Қазақстан Республикасындағы «Сан-Фарма» компаниясының мысалында халықаралық маркетингтік қызметті талдау



1. Халықаралық маркетинг дамуының теориялық аспектілері
1.1. Халықаралық маркетинг мәні, концепциялары және мінездемесі
1.2. Халықаралық маркетингті ғаламдандыру: принциптері мен стратегиялары

2. Қазақстан Республикасындағы «Сан.Фарма» компаниясының мысалында халықаралық маркетингтік қызметті талдау
2.1. Қазақстанның фармацевтикалық нарығын талдау.
2.2. Қазақстан Республикасындағы «Сан.Фарма» компаниясының қызметін маркетингтік талдау.
2.3. «Сан.Фарма» компаниясының Қазақстанның фармацевтикалық нарығындағы проблемалары мен фирманың маркетингтік қызметін жақсартудың негізгі бағыттары.

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер
1. Халықаралық маркетинг дамуының теориялық аспектілері

1.1. Халықаралық маркетинг мәні, концепциялары және мінездемесі

Маркетинг нарықтың басқарылмайтын факторлары негізінде (бәсекелестік, саясат, заңдар, тұтынушының мінез-құлқы, технология деңгейі, т.б.) маркетингтік мақсаттарға жету үшін маркетингтік шешімдердің басқарылатын элементтерін (тауар сапасы, баға, жылжыту, өткізу) қалыптастыруға қабілеті бар ғылым.
Халықаралық маркетинг «маркетингтің жоғарғы мектебі» болып саналады. Экономикалық процестердің интернационализациясы қазіргі уақытта өсу тенденциясы жоғары дербес күш болып отыр. Халықаралық маркетинг фирманың шет елдегі қызметінің ауқымдылығын көрсетеді.
Бизнесті интернационализациялаудың негізгі мотивтері:
 ішкі нарықтың қанығуы;
 мемлекеттің төлем балансының дефициті және экспортті және транснационалды қызметті үкіметтің қолдауы;
 жаңа нарықтарды игеру қажеттілігі;
Маркетингтік қызметтің өзіндік жүйесі ретінде халықаралық маркетинг концепциясының пайда болуы мен дамуы 1960-70 жылдары басталды. Дәл осы кезеңде халықаралық масштабтағы нарықтық қызметті алдыңғы кезеңде өзінің іскерлігін басқарудың тиімді жүйесі және ұлттық нарықта бәсеке құралы ретінде дәлелдеген маркетингтің принциптері негізінде қайта құру шарттары қалыптасты.
Бәсекелестік тартыстың әрі қарай асқынуымен, өндірістің күрделі технологиялық және ұйымдастырушылық үлгілерімен сипатталатын қоғам өмірінің шаруашылық саласының қазіргі даму жағдайларында сыртқы экономикалық қызметтің тиімділігі маркетинг құралдарын қолданудың мақсаттары мен әдістемесіне байланысты. Әлемдік экономиканың әрі қарай интернационализациясы, халықаралық сауданың өрістеуімен, жұмыс күшінің жаппай және динамикалы түрде ауысуының арқасында оның халықаралық аспектілері айтарлықтай дәрежеде маңызды болып отыр.
Бизнес интернационализациясының негізгі этаптары мен компанияның сәйкес типтері:
 экспорттаушы;
 халықаралық қызмет;
 мультиұлттық қызмет;
 әлемдік (глобалды) қызмет.
Халықаралық маркетинг – шетелдердегі тұтынушылардың тауарлар мен қызметтерге сұранысын қанағаттандыру мақсатында жүргізілетін жергілікті компаниялардың іс-әрекеті/9/.

Халықаралық маркетингтің өз бетінше бөлінуіне әр түрлі факторлар әсер етті:
1) ішкі нарықпен салыстырғанда ақпараттың зор қажеттілігі;
2) ақпарат алудың қиындығы;
3) дәстүрлі емес және әлдеқайда жоғары тәуекелділіктер.
Халықаралық маркетингтің пайда болуы мен дамуына негіз болған жағдайлар:
• әлемдік бірлестік мемлекеттерінің тәуелсіздігі;
• әлемдік және ұлттық заңдар;
• ұсыныстың сұраныстан артық болуы, жеке нарықтарда тауар мен ұсынылатын қызметтің көптігі;
• ұлттық валюталық жүйелердің болуы;
• тауар өндірушілердің жетілген бәсекелестігі;
• дамыған нарық инфрақұрылымы;
• көптеген мемлекеттерде өмір сүру деңгейінің өсуі, сәйкесінше, азық-түліктік тауарларға, киімге, жиһаз, көлік, компьютер және т.б.ұзақ мерзімді қолданыстағы тауарларға сұраныстың өсуі;
• өндіріс пен қызмет көрсетудің халықаралық корпорациясы/12/.
Халықаралық маркетинг – бірден артық мемлекет нарығында табыс алуды көздейтін компанияның іскерлік қызметі, міне ішкі және халықаралық маркетинг анықтамалары арасындағы негізгі айырмашылық.
Бұл аса маңызды емес айырмашылық халықаралық маркетингтік операциялардың күрделілігі мен алуан түрлілігін түсіндіреді.
Маркетингтік түсініктер, үрдістер және принциптер универсалды, маркетологтың міндеті бірдей, оның бизнеспен айналысатын жеріне байланысты емес. Маркетинтің мақсаты – тауарды жылжыту, бағаны қалыптастыру, өнімді тарату негізінде пайда табу. Сонда ішкі және халықаралық маркетинг арасындағы айырмашылық неде деген сұрақ туындайды.
Бұл сұрақтың жауабы маркетингтің әр түрлі концепцияларына емес, маркетинг жоспары орындалатын ортаға байланысты болады (Кесте 1).

Кесте 1.
1. Назарбаев Н.А. Стратегия вхождения Казахстана в число пятидесяти наиболее конкурентноспособных стран мира.//Казахстанская Правда. 2.03.2006.
1. Ахметов К.Ә. Фирманың маркетингтік қызметі: Оқу құралы. –А.:«Экономика» баспасы, 2002.
2. Алтынбаев Б.А., Исатаева А.А: Основы маркетинга: Учебное пособие/Под ред. МамыроваН.К. – Алматы: Экономика, 2002. – 166 с.
3. Беркман А. Фармацевтическая промышленность РК сегодня и перспективы ее развития.//Казахстанский Фармацевтический Вестник. 2000. - №23.
4. Буров А.С. Международный маркетинг: Учебное пособие. – М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К», 2004.
5. Багиев Г.Л., Моисеева Н.К., Никифорова С.В. Международный маркетинг. – СПб.: Питер, 2001.
6. Голубков Е.П. Основы маркетинга. – М.: Финпресс, 1999.
7. Дэй Д. «Стратегический маркетинг», М.: «Эксмо-Пресс», 2002.
8. Есімжанова С.Р. Маркетинг: Оқу құралы. – Алматы: «Экономика», 2003. – 466 бет.
9. Ильясов Д. Маркетинг теориясы мен практикасы. – Алматы, 2002.
10. Қамшыбаев Р.А., Баймағамбетова Л.Қ. Халықаралық маркетинг: Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2003. – 152 бет.
11. Котлер Ф. Маркетинг негіздері., ағылшын аудармасы, Ізбасаров М.Б. – Алматы: Жазушы, 2000.
12. Котлер Ф. Маркетинг менеджмент: Пер с англ. – СПб.: Питер Ком, 1999.
13. Моисеева Н.К. Международный маркетинг: Учебное пособие. М.: Центр экономики и маркетинга, 1998.
14. Моррис Р. Маркетинг: ситуации и примеры: Пер.с англ. – М.: Финансы и статистика, 1999.
15. Нысанбаев С.Н., Садыханова Г.Б. Маркетинг негіздері. – Алматы: «Экономика», 2001.
16. С.Сатыбалдыұлы. Маркетинг-нарықтану. – Алматы: 1999.
17. Черенков В.И. Международный маркетинг: Учебное пособие. СПб.: Знание, 1998.
18. Международный маркетинг/Под ред. Н.И.Перцовского. М.: Высшая школа, 2001.
19. «Фармация Казахстана», 2001, №5.
20. Указ Президента РК «Государственная программа развития фармацевтической и медицинской промышленности РК»//Каз.Правда. -2002г. 20 августа.


21. М.Омарова. Оценка текущего состояния фармацевтического рынка.//Казахстанский фармацевтический вестник.2000.-№23.
22. Социально-экономическое положение Республики Казахстан/Агенство РК по статистике. – Алматы, 2005.
23. Портер М. Международная конкуренция. – М.: ЛТД «Дело», 1998.
24. Федько В.П. Упаковка и маркировка. – М.: ПРИОР, 1998.
25. Архипов В. «Маркетинг. Техника создания спроса»М.: «Вершина», 2005.
26. Ламбен Ж.-Ж. Стратегический маркетинг. Европейская перспектива/Пер.с ф. – СПб.: Наука, 1996.
27. Дж.Р.Росситер, Л.Перси. «Реклама ипродвижение товаров», 2003.

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:   
1. Халықаралық маркетинг дамуының теориялық аспектілері
1.1. Халықаралық маркетинг мәні, концепциялары және мінездемесі
1.2. Халықаралық маркетингті ғаламдандыру: принциптері мен
стратегиялары

2. Қазақстан Республикасындағы Сан-Фарма компаниясының мысалында
халықаралық маркетингтік қызметті талдау
2.1. Қазақстанның фармацевтикалық нарығын талдау.
2.2. Қазақстан Республикасындағы Сан-Фарма компаниясының қызметін
маркетингтік талдау.
2.3. Сан-Фарма компаниясының Қазақстанның фармацевтикалық
нарығындағы проблемалары мен фирманың маркетингтік қызметін жақсартудың
негізгі бағыттары.

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

1. Халықаралық маркетинг дамуының теориялық аспектілері

1.1. Халықаралық маркетинг мәні, концепциялары және мінездемесі

Маркетинг нарықтың басқарылмайтын факторлары негізінде (бәсекелестік,
саясат, заңдар, тұтынушының мінез-құлқы, технология деңгейі, т.б.)
маркетингтік мақсаттарға жету үшін маркетингтік шешімдердің басқарылатын
элементтерін (тауар сапасы, баға, жылжыту, өткізу) қалыптастыруға қабілеті
бар ғылым.
Халықаралық маркетинг маркетингтің жоғарғы мектебі болып саналады.
Экономикалық процестердің интернационализациясы қазіргі уақытта өсу
тенденциясы жоғары дербес күш болып отыр. Халықаралық маркетинг фирманың
шет елдегі қызметінің ауқымдылығын көрсетеді.
Бизнесті интернационализациялаудың негізгі мотивтері:
✓ ішкі нарықтың қанығуы;
✓ мемлекеттің төлем балансының дефициті және экспортті және
транснационалды қызметті үкіметтің қолдауы;
✓ жаңа нарықтарды игеру қажеттілігі;
Маркетингтік қызметтің өзіндік жүйесі ретінде халықаралық маркетинг
концепциясының пайда болуы мен дамуы 1960-70 жылдары басталды. Дәл осы
кезеңде халықаралық масштабтағы нарықтық қызметті алдыңғы кезеңде өзінің
іскерлігін басқарудың тиімді жүйесі және ұлттық нарықта бәсеке құралы
ретінде дәлелдеген маркетингтің принциптері негізінде қайта құру шарттары
қалыптасты.
Бәсекелестік тартыстың әрі қарай асқынуымен, өндірістің күрделі
технологиялық және ұйымдастырушылық үлгілерімен сипатталатын қоғам өмірінің
шаруашылық саласының қазіргі даму жағдайларында сыртқы экономикалық
қызметтің тиімділігі маркетинг құралдарын қолданудың мақсаттары мен
әдістемесіне байланысты. Әлемдік экономиканың әрі қарай
интернационализациясы, халықаралық сауданың өрістеуімен, жұмыс күшінің
жаппай және динамикалы түрде ауысуының арқасында оның халықаралық
аспектілері айтарлықтай дәрежеде маңызды болып отыр.
Бизнес интернационализациясының негізгі этаптары мен компанияның
сәйкес типтері:
▪ экспорттаушы;
▪ халықаралық қызмет;
▪ мультиұлттық қызмет;
▪ әлемдік (глобалды) қызмет.
Халықаралық маркетинг – шетелдердегі тұтынушылардың тауарлар мен
қызметтерге сұранысын қанағаттандыру мақсатында жүргізілетін жергілікті
компаниялардың іс-әрекеті9.

Халықаралық маркетингтің өз бетінше бөлінуіне әр түрлі факторлар әсер
етті:
1) ішкі нарықпен салыстырғанда ақпараттың зор қажеттілігі;
2) ақпарат алудың қиындығы;
3) дәстүрлі емес және әлдеқайда жоғары тәуекелділіктер.
Халықаралық маркетингтің пайда болуы мен дамуына негіз болған
жағдайлар:
• әлемдік бірлестік мемлекеттерінің тәуелсіздігі;
• әлемдік және ұлттық заңдар;
• ұсыныстың сұраныстан артық болуы, жеке нарықтарда тауар мен
ұсынылатын қызметтің көптігі;
• ұлттық валюталық жүйелердің болуы;
• тауар өндірушілердің жетілген бәсекелестігі;
• дамыған нарық инфрақұрылымы;
• көптеген мемлекеттерде өмір сүру деңгейінің өсуі, сәйкесінше,
азық-түліктік тауарларға, киімге, жиһаз, көлік, компьютер
және т.б.ұзақ мерзімді қолданыстағы тауарларға сұраныстың
өсуі;
• өндіріс пен қызмет көрсетудің халықаралық корпорациясы12.
Халықаралық маркетинг – бірден артық мемлекет нарығында табыс алуды
көздейтін компанияның іскерлік қызметі, міне ішкі және халықаралық
маркетинг анықтамалары арасындағы негізгі айырмашылық.
Бұл аса маңызды емес айырмашылық халықаралық маркетингтік
операциялардың күрделілігі мен алуан түрлілігін түсіндіреді.
Маркетингтік түсініктер, үрдістер және принциптер универсалды,
маркетологтың міндеті бірдей, оның бизнеспен айналысатын жеріне байланысты
емес. Маркетинтің мақсаты – тауарды жылжыту, бағаны қалыптастыру, өнімді
тарату негізінде пайда табу. Сонда ішкі және халықаралық маркетинг
арасындағы айырмашылық неде деген сұрақ туындайды.
Бұл сұрақтың жауабы маркетингтің әр түрлі концепцияларына емес,
маркетинг жоспары орындалатын ортаға байланысты болады (Кесте 1).

Кесте 1.
Нарықты талдауға арналған ақпарат

нарық сыйымдылығы
Нарық жайлы сандық нарық өсуі
мәліметтер нарық үлесі
сұраныс тұраұтылығы
сұраныс құрылымы
Нарық жайлы сапалық сатып алу мотивтері
мәліметтер сатып алу процесі
ақпаратқа қатынасы
нарық айналымыүлесі
артықшылықтары мен кемшіліктері
Бәсекелестікті талдау анықталатын стратегиялар
қаржылық көмек
басқару сапасы
Сатып алу құрылымы сатып алушылар саны
сатып алушылар түрлері
жеке аймақтарға тән ерекшеліктер
жеке салаларға тән ерекшеліктер
Сала құрылымы сатушылар саны
сатушылар түрлері
ұйымдар
өндірістік қуаттар
бәсеке түрі
Тарату құрылымы географиялық
тарату каналдарымен
Сенімділік, қауіпсіздік еніп кету барьерлері
алмастырушы тауарлардың пайда болу мүмкіндігі

Шетел маркетингінің ерекшелігі белгісіз проблемалар аймағымен
анықталады. Оны шешу үшін бірқатар стратегиялар, әдістер мен тәсілдер
қажет. Сәйкесінше халықаралық маркетинг сұрақтарына:
➢ интернационалды нарықтар;
➢ мультиұлттық маркетинг;
➢ ғаламдандыру;
➢ нарыққа кіру жөніндегі шешім;
➢ маркетингтік зерттеулер;
➢ өнім бойынша шешімдер;
➢ нарыққа ену тактикасы жатады.

Бәсекелестік, мемлекеттік басқару, ауа-райы, заңдық шектеулер,
тұрақсыз тұтынушылар және басқа да бақыланбайтын факторлар тиімді нәтижеге
ықпалетеді. Бұл бақыланбайтын факторларға әсер ету мүмкін емес, бірақ
маркетологтар еркін нарық жағдайында тиімді нәтижеге жетуі үшін өз қызметін
бағыттай ала білуі керек. Халықаралық маркетингпен айналысатын
маркетологтардың міндеті әр түрлі ортада болатын қиындықтарды шешу болып
табылады (Кесте 2).

Кесте 2.
Халықаралық маркетинг проблемалар жиынтығы

Жат мәдениет, басқа Экономикалық және
тілдер, білімдер Валюталық проблемалар әлеуметтік
жиынтығы, дәстүрлер, айырмашылықтар
стандарттар
Әр түрлі экономикалық Әр түрлі саяси және Өнімді пайдаланудың
жүйелер құқықтық жүйелер қолдану шарттары
Тауарды өткізудің әр Өнімді реализациялаудың
түрлі шарттары әр түрлі инфрақұрылымы Бәсекелестік жағдайы

Қазақстандағы жағдайға келетін болсақ, Қазақстан тәуелсіз мемлекет
ретінде әлемдік нарыққа шығуы, сөз жоқ, халықаралық маркетингтің
авуарларына ие болуына әкелді. Бұл республикалық деңгейде, сондай-ақ
шаруашылық жүргізуші субъект деңгейінде де сыртқы экономикалық саясатты
дұрыс анықтау үшін қажет нәрсе. Қазақстан Республикасының Үкіметі 1991
жылдың тамыз айында Сыртқы экономикалық қатынастардың негіздері туралы
қаулы қабылдап, сыртқы нарыққа шығудың қажеттігін жеке мемлекет болмай
тұрып айтқандары жөн болды.
Сыртқы нарықта республиканың, ұйымның және кәсіпорынның жетістігі
сауда балансының деректерімен сипатталады. Сауда балансының оң өзгерістерін
анықтайтын экспорт және импорт құрылымы болып табылады. ҚР Ұлттық
банкісінің әзірлеген есеп деректері бойынша, 2005 жылы Қазақстанның экспорт
өніміндегі металл рудаларының үлесі – 45%-ға жетті, мұнай мен май – 40%
болды. Импортта болса басымдылық білдіріп отырған машиналар мен құрал-
жабдықтар – 49%, энергияның әр алуан түрлері – 51%. Бұл деректер
республиканың әлемдік рыноктағы шикізаттың мәртебесінен әлі алға шыға алмай
отырғанын көрсетеді.
Қазақстанның даму стратегиялары және соларға байланысты қабылданған
бағыттар сыртқы сауданы ырықтандыруды тереңдетуді білдіреді, ал ол болса өз
кезегінде халықаралық маркетингтің теориялары мен прагматикалық әдістерін
қолдануды талап етеді. Халықаралық бәсекелестікке республика мен жекелеген
кәсіпорындар қатыспаса, сыртқы экономткалық қызметті жүзеге асыру мүмкін
емес. Әлемдік нарықты дамытудың қазіргі кезінде осы бәсекелестікте
жетістікке жету стратегиясы халықаралық кооперация мен интеграцияға
негізделеді. Сондықтан халықаралық маркетингтің проблемалары жергілікті
емес, ғаламдық сипатқа ие.
Қазақстанда көрініс тапқан халықаралық маркетингтің негізгі
проблемаларына мыналарды жатқызуға болады:
• қауіпсіздік мұқтаждықтарының басымдылығы;
• өткізу арналары, бәсекелестік пен тұтынушылар талғамдарының
шапшаң өзгеруі;
• конгломератты тауар саясатының келешегі;
• өнімтүрлерінде параметрлік қатарлар мен жинақтарға бағдарлану;
• бір өнім есебіне инвестицияның өсуі;
• пайдалылық деңгейінің төмендеуі;

Қазіргі ХХ-ХХІ ғасырлар тоғысындағы технологиялық революция
негізіндегі халықаралық маркетингтің ғылыми-техникалық ортасы, әсіресе
өсіңкі болып келеді. Бұл жаңартпалар – нарықта шешуші рөл атқаратын
ақпараттық дәуірдің нәтижесі. Осы аспектіде Қазақстанның соңғы бесжылдың
ішінде атақты Sony фирмасының 70-жылдардағы революцияның тринитрондары
және 2001-жылдардағы Microsoft бағдарламасының жаңа технология деңгейіне
шыққанын айта кетуге болады. Әрине, мұндай жаңартпаларды танып-білу
республика тұтынушыларының талғамдарына өзінің тиісті әсерін тигізді.
Тұтынушылардың талғамдарындағы өзгерістер әлемдік нарықта болып
өтті, дегенмен осы нарыққа шыққан елдердің талғамы осы күнге дейін тікелей
жоғарылауда. Бұндай елдер қатарына бұрынғы социалистік елдер кіреді, әрине
Қазақстан да сыртта қалған жоқ.
Республика Үкіметі жаңа технологиялардың пайда болуы ғылыми-зерттеу
базасының дамуымен байланысты болғанын түсініп, жыл сайын іргелі және
қолданбалы ғылымдарға мемлекеттен қаржы бөледі. Олардың үлесі ұлттық
табыстың 3-4%-ын құрайды.
Қазақстанның экспорттық тауарларының 70%-нан астамы минералды
шикізат ресурстары болғандықтан осы өнімдердің халықаралық маркетингісінің
тиімділігі мен ауқымдылығы ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктеріне
тікелей байланысты. Осыған байлаеысты мұнай-газ – кен орындарын және
металдарды қайта өңдеу мәселесіне үлкен назар аударылды. Қазіргі кезде
оларға АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Жапония және басқа елдердің көптеген ірі
фирмаларлың назары ауып отыр. Сөйтіп, республика экономикасының ашықтығы
халықаралық бәсекелестердің серпініне көмектеседі, ең біріншісі – уақыт
факторы: өнімді өткізу, жұмылдырудың жаңа арналарын іздеуді талап етеді.
Тұтынушылар талғамы бәсекелестік және өткізу арналары
серпімділігінің шапшаңдылығы өнімнің өмірлік циклін орта сеппен 3-5 жылға
қысқартады. Өнімнің өмірлік циклінің ең танымал түрі – көбею деп аталады.
Тауарлардың өмірлік цикліне ғылыми-техникалық прогрестің әсер етуі
оның тек мезгілдік көрсеткіштері ғана емес, сондай-ақ сапа көрсеткіштерін
де анықтайды. Тауар ұсынысы молайып, тұтынушы таңдамалы артып жатса,
фирмалар, егер олар жаңа тауар шығаруға бет алып жатқан болса,
конгломератты тауар саясатын жасаулары керек. Бірақ мұндай саясат тікелей
және көлденең саясатқа қарағанда қымбатырақ болады. Сондай-ақ,
конгломератты саясаттың өзін экспортқа шығару оның мультиұлттық және
әлемдік нарықтағы маркетингі өте тиімді.
Қазіргі нарықта тауар саясатының белсенділігі өнімнің түрлі болуына
байланысты. Халықаралық маркетинг жағдайында тұтынушының таңдауы бір
өлшемдегі қызмет көрсету мен тауар ұсынысының қажеттілігін ғана емес, бір
жайғалымның тұтас параметрлік қатарын қажет етеді. Мұны нарықтағы тауар
фокусының ұлғаюы да талап етеді. Сондықтан, нарық талаптарын ескере отырып,
фирмалар нарыққа тұтастай өнім желісін шығару керек. Осындай желіге ие
тауарларға үлкен және кіші жүк таситын самосвалдарды, ірі және дербес
электр станцияларына арналған трубиналар, кофе сервиздері, жеке жаңғақ
қосылған және жанұялық балмұздақтарды және т.б. жатқызуға болады.
Фирма тауарларының эстетикалық түсініктері, олардың сыртқы түрінің,
дизайнының, сипатының ұқсастығы тауарлар сұрыпталуының жиынтығында болады.
Қазақстанда тұтынушы таңдалымының артуы әр түрлі елдер өнімдеріне қол
жетерлік, шетелдерде қызмет көрсету мен тауарларды алу мүмкіншіліктерінің
пайда болуы – тұтынушының таңбалы және фирмалық тауарларды таңдап алкына
әкелді. Бұл, сондай-ақ, техникалық тауарлар тұтынуы өсуінің салдары болып
табылады. Әр түрлі фирмалардың өнімдерін басқа фирмалардың тауарлар
жиынтығына қосып, оларды біріктіру арқылы араласып кеткенін байқауға
болады. Мысалы, отандық синтезаторларға жапон өндірушілерінің де, қытай
өндірушілерінің де батарейкаларын қолдана беруге болады.
Шаруашылық жүгізуші субъектілер үшін халықаралық маркетингтің бұл
проблемаларын шешу жолдары Қазақстанда инвестициялық қызметті ынталандыруда
болып отыр, сол үшін өндіріс саласына күрделі қаражатты ұзақ мерзім арнаған
жөн.
Қазіргі кездегі халықаралық маркетингтің тағы бір негізгі
проблемаларының бірі - өндірістің, оны сату пайдасының деңгейінің
төмендеуі. Пайдалылық қорытынды көрсеткіш болып табылатындықтан, ол әлемдік
нарықтағы маркетинг қызметінің пайдалылық деректерінен толық көруге болады.

Сонымен, халықаралық маркетингтің негізгі проблемаларының шеңбері
республика экономикасын дамытудың қазіргі кезеңінде фирмалар мен
мемлекеттік қызметтердің стратегиясы мен өсіру саясатына дұрыс бағыт алуға
көмектеседі. Проблемаларды біліп жүру сыртқы нарыққа шығу кезінде
интеграцияға бірігуге және қызмет кооперациясына қол жеткізуге үлкен
көмегін тигізеді11.

Жоғарыда айтылып кеткен халықаралық ортаның басқарылмайтын
факторларына келесілер кіреді:

▪ саясиқұқықтық аспектілер;
▪ экономикалық аспектілер;
▪ бәсекеге түсетін күштер;
▪ технология деңгейі;
▪ бөлу құрылымы;
▪ географиялық орналасуы және инфрақұрылымы.
Технология деңгейі бақыланбайтын фактор екенін айта кетуге
болады. Бұл фактор кейде ескерілмейді, бірақ оның әсері фирма қызмет ететін
мемлекеттің технологиялық мәдениетіне (дамыған немесе дамушы) байланысты
болады. Мысалы маркетолог дамушы елдерде технологияны қажеттілігінің
дамыған елдегіге қарағанда жоғары екенін түсінуі қажет.
Шетелдің мәдени ортасында маркетингтік жоспарды адаптациялау
мәселесіне (басқарылмайтын нарық факторлары) келгенде маркетолог бұл
факторлардың әсерін анықтау сияқты қиыншылықтарға тап болады (Кесте 3).

Кесте 3.
Қоршаған ортаны талдауға арналған ақпараты

Табиғи қоршаған орта -энергияның, шикізаттың бар болуы;
-географиялық ерекшеліктер;
-қоршаған ортаны қорғау бағыттары;
-утилизация талаптары;
Технологиялық қоршаған орта -өндіріс технологиясы;
-тауар (қасиеті) технологиясы;
-тауар инновациясы;
-алмастырушы-технологиялар;
-утилизация технологиясы;
Экономикалық қоршаған орта -ұлттық табыс өсуі;
-сыртқы сауда көлемінің өсуі;
-төлем балансының өзгерісі;
-капитал нарығының дамуы;
-жұмыс күші нарығының дамуы;
-инвестициялық тенденциялар;
Әлеуметтік-демографиялық қоршаған -халық санының өсуі;
орта -әлеуметтік-психологиялық ағымдар;
Саяси және құқықтық қоршаған орта -ғаламдық саяси өзгерістер;
-саяси-экономикалық даму;
-әлеуметтік-саяси даму;
-салық жүйесінің дамуы;

Ішкі нарықта маркетолог бақыланбайтын факторлардың көп бөлігіне
автоматты түрде жауап береді. Себебі әр түрлі мәдени ерекшеліктер
күнделікті өмірде кездеседі. Тіпті, біздің тарихымыздың бір бөлігі болып
табылады. Халықаралық маркетологтың алдында тұрған мәдени бағдарының
міндеті маңызды. Маркетологтар өздерінің барлық күш-жігерін олар әлі
үйренбеген мәдени ортаға жұмсауы керек. Белгісіз нарықтармен жұмыс
істегенде, маркетологтар шешім қабылдағанда немесе потенциалды нарыққа баға
бергенде қолданылатын қатынастарды (фреймы отношений) түсінуі керек.

1.2. Халықаралық маркетингті ғаламдандыру: принциптері мен
стратегиялары

Көптеген күйіктас немесе фармацевтикалық өнім сияқты нарықтар әлемдік
болмауы мүмкін емес, олардың нарықтық позициясы әлемдік масштабтағы сату
үлесіне байланысты. Қазір осындай нарықтың бір ғана бөлігінде қызмет ету
мүмкін емес -Джордж Дэй8. Фирма қызметінің маркетингтік глобализациясы –
бизнесті интерұлттандырудың шекті формасы. Оның таралуына әсер етеді:
▪ халықаралық қаржылық және валюталық нарықтар;
▪ сатудың әлемдік жүйесі;
▪ саяси жағдайдың ғаламдық жылуы;
▪ жеке мемлекеттердің экономикалық өсуі;
▪ коммуникация және көлік технологиялары;
▪ әлемдік бәсекелестік.

Глобализацияның артықшылықтарына бәсекелік тартыста фирманың жағдайын
анықтайтын масштабтағы үнем жатады. Интерұлттық бәсекелестіктегі келесі
матрица көмегімен глобалді бизнестегі бәсекелестік мәртебеге әсер етуге
болады (Сурет 1):



Бароны Короли

Заурядные Крестоносцы

Төмен
Жоғары

Географиялық жабын (портфель)

Сурет 1. Интерұлттық бәсекелестіктегі матрица күйі.
Әрине ең жақсы позиция Короли тобынба, бұл оларға өз қызметін
кеңейтуге мүмкіндік береді. Ең нашар позиция заурядные тобында, олар
маркетингтік ниша стратегиясын қажет етеді. Барондардың одан әрі кеңеюіне
мүмкіндігі бар, бірақ олар тек бірнеше мемлекетте шоғырланған.
Крестоносецтер көптеген мемлекеттерде жұмыс істесе де, өнім ассортименті
аз.
Интерұлттық маркетингте тауардың өмірлік циклінің әдістемесі келесі
ағым моделінде бейнеленген (Сурет 2):

Сурет 2. Бизнесті интерұлттандыру кезіндегі ағым моделі.

Мұндағы У осінде – ұлттық нарықта капиталға өнімнен түсетін табыс, ал
Х осінде – уақыт. Бұл концепцияны ұстанатын компания әдетте әлемдік
компания, ал оның маркетингтік қызметі – глобальді маркетинг деп айтылады.
Маркетингтің әлемдік тактикасын қолданатын компания өндіріліп жатқан
өнімнің сенімді сапасына және әлемдік нарықтағы тиімді бағасына ұмтылады.
Сөйтіп, әлемдік нарық бұл – мемлекеттің ішкі нарығымен пара-пар, бірақ
бүкіл әлемде жұмыс істейді. Әлемдік маркетингтік концепциясының маңызды
постулаты әлемдік нарықты халықтың, тұтынушының талаптары мен қалауларын
қанағаттандыруға бағытталған. Әлемдік компания әлемді бір ортақ нарық
ретінде қарастырып, маркетингтің әлемдік стратегиясын жасайды. Сонымен
қатар талаптары бірдей тұтынушылар топтары негізінде нарық сегменттері
анықталып, компания өнімді стандартизациялауға бағытталған маркетинг
жоспарын жасайды. Бұл, әлемдік маркетингтің жоспары әлемдік нарық үшін
стандартталған өнім жасау деп ұйғаруға мүмкіндік береді.
Үлкен немесе шағын компанияны әлемдік маркетингтік концепцияны
ұстануды мәжбүр ететін себепті айта кетуге болады. Әлемдік компания әлемдік
нарықта стандартталған өнімді сатады. Болашақ компаниялар әлемді әлем
тауарын сататын әлемдік нарық ретінде қарастырады. Болашақтағы бәсекелестік
компанияның халықаралық емес, мультиұлттық емес ғаламдық маркетингті
пайдалануы қажет болады3.
Әр түрлі мемлекеттер нарықтарында әлеуметтік-мәдени шарттарға
байланысты өнімді икемдеу керек болғандықтан, тұтынушылар талғамы мен
талаптарын қалыптастыру үшін бұқаралық ақпарат көздерінің ықпалы маңызды.
MTV, Cable News Network (CNN) сияқты арналардың бай және атақты
адамдардың өмірі жайлы телебағдарламалар серік және кабель телевидениесі
арқылы бүкіл әлемдегі жүздеген миллион потенциалды сатып алушыларға
таралады. Маркетингтегі мәдени айырмашылықтар жайлы бір топ ғалымдар
жүргізген зерттеу келесі тұжырымға келді: бұқаралық ақпарат көздерін және
коммуникацияны қарқынды қолданумен мінезделетін маркетинг әлемінде мәдени
айырмашылықтарының төмендеу тенденциясы бар. Шын мәнінде, нарықтың
глобализациясы басталды. Тұтынушылардың мінез-құлқына бұқаралық ақпарат
көздерінің мен коммуникацияның ықпалы бар екенін жоққа шығаруға болмайды.
Бұл нарықтың глобализациясын білдіреді ме? Жауап-иә, көптеген мемлекеттерде
бір өнімге бірдей сұраныс болатын нарық сегменттері бар. Levi Strauss,
Revlon, Toyota, Ford, McDonald’s, Coca-Cola сияқты тағы басқа компаниялар
барлық әлемде стандартталған өнімді сатады. Бұл шетелде саудамен және
маркетингпен айналысқанда мәдени айырмашылықтарды ескеру керек емес дегенді
білдіреді ме? Жауап - өнімдердің кейбір түрлерін бейімдеу керек жоқ, бірақ
оның басқа мәдени ерекшеліктерге сезімтал екенін, оны нарыққа бейімдеу
керек екнін ұмытпау қажет. Сонымен, тауар жайлы шешім қабылдау оңай емес:
не оның стандартты үлгісін ұсыну, не оны нарыққа сәйкес модификациялау.
Мемлекеттер портфелі маркетингтік қызметтің әр түрлеріне байланысты
балансталған және бағаланған болуы тиіс. Ол үшін географиялық нарықтардағы
бизнестің стратегиялық шарттары матрицасы мен нарық қажеттілігі мен
ресурстар сәйкестілігі баланстарын ұсынуға болады (Сурет 3).



Глобальды нарық Нарықты сегменттеу
(Универсалды (позициялау немесе
маркетинг) мақсатты маркетинг)

Азық-түліктік Мамандандырылған
дифференциация(Азық-тмаркетинг
үліктік сегменттеу)

Сәйкес
Әр
түрлі

Нарық қажеттіліктері

Сурет 3. Наық қажеттілігі мен ресурстардың баланс матрицасы.

Глобальді бизнестің көптеген бөгеттерге төтеп беретін, жаңа идеяларды
ынтамен ізденетін маркетологтар үшін жағымды мүмкіндіктері көп. 21-ғасырдың
табысты бизнесмені глобальді мағлұматты және бүкіл әлемді қамтитын
ақпараттармен қамтамасыз болуы керек. Ол үшін:
1. нарықтың мән жайын объективті бағалай білуі (яғни субъективті болуы
керек).
2. әр қилы адамдардың мәдени айырмашылықтарына толерантты болуы керек.
3. әр түрлі мәдениеттер, тарих, әлемдік нарық потенциалы жайлы,
экономикалық, саяси, қоғамдық бағдарында хабарбар болуы керек.
Объективтілік шешім қабылдау үшін маңызды.
Қытай нарығынан білмей, өздерінің шексіз мүмкінліктеріне сенген, ал
шын мәнінде бұл мүмкіндіктер тек таңдаулы аймақтарда ғана болған, сонымен
қатар оларға қосымша ресурстар қажет болды, американдық компаниялар
миллиондаған доллар мөлшерінде ақшаларынан айырылды. Бұл фирмалар өз
шешімдерін қабылдағанда объективті болмаған3.
Глобальді мағлұматты және алғыр болу үшін мәдени ерекшеліктерге
толерантты болу керек. Толеранттылық мәдени ерекшеліктер айырмашылығын және
мінез-құлқы сіздің мінезіңізден басқа адамдармен жұмыс істей алу
қабілеттілігін ұйғарады. Толерантты адам мәдениеттер арасында болатын
айырмашылықтарды түсінеді және осы қабілеттілігн тиімді әрекет ету үшін
қолданады.
Глобалді ақпаратпен қамтылған адам мәдениет, тарих, әлемдік нарық
потенциалдары жайлы білімі болуы қажет. Мәдениетті білу шетел тұтынушысын
түсіну үшін маңызды. Тарихты білу адамның ойы және мінез-құлқы тарих
ықпалында болатындықтан маңызды. Сонымен келесі онжылдықтарда шамамен әрбір
әлемдік аймақтың нарықтық потенциалында ұланғайыр өзгерістер болады.
Келешекте бәсекелестік компанияны глобальды маркетингті қолдануды талап
етеді27.

2. Қазақстан Республикасындағы Сан-Фарма компаниясының мысалында
халықаралық маркетингтік қызметті талдау

2.1. Қазақстанның фармацевтикалық нарығын талдау.

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында отандық өндірушілер
номенклатура бойынша 10%-дан төмен және халықтың тұтыну көлемінің 5%-дан
төмен дәрі-дәрмектерді жасап шығарады. Сондықтан мемлекет саясатының
дәрілік тәуелсіздігінің артықшылықтары отандық өндірісті әлемдік қолдауға
бағытталуы керек. Осы мақсатпен 2002 жылы фармацевтикалық және медициналық
өндірісті дамытудың бағдарламасы құрылған21.

Кесте 4. Қазақстан Республикасындағы медициналық және фармацевтикалық
өнім өндірушілері.

Ұйымның атауы Өнімнің атауы, мекен-жайы Басқарушылары
1 2 3
“DOLCE” ЖШС Қолғап өндіру Алматы қ.
“АҚ-БОТА” ЖШС Медициналық мақта, бактериофаг
өндеу, басқа препараттар, соның
ішінде дәрілік шөптер
“АКВИТОЛ” ЖШС 480091, Алматы қ., к. Қарасай Колоклоьникова
батыр, 69, оф.75, Тел: Галина Кузьминична
62-75-42Факс: 33-54-17 E-mail:
Akvitol@mail.ru
“АҚ-ЖАЙЫҚ” ЖШС Медициналық мақта Абильбасов Б.Б.
Алматы қ., к. Жұбанов,95. Факс:
260526
“АҚ-НИЕТ” ЖШС Шымкент қ., Тамерлан шоссесі,
30. Тел: (3252) 55-50-20
“Ақтөберентген” ААҚ Ақтөбе қ., к. Т.Ахтанов, 48.
Тел: (3132) 96-02-30
“Ақ-Мақта” ЖШС Стерильді және стерильді емес Шалгимбаев А.Б.
мақта
Алматы қ., к. Алимжанова, 41.
Тел: 334334
Алматы протезді—ортопедиялық заттар Абдрасилов Фарид
протезді—ортопедиялық Алматы қ., к. Желтоқсан, 65. Амирсарович
тәжірибелік орталығы Тел:392828
“Алтей” ЖШС Жабайы өсетін шөптерден Назаренко Галина
дәрілерді жасау және дайындау Борисовна
Алматы қ. Тел:34-25-09
“Алтын Тамыр” ауыл Дәрілік өсімдіктер шикізаты Юстус Василий
шаруашылық Алматы қ., к. Байтұрсынов, 85. Егорович
Факс:922065
Алматы биокомбинаты Вакцина, сыворотка, Айтжанов Батырбек
импортталатын синтетикалық Досходжаевич
шикізаттан жасалатын өнімдер
Алматы қ., Абай даңғылы, 109.
Тел: 42-55-04
“Амфора” ЖШС Алматы қ., к.Байзаков, 271а1.
Тел: 68-71-93
“АФФ” ЖАҚ Блистер, галогенді препараттар,Омарова Маруа
таблетка мен капсула түріндегі Ахметовна
препараттар
480008, Алматы қ., к.
Шевченко,162. Тел:42-34-55,
Факс: 42-96-75
“Береке” АҚ Инфузиондық еріткіштерді Айдаров Қамбатбек
өндіру: гемодез, хлотұз Қадырұлы
Орал қ., к. Космическая,9.
Тел:8-31122-3-02-43
БиофармПрепараты ЖАҚГалендік препараттар Нысанбаева Райхан
Алматы қ., тел: 372463, факс: Уменовна
924661.
Биян-Фарм БК Жабайы өсетін шикізатты Масько Владимир
дайындау Васильевич
Алматы қ., Тел.:32-78-84,
32-82-45
Брант медициналық 480005, Алматы қ., к. Торгакова Марина
бірлестігі Түркебаева, 143. Замшарифовна
Тел:41-11-88
Венера ЖШС Алматы қ., Айнабулак-4 шағын
ауданы
Тел: 51-87-12

(Жалғасы Қосымша 1-қараңыз)

Фармацевтикалық және медициналық өндірісті дамытудың бағдарламасы
құрылған 2002 жылды негізге алатын болсақ, онда үш жылдың ішінде әр жыл
сайын Қазақстанда өндірілетін дәрі-дәрмек көлемі 10%-ға артып отырды. 2002
жылы 9 млн USD тең мөлшерде өнім шығарылды, 2003 жылы бұл сома 10 млн-ға
жетті, ал 2004 жылы ол 11,5 млн USD құрады. Бұл соманың әрі қарай өсуі
күтілді. Бұл жекелеген кәсіпорындарда қуаттардың даму деректерімен
дәлелденді. Шымкент химфармзауыты ампулирование бойынша екінші желіні іске
қосты, бұл ампуладағы препараттардың күрт өсуіне мүмкіндік береді. Бұдан
басқа, бұл кәсіпорында GMP стандарттарына жауап беретін таблетка түріндегі
дәрі-дәрмекті өндіретін үшінші бөлімі ашылды. Ромат фирмасының басшылығымен
Павлодар фармацевтикалық зауытында өндіріс көлемін ұлғайту мен
модернизациясы басталды. Бұл жылдық өсімнің сақталатынын немесе көбейетінін
болжауға мүмкіндік береді. Номенклатураға келетін болсақ, мұнда өсім айқын
көрінеді, 2002 жылы Қазақстанда дәрі-дәрмек препараттары шығарылса, 2003
жылы бұл 238-ге, 2004 жылы бұл 74 позицияға өсті. Яғни қазіргі таңда
республика дәрі-дәрмектің 365 түрі өндіріледі, яғни номенклатураның орташа
жылдық өсімі 30-дан 40%-ға дейін өсіп отыр. Қазір Қазақстандағы
фармацевтикалық кәсіпорындарды төрт топқа бөледі. Біріншіге – Химфарм
(Шымкент қ.) ААҚ, ол субстанцияны шығарудан дайын өнімді өндіруге өтті.
Дәрі-дәрмекті өндірудің жылдық мөлшері бұл кәсіпорында ақшалай мөлшерде 4
млн USD асты. Екінші топқа өндірістің жылдық мөлшері 1 млн USD асатын
фирмалар, бұл – Леовит ЖШС (Алматы қаласы), Алматы фармацевтика фабрикасы
АҚ. Үшінші топта-өндірістің жылдық мөлшері 100-250 мың USD мөлшерінде өнім
шығаратын фирмалар – Береке АҚ (Орал қаласы), Таймас ЖШС (Астана қаласы),
Республикалық қан орталығы (Алматы қаласы). Төртінші топқа соңғы жылдары
пайда болған қалған кәсіпорындар жатады. Олардың саны 34 және бұл сан
өсуде. 2003 жылы Алматы қаласында тағы үш өндіріс іске қосылады:
медициналық мақта шығаратын, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ҚР-дағы денсаулық сақтау сферасында маркетингтің дамуы
Денсаулық сақтау (фармация) мекемелерінде маркетинг қызметінің тиімділігін көтеру
Фармацевтикалық нарық
Қазақстан Республикасындағы фармацевтикалық нарық
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА КЕЙТЕРИНГТІ ДАМЫТУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ
ЖШС lifecare ethicals компаниясының жалпы сипаттамасы
Басқару мақсаттарын қою
Жарнама коммуникация ретінде
Экологиялық туризмнің белсенді туризм мен байланысы
Kazakhstan Facilitators ЖШС консалтингтік компаниясының ұйымдастырушылық экономикалық сипаттамасы
Пәндер