Коммерциялық банктердің тұтынушылық несиелеу қызметінің теориялық негізі

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Әлемдік қаржы дағдарысына қарсы таяу арада қабылданған ҚР Үкіметі, Қазақстан Ұлттық банкі және ҚР-ғы қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының қызметін реттеу және қадағалау жөніндегі агенттігінің 2009-2010 жж арналған экономиканы және қаржы жүйесін тұрақтандыруға байланысты бірлескен шаралар жоспарын іске асыру механизмдерінде қарастырылған ең басты шара қаржы секторының тұрақтылығын және ипотекалық нарықтың дамуын қолдау шаралары болып табылады.

Аталмыш жоспарды іске асыру мақсатында белгіленген шаралардың ең бастысы ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің тұтынушылық несиелеу шарттарының бүгінгі күнге сай еместігін және оның тиімсіздігін нақты көрсетіп отыр.

АҚШ-та басталған ипотекалық дағдарыс Қазақстандағы халықты ипотекалық несиелеу нарығын да айналып өтпегені белгілі. Дағдарыстың салдарын бірінші болып қазақстанның ірі банктері шекті, нәтижесінде олардың тұрғын үй құрылыс нарығына беретін қаржылары қысқарды. 2007 жылдан бастап, кейбір ірі екінші деңгейдегі банктеріміз өздерінің несиелеу шарттарын қайта қарап, он қатаңдатуға дейін барды. Соның салдарынан отандық құрылысқа баратын қаражат көздері барған сайын қысқара түсті. Сөйтіп, олар ипотекалық несие есебінен салмақшы болған құрылыс объектілерін аяқтаусыз қалдырды. Нәтижесінде бірнеше үлескер пәтерсіз қалып, салынбаған пәтерін кепілге қойғандар банктерге төлейтін несиелерін төлеуден бас тартты.

Ең басты мәселе отандық банктердің халықтың тұтыну мақсатына экспресс несиелер беру барысында да туындағандығы жасырын емес. 2005-2007 жж берілген экспресс несиелері қамтамасыз етілмеген жағдайда берілген болатын. Банктердің тұтынушылық несилеуге аса мүдделі болуы негізінен сол жылдардағы Қазақстандағы тұрғын үй бағасының шексіз өсуімен және оған деген негізделмеген сұраныстың болуымен түсінідіріледі.

Сонымен қатар, ондай несиелерді беруде кейбір «Альянс банкі» АҚ және «БТА банк» АҚ сияқты банктеріміз табыстың расталуынсыз несиелерді орналастыруға барды. Міне осындай халыққа есепсіз берілген несиелер бүгінгі күні қайтарылмау үстінде. Бұл дегеніміз банктердің алдында несиелік тәуекелдің барлығын жоққа шығармайды.

Жоғарыда айталған мәселелердің барлығы бүгінгі күні отандық тұтынушылық несилеу тетіктерін қайта қарап, оны жетілдіру жолдарын қарастыруды қажет етуде.

Демек, ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің тұтынушылық несиелеу жағдайын жетілдіруді мақсат етіп қойған бұл зерттеу жұмысының тақырыбы ең өзекті тақырыптардың қатарынан орын алатыны ешқандай да күмән тудырмайды.

Сондай-ақ ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің тұтынушылық несиелеумен байланысты тәуекелдерді басқару әдістерін жетілдірумен байланысты өзекті мәселелері диплом жұмысының мақсаты болып және басты міндеттерін анықтап отыр.

Диплом жұмысының мақсаты - әлемдік қаржы дағдарысы тұсында қазіргі кездегі ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің тұтынушылық несиелеу жағдайына терең талдау жасай отырып, ондағы орын алған мәселелердің нақты себептерін анықтау және оларды теориялық және практикалық тұрғыдан шешу жолдарын іздестіру болып табылады.

Көзделген мақсатқа жетуде мынадай міндеттерді шешуді қажет етеді:

тұтынушылық несиелеудің экономикалық мәнін ашу және түрлерін қарастыру;
тұтынушылық несиелеу нарығының құрылымы мен қатысушыларын қарастыру;
шетел тәжірибесіндегі тұтынушылық несиелеу ерекшеліктерін зерделеу;
ҚР-ғы ЕДБ-дің тұтынушылық несиелеу қызметіне талдау жасау және баға беру;
нарыққа сай келетін тұтынушылық несиелеудің жетілдірілген әдістерін ұсыну;
тұтынушылық несиелеудегі тәуекелді басқаруды жетілдіру жолдарын іздестеру.

Зерттеу обектісіне ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің тұтынушылық несиелеу қызметі жатады.

Зерттеу жұмысының әдістемелік және теориялық негізіне қазіргі кездегі отандық және шетелдік экономистердің тұтынушылық несиелеуге орын алатын мәселелері туралы зерттеулері пайдаланылды.

Статистикалық және ақпараттар базасы ретінде ҚР Ұлттық банктің және ҚР қаржылық қадағалау агенттігінің ақпараттық бөлімшелерінің статистикалық және есептік деректері, нормативтік құжаттары, ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктерінің жылдық есеп деректері, түрлі деңгейдегі ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, сондай-ақ тұтынушылық несилеу жайлы сұрақтарды қамтитын жергілікті және шетелдік басылымдардағы мақалалар және т. с. с. пайдаланылды.

Құқықтық негізіне ҚР Президентінің заңдары мен заң күші бар жарлықтары, ҚР Ұлттық банктің және ҚР қаржылық қадағалау агенттігінің нормативтік құжаттары мен актілері және әр түрлі әдістемелік нұсқаулары жатады.

Дипломы жұмысының құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

1 Бөлім Коммерциялық банктердің тұтынушылық несиелеу қызметінің теориялық негізі

Тұтынушылық несиелеудің экономикалық мәні мен түрлері

Тұтынушылық несиелеу бұл ең көп тараған несиелік қатынастардың формасы болып табылады. тұтынушылық несилеуде несие беруші: банк және арнайы қаржы мекемелері болса, ал қарыз алушылар ретінде: кәсіпкерлікпен немесе бизнеспен шұғылданатын немесе ақша қаражатына деген сұранысы бар кез келген жеке тұлға бола алады.

Тұтыну несиесі - бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын сатып алу үшін және тұрмыстық қызметтерді өтеуге берілетін несиені білдіреді.

Тұтыну несиесінің басты тағайындалуы халыққа тауарлар сатуды ынталандыруға бағытталады. Тұтыну несиесі бөлшек саудамен тығыз байланысты: бір жағынан тауар айналымының ұлғаюына сай несиенің көлемі өседі, сонымен қатар, тауарды несиеге алу сұранысы туындайды; екінші жағынан, тұтынушылық несилеудің өсуі, сұраныстың төлем қабілеттігін ұлғайтады. Мұндай тәуелділік, әсіресе бүгінгі тауарлар нарығын толтыру жағдайында пайда болуда. [1; 20б]

Тұтыну несиесінің дамуы әр түрлі елдерде әр қалай дәрежеде қалыптасуда. Италия мен Жапонияда халықтың қарызының жалпы сомасы, сол елдің ішкі жиынтық өнімінің 20%-ын, Германия мен Францияда -50%-ын, ал, Ұлыбритания мен АҚШ-та 70%-ын құрайды екен. Бұл елдердің тәжірибелерінде тұтыну несиесін ең қымбат тауарларды: автомобиль, электр тұрмыстық құралдарды, жиhаздарды және т. с. с. сатып алу барысында жиі пайдаланады. Бұл елдердің тұтыну несиесінің жартысынан көп бөлігі автомобилдерді сату үлесіне тиеді.

Экономикалық мазмұны жағынан тұтыну несиесі банктік несиенің бір бөлігі ретінде, оның басты бағыты тек жеке тұлғалармен тікелей байланысты болып келеді. Сондықтан да, несиенің бұл формасының экономикасы дамыған елдерде кеңінен пайдалануының екі түрлі себебі бар: біріншісі, субъективті, яғни бұл несие халыққа ең жоғарғы деңгейде материалдық игіліктерге қол жеткізуге қолайлы жағдай жасаса; екіншісі, объективті, яғни кез келген қоғамның дамуының басты бір экономикалық мәселесі - бұл дайын өнімді өткізу десек, ендеше тұтыну несиесін қолдану аталған мәселені шешуге мүмкіндік береді. Тұтыну несиесі көптеген елдердің экономикасында маңызды рол атқарады, сондықтан да, оны мемлекеттік ұйымдар тарапынан белсенді түрде реттеп отыру қажет. Мұндай реттеуді екі түрге бөледі: берілу және пайдалану деңгейінде реттеу. Берілу деңгейінде мемлекет тұтынушыларды ынталандыруға тиіс.

Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне әр түрлі тұтыну несиелерін береді. Оларды мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:

І. Тұтыну мақсатына қарай:

- ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуға берілетін несие;

- тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие;

- аса қажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу және т. с. с) берілетін несие

2. Мерзіміне қарай:

- қысқа мерзімді тұтыну несиесі (1 жылға дейін) ;

- орта мерзімді тұтыну несиесі (1 жылдан 3 -5 жылға дейін) ;

- ұзақ мерзімді тұтыну несиесі (5 жылдан жоғары) .

3. Қамтамасыз ету дәрежесіне қарай:

- Қамтамасыз етілген:

- Кепіл затымен,

- кепілдемемен;

- Сақтандырылған.

- Қамтамасыз етілмеген:

- эспресс несиесі.

Қайтарылу дәрежесіне қарай:

1. Стандартты несие - қайтарылу уақыты жетпеген, бірақ қайтуында ешқандай күмән жоқ несиелер;

2. Күмәнді несиелер - қайтарылу уақыты кешіктірілген, мерзімі ұзартылған және банк үшін тәуекел туғызатын несиелер. Соңғы қабылданған активтердің жіктеу ережесіне сәйкес, күмәнді несиелер ішінара бөлінеді: 1-санатты күмәнді, 2-санатты күмәнді, 3-санатты күмәнді, 4-санатты күмәнді, 5-санатты күмәнді.

3. Үмітсіз несиелер - қайтару уақыты кешіктірілген, мерзімі өткен несиелер шотына жазылған несиелер.

Валютамен берілуіне қарай:

- ұлттық валютамен;

- шетел валютасында.

Қазақстан банктік тәжірибесіндегі халықты тұтынушылық несилеудің мынадай түрлерге бөлінуге болалады:

- Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуға берілетін несие

- Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие

- Аса қажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу және т. с. с) берілетін несие;

- экспресс несиесі

- автомобильдік несиелеу;

- ипотекалық несиелеу.

Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарларға мыналар жатады:

1. жиһаз;

сантехника;
аудио-видео-және тұрмыстық техникалар;
компьютер және оргтехника;
басқа да тұтыну тауарлары.

Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдің ішінде және сыртында құрылыс және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізу жатады.

Автомобильдік несиелеу бұл халыққа автомобильді тұтыну мақсатына беретін несиелерді білдіреді.

Автомобильдік несиені бір жағынан тұтынушылық несиесі ретінде қарастыруға болады. Себебі мұның несиелеу мерзімі жағынан сәйкестік бар. Ал қарыз алушылар жағынан қарасақ, оған тек жеке тұлғалар емес сондай ақ кәсіпорындар мен мекемелер де жатады.

Автомобильдік несиелеуде несиелеу объектісіне қарай түрлерге болады, атап айтсақ, жаңа немесе ұсталынған көлікті несиелеу және жеңіл немес жүк көлектерін несиелеу, отандық немесе шетелдік көліктерді несиелеу т. с. с.

Тұтыну несиесінің бір түріне ипотекалық несиені жатқызуға болады.

Ал ипотекалық несиелеу бұл қарыз алушыларына қарай жеке және заңды тұлғаны несиелеуге бөлінеді. Мұндағы жеке тұлғаларға берілетін несиелеу көбіне жер тілімшелерін немесе тұрғын үйді сатып алу мақсатында берілсе, ал заңды тұлғаға өндіріс ғимаратын, жер тілімшесін және құрылыс салу мақсатында берілуі мүмкін.

Ипотекалық несие - бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын үйді, өндіріс ғимараттарын, жерді және т. с. с. ) кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге берілетін несие.

Ипотекалық несие - қозғалмайтын мүлікті (жерді, өндірістік ғимараттарды, тұрғын үйді және т. с. с. ) кепілге ала отырып, берілетін ұзақ мерзімді несие.

Бұл жерде де барлық өндірістік ғимараттар ипотекалық несиелеуде кепіл заты бола алмайтындығын айта кету керек.

Халыққа берілетін ипотекалық несиені үш түрге бөлуге болады:

тұрғын үй құрылысына арналған жерді сатып алуға берілетін ипотекалық несиелер;
тұрғын үй құрылысына және қайта құруға берілетін ипотекалық несиелер;
тұрғын үйді сатып алуға берілетін ипотекалық несиелер.

Көптеген экономист-ғалымдар “ипотека” терминін нарықтық экономикасы дамыған елдерде пайда болған қазіргі терминдердің бірі ретінде санайды. Соңғы жылдардағы біздің еліміздегі ипотеканың пайда болуын шетел инвестицияларымен байланыстыратындар да аз емес. Бұл негізінен бастапқыда халықтың арасында кең таралмағандықтан және еліміздегі ипотекалық несиенің қызмет етуінің экономикалық-құқықтық жағынан толық қамтамсыз етілмегендігімен байланысты болып отыр.

Тарихқа жүгінсек, “ипотека” сөзі алғаш рет б. э. д. VІ ғасырда Грецияда пайда болған (оны архонт Солон енгізген) және сол уақытта ол, қарыз алушының несие беруші алдындағы жауапкершілігін жер бөлімшелермен қамтамасыз етуін білдірген. [4]

Б. э. д. 594 жылы Солон өзінің белгілі реформасын жүргізе отырып, жер бойынша несиелерын алып тастап, оның орнына мұраға беруді енгізеді. Жеке басының жауапкершілігін мүліктік жауапкершілікке ауыстыру мақсатында Солон, борышқордың атына мына жер белгілі бір соманы өтеуді қамтамасыз етуге арналған деген жазуы бар “тіреу” қоюды ұсынады. Мұндай “тіреу” кейіннен ипотека деп аталады.

Грек сөзінде "hypotetheca" - тіреу қою, кепіл беру деген ұғымды білдіреді. Ол тіреуде жер иесінің белгілі бір қарыз сомасы жазылады. Мұндай тіреу қарыз беруші кепілге қойылған жер бөлімшесінің шекарасына апарып қояды және ол қарыз алушының мүліктік жауапкершілігін куәландырады. Кейіннен осындай мақсатқа арнайы кітапшалар қолданыла бастайды және оларды да ипотека деп атайды.

Ипотека сөзі біртіндеп орта ғасырлық еуропа заңдылықтарына енеді. Германияда ол XІV ғасырда, ал Францияда XVІ ғасырда дамиды. Орта ғасырлық кодекстердегі берілген анықтамаларда ипотека өзінің жаратылысы жағынан бөлінбейтін зат, ол қанағаттанарлық алу құқына негізделген деп қарастыралады.

Өзге мемлекеттерде ипотека кеңінен дами бастаған. Пруссияда 1783 жылы, 1811 жылы Австрияда және 1843 жылы Саксонияда ипотекалық жүйе енгізілді.

1770 жылы Силезияда алғашқы банк құрылған. Бұл ірі шаруа қожалықтарына қаржылай көмек беретін мемлекеттік банк болды. Қаражат тарту мақсатында банк ипотекалық облигация шығарды.

Германияда алғашқы ипотекалық банктер торабы 1900 жылдан бастап қызмет етуде. Содан бері олардың бірі де қызметін тоқтатпаған көрінеді. Сонымен қатар бірінші және екінші дүниежүзілік соғыс тұсында салымшыларға ипотекалық облигациялар бойынша пайыз төлеген. XVІІІ ғасырдың соңында контрактілік жинақтың классикалық нысаны ретінде құрылыс-жинақ кассалары пайда болды. Қазіргі осындай құрылыс жинақ-кассалары Германиядағы тұрғын үй саласын инвестициялайтын басты мекемелар болып табылады.

Франция мен Ұлыбританияда контрактілік тұрғын үй жинақтарының өзге де үлгілері қызмет етуде. Францияда екі тұрғын үй жинақ шоттары бар: біріншісінде (жинақ кітапшасы деп аталады) 100 мың франкке дейін жинақтап, кейін 150 мың франк тұрғын үй несиесін жеңілдікпен 3, 75 % жылдық мөлшерлемеде алуға болады, мұндай жағдайда мақсатты салымға жылына 7, 5 мың франк мөлшерінде мемлекеттік сыйақы қосылады; екінші тұрғын үй жинақ шоты (PEL шоты - тұрғын үй жинақтарының жоспары деп аталады), онда 400 мың франкіге дейін жинақтап, кейін 600 мың франкке дейінгі сомада тұрғын үй несиесін жеңілдікпен 4, 8 % жылдық мөлшерлемеде алуға болады. Мұндай несиелер бойынша пайыз мөлшерлемелері нарықтық пайыздан 4-5 пайызға төмен болып келеді. Ірі жер банкі (Креди фонсье де Франс) және оның филиалдары жер иелеріне және тұрғын үй мен өнеркәсіп құрылысына арнап құрылыс компанияларына ссудалар береді. Мұндай ипотекалық несиелердің берілу мерзімдері - 3 жылдан 20 жылға дейінгі мерзімді құрайды.

Ұлыбританияда өткен ғасырдан бастап, құрылыс қоғамдарының жүйлері қызмет етуде. Олардың жұмыс жасау механизмдері Германиялықтармен ұқсас, бірақ тұрғын үй несиесін алу үшін құрылыс қоғамының салым иесі болу міндетті емес.

Соңғы жылдары банктік заңдылықтардың ырықтандырылу нәтижесінде құрылыс жинақ қоғамдарының қызметі коммерциялық банктердің қызметімен ұштасып отырады.

АҚШ-та Ф. Рузвельт тұсында тұрғын үй құрылысын ипотекалық несиелеу және тұрғын үйді сатып алу жүйесі қалыптасты. АҚШ заңдылықтарына сәйкес тұрғын үй ипотекалық несиесі - сатып алған тұрғын үйді қамтамасыз ету заты ретінде кепілге алып, жеке тұлғаға берген банктің не банктік емес мекеменің тұрғын үй ипотекалық несиесін білдіреді. АҚШ-тың бүгінгі тұрғын үйді қаржыландыру жүйесінде ипотекалық банктер, жинақ және несие бірлестіктері, коммерциялық және жинақ банктер, сақтандыру компаниялары, зейнетақы қорлары және т. б. мекемелар қызмет етуде.

Қазақстанда ипотекалық несие ұғымы 1994 жылғы ҚР Президентінің жаңа тұрғын үй саясаты, оны іске асыру механизмдері туралы жарлығына байланысты пайда болды. Ол 1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 “Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы” ҚР заңына сәйкес енгізілді. Осы жарлыққа сәйкес, “ипотека - кепіл берушінің немесе үшінші бір тұлғаның иелігінде және пайдалануында болатын кепілге салынған жылжымайтын мүлік” деп берілген.

Ипотека - бұл салынған мүліктің несие берушіде емес, қарыз алушының қолында қалатын кепілдің түрі.

Классикалық түсінікте, ипотека - бұл тек несие беру ғана емес, сондай-ақ салынған мүлік туралы актілермен қамтамасыз етілген облигациялар шығарумен байланысты қосымша несиелік ресурстар тарту тәсілін білдіреді.

Жалпы әдебиеттерде ипотекалық несиеге байланысты да әр түрлі пікірлер қалыптасқан. Бір әдебиетте оны жеке несие түрі ретінде қарастырса, кейбір әдебиеттерде оны тұтыну несиесінің түріне жатқызады.

В. А. Кудрявцев пен Е. В. Кудрявцевалардың жеке ғылыми еңбектерінде ипотекаға қатысты екі пікір қалыптасқан: біріншісі ипотекалық несиені шартты түрде тұтыну несиесі деп атауға болатынын, екіншісі - кәсіби тұрғыдан алғанда ипотекалық несие бұл жекелеген несие емес, ол қаржы нарығының ішкі жүйесі ретінде, яғни оның ерекшелігін алғашқы және қайталама салынған мүлік туралы актілер нарығында пайда болатынымен байланыстырады. Әрине, мұндай көзқарастармен толық келісу қиын себебі, ипотека бұл ипотекалық несие деген толық ұғымды білдірмейді. Ол туралы осы пункттің басында айтылған және ипотека салынған мүлік туралы актілер нарығын құрамайды, ол нарық тек ипотекалық несиелердің даму барысында пайда болады /20/.

1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 “Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы” ҚР заңына сәйкес, ипотекалық заем - жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген банктік заем деп түсіндірледі. Мұндағы жылжымайтын мүлік кешенді түсінікті береді, себебі бұл жерде жылжымайтын мүлікке қозғалыссыз тұрған кез келген мақсаттағы объектілерді де жатқызуға болады. Бірақ ондай объектілердің барлығы ипотекалық несиелеудің объектісіне жатпайтынын ескеру қажет. Әсіресе, мемлекеттік орман және жер қорлары, тарихи-мәдени және табиғатты қорғау мақсатындағы қорықтар және заңмен тыйым салынған, сол сияқты өзге объектілерді жылжымайтын мүлік түріне жатқанымен, кепіл қатынастарына жатпайды.

2000 жылғы 21 тамыздағы Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту және тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру тұжырымдамасы туралы ҚР Үкіметінің қаулысына сәйкес, ипотекалық несие - жылжымайтын мүлікті кепілдікке алып, банктен берілетін ұзақ мерзімді несие, меншік құқығы ғана несиелеу уақытына, несие берушіге беріліп, мүліктің өзі қарыз алушының пайдалануына болады делінген.

Ғ. С. Сейтқасымовтың жетекшілігімен дайындалған оқулықта, ипотекалық несие - жылжымайтын мүліктерді: жерді, тұрғын үй және өндірістік ғимараттарды кепілдікке ала отырып, берілетін қарыз делінген. Онда ипотекалық несиені тұтыну несиесінің бір түрі ретінде қарастырып кетеді.

С. Б. Мақыштың пікірінше: ипотекалық несие - қозғалмайтын мүлікті (жерді, өндірістік ғимараттарды, тұрғын үйді және т. с. с. ) кепілге ала отырып, берілетін ұзақ мерзімді несие деп түсіндіреді. Бұл жерде де барлық өнідірістік ғимараттар ипотекалық несиелеуде кепіл заты бола алмайтындығын айта кету керек.

Ш. Р. Әбділманованың пікірінше: ипотекалық несие тұтыну несиесінің түрі бола алмайды, себебі тұтыну несиесі мен ипотекалық несиеге ортақ нәрсе бұл олардың жеке тұлғаны несиелеуге бағытталуында. Осындай ерекшеліктері ғана оны тұтыну несиесінің қатарына жатқызуға негіз болуы мүмкін. Бірақ ол екі несиенің қамтамасыз ету формалары әр түрлі болуы мүмкін. Сондай-ақ ипотекалық несие тек жеке тұлғаға арналмаған, оны кәсіпкерлік фирмаларға, ауыл шаруашылығы және құрылыс саласына кеңінен пайдалануға болады деген ойларымен бөліседі. Біз де бұл айтылған пікірге қосыла отыра, тұтыну несиесінен ипотекалық несиенің келесі бір айырмашылығы бұл оның берілу мерзімдеріне байланысты екендігін айта кету керек, тұтыну несиесі тек қысқа және орта мерзімді несие, ал ипотекалық несие бұл орта немесе ұзақ мерзімді.

Жоғары айтылғандарды қорытындылай келе, біз мынадай тұжырым жасаймыз: ипотекалық несие - жерді, өндіріс және тұрғын үй құрылысы мақсатындағы жылжымайтын мүліктерді кепілге алып, ұзақ мерзімге берілетін несиені білдіреді.

Ипотекалық несиелеудің біршама қарапайым және біршама жетілген үлгісін шартты түрде айтсақ - ”қарапайым-ашық үлгі”. Бұл үлгінің бастапқы принциптік сипатына тоқталсақ, ипотекалық ссудаларға деген барлық клиенттердің жалпы өтініші банктің меншікті және сырттан тартылған қаражаттары: депозиттерде жатқан клиенттердің қаражаттары, банкаралық несиелер және т. с. с. есебінен қамтамасыз етіледі.

Қарапайым-ашық үлгінің екінші бір принциптік сипаты ипотекалық ссудалар бойынша белгіленетін пайыз мөлшерлері елдегі несие-қаржы нарығындағы жалпы жағдайға тікелей тәуелді болып табылады. Бұл тәуелділік банктердің ипотекалық несиелеуге байланысты олардың активтеріне және ауқымына мәнді әсер етеді. Бұл үлгі негізінде ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру, әсіресе қаржы нарығы мен бағалы қағаздар нарығы толық қалыптасып болмаған көптеген елдерде іс жүзінде кеңінен таралған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.