Фонетиканы қарастыратын мәселелері

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Фонетика ( 32 сағат )

Фонетиканы қарастыратын мәселелері ( 1 сағат )

Тіл дыбыстары туралы жалпы ұғым. Тіл дыбыстары туралы бастауышта алған білімдерін еске түсіру. Тіл дыбыстарының сөз мағнасымен арақатынасы. Тіл дыбыстарының жасалуы.

Қазақ әліпбиі. Қазақ әліпбиінің құрамы мен ретін білудің мәні.

Әдістемесі:

Тіл дыбыстарының өзінідік артықшылығы таныту бағытындағы мәтіндермен жұмыс істету;
Дыбыстың мүшелерінің дыбыс жасаудағы қызметін білуге практикалық дағды қалыптастыру үшін жаттығулар жасату;
Тіл дыбыстарының қасиетін таныту үшін бір сөз құрамындағы / дыбыстардың әріптердің қатысуымен бірнеше сөз жаздыру, сол сөздердің мағыналарын салыстырту.

Дауысты дыбыстар. Дауысты дыбыстардың өзіндік белгілері : үннен тұратындағы, созылып айтылатындығы, оны құрайтындығы.

Дауытсы дыбыстардың жіктелуі:

Тіл қытысына қарай: жуан, жіңішке;
Ерін қатысына қарай: ерінді, езүлік;
Жақ қатысуына қарай: ашық, қысан болып бөлінетіндігі

Әдістемесі:

Дыбыстау мүшелерінің қызметіне қарай дауысты дыбыстарға тән белгілерді ажырата білуге баулу;
Фонетикалық терминдердің мағынасын саналы түсінуге баулу;
Тест тапсырмаларынан айтылуымен жазылуындағы айырмашылық бар сөздерді тапқызу;
Дауысты дыбыстарға қатысты дедактикалық ойындар ұйымдастыру

Дауыссыз дыбыстар. Дауыссыз дыбыстардың өзіндік белгілері: үн мен сылдырдан тұратындығы, созуға келмейтіндігі, буын құрай алмайтындығы. Дауыссыз дыбыстардың үн мен салдырдың қатысына қарай жіктелуі:

Қатаң дауыссыз дыбыстар
Ұян дауыссыз дыбыстар
Үнді дауыссыз дыбыстар

Әдістемесі:

Дауыссыз дыбыстардың дауысты дыбыстардан айырмашылығын танытуға бағытталған жұмыс түрлерін орындату;
Дауыссыз дыбыстардың түрлеріне байланысты дидактикалық жаттығулар, ойындар орындату;
Тест тапсырмаларымен білімдерін бекіту;
Орыс тілінен енген сөздердің жазылуына байланысты әріптер тұралы түсінік беру.

Үндестік заңы. Бұын және дыбыс үндестігінің мәні.

Сингармонизм заңының қазақ тілінің халықтық сипатын танытатындығы. Қазақ сөздерінде бұын үндестігінің сақталуы тілдік заңдылық екемдігі. Сөз құрамындағы дауысты дыбыстардың біріңғай жұан не жіңішке болып келетіндігі/ мысалы: - бала - лар( балалер емес) ; үйлер үйлар емес. Еріндік, езулік дыбыстылар арасындағы үндестік: о - ы, ө - і, ұ - ы, ү - і, әріптерінің емлес.

Басқа тілден енген сөздердің құрамындағы дауысты дыбыстардың аралас келе беретіндігі, буын үндестігінің сақталмайтындығы.

Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар, олардың емлесі.

Дыбыс үндестігі - қазақ тілінің тұрқаты сипаты. Сөз қолданысындағы дауыссыз дыбыстардың өзара үндесетіндігі, дауысты дыбыстардың дауыссыз дыбыстарға әсер ететіндігі.

Ілгерінді ықпал, ерекшелігі, қолданылатын орындары.

Кейінді ықпал, ерекшелігі қолданылатын орындары.

Сөз құрамындағы, сөз тіркестеріндегі дыбыстардың үндестігін сақтап айтудын тіл мәдениетімен байланысы.

Басқа тілден енген сөздердің жазылуы:

Б, в, г, д әріптерінің емлесі.
Қосарлы дауыссызға аяқталған сөздердің емлесі.

Әдістемесі:

Қазақтың байырғы сөздерінің құрамына талдау жасата отырып, тілдің халықтық сипатын таныту;
Ауызекі сөйлеу тілінде сөздерді тілдік зандылыққа сай қолдануға бағытталған жаттығулар орындату;
Қазақ тілі дыбыстарының айтылу ерекшелігін танытатын дидактикалық материалдармен жұмыс жасату;
Басқа тілден енген термин сөздерге қосымша жалғатып, ондағы буын, дыбыс үндестіктеріне назар аударту;
үнтаспадан көркем сөз оқу шеьерлерінің орындауындағы мәтіндерді тындата отырып, оқушылардың дұрыс сөйлеу дағдыларын жетілдіру;
мәтіндегі сөздердің фонетикалық транскрипциясын жаздыру;
сөздердің жазылуына байланысты қоғамдық пікірлермен таныстыру

Орфоэпия және орфография.

Сөздерді дұрыс айтумен дұрыс жазудың нормалары. Олардың тіл мәдениетіне қатысы, қолданылатын орындары. Орфоэпиялық және орфографиялық нормалардың арнаулы сөздіктерде берілуі.

Орфоэпияның қазақ тіліндегі маңыздылығы тұралы оқушы ұғымына лайық тілші - ғалымдардың, зерттеушілердің ой - пікірлерін ұсынып, түсініктерін мазмұндату,
Тіл мәдениетін танытуға бағытталған тапсырмалардың орындату;
Орфоэпия мен орфографияның қажеттігін танытатын жаттығулар оряндату;
Орфоэпиялық, орфографиялық сөздіктермен жұмыс істету.

Бұын. Бұынның анықтамасы. Бұынның түрлері: ашық, тұйық, бітеу бұындар. Тасымал.

Екпін. Қазақ тіліндегі екпіннің тиянақтылығы. Екпіннің түрлері: сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпіні. Қолданылатын орындары.

Әдістемесы:

Қазақ тіліндегі байырғы сөздермен басқа тілден енген сөздердін құрамындағы бұындардың үндестігін салыстырту,
Басқа тілден енген сөздерге қосымша жалғатып, ондағы бұын үндестігіне назар аударту;
Ұлттық әдет - ғұрыптарға байланысты атаулардан тұйық бұыннан құралған сөздерді тапқызу;
Бітеу бұындардан басталған жер - су аттарын тауып жаздыру;
Сөз, тіркес екпініне, логикалық екпінге қатысты жаттығулар орындату, сол арқылы екпіннің ойды жеткізудегі мәнін ұғындыру;
Қазақ тіліндегі екпін мен орыс тіліндегі екпіннің айырмашылықтарын салыстыру;
Тасымалданбайтын сөздердің шағын сөздерін жасату.

Сөйлеу тіліндегі интонация, күдіріс, логикалық екпіннің мәні. Олардың тілдік етикетпен байланысты болатындығы. Сөздің дұрыс берілуіндегі интонация мен дауыс кідірісінің, екпіннің атқаратын ролі, сөйлеу мақсаты мен бірлігі.

Интонация және оның элементтері: /Әуені, әуезі, тембрі, сөйлеу /.

Әдістемесі:

Сөйлеу тіліндегі интонацияның сөз мағнасымен арақатынасын танытатын жаттығулар орындату;
Көркем сөз оқу шеберлерінің оқыған мәтіндерінің үзінділерін танытып, оған талдау жасату;
Мәнерлі, әуезді сөйлудің ойды жеткізудегі мәнің білдіретін тапсырмалар орындату.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.