Ежелгі Үндістандағы тәрбие мен мектеп

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

1. Ежелгі Үндістандағы тәрбие мен мектеп.
2. Құлдық қоғамдағы тәрбие мен мектеп, мектептердің ашылуы.
3. Мектепте білм беру ісі, феодалдық қоғамдағы мектеп, тәрбие ісінің мәні, дамуы, сипаты.

ІІІ Қорытынды

Тәрбие – адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың саналы әрекеті. Ол алғашқы қоғамдағы еңбекпен материалдық өмір процесінде пайда болды.
Қоғам дамуының алғашқы басқышы - рулық қоғамға дейін адамдар табиғаттың дайын заттарымен қанағаттанды, аң аулаумен шұғылданды. Адам қоғамының, адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор болды. Ф.Энгельс «Мемлекеттің, жеке меншіктің және жанұяның шығуы» және «Маймылдың адамға айналуында еңбектің ролі» атты еңбектерінде адамның өзін жасаған еңбек екенін дәлелдеді. Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталды деп түсіндірді. Ал қарапайым еңбек құралын жасау, оны пайдалануды меңгеру ересек адамдар тарапынан жастарды үйретеді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.
Ф.Энгельс алғашқы дәуірде балалар ортақ қоғамдық болды өйткені жеке жанұя болған жоқ деп көрсетті. Сондықтан балаларды тәрбиелеу де алғашқы қоғам мүшелерінің ұжымдық жұмысы болды.
Еңбек процесінде, ересектермен күнделікті қарым – қатыныс жасаужа, балалар өмірге қажетті дағдылар мен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың әдет – ғұрпымен танысты, алғашқы қоғамдағы адамдардың өміріндегі салт- сананы сақтауға үйренді.

1. Бержанов Қ. Мусин С.
«Педагогика тарихы» .А., 1999 ж.
2. Т.М. Бонгард – Левин, Г.Ф. Ильин.
«Древняя Индия». М., 1980.
3. Н.А.Константинов.
«История педагогики». М. 1995.
4. Педагогическая энциклопедия. М., 1989.
5. Дружинский. «История зарубежной педагогики»

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

1. Ежелгі Үндістандағы тәрбие мен мектеп.
2. Құлдық қоғамдағы тәрбие мен мектеп, мектептердің ашылуы.
3. Мектепте білм беру ісі, феодалдық қоғамдағы мектеп, тәрбие ісінің
мәні, дамуы, сипаты.

ІІІ Қорытынды

Тәрбие – адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың
саналы әрекеті. Ол алғашқы қоғамдағы еңбекпен материалдық өмір процесінде
пайда болды.
Қоғам дамуының алғашқы басқышы - рулық қоғамға дейін адамдар
табиғаттың дайын заттарымен қанағаттанды, аң аулаумен шұғылданды. Адам
қоғамының, адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор болды. Ф.Энгельс
Мемлекеттің, жеке меншіктің және жанұяның шығуы және Маймылдың адамға
айналуында еңбектің ролі атты еңбектерінде адамның өзін жасаған еңбек
екенін дәлелдеді. Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталды деп
түсіндірді. Ал қарапайым еңбек құралын жасау, оны пайдалануды меңгеру
ересек адамдар тарапынан жастарды үйретеді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.
Ф.Энгельс алғашқы дәуірде балалар ортақ қоғамдық болды өйткені жеке
жанұя болған жоқ деп көрсетті. Сондықтан балаларды тәрбиелеу де алғашқы
қоғам мүшелерінің ұжымдық жұмысы болды.
Еңбек процесінде, ересектермен күнделікті қарым – қатыныс жасаужа,
балалар өмірге қажетті дағдылар мен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың
әдет – ғұрпымен танысты, алғашқы қоғамдағы адамдардың өміріндегі салт-
сананы сақтауға үйренді.
Алғашқы қоғам тапсыз болды, соған сәйкес тәрбие де барлық адамдарға
ортақ, бірдей болды. Алғашқы қоғамның дамуында белгілі сатыда тек ер
балалар мен қыз балаларға берілетін тәрбиеде ғана кейбір айырмашылқтар
кездесті. Ер балалар ер азаматтармен бірге қару – жарақ жасауға, аң, балық
аулауға қатысты, ал қыз балалар әйелдермен бірге тамақ әзірлеуге, киім
тігуге араласты.
Алғашқы қоғам дамуының белгілі сатысында мал бағу, егін салу,
қолөнері кәсібі пайда болды. Өндіріс күштерінің дамуымен және адамдардың
еңбек ету тәжірибесінің кеңеюімен қатар, тәрбие де күрделене түсті, ол жан
– жақты және жоспарлы іске асырылды.
Рулық қоғамда балалар мал бағуға, егін егуге, қолөнері аса зор мән
беріліп, үйретілді. Осыған сәйкес тәрбиені ұйымдастыру қажет болды.
Балаларды тәрбиелеу ең тәжірибелі адамдарға жүктелді. Ертедегі ойын және
өлең ол дәуірдегі мінез – құлық тәрбиесінің құралына айналды.
Әскери тәрбиенің алғашқы элементтер, садақ ату, найзаласу, салт атқа
міну, тағы басқа шыға бастады.
Тәрбиені ең тәжірибелі адамдарға жүктеу, оның мазмұнының кеңеюі –
рулық қоғамда тәрбиенің қоғамдық еңбектің бір саласына айнала бастағандығын
көрсетті.
Жеке меншіктің, құлдықтың және жеке жанұяның шығуына байланысты
алғашқы қоғам ыдырай бастады. Енді қоғамдық тәрбиемен қатар, жеке жанұя
тәрбиесі шықты. Қоғамды билеуші топтар: жрецтер (дін басшылары), көсемдер,
ақсақалдар, абыздар пайда болып, олар еңбекке баулу тәрбиесімен білімге
үйрету тәрбиесін бөле бастады. Жер өлшеу, өзендердің тасуына алдын ала
болжау, адамдарды емдеу тағы басқа сол сияқты білімдерді олар өздері
меңгеріп, өздерін ерекше адамдар етіп көрсетті. Бұл білімдерді үйрететін
арнаулы мекемелер (мектептер) ашылды. Ол мекемелерде үстем тап өкілдерінің
балалары тәрбиеленді.
Ал еңбекшілердің балалары ата-аналарынан еңбекке баулу тәрбиесін
алумен ғана қанағаттанды.

Көне Үндістандағы тәрбие және мектеп
Көне Үндістанның тарихы екі дәуірге бөлінеді: дравид – арийлік және
буддалық.
Дравид тайпасының өркениетті Қосөзеннің алғашқы мемлекеттерінің
мәдениет деңгейіне сәйкес келген. Бұл тайпа б.э. 2 мың жылдығындағы Үнді
жартыаралының түпкі тұрғындары. Бұл жерде тәрбие мен оқыту отбасының –
сословиелік сипатта болды. Отбасының ролі алдыңғы қатарларда болды.
Инд жазықтығында мектептік білім арийге дейінгі кезеңде Храпптік
мәдениет қалаларында пайда болды (б.ғ.д. 3-2 м.ж.). Бұл қалалар месопотамия
мемлекеттерімен айтарлықтай тығыз байланысты болды. Тарихта бұл мәдениет
туралы мәліметтер аз сақталған. Өзінше бір хаттары бар бірнеше жүз
баспалар, жазуға арналған лайдан жасалған сиясауыт – міне осылар ғана сол
уақыттағы білімнің заттай ескерткіштері.
Б.ғ.д. 2-1 мыңжылдықта Үндістан аумағында арий тайпалары билік
еткен. Сол елдердің түркі тұрғындары мен арий жаулап алушыларының қарым –
қатынасы негізінде касталық деп аталатын құрылым пайда болды. Тұрғындар
негізгі төрт кастаға немесе варнаға бөлінді. Жоғарғы үш кастаны арийлердің
ұрпақтары құрды: брахмандар, кшатрийлер (әскерлер), вайшыл (жериеленушілер,
қолөнершілер, саудагерлер).
Төртіншісі – шудралар болып табылды (жалдамалы жұмысшылар,
қызметшілер, құлдар) әлдеқайда әлеуметтік артықшылықпен брахмандар
пайдаланды. Кшатрилар – кәсіби әскерилер – оларды бейбітшілік кезеңде
мемлекет есебінен асыралды. Вайшыл еркін еңбекші тұрғындар бөлігіне жатты.
Шудралар ешқандай құқыққа ие болмады, мойнында тек міндеттер болды.
Дравидтердің ұрпақтары аянышты күйде болды.
Касташылық Көне Үндінің тәрбиесі мен білім беруінде өзінше ерекше із
қалдырды. Тәрбие мен білім берудің генезисінің маңызды факторы діни
идеология болды. Дравидтік – арийлік дәуірде брахманизм, одан кейінгі
кезеңдерде буддизм және необрахманизм.
Дравидтік – арийлік дәуірде тәрбиелеу мен білім берудің қандай болуы
керек деген туралы айтарлық тұрақты түсінік қалыптасқан. Олар әркез өзінің
адамгершілік, ақыл – ойлық және физикалық сапасын өз кастасының ағзалық
мүшесіндей жасалынуы керек деген идеяға негіздеген. Брахмандарда алдыңғы
қатарлы адам қасиеті зиялылық артықшылық, кшатриларда – күш пен ерлік,
вайшьтерде – еңбек сүйгіштік және шыдамдылық, шудрларда – адалдық саналды.
Идеалдық тәбиелеуге де көзқарас қалыптасты оған тек жоғарғы касталар
үміткер бола алды. Оған сәйкес адам толықтай бақытты өмір үшін туылған.
Тәрбиенің ақыл – ойлық дамуды (нақтылы ойнау, ойлап әрекет ету)
руханилықтар өзіндік танымдық қабілеті). Физикалық жетілуді (өз денесін
игеру) табиғатқа деген махаббатты қарастырды: Адамгершілік мінез – құлықтық
жоғарғы көрініс жалпы игілікке әрекет ету деп саналды.
Бұндай идеалды тәрбиенің кең жайылған сипаттамасын біз көне
эпостардан табасыз. Үнді арийлердің Бхагавата – пурана жазбаларында
Кришнаның құдайлық және данышпандық тәрбиелеу үлгілеріне нақтырақ сипаттама
берген.
Эпикалық патша - әскер және қайшы – құрдастарының арасында ойын мен
еңбек ортасында өскен. Кейінірек ата – анасы оны данышпан брахманға оқуға
береді. Достарымен бірге Кришна екі айдан аса уақыт веданы оқыды.
Идеалды тәрбиені ұстанушының бірі сондай –ақ. Рама болды – басқа көне
үнді эпостың кейіпкері. Ол эпостің аты Махабхарата мұндағы адам бейнесі
мына үлгіде болды. Күш пен батылдықтан патша ұлымен ешкім теңесе алмады,
және Рама барлығынан білімімен, тәртібімен, ақылдылығымен асып түсті.
Қайырымды ол ешқашан ешкімнің ала жібін аттамаған. Оның жаны таза,
қайырымды, аз сөйлейтін, үлкенге құрмет көрсетуші болған. Демалыс
сағаттарында ол ұдайы әскери өнерге жаттыққан, пайдалы әңгіме дүкендер
жүргізген. Ол ведаларды, заңдарды, дәстүрлеріді білген, сөзге шешен, ойшыл
болған және парыз жолынан ешқашан айнымаған.
Өзінше бір қасиетті және оқу кітабының бірі Бхагавадгита болды.
(б.ғ.д. 1 мыңж). Онда білім беру мен тәрбиенің жолы мен мазмұны ұсынылған
Бхагавадгита данышпан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.