейтін жасушаларда жақсы дамиды . Түйіршікті эндоплазмалық тор кейбір
жасушаларда шашыраңқы мембрана түрінде , ал кейбіреулерінде шоғырлар түзіп
кездеседі . Мысалы , бауыр жасушаларында эндоплазмалық тордың шоғырланған
аймағы Берг и денешігі , ал нерв жасушаларындағы эндоплазмалық тордың
шоғырланған аймағын Ниссель енешіктері деп атайды. Электронды микроскоп
арқылы осы аймақтың эндоплазмалық тор түйіршіктері мен түтіктерден тұратыны
анықталды .
Эндоплазмалық тордың қабырғасы плазмалық және басқа жасушалық
мембраналар сияқты липопротейттік мембранадан тұрады. Бірақта эндоплазмалық
тордың мембранасы жұқа , тегіс және өзгергіштігі түрліше болады, бір
қабаттағы фосфолипиттердің құрылысы өзгеше , ал олармен байланысты
холестерин жоқ және ақуыздар да өзгеше
Биохимииялық әдістерді қолдна отырып , эндоплазмалық тордың негізгі
компоненттерін жсушадан бөліп алуға болады. Ол үшін жасушаны дифференциялды
центрифуг арқылы фракцияға бөледі . Одан алынған жасуша гамогенатты
басынан ядро макрасома және микросома фракциялары алынады. Осф микросома
фракциясында ақуыз биосинтезі жүретіні толық анықталды , себебі миросома
фракциясында эндоплазмалық тордың көпіршііктері және рибосомалары
орналасқан , ал егер сол фракциядағы эндоплазмалық тордың фракциясын
ерітсе , онда таза рибосомалар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.