Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарына жаңа педагогикалық технологияларды қолдану ерекшелігін зерттеу
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ.ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
1.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу.тәрбие жұмыстарының сипаты ... ... ... ...5
1.2 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі кезеңде қолдану ерекшелігі ... ... ... ... ... ..9
ІІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ.ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
2.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу.тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық технологияларды қолдану эксперименті ... .15
2.2 Тәжірибелік.эксперимент жұмыстарының нәтижелерін жинақтау, өңдеу ... ... ... ... ..20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ...25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... 27
І ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ.ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
1.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу.тәрбие жұмыстарының сипаты ... ... ... ...5
1.2 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі кезеңде қолдану ерекшелігі ... ... ... ... ... ..9
ІІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ.ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
2.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу.тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық технологияларды қолдану эксперименті ... .15
2.2 Тәжірибелік.эксперимент жұмыстарының нәтижелерін жинақтау, өңдеу ... ... ... ... ..20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ...25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... 27
Қазіргі Қазақстандағы қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдай баланың интеллектуалды, жеке және табиғи дамуын қамтамасыз ету жүйесін тұрақты дамытуға мүмкіндік береді. Мектепке дейінгі балалық шақтың толық дамуын қамтамасыз ететін заңнамалар қабылдануда. Мәселен, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының сапасын арттыру мақсатында 2008 жылы Мемлекеттік мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті білім беру стандарты қабылданып, онда мектепке дейінгі балалардың танымдық дамуын іске асыру мақсатында білім беру процесінде сараптаудан өткен және балалардың оқуына рұқсат етілген 300-ден астам әдебиеттер пайдалануға берілді.
Әлемдік тәжірибе мектепке оқуға дайындау үшін аса қолайлы жас баланы дамытудың 3 жастан 6 жасқа дейінгі жастағы кезеңі болып табылатынын көрсетті. Францияда мектепке дейінгі білім міндетті болып табылмайды, бірақ 3 жастан 6 жасқа дейінгі барлық балалар балабақшаға барады. Осындай ұқсас жағдай Германияда, Канадада, Венгрияда, Англияда бар. Данияда мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту құрылымы қазақстандыққа ұқсас: бөбекжай ¬ бір жарым жастан 3 жасқа дейін, балабақшалар – 3 жастан бастап 6-7 жасқа дейінгілер [1].
«Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың негізгі міндеттерінің бірі ретінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнын жаңарту белгіленген. Атап айтқанда, МЖБС-ның жетекші білім салаларына сәйкес оқу бағдарламаларын жаңарту, әрбір оқу бағдарламасы үшін оқу-әдістемелік кешендер әзірлеу жоспарлануда [2].
Әлемдік тәжірибе мектепке оқуға дайындау үшін аса қолайлы жас баланы дамытудың 3 жастан 6 жасқа дейінгі жастағы кезеңі болып табылатынын көрсетті. Францияда мектепке дейінгі білім міндетті болып табылмайды, бірақ 3 жастан 6 жасқа дейінгі барлық балалар балабақшаға барады. Осындай ұқсас жағдай Германияда, Канадада, Венгрияда, Англияда бар. Данияда мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту құрылымы қазақстандыққа ұқсас: бөбекжай ¬ бір жарым жастан 3 жасқа дейін, балабақшалар – 3 жастан бастап 6-7 жасқа дейінгілер [1].
«Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың негізгі міндеттерінің бірі ретінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнын жаңарту белгіленген. Атап айтқанда, МЖБС-ның жетекші білім салаларына сәйкес оқу бағдарламаларын жаңарту, әрбір оқу бағдарламасы үшін оқу-әдістемелік кешендер әзірлеу жоспарлануда [2].
1. «Балапан» бағдарламасы. А. , 2009.
2. «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы». А., 2010.
3. Педагогика. Педагогические теории, системы, технологии. Под ред. С.А.Смирнова. 3-е изд. - М.: Академия, 1999.
4. Хуторской А.В. Современная дидактика. - Спб: Питер, 2001.
5. Педагогика. - Алматы, 2003.
6. Возрастная и педагогическая психология. Тексты. - М.: МГУ, 1992.
7. Вопросы нравственного воспитания школьников. /Сборник статей: Изд-во Ленинградского Университета, 1960.
8. Выготский Л.С. Педагогическая психология. – М., 1991.
9. Грэйс Крайг. Психология развития. - СПб., 2000.
10. Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. - М., 1996.
11. Выготский Л.С. Проблема возраста./ Собрание сочинений. – М.,1984.
12. Педагогикалық технология ұғымының мәні мен әдіснамалық сипаттамасы. //Бастауыш мектеп. 1999. - №8,9.
13. Алимова Б. Инновациялық технологияларды оқу үрдісіне енгізу. //жантану мәселелері. А., №4, 2009.
14. Нигметжанова Г.К Мектеп жасына дейінгі балалардың таным үрдісінің дамуы А., Вестник КАСУ №1 - 2006.
15. Аманжол С. Жаңа ғасырдағы білім беру технологиялары және оны оқу-тәрбие үрдісіне енгізу жолдары. // Ізденіс. А., № 3, 2009.
16. Кулагина И.А. Возрастная психология: Развитие ребенка от рождения до 17 лет. – М., 1998.
17. Леонтьев А.Н. Проблемы развитие психики - М., 1981.
18. Мухина В.С. Возрастная психология. - М., 1998.
19. Обухова Л.Ф. Детская психология: Теория, факты, проблемы. – М., 1995.
20. Оклендер В. Окна в мир ребенка. / Руководства по детской психотерапии. – М., 1997.
21. Слободчиков В.И. Психологические проблемы становления внутреннего мира человека. // Вопросы психологии. - 1986 № 6.
22. Смирнова Е.О. Психология ребенка. - М., 1997.
23. Фельдштейн Д.И. Проблемы возрастной и педагогической психологии.
24. Выготский Л.С. Детская психология ІІ Собр. соч. В. 6т. Москва 1984.
25. Гальперин П.Я. К исследованию интеллектуального развития ребенка ІІ М. 1969.
2. «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы». А., 2010.
3. Педагогика. Педагогические теории, системы, технологии. Под ред. С.А.Смирнова. 3-е изд. - М.: Академия, 1999.
4. Хуторской А.В. Современная дидактика. - Спб: Питер, 2001.
5. Педагогика. - Алматы, 2003.
6. Возрастная и педагогическая психология. Тексты. - М.: МГУ, 1992.
7. Вопросы нравственного воспитания школьников. /Сборник статей: Изд-во Ленинградского Университета, 1960.
8. Выготский Л.С. Педагогическая психология. – М., 1991.
9. Грэйс Крайг. Психология развития. - СПб., 2000.
10. Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. - М., 1996.
11. Выготский Л.С. Проблема возраста./ Собрание сочинений. – М.,1984.
12. Педагогикалық технология ұғымының мәні мен әдіснамалық сипаттамасы. //Бастауыш мектеп. 1999. - №8,9.
13. Алимова Б. Инновациялық технологияларды оқу үрдісіне енгізу. //жантану мәселелері. А., №4, 2009.
14. Нигметжанова Г.К Мектеп жасына дейінгі балалардың таным үрдісінің дамуы А., Вестник КАСУ №1 - 2006.
15. Аманжол С. Жаңа ғасырдағы білім беру технологиялары және оны оқу-тәрбие үрдісіне енгізу жолдары. // Ізденіс. А., № 3, 2009.
16. Кулагина И.А. Возрастная психология: Развитие ребенка от рождения до 17 лет. – М., 1998.
17. Леонтьев А.Н. Проблемы развитие психики - М., 1981.
18. Мухина В.С. Возрастная психология. - М., 1998.
19. Обухова Л.Ф. Детская психология: Теория, факты, проблемы. – М., 1995.
20. Оклендер В. Окна в мир ребенка. / Руководства по детской психотерапии. – М., 1997.
21. Слободчиков В.И. Психологические проблемы становления внутреннего мира человека. // Вопросы психологии. - 1986 № 6.
22. Смирнова Е.О. Психология ребенка. - М., 1997.
23. Фельдштейн Д.И. Проблемы возрастной и педагогической психологии.
24. Выготский Л.С. Детская психология ІІ Собр. соч. В. 6т. Москва 1984.
25. Гальперин П.Я. К исследованию интеллектуального развития ребенка ІІ М. 1969.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ
ЖҰМЫСТАРЫНДА ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
1.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарының сипаты ... ... ... ...5
1.2 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі кезеңде
қолдану
ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
ІІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
2.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану эксперименті ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2 Тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижелерін жинақтау,
өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
КІРІСПЕ
Қазіргі Қазақстандағы қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық
жағдай баланың интеллектуалды, жеке және табиғи дамуын қамтамасыз ету
жүйесін тұрақты дамытуға мүмкіндік береді. Мектепке дейінгі балалық шақтың
толық дамуын қамтамасыз ететін заңнамалар қабылдануда. Мәселен, мектепке
дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының сапасын арттыру мақсатында 2008 жылы
Мемлекеттік мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті білім
беру стандарты қабылданып, онда мектепке дейінгі балалардың танымдық дамуын
іске асыру мақсатында білім беру процесінде сараптаудан өткен және
балалардың оқуына рұқсат етілген 300-ден астам әдебиеттер пайдалануға
берілді.
Әлемдік тәжірибе мектепке оқуға дайындау үшін аса қолайлы жас баланы
дамытудың 3 жастан 6 жасқа дейінгі жастағы кезеңі болып табылатынын
көрсетті. Францияда мектепке дейінгі білім міндетті болып табылмайды, бірақ
3 жастан 6 жасқа дейінгі барлық балалар балабақшаға барады. Осындай ұқсас
жағдай Германияда, Канадада, Венгрияда, Англияда бар. Данияда мектепке
дейінгі тәрбие мен оқыту құрылымы қазақстандыққа ұқсас: бөбекжай бір жарым
жастан 3 жасқа дейін, балабақшалар – 3 жастан бастап 6-7 жасқа дейінгілер
[1].
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
негізгі міндеттерінің бірі ретінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
мазмұнын жаңарту белгіленген. Атап айтқанда, МЖБС-ның жетекші білім
салаларына сәйкес оқу бағдарламаларын жаңарту, әрбір оқу бағдарламасы үшін
оқу-әдістемелік кешендер әзірлеу жоспарлануда [2].
Оқу-тәрбие процесіне қазіргі заманғы технологиялардың енгізілуіне
байланысты ұстаз кеңесшінің, ақылшының қызметін одан әрі игеруде.
Мұғалімнің кәсіптік қызметі арнаулы, пәндік білімдермен ғана шектелмей,
педагогика мен психологияның, оқыту мен тәрбие технологиясы салаларының
қазіргі заманғы білімдерін де қамтитын болғандықтан мұғалімнен арнайы
психологиялық - педагогикалық дайындық талап етіледі. Осы негізде
педагогикалық инновацияны қабылдау, бағалау және іске асыруға дайындық
қалыптасады. Инновация – жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген ұғымды
білдіреді. Инновация құрал және процесс ретінде әлдебір жаңалықты ендіру
деген сөз. Әлемдік бай тәжірибеге сүйене отырып, мектепке дейінгі кезеңде
жаңа технологияларды қолдануды оқу-тәрбиесіне енгізуді ресейлік ғалымдар
Р.Буре, В.Мухина, Е.Кравцова, Е.Сапогова, В.Обухова, Р.Овчарова т.б.
нәтижелі атқаруда.
Педагогикалық процесте инновация оқыту мен тәрбиенің тәсілдері,
түрлері мақсаты мен мазмұнын, тәрбиеші мен баланың бірлескен қызметін
ұйымдастыруға жаңалық енгізуді білдіреді. Білім берудегі инновациялық
процестердің мәнін педагогиканың маңызды екі проблемасы құрайды. Олар –
озық педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау және тарату проблемасы және
педагогикалық-психологиялық ғылымдардың жетістігін практикаға енгізу
проблемасы. Соған сәйкес инноватика пәні, инновациялық процесстердің
мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір-бірінен оқшау қарастырылып келген
өзара тығыз байланысты екі процестің тұтастығы тұрғысынан қарастырылуы
тиіс, яғни инновациялық процестің нәтижесі теория мен практиканың
тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық жаңалықтарды қолдану
болуға тиіс.
Зерттеу мақсаты - мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарына
жаңа педагогикалық технологияларды қолдану ерекшелігін зерттеу.
Зерттеу нысаны – мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні – қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды қолдану
ерекшелігі.
Зерттеу болжамы: Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі оқу-тәрбие үрдісінің
заманауи ерекшеліктеріне сәйкес, педагогикалық технологиялардың қазіргі
жаңа үлгілерін іріктеп, бейімдеу процедураларын жүргізу арқылы, бала бақша
өміріне лайықталған жаңа оқыту технологияларын алуға мүмкіндік туады.
Зерттеу міндеттері:
1. Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарының сипатын анықтау;
2. Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі кезеңде
қолдану ерекшелігін айқындау;
3. Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану эксперимент жүргізу;
4. Тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижелерін жинақтау және өңдеу.
Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізі: іс-әрекеттегі бала дамуы
туралы ғылыми теориялар (Л.Выготский, К.Роджерс, Ж.Пиаже, Д.Эльконин,
В.Давыдов, Ұ.Ауталипова, Г.Қасымова), педагогикалық технологиялар туралы
ғылыми зерттеулер (М.Монтессори, В.Сухомлинский, Р.Буре, А.Меңжанова,
Б.Баймұратова, Ф.Ниязбекова) және мектеп жасына дейінгі балалардың оқу-
тәрбие үрдісінде жаңа технологияларды қолдану туралы ғылыми-педагогикалық
қағидалар (В.Мухина, Е.Кравцова, Е.Сапогова, В.Обухова, Р.Овчарова,
Қ.Аймағамбетова, Х.Шериазданова, М.Сәтібекова, Қ.Меңдіаяқова, С.Әмірова
т.б.).
Зерттеудің теориялық мәнділігі: мектеп жасына дейінгі балалардың оқу-
тәрбие үрдісінде жаңа педагогикалық технологияларды қолдану әдістемесі.
Зерттеу әдістері - әдебиеттерді талдау, қорытындылау, бақылау,
әңгімелесу, эксперимент, ойын-жаттығулар, зерттеу нәтижелерін өңдеу
әдістері.
І ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ
ЖҰМЫСТАРЫНДА ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
1.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарының сипаты
Мектепке дейінгі ұйымдарда баланың денсаулығын сақтау, нығайту және
дамыту аса маңызды мәселе, ол үшін жалпы және негізгі жағдайларды жақсарту
басты міндет болып табылады. Біріншіден, білім мен тәрбие беруге арналған
дамытушы ортаны жабдықтау қажет десек, ол мектепке дейінгі кезеңнің өзіндік
ерекшелігі мен құндылықтарын сақтайтын, баланың балалығына бағытталуы шарт.
Екіншіден, тәрбие мекемесінің басшысы мен тәрбиеші педагогтар қауымы кәсіби
шеберліктерін үнемі шыңдап, білімін жетілдіруге жүйелі көңіл бөліп, ұжымның
шығармашылық бағыт-бағдарын айқындап, оны жүзеге асыруға белсенділікпен ат
салысуға және жағымды психологиялық ахуалдың тұрақтануына ықпал етуі қажет.
Сондай-ақ, отбасының сұранысы мен талап-тілектерін қанағаттандыру және
білім мен тәрбиенің балаға берілген үрдісі жайында ата-анамен үнемі
бірлескен ынтымақты негізде жұмыс істеу де өте маңызды. Үшіншіден,
балабақшада еңбек етуге толық жағдай жасалып, тәрбиелеу мен білім берудің
технологияларын сауатты меңгеріп, жаңа педагогикалық әдіс-тәсілдер жүйесін
кәсіби шеберлікпен игеріп, оны тәжірибеде пайдалануға шығармашылықпен үлес
қосып отыруы шарт [4].
Баланы тәрбиелеу, дамыту және білім беру мәселелерінде отбасы мен
балабақша ұжымы бірлескен өзара тығыз байланыста болуы қажет. Білім беру
жүйесінің негізгі мақсаты – тұлғаны оқыту, тәрбиелеу, дамыту. Бұл мақсаттар
өзара тығыз байланыста болғанда ғана нәтижелі болады. Баланы өмірге
дайындау үшін дамытудың маңызы ерекше. Мектеп жасына дейінгі кезеңде баланы
дамыту барысы:
1. Зердесін дамыту
2. Эмоциясы мен сезімдерін дамыту
3. Күрт қиыншылықтарға төтеп бере алуын дамыту
4. Өзіне-өзінің сенімділігін, өзін-өзі қабылдау, жақсы көруді дамыту
5. Танымдық үрдісін дамыту
6. Өзін-өзі алып жүре алуын, дербестігін дамыту
7. Өзін-өзі көрсете алуына, өзін-өзі жетілдіруге ынтасын дамыту [5].
Адамда әрқилы іс-әрекет түрлерінің пайда болуы мен дамуы күрделі де
ұзаққа созылған процесс. Бүкіл өмір барысында бірін-бірі ауыстырып, өзара
тығыз байланыста жүріп отыратын үш іс-әрекет түрі бар: ойын, оқу және
еңбек.
Ойын – мектеп жасына дейінгі бала әрекетінің негізгі бір түрі. Ойын
арқылы адам баласының белгілі бір буыны қоғамдық тәжірибені меңгереді,
өзінің психикалық ерекшеліктерін қалыптастырады. Бала ойынында да қоғамдық,
ұжымдық сипат болады. Ойын адам әрекетінің бір түрі болғандықтан, оның да
өзіне тән мотивтері болады. Ойынның қозғаушы күші – баланың нақты тілегі
мен қызығуы. Еңбек үстінде адамның мақсаты мен мотивінің арасында
келіспеушілік болуы мүмкін. Ойында бұл жағы болмайды. еңбектің қандай түрі
болмасын одан қоғамдық пайдалы өнім шығуы қажет. Бұл айтылғандар ойыннан
талап етілмейді. Ойын арқылы бала өз қажетін қалай қанағаттандыра алатыны,
қандай қабілеті бар екенін байқап көреді [6].
Баланың жасы өсумен қатар, ойнайтын ойынның мазмұны да өзгеріп
отыратыны белгілі. Бала ойын үстінде дүниетанудағы өз мүмкіншілігін
сезінумен қатар, айналасындағы адамдар мен олардың әрекетіне көңіл
аударады, заттың ішкі мазмұнын білгісі келеді. Сондықтан тәрбиешілер мен
ата-аналар бұл ойындарды белгілі талапқа сәйкес ұйымдастырып отырулары
қажет. Балалардың ойынына үлкендер тарапынан жетекшілік болмайынша, олардың
әрекеттік мазмұны өзінің негізгі мақсатына жете қоймайды. Мәселен, бала
әкесіне еліктеп, түрлі заттарды шегелеуді үлкен дәреже көреді. Баланың осы
тілегін қолдау керек. Балалар ойынына үнемі дұрыс басшылық етіп отыру – ой-
өрісінің, өмір тәжірибесінің жан-жақты қалыптасуына байланысты жүргізілетін
жұмыстардың басты бір бөлігі [7].
Мектепке түскеннен кейін бала ойынының мазмұны кеңейе бастайды.
Мәселен мектепке дейін тұмыстық ойындарды (отбасы, дүкенге бару т.б.)
көбірек ойнайтын болса, енді қоғамдық-саяси мәні бар, еңбек процесінің сан
алуан жақтарын көрсететін сюжеттік ойындарды ойнауға ауысады. Адамдардың
жай қимыл-қозғалысын көрсетуден гөрі бала олардың бір-бірімен қатынасын,
сезімдері мен көңіл-күйлерін көрсетуге талаптанады. Енді оқыған кітаптары,
көрген кинолары, үлкендерден естіген әңгімелері баланың ойын мазмұнына
кіреді.
Одан ересек тарқан кездегі ойындардың басты ерекшелігі – оның ұжымдық
сипатта болатындығы. Әрине, жеті-сегіз жасар балалалардың ойын ұжымы әлде
де тұрақсыз болады. Өйткені бұлар ұжымдық өмір сүруге әлі де жөнді
дағдыланбаған, мұндай ұжымның құрамы екі-үш баладан аспайды. Ал, үшінші,
төртінші сынып оқушыларының ойындарында ұжымдық сипат жақсы жетіледі.
Мәселен, ойында топ-топ болып ойнау, ойын ережелерін сақтау, жолдастарының
алдында жауапккершілігін сезіне бастау, өзін ұстай білу сияқты ұжымдық
ойындардың негізгі белгілерін олар жақсы түсінеді.
Балалардың өмірінде спорттық ойындар да едәуір орын алады. Олар:
футбол, бадминтон, қуаласпақ, тығылыспақ т.б. ойындарын ойнай алады. Бұл
ойындарда ережелерді сақтау, бір-бірімен жарысу моменттері күшті болады.
Ойында жарысқа түсу, бірінен-бірі озу жағы да көзделеді. Мектеп жасына
дейінгі балалардың спорттық ойындарға тән тиісті дағдыларды, ептілікті,
ережелерді жөндеп үйрене қоймағанымен, қимыл-қозғалыстың аса қажетті
үйлесімділігін, жылдамдық пен оңтайлылықты жақсы меңгереді.
Бала бақша тәрбиешілері бала ойындарына дұрыс жетекшілік көрсету
арқылы оның денесін ғана шынықтарып қоймай, онда жақсы жеке бас
қасиеттерінің қалыптасуына мүмкіндік туғызады.
Оқу – іс-әрекеттің негізгі саласы; еңбек процесін нәтижелі орындауға
қажетті білімді, дағы мен икемді жүйелі түрде меңгеру. Мектеп жасындағы
балардың негізгі әрекеті – оқу. Оқу арқылы балаға қоғам өзініің ғасырлар
бойы жиналған асыл мұрасын, дағды, тәжірибесін береді. Білім меңгеру – ұзақ
уақытты керек ететін күрделі процесс. Оқу материалдары бала психикасына зор
талап қояды. Өйткені ұғыну өте күрделі әрекет. Ұғыну бірнеше кезеңдерден
тұрады. Нәрседе себеппен қатар нәтиже де болатындығына баланың түсініп,
көзінің жетуі ұғыну деп аталынады. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі бала оқу
материалдарының мәнісіне тереңдеп бара бермейді. Оларды жай жаттап алады
да, өз бетінше пікір айтуға орашолақ келеді. Тәрбиеші бала ойлауындағы
анализге жеткіліксіз көңіл бөлетін болса, бала материалдың бір-бірімен
қиысып байланыспаған жеке жақтарын меңгереді де, осыдан ұғымның мәніне
толық түсінбей қалады. Кейбір педагогтар баланың белсенді ойлау процесін
дамытудың орнына оның ес-қабілетін өсіруге ерекше мән береді, бұдан баланың
есін дамыту онша мәнді нәрсе емес деген қорытынды шықпайды [8].
Баланың білім меңгеруі, педагогтың сабақ оқытуы екеуі де инемен
құдық қазғандай аса қиын нәрсе. Мәселен, мұғалім балаға бұрыннан таныс
нәрсені ығыр қылып айта берсе, онда ақыл-ой керенаулығын, рухани
жиренушілікті туғызуы мүмкін. Кейбір ата-аналар, тіпті педагогтар да
балалардың осындай үйреншікті, мәнісі бар сұрақтарына жауап бермейді, сен
мұны бәрібір түсіне алмайсың, кейін түсінесің деп ұзын арқау, кең
тұсауға салып кете береді. Бірақ мына жағдай әр уақытта есте болуы тиіс.
Егер бала мүмкіндіктері жете бағаланбаса, тілектері қанағаттандырылмаса,
бұл оның дүниені танып білуге құштарлығының болмауына әкелуі ықтимал.
Баланың ойына жеткілікті азық беретін оқу ғана қарқынды дамытуға септік
тигізе алады.
Оқу әрекетінің өзіне тән мотивтері болады. Тәрбиешіге, не оқитын
адамның өзіне осы мотивтерді білу оның әрекетінің мақсатын дұрыс анықтау
үшін аса қажет. Баланың жасы өскен сайын психикасы да өсетіндіктен, оның
оқуға деген қатынасы да (мотивтері) өзгеріп отырады. Мәселен, ересек
топтағы балалардың оқу мотивтері естияр тобындағылардан басқаша болады.
Бала не үшін оқитындығын бар сана-сезімімен ұғынғанша, оған оқудағы
формализмнен (мәніне түсінбей құрғақ жаттап алу, өмірмен байланыстыра алмау
т.б.) құтылу қиын болады. Оқуға, білім алуға ұмтылуды тудыратын мотивтер
(себептер) балада бірден пайда бола қоймайды. Бастапқыда бұлар өте
қарапайым болып келеді [9].
Оқу құрылымы келесі бірліктерден тұрады: төңіректегі заттар мен
құбылыстардың қасиеттері жөніндегі ақпараттар, яғни білімдер; іс-әрекеттің
негізгі түрлерін құрайтын тәсілдер мен қимылдар, яғни дағдылар, іс-әрекет
мақсаттары мен жағдайларына орай тәсілдер мен қимылдарды дұрыс таңдауға
арналған ақпараттарды қолдана білу, яғни ептіліктер. Сонымен бурге оқу
дегеніміз адамның өз әрекетін саналы мақсатқа бағындыра басқаруы немесе
белгілі білім, ептілік және дағдыларды игеруі. Оқу үшін саналы
септүрткілердің болуы үлкен маңызға ие. Тіпті адамдағы оқу жұмысының өзі де
әрекет-қылықты саналы реттестіру кезеңіне, яғни 6-7 жастарға тура келеді.
Оқу іс-әрекеті қалыптасуының негізгі шарты балада білім, ептілік және
дағдыларды игеруге деген саналы септүрткілердің оянуынан. Бала дамуына
қоғамдық ықпал жасаушылар әрдайым ересектер. Адамзаттың қоғамдық
тәжірибесін бала әрекет-қылығы мен іс-әрекетін бағыттауға арналған белсенді
процесс – оқыту деп аталады. Ал осы процестің жеке адам қасиеттері мен
сапаларын қалыптастыруға бағытталуы – тәрбие ұғымын туындатты. Оқыту мен
тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу пеагогика ғылымының зерттеу
аймағы.
Мектеп жасына дейінгі кезеңде бала психикасын қалыптастыруда шешуші
рөль атқаратын әрекеттің бірі – еңбек. Еңбек жалпы психологиялық емес,
әлеуметтік категория. Еңбек адам тіршілігінің арқауы, оның өмір сүруінің
басты шарты. Сондықтан да оның заңдылықтарын қоғамдық ғалымдар зерттейді.
Еңбек – белгілі нәтижеге жету үшін бағытталған, белгілі мақсатқа орай ерік
күшін қосумен реттелуші мақсатты бағдарлы, саналы іс-әрекет. Еңбек
әрекетінің психологиялық табиғатын А.С.Макаренко былайша түсіндіреді: Адам
жұмысты сүйіп істейтін болса, одан саналы түрде қуаныш сезетін болса, еңбек
ол үшін жеке басын және талантын тудырудың негізгі формасы болатын болса,
сонда ғана творчестволық болуы мүмкін. Еңбекке мұндай көзқарас мүмкіндігі,
тек еңбекке күш салу нағыз әрекетке айналған кезде ғана, ешбір жұмыс
көңілсіз болып көрінбейтін болса, онда бір мағына болса ғана туады [10].
Еңбек процесінде субъекті өнімі ғана пайда болып қоймастан, сол
субъектінің өзі де осы еңбекте кемелденеді. Еңбектенуден адам қабілеті
дамиды, оның мінезі тұрақтанады. Еңбек процесі қызметкерде арнаулы білім
жүйесі, дағды, икемділіктердің болуын, зейінділікті, күшті ерік күшін,
белгілі еңбек тәртібі қажет етеді. Еңбектік қызметтің психологиялық
ерекшеліктері ең алдымен оның қоғамдық пайдалы өнім жасауға бағытталған іс-
әрекет болуында. Жалпы еңбек әрекетінің (жеке және ақыл-ой) негізгі
ерекшелігі – оның жоспарлылығы мен белгілі тәртіпке бағынатындығында.
Еңбек желісінде тек еңбек құралдары ғана емес, адамның сол еңбекке
деген қатынасы да үлкен мәнге ие. Адам еңбегінде түрткілері де нақ осы
қатынастан. Адамның еңбекке бағытталған субъектив қатынасы санада
бейнеленетін объектив қоғамдық қатынастарға тәуелді. Еңбектегі табыстар мен
нәтижелер, адамның дүние танымына, наным-сеніміне, мақсат-мүддесіне, нақты
қажетіне сәйкес келу-келмеуіне қарай әр түрлі болады. Әдетте, еңбек адамның
қалыпты қажеттігі. Еңбек ету - өзінді іс-әрекетте көрсете білу.
Еңбек үстінде бала өзіне, қоғамға қажетті материалдық игіліктерді
өндірумен бірге өзінің психологиялық қасиеттерінің жақсы жақтарын (еңбек
сүйгіштік, тәртіптілік, ұқыптылық т.б.) біртіндеп қалыптастырып отырады.
Еңбек үстінде мектеп жасына дейінгі баланың өзіне-өзі қызмет ете алу
қабілеті, практикалық іскерлігі, дербестігі, икем дағдысы, ынтасы мен
тапқырлығы, белсенділігі шындала түседі.
Жас баланың еңбек дағдылары семьяда қалыптаса бастайды. Тіпті екі-үш
жастағы балалардың шешініп, киінуінде де, ойыншықтарын жинап қоюда да еңбек
процесінің элементтері бар. Мектепке дейінгі бала үй-ішіне қолғабыс
тигізеді, үй сыпырады, гүлге су құяды, үй жануарларына жем береді т.б. Осы
айтылғандардың бәрі – еңбек процесінің нақты көріністері. Баланың жасы
өскен сайын, еңбек дағдылары да қатая түседі, оның шеңбері кеңіп, мазмұны
тереңдейді.
1.2 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі
кезеңде қолдану ерекшелігі
Тиісті әдебиеттерде технология ұғымын өнім алу үшін керекті
материалдарды өндеу әдістері мен өнім шыгаруға керекті жүйелі процесс деп
түсіндіреді. Кез келген технологияның (өндірістік, әлеуметтік) негізгі
бөлігі - түпкі нәтижені мұқият анықтау және оған жету. Процестің жобасы
жақсы болса, шығарылатын өнімнің қандай болатындығы анықталса, оны жасау
құралдары белгіленсе, жағдай жасалса, онда өндірістік және әлеуметтік
саладағы процестер "технология" деген атауға ие болады [11].
Әдістемеге қарағанда технологияның артықшылықтары көп.
Біріншіден, технологияда түпкі нәтиже дәл анықталады. Дәстүрлі педагогикада
мақсатқа жету жолдары анық болмайды. Технологияда мақсат негізгі
болғандықтан, оны дәл анықтауға мүмкіндік бар.
Екіншіден, мақсат диагностикаға сүйеніп қойылғандықтан, оған жету үшін
істелетін жұмыстардың нәтижесі объективтік әдістер арқылы тексеріледі.
Үшіншіден, мұғалім дайындықсыз оқыту процесін жүзеге асыра алмайды.
Төртіншіден, әдістемеде сабақ жоспарлары - мұғалімнің жоспары, оқыту
процесінде жұмыс істейтін мұғалім. Ал технологияда оқушылардың оқу іс-
әрекетінің түрлері және мазмұны көрсетілген жоба жасалады. Әдістеме бойынша
әр мұғалім сабақ жоспарын өзінше жасайды, демек сабақта оқушылардың іс-
әрекеті де түрліше ұйымдастырылады.
Технологиялар өндірістік және әлеуметтік деп екіге болінеді.
Өндірістікке табиғи шикізаттарды (мұнай, ағаш, т.б.) өңдеу технологиясы
немесе одан алынған өнімдер жатады. Әлеуметтік технологияда адаммен жұмыс
істеліп, оның басты бір немесе бірнеше қасиеттері өзгертіледі. Әлеуметтік
технологияға оқушыларды оқыту технологиясын жатқызуға болады. Әлеуметтік
технологияның өндірістік технологиядан көп айырмашылығы бар. Басты
айырмашылығы - өндірістік технологияның нақты жүйелі операциялардан
тұруында. Бір жерде өзгеріс болса, іс-қимылдардық орындары алмастырылып,
нәтиже төмендейді.
Әлеуметтік технологияда түрлі шараларды іріктеу жақсы нәтиженің кепілі
емес, себебі адамға одан басқа да жағдайлар әсер етеді. Сондықтан
әлеуметтік технологияға нақты іріктелген процестердің жүйесі деп анықтама
беруге болмайды. Әлеуметтік технологияда кері байланыс орасан зор рөл
атқарады. Мұғалім оқушылардың дайындық деңгейлерін қайта-қайта тексеріп,
оқу материалын меңгермейтіндермен қосымша жұмыс істеп, стандартты
меңгертеді. Сонымен біз жаңа материалды түсіндіру мен бекітудің
қайталанатындығын байқаймыз. Бірақ оқушылардың бәрі емес, тек оқу
материалын шала түсінгендер ғана қайталайды. Оқушылар дұрыс түсінбеген
тақырыптар да қайталанады. Сонымен әлеуметтік технология әдістеменің
кемшіліктерін түзете алады.
Әлеуметтік технологияны ұйымдастыру және жүзеге асыру өндірістік
технологияға қарағанда қиындау. Бірақ екі технология негізінен бір-біріне
жақын. Екеуі де технологияны ұйымдастырушыға белгілі өнім береді. Сондықтан
"Әлеуметтік технология" ұғымын "Өндірістік технология" ұғымымен қатар
қолдануға болады. Әлеуметтік технологияның өндірістік технологиядан
айырмашылығы оның жүйесінің онша қатаң еместігі, кері байланыстың (нашар
жерді анықтау және сол жерде ңосымша жұмыстар істеу) болуында.
Қазіргі білім беру мекемелерінің ірі кемшілігі мақсаттың жалпылама
қойылуында. Түпкі мақсат - адамды жан-жақты және үйлесімді дамыту. Біраң
мақсаттың оқыту мазмұнын іріктеуге, педагогикалық процесті құруға ықпалы
әлі де жеткіліксіз.
Мақсат бізге керекті түпкі нәтиже, нәтижені көріп "Мақсатқа жеттік
пе?"- деген сұрақтарға жауап беру. Мұндай мақсатты педагогикада
"диагностика арқылы анықталған мақсат" дейді. Диагностика арқылы балалардың
білім, іскерлік, дағды деңгейлері және қабілеті анықталады, нәтижесінде
оқушыға тағы да қандай білім, іскерлік, дағдылар беру керектігі
жоспарланады.
Технологияның кезеңдері:
• Оқытудық мақсатын диагностика арқылы қайта тұжырымдау;
• Жаңа мақсатқа жету кезеңдерін белгілеу;
• Диагностика негізінде оқытудың жаңа мақсатын қою.
Технологияда балада қалыптасатын сапа, қасиет, іскерлік, анық
суреттеледі. Тексеру құралдары арқылы оқушының сапасы, қажеттіліктері,
іскерліктері, даму, қалыптасу деңгейлері анықталады. Оқушының деңгейі
бұрынғы деңгейімен салыстырылады, жаңа мақсат қойылады.
Сонымен, мақсат анық болмаса, оқу процесінің жетілдірілуіне кедергі
жасалады.
Бүгінде педагогикада технология ұғымы үш жерде қолданылуда.
• қазір кейбір әдебиеттерде әдістемені немесе оқытуды ұйымдастыру
түрлерін технология дейді.
• нақты педагогикалық жүйені технология дейді. (В.В.Давыдов
технологиясы, дамыта оқыту технологиялары, т.б.)
• қасиеттері белгілі өнім алу үшін қолданылатын әдіс-тәсілдердің
жиынтығы және жүйесі технология деп аталады.
Технологияның бірінші анықтамасы педагогикаға ешқандай жаңалық
енгізбейді. Екінші анықтамада бір сөз екінші сөзбен алмастырылған. Бұрын
В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин, Л.В.Занков, т.б. әдістемесі десе, қазір
технологиясы дейді [13].
Екінші анықтамада "технология" ұғымы өндіріс саласынан педагогикаға
алғаш енген кездегі мағынасын жоғалтады. Сондықтан үшінші анықтама дұрыс,
себебі ол өндірістік технология ұғымына жақын. Технология дегеніміз -
өндірістік процесті және оның тәсілдерін ғылыми тұрғыдан суреттеу.
Технологияны педагогикада қолдану шекарасы бар, себебі технологияның
нақты мақсаты болады. Білім беруде мақсат қою мүмкін бе? "Білім - оқыту мен
тәрбие" - деген анықтамаға сүйенсек, онда мүмкін емес. Оқыту мақсаты -
оқушыны болашақтағы мамандығына керекті іс-әрекет тәсілдеріне үйрету.
Оқушының оқу материалын қалай меңгергенін оңай тексеруге болады. Олай болса
оқытуда технологияны қолдану әбден мүмкін.
Тәрбиеде жағдай басқаша. Бұл салада технологиялық жоба арқылы керекті
қасиеттерді алу мүмкін емес деген пікірлер бар. Себебі адамға неше түрлі
жағдайлар әсер етеді. Сонымен тәрбие процесінде бір сапаны қалыптастыруды
мақсат етіп, оның технологиясын жасау мүмкін емес. Ол технологияны
тексеретін нақты құралдар жоқ.
Оқыту технологиясының ерекшеліктері:
• түрлі құралдар арқылы оқушылардың білім, іскерліктерін жиі тексеру.
• үлгермеушілерді анықтау және іріктеу.
• олармен қосымша жұмыстар өткізу, материалдарды қайталау. Осы
жұмыстардан кейін оқушылардың білім, іскерліктерін тағы тексеру.
• оқушылардың жаңа материалды меңгермеу себептерін зерттеу және
анықтау.
Оқыту процесіндегі технологиялық процесс.
Диагностикалық құралдар арқылы балалардың білім, біліктілік
дағдыларын анықтап, содан кейін оларды білімдеріне қарай
саралап оқытамыз.
Оқу материалыи меңгерту және бекіту үшін танымдық іс-әрекетті
ұйымдастыру.
Бұл бөлік педагогикада жақсы зерттелген, оған бұрын жасалған алуан
түрлі оқыту әдістемелері кіреді. Бүгінгі танда мектепке дейінгі мекемелерде
дәстүрлі Л.В.Занков және Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов әдістемелері қолданылады
[14].
Материалды меңгерудің сапасын бақылау. Егер әдістемелерде балалардың
білімді меңгеріп және бекітуі үшін олардың танымдық іс-әрекетін
ұйымдастыруға баса назар аударылса, технологияда танымдық іс-әрекетті
ұйымдастыру және оның нәтижесін тексеру қатар жүреді. Бұлар өзара
байланысты. Олардың біреуіне жете көңіл бөлмеу, педагогикалық жүйені
бұзады.
Білім сапасын тексеруді жеке алып қарау оны жан-жақты зерттеуге
мүмкіндік береді. Оқушылар материалды қаншалықты деңгейде меңгергені
анықталып, атқарылатын жұмыстар белгіленеді. Мұғалім оқу материалын бекіте
алады, бірақ оны меңгермеген жеке оқушылармен оқу жұмыстары
ұйымдастырылады. Ал оқу материалын сыныптың көбі меңгермесе, онда өткен
материалды бекітумен қатар оны меңгермеу себептері анықталады. Ол үшін
диагностикалық құралдар (тест, бақылау жұмыстары, сұхбат, әңгімелесу)
қолданылады.
Топпен немесе жеке балалармен қосымша жұмыс істеудің, тәсілдері мен
әдістерін таңдау. Мұндай әдістер жеке пән әдістемелерінде жазылған.
Оқушылардың үлгермеу себептерін анықтау – технологияның бұл бөлігі әлі
толық зерттелмеген. Шет тілі, әдебиет, физика, химия пәндері бойынша
жекелеген сыныптар үшін тестілер жасалған. Тапсырмалар арқылы оқушылардың
біліміндегі кемшіліктер анықталады, оны жойғанда ғана келесі бөлікке өтуге
болады.
Барлық балалардың білімі мен тәрбиесіндегі кемшіліктерді жоятын
әдістемелерді таңдау үшін бұл бөлікте барлық сынып оқушыларының меңгермеген
тақырыптарын түсіндіру үшін мұғалім сабақ жоспарларының алуан түрлі
варианттарын қолданады. Мұғалім бұрынғы сыныптарда оқылған, бірақ қазір
ұмытылған материалдарды жаңа тақырыптармен байланыстырады.
Сонымен технология әдістемеден өзге, себебі ол оқушылардың материалды
меңгеру іс-әрекетін басқарады, олардың үлгермеу себептерін анықтауға ерекше
назар аударады. Технологияға білімді сапалы түрде меңгеру процесін басқару
және білім сапасын тексеру блоктары, кері байланыс жүйесі енеді. Кері
байланысты мұқият түрде жан-жақты жасау керек. Ең бастысы, оқу материалын
оқушының меңгеруі. Педагогика ғылымында білім сапасы бірінші орынға шығады.
Оны көтеру педагогика мен психология ғылымдары алдында тұрған маңызды
міндет.
Оқу материалын меңгеру заңдылықтары. Оқушы кез келген оқу
тапсырмаларын бұрынғы меңгерген ақпараттарына сүйеніп орындайды. Бала оқу
іс-әрекетінің тиімділігі оның жеке тәжірибесіне байланысты. Баланың өз
біліміне сүйеніп жасайтын іс-әрекетін репродуктивтік, өткен тәжірибеге
сүйеніп жаңа онімдер жасауын продуктивтік іс-әрекет дейді.
Іс-әрекетке үйрену репродуктивтік іс-әрекеттен басталады. Бала ереже,
алгоритмдерді қолданып жаттығулар жазады, есептер шығарады, мәтіннен
түсінгенін айтады, бірсөзбен айтқанда, дайын білімдерге ештеңе қоспайды.
Өз бетімен ізденіп, біліміне білім қосса, оқушының репродуктивтік іс-
әрекеті продуктивтік (өнімді) іс-әрекетке айналады. Оқушылар білетіндерін
бір-бірімен салыстырып өздері үшін жаңалық ашады. Осы аталған екі іс-әрекет
түрлері оқушының материалды түсінуіне мүмкіндік жасайды.
Түсініктің 4 деңгейін В.П.Беспалько зерттеген. Енді оларға тоқталайық.
I деңгей - репродуктивтік іс-әрекеттің ең қарапайым деңгейі. Бала
бұрынғы білімдеріне сүйеніп, түрлі тапсырмалар орындайды, бұрынғы
тақырыптың мазмұнын өзгертпей пысықтайды. Оқушы үлгі бойынша есептер
шығарып, жаттығулар жазады.
II деңгей (алгоритмдік) - репродуктивтік іс-әрекеттің күрделі түрі.
Оқушылар алгоритм бойынша түрлі тапсырмалар орындайды. Мысалы, мұғалім
құбылыстарды оқушылардың қалай түсінгенін мынадай жоспармен анықтайды:
• Құбылыстың сыртқы белгілері.
• Ол өткен кездегі жағдай.
• Құбылыс мәні, оның өту механизімі (құбылысты ғылыми теорияларға
сүйеніп талдау).
• Осы құбылыстың басқа құбылыспен байланысы.
• Құбылысқа сандық тұрғыдан сипаттама беру.
• Құбылыстың зиянды ықпалдарының алдын алу тәсілдері
Тәжірибені жасау жоспары:
• Тәжірибенің мақсатын тұжырымдау.
• Тәжірибені жасар алдында гипотезалар ұсыну. Тәжірибені өткізуге
керекті жағдайларды анықтау.
• Тәжірибе үшін жабдықтарды және материалдарды анықтау және іріктеу.
• Тәжірибені жоспарлау.
• Тәжірибе нәтижелерін шығаратын тәсілдерді анықтау.
• Тәжірибені өткізу, бақылау, нәтижелерін анықтау.
• Нәтижелерді математикалық тәсілмен өңдеу.
• Алынған нәтижелерді талдау.
• Тәжірибеден қорытынды жасау.
III деңгей (эвристикалық)
Эвристика - грек сөзі, іздеп табамын, ашамын деген мағынаны
білдіреді. Эвристикалық оқыту мақсаты - оқушыға барлық оқу пәндері бойынша
білімдік өнімдер жасату, мәселелерді өз бетімен шешуге үйрету.
IV деңгей (шығармашылық)
Шығармашылық жұмыстардың түрлері. Оқу пәндерінде қорғалатын білімдік
өнімдердің үш түрі бар. Дәстүрлі оқу курстары бойынша жасалатын пәндік
өнімдер: шығарма, ертегі, құрастырылған есеп, тұжырымдалған ұғым,
(заңдылық, бұйымдар, белгі, таңба, ойын, викторина, қойылым, сценарий,
газеттің мазмұны).
Пәнаралық және пәннен тыс өнімдер - бір пән шеңберінен шығатын іргелі
білімдік объектілерді зерттеу нәтижелері.
Методологиялық өнімдер (талдау тәсілдері, құрастырылған сұрақтар,
тұжырымдалған жорамалдар; жауаптарды іздеу технологиясы, өздік жұмысының
жоспары, жұмыстың мақсатын анықтау, жеке білімдік бағдарламалар, оқу іс-
әрекетін талдау, өзіне-өзі баға беру, пікірлер, сын-пікірлер жазу).
Оқушылардың шығармашылық жұмыстарының нысандары:
• зерттеушілік (эксперимент, тәжірибе өткізу, ғылыми мәселені өзінің
шешуі, теореманы дәлелдеу);
• шығарма (тақпақ, ертегі, есептер, очерктер, трактаттар).
• көркемөнер шығармалары (бейнелеу өнері, сызба, кескіндеме, ән, саз,
би, кесте тігу, суретке түсіру, композиция, көрме);
• техникалық шығарма (бұйым, үлгі, макет, сызба, фигура, компьютерлік
бағдарлама).
• көрермендергеарналғаншығармалар(кон церт, қойылым, жарыс, шағын
көрініс);
• педагогикалық шығармалар (мұғалімнің орнына сабақ беру, сөзжұмбақ
жасау, ойын, викторина).
• методологиялық шығарма (тақырыптың жоспарын жасау, оқушыларға
арналған тесті сұрақтарын құрастыру, өзін-өзі талдап жазған күнделік
жүргізу.
Шығармашылық жұмыстарды бағалағанда оның жаңалығына, қисындылығына,
безендірілуіне, оқушының сұрақтарға дәйекті жауап беруіне, көрермендерді
және әділ қазылар алқасын қызықтыра білуіне назар аударылады.
Оқыту технологиясы:
• Оқушының білімділік, білік, дағдыларын диагностикалық құралдар
арқылы анықтау.
• Оқыту процесінің тиімділігін (пайдалылығын) объективтік әдістер
арқылы тексеру.
• Оқу материалының 70%-ын оқушыға меңгерту.
Оқыту қандай болу керек. Негізгі талап — оқыту процесі арқылы оқушыға
білімді меңгерту.
Мектеп жасына дейінгі балалардың оқу қызметін белсендіру негізіндегі
педагогикалық технологиялар.
Ойын технологиясы
Педагогикалық ойындар технологиясы дегеніміз - педагогикалық жұмысты
ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің жиыны. Ойын түріндегі
жұмыстар сабақ үстіндегі қолайлы деген жағдайларда пайда болып, балаларды
қызықтырушы құрал ретінде қолданылады.
Проблемалық оқыту технологиясы
Проблемалық оқыту – тәрбиеші басшылығымен қиын мәселелерді туғызу және
оқушылардың белсенді түрде өз беттері мен ол мәселелерді шешу.
Қорытындысында олардың ойлау қабілеттері дамып, шығармашылық іскерліктері
мен дағдылары қалыптасуына жағдай жасайды.
Коммуникативтік байланыс технологиясы
Коммуникативтік байланыс технологиясы - шет тілдермен байланыс
негізінде оқыту. Ол сабаққа іскерлік бағдар береді. Сабақтың практикалық
жағына бағытталады. Сөйлеу жаттығулары арқылы лексика мен грамматикалық
ұғымдар кең көлемде бір қалыпты, және тез мөлшерде жинақталады.
Коммуникативтік оқыту қарым-қатынас жағдайларын құруға мүмкіндік береді:
- қызығушылығын коммуникативтік арттыру, коммуникативтік
мотивация;
- дұрыс бағытта сөйлеу;
- өзара қатынастың қалыптасуы;
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Мақсат пен міндеттердің орындалуы
мынадай стратегиялар арқылы іске асады: ассоциация, кооперативтік қызмет,
көзқарасын талдау мен дәлелдеу түрінде қорғау. Технология енгізу
қорытындысы:
- оқу үрдісіне деген қызығушылықтың артуы;
- өз бетімен ізденуге мүмкіндік береді [15].
ІІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
1. Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану эксперименті
Қазіргі таңда балаларға берілетін тапсырмаларды білімді қабылдауға
бағытталған іс-әрекеттік модель ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ
ЖҰМЫСТАРЫНДА ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
1.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарының сипаты ... ... ... ...5
1.2 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі кезеңде
қолдану
ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
ІІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
2.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану эксперименті ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2 Тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижелерін жинақтау,
өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
КІРІСПЕ
Қазіргі Қазақстандағы қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық
жағдай баланың интеллектуалды, жеке және табиғи дамуын қамтамасыз ету
жүйесін тұрақты дамытуға мүмкіндік береді. Мектепке дейінгі балалық шақтың
толық дамуын қамтамасыз ететін заңнамалар қабылдануда. Мәселен, мектепке
дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының сапасын арттыру мақсатында 2008 жылы
Мемлекеттік мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті білім
беру стандарты қабылданып, онда мектепке дейінгі балалардың танымдық дамуын
іске асыру мақсатында білім беру процесінде сараптаудан өткен және
балалардың оқуына рұқсат етілген 300-ден астам әдебиеттер пайдалануға
берілді.
Әлемдік тәжірибе мектепке оқуға дайындау үшін аса қолайлы жас баланы
дамытудың 3 жастан 6 жасқа дейінгі жастағы кезеңі болып табылатынын
көрсетті. Францияда мектепке дейінгі білім міндетті болып табылмайды, бірақ
3 жастан 6 жасқа дейінгі барлық балалар балабақшаға барады. Осындай ұқсас
жағдай Германияда, Канадада, Венгрияда, Англияда бар. Данияда мектепке
дейінгі тәрбие мен оқыту құрылымы қазақстандыққа ұқсас: бөбекжай бір жарым
жастан 3 жасқа дейін, балабақшалар – 3 жастан бастап 6-7 жасқа дейінгілер
[1].
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
негізгі міндеттерінің бірі ретінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
мазмұнын жаңарту белгіленген. Атап айтқанда, МЖБС-ның жетекші білім
салаларына сәйкес оқу бағдарламаларын жаңарту, әрбір оқу бағдарламасы үшін
оқу-әдістемелік кешендер әзірлеу жоспарлануда [2].
Оқу-тәрбие процесіне қазіргі заманғы технологиялардың енгізілуіне
байланысты ұстаз кеңесшінің, ақылшының қызметін одан әрі игеруде.
Мұғалімнің кәсіптік қызметі арнаулы, пәндік білімдермен ғана шектелмей,
педагогика мен психологияның, оқыту мен тәрбие технологиясы салаларының
қазіргі заманғы білімдерін де қамтитын болғандықтан мұғалімнен арнайы
психологиялық - педагогикалық дайындық талап етіледі. Осы негізде
педагогикалық инновацияны қабылдау, бағалау және іске асыруға дайындық
қалыптасады. Инновация – жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген ұғымды
білдіреді. Инновация құрал және процесс ретінде әлдебір жаңалықты ендіру
деген сөз. Әлемдік бай тәжірибеге сүйене отырып, мектепке дейінгі кезеңде
жаңа технологияларды қолдануды оқу-тәрбиесіне енгізуді ресейлік ғалымдар
Р.Буре, В.Мухина, Е.Кравцова, Е.Сапогова, В.Обухова, Р.Овчарова т.б.
нәтижелі атқаруда.
Педагогикалық процесте инновация оқыту мен тәрбиенің тәсілдері,
түрлері мақсаты мен мазмұнын, тәрбиеші мен баланың бірлескен қызметін
ұйымдастыруға жаңалық енгізуді білдіреді. Білім берудегі инновациялық
процестердің мәнін педагогиканың маңызды екі проблемасы құрайды. Олар –
озық педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау және тарату проблемасы және
педагогикалық-психологиялық ғылымдардың жетістігін практикаға енгізу
проблемасы. Соған сәйкес инноватика пәні, инновациялық процесстердің
мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір-бірінен оқшау қарастырылып келген
өзара тығыз байланысты екі процестің тұтастығы тұрғысынан қарастырылуы
тиіс, яғни инновациялық процестің нәтижесі теория мен практиканың
тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық жаңалықтарды қолдану
болуға тиіс.
Зерттеу мақсаты - мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарына
жаңа педагогикалық технологияларды қолдану ерекшелігін зерттеу.
Зерттеу нысаны – мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні – қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды қолдану
ерекшелігі.
Зерттеу болжамы: Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі оқу-тәрбие үрдісінің
заманауи ерекшеліктеріне сәйкес, педагогикалық технологиялардың қазіргі
жаңа үлгілерін іріктеп, бейімдеу процедураларын жүргізу арқылы, бала бақша
өміріне лайықталған жаңа оқыту технологияларын алуға мүмкіндік туады.
Зерттеу міндеттері:
1. Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарының сипатын анықтау;
2. Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі кезеңде
қолдану ерекшелігін айқындау;
3. Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану эксперимент жүргізу;
4. Тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижелерін жинақтау және өңдеу.
Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізі: іс-әрекеттегі бала дамуы
туралы ғылыми теориялар (Л.Выготский, К.Роджерс, Ж.Пиаже, Д.Эльконин,
В.Давыдов, Ұ.Ауталипова, Г.Қасымова), педагогикалық технологиялар туралы
ғылыми зерттеулер (М.Монтессори, В.Сухомлинский, Р.Буре, А.Меңжанова,
Б.Баймұратова, Ф.Ниязбекова) және мектеп жасына дейінгі балалардың оқу-
тәрбие үрдісінде жаңа технологияларды қолдану туралы ғылыми-педагогикалық
қағидалар (В.Мухина, Е.Кравцова, Е.Сапогова, В.Обухова, Р.Овчарова,
Қ.Аймағамбетова, Х.Шериазданова, М.Сәтібекова, Қ.Меңдіаяқова, С.Әмірова
т.б.).
Зерттеудің теориялық мәнділігі: мектеп жасына дейінгі балалардың оқу-
тәрбие үрдісінде жаңа педагогикалық технологияларды қолдану әдістемесі.
Зерттеу әдістері - әдебиеттерді талдау, қорытындылау, бақылау,
әңгімелесу, эксперимент, ойын-жаттығулар, зерттеу нәтижелерін өңдеу
әдістері.
І ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ
ЖҰМЫСТАРЫНДА ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
1.1 Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарының сипаты
Мектепке дейінгі ұйымдарда баланың денсаулығын сақтау, нығайту және
дамыту аса маңызды мәселе, ол үшін жалпы және негізгі жағдайларды жақсарту
басты міндет болып табылады. Біріншіден, білім мен тәрбие беруге арналған
дамытушы ортаны жабдықтау қажет десек, ол мектепке дейінгі кезеңнің өзіндік
ерекшелігі мен құндылықтарын сақтайтын, баланың балалығына бағытталуы шарт.
Екіншіден, тәрбие мекемесінің басшысы мен тәрбиеші педагогтар қауымы кәсіби
шеберліктерін үнемі шыңдап, білімін жетілдіруге жүйелі көңіл бөліп, ұжымның
шығармашылық бағыт-бағдарын айқындап, оны жүзеге асыруға белсенділікпен ат
салысуға және жағымды психологиялық ахуалдың тұрақтануына ықпал етуі қажет.
Сондай-ақ, отбасының сұранысы мен талап-тілектерін қанағаттандыру және
білім мен тәрбиенің балаға берілген үрдісі жайында ата-анамен үнемі
бірлескен ынтымақты негізде жұмыс істеу де өте маңызды. Үшіншіден,
балабақшада еңбек етуге толық жағдай жасалып, тәрбиелеу мен білім берудің
технологияларын сауатты меңгеріп, жаңа педагогикалық әдіс-тәсілдер жүйесін
кәсіби шеберлікпен игеріп, оны тәжірибеде пайдалануға шығармашылықпен үлес
қосып отыруы шарт [4].
Баланы тәрбиелеу, дамыту және білім беру мәселелерінде отбасы мен
балабақша ұжымы бірлескен өзара тығыз байланыста болуы қажет. Білім беру
жүйесінің негізгі мақсаты – тұлғаны оқыту, тәрбиелеу, дамыту. Бұл мақсаттар
өзара тығыз байланыста болғанда ғана нәтижелі болады. Баланы өмірге
дайындау үшін дамытудың маңызы ерекше. Мектеп жасына дейінгі кезеңде баланы
дамыту барысы:
1. Зердесін дамыту
2. Эмоциясы мен сезімдерін дамыту
3. Күрт қиыншылықтарға төтеп бере алуын дамыту
4. Өзіне-өзінің сенімділігін, өзін-өзі қабылдау, жақсы көруді дамыту
5. Танымдық үрдісін дамыту
6. Өзін-өзі алып жүре алуын, дербестігін дамыту
7. Өзін-өзі көрсете алуына, өзін-өзі жетілдіруге ынтасын дамыту [5].
Адамда әрқилы іс-әрекет түрлерінің пайда болуы мен дамуы күрделі де
ұзаққа созылған процесс. Бүкіл өмір барысында бірін-бірі ауыстырып, өзара
тығыз байланыста жүріп отыратын үш іс-әрекет түрі бар: ойын, оқу және
еңбек.
Ойын – мектеп жасына дейінгі бала әрекетінің негізгі бір түрі. Ойын
арқылы адам баласының белгілі бір буыны қоғамдық тәжірибені меңгереді,
өзінің психикалық ерекшеліктерін қалыптастырады. Бала ойынында да қоғамдық,
ұжымдық сипат болады. Ойын адам әрекетінің бір түрі болғандықтан, оның да
өзіне тән мотивтері болады. Ойынның қозғаушы күші – баланың нақты тілегі
мен қызығуы. Еңбек үстінде адамның мақсаты мен мотивінің арасында
келіспеушілік болуы мүмкін. Ойында бұл жағы болмайды. еңбектің қандай түрі
болмасын одан қоғамдық пайдалы өнім шығуы қажет. Бұл айтылғандар ойыннан
талап етілмейді. Ойын арқылы бала өз қажетін қалай қанағаттандыра алатыны,
қандай қабілеті бар екенін байқап көреді [6].
Баланың жасы өсумен қатар, ойнайтын ойынның мазмұны да өзгеріп
отыратыны белгілі. Бала ойын үстінде дүниетанудағы өз мүмкіншілігін
сезінумен қатар, айналасындағы адамдар мен олардың әрекетіне көңіл
аударады, заттың ішкі мазмұнын білгісі келеді. Сондықтан тәрбиешілер мен
ата-аналар бұл ойындарды белгілі талапқа сәйкес ұйымдастырып отырулары
қажет. Балалардың ойынына үлкендер тарапынан жетекшілік болмайынша, олардың
әрекеттік мазмұны өзінің негізгі мақсатына жете қоймайды. Мәселен, бала
әкесіне еліктеп, түрлі заттарды шегелеуді үлкен дәреже көреді. Баланың осы
тілегін қолдау керек. Балалар ойынына үнемі дұрыс басшылық етіп отыру – ой-
өрісінің, өмір тәжірибесінің жан-жақты қалыптасуына байланысты жүргізілетін
жұмыстардың басты бір бөлігі [7].
Мектепке түскеннен кейін бала ойынының мазмұны кеңейе бастайды.
Мәселен мектепке дейін тұмыстық ойындарды (отбасы, дүкенге бару т.б.)
көбірек ойнайтын болса, енді қоғамдық-саяси мәні бар, еңбек процесінің сан
алуан жақтарын көрсететін сюжеттік ойындарды ойнауға ауысады. Адамдардың
жай қимыл-қозғалысын көрсетуден гөрі бала олардың бір-бірімен қатынасын,
сезімдері мен көңіл-күйлерін көрсетуге талаптанады. Енді оқыған кітаптары,
көрген кинолары, үлкендерден естіген әңгімелері баланың ойын мазмұнына
кіреді.
Одан ересек тарқан кездегі ойындардың басты ерекшелігі – оның ұжымдық
сипатта болатындығы. Әрине, жеті-сегіз жасар балалалардың ойын ұжымы әлде
де тұрақсыз болады. Өйткені бұлар ұжымдық өмір сүруге әлі де жөнді
дағдыланбаған, мұндай ұжымның құрамы екі-үш баладан аспайды. Ал, үшінші,
төртінші сынып оқушыларының ойындарында ұжымдық сипат жақсы жетіледі.
Мәселен, ойында топ-топ болып ойнау, ойын ережелерін сақтау, жолдастарының
алдында жауапккершілігін сезіне бастау, өзін ұстай білу сияқты ұжымдық
ойындардың негізгі белгілерін олар жақсы түсінеді.
Балалардың өмірінде спорттық ойындар да едәуір орын алады. Олар:
футбол, бадминтон, қуаласпақ, тығылыспақ т.б. ойындарын ойнай алады. Бұл
ойындарда ережелерді сақтау, бір-бірімен жарысу моменттері күшті болады.
Ойында жарысқа түсу, бірінен-бірі озу жағы да көзделеді. Мектеп жасына
дейінгі балалардың спорттық ойындарға тән тиісті дағдыларды, ептілікті,
ережелерді жөндеп үйрене қоймағанымен, қимыл-қозғалыстың аса қажетті
үйлесімділігін, жылдамдық пен оңтайлылықты жақсы меңгереді.
Бала бақша тәрбиешілері бала ойындарына дұрыс жетекшілік көрсету
арқылы оның денесін ғана шынықтарып қоймай, онда жақсы жеке бас
қасиеттерінің қалыптасуына мүмкіндік туғызады.
Оқу – іс-әрекеттің негізгі саласы; еңбек процесін нәтижелі орындауға
қажетті білімді, дағы мен икемді жүйелі түрде меңгеру. Мектеп жасындағы
балардың негізгі әрекеті – оқу. Оқу арқылы балаға қоғам өзініің ғасырлар
бойы жиналған асыл мұрасын, дағды, тәжірибесін береді. Білім меңгеру – ұзақ
уақытты керек ететін күрделі процесс. Оқу материалдары бала психикасына зор
талап қояды. Өйткені ұғыну өте күрделі әрекет. Ұғыну бірнеше кезеңдерден
тұрады. Нәрседе себеппен қатар нәтиже де болатындығына баланың түсініп,
көзінің жетуі ұғыну деп аталынады. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі бала оқу
материалдарының мәнісіне тереңдеп бара бермейді. Оларды жай жаттап алады
да, өз бетінше пікір айтуға орашолақ келеді. Тәрбиеші бала ойлауындағы
анализге жеткіліксіз көңіл бөлетін болса, бала материалдың бір-бірімен
қиысып байланыспаған жеке жақтарын меңгереді де, осыдан ұғымның мәніне
толық түсінбей қалады. Кейбір педагогтар баланың белсенді ойлау процесін
дамытудың орнына оның ес-қабілетін өсіруге ерекше мән береді, бұдан баланың
есін дамыту онша мәнді нәрсе емес деген қорытынды шықпайды [8].
Баланың білім меңгеруі, педагогтың сабақ оқытуы екеуі де инемен
құдық қазғандай аса қиын нәрсе. Мәселен, мұғалім балаға бұрыннан таныс
нәрсені ығыр қылып айта берсе, онда ақыл-ой керенаулығын, рухани
жиренушілікті туғызуы мүмкін. Кейбір ата-аналар, тіпті педагогтар да
балалардың осындай үйреншікті, мәнісі бар сұрақтарына жауап бермейді, сен
мұны бәрібір түсіне алмайсың, кейін түсінесің деп ұзын арқау, кең
тұсауға салып кете береді. Бірақ мына жағдай әр уақытта есте болуы тиіс.
Егер бала мүмкіндіктері жете бағаланбаса, тілектері қанағаттандырылмаса,
бұл оның дүниені танып білуге құштарлығының болмауына әкелуі ықтимал.
Баланың ойына жеткілікті азық беретін оқу ғана қарқынды дамытуға септік
тигізе алады.
Оқу әрекетінің өзіне тән мотивтері болады. Тәрбиешіге, не оқитын
адамның өзіне осы мотивтерді білу оның әрекетінің мақсатын дұрыс анықтау
үшін аса қажет. Баланың жасы өскен сайын психикасы да өсетіндіктен, оның
оқуға деген қатынасы да (мотивтері) өзгеріп отырады. Мәселен, ересек
топтағы балалардың оқу мотивтері естияр тобындағылардан басқаша болады.
Бала не үшін оқитындығын бар сана-сезімімен ұғынғанша, оған оқудағы
формализмнен (мәніне түсінбей құрғақ жаттап алу, өмірмен байланыстыра алмау
т.б.) құтылу қиын болады. Оқуға, білім алуға ұмтылуды тудыратын мотивтер
(себептер) балада бірден пайда бола қоймайды. Бастапқыда бұлар өте
қарапайым болып келеді [9].
Оқу құрылымы келесі бірліктерден тұрады: төңіректегі заттар мен
құбылыстардың қасиеттері жөніндегі ақпараттар, яғни білімдер; іс-әрекеттің
негізгі түрлерін құрайтын тәсілдер мен қимылдар, яғни дағдылар, іс-әрекет
мақсаттары мен жағдайларына орай тәсілдер мен қимылдарды дұрыс таңдауға
арналған ақпараттарды қолдана білу, яғни ептіліктер. Сонымен бурге оқу
дегеніміз адамның өз әрекетін саналы мақсатқа бағындыра басқаруы немесе
белгілі білім, ептілік және дағдыларды игеруі. Оқу үшін саналы
септүрткілердің болуы үлкен маңызға ие. Тіпті адамдағы оқу жұмысының өзі де
әрекет-қылықты саналы реттестіру кезеңіне, яғни 6-7 жастарға тура келеді.
Оқу іс-әрекеті қалыптасуының негізгі шарты балада білім, ептілік және
дағдыларды игеруге деген саналы септүрткілердің оянуынан. Бала дамуына
қоғамдық ықпал жасаушылар әрдайым ересектер. Адамзаттың қоғамдық
тәжірибесін бала әрекет-қылығы мен іс-әрекетін бағыттауға арналған белсенді
процесс – оқыту деп аталады. Ал осы процестің жеке адам қасиеттері мен
сапаларын қалыптастыруға бағытталуы – тәрбие ұғымын туындатты. Оқыту мен
тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу пеагогика ғылымының зерттеу
аймағы.
Мектеп жасына дейінгі кезеңде бала психикасын қалыптастыруда шешуші
рөль атқаратын әрекеттің бірі – еңбек. Еңбек жалпы психологиялық емес,
әлеуметтік категория. Еңбек адам тіршілігінің арқауы, оның өмір сүруінің
басты шарты. Сондықтан да оның заңдылықтарын қоғамдық ғалымдар зерттейді.
Еңбек – белгілі нәтижеге жету үшін бағытталған, белгілі мақсатқа орай ерік
күшін қосумен реттелуші мақсатты бағдарлы, саналы іс-әрекет. Еңбек
әрекетінің психологиялық табиғатын А.С.Макаренко былайша түсіндіреді: Адам
жұмысты сүйіп істейтін болса, одан саналы түрде қуаныш сезетін болса, еңбек
ол үшін жеке басын және талантын тудырудың негізгі формасы болатын болса,
сонда ғана творчестволық болуы мүмкін. Еңбекке мұндай көзқарас мүмкіндігі,
тек еңбекке күш салу нағыз әрекетке айналған кезде ғана, ешбір жұмыс
көңілсіз болып көрінбейтін болса, онда бір мағына болса ғана туады [10].
Еңбек процесінде субъекті өнімі ғана пайда болып қоймастан, сол
субъектінің өзі де осы еңбекте кемелденеді. Еңбектенуден адам қабілеті
дамиды, оның мінезі тұрақтанады. Еңбек процесі қызметкерде арнаулы білім
жүйесі, дағды, икемділіктердің болуын, зейінділікті, күшті ерік күшін,
белгілі еңбек тәртібі қажет етеді. Еңбектік қызметтің психологиялық
ерекшеліктері ең алдымен оның қоғамдық пайдалы өнім жасауға бағытталған іс-
әрекет болуында. Жалпы еңбек әрекетінің (жеке және ақыл-ой) негізгі
ерекшелігі – оның жоспарлылығы мен белгілі тәртіпке бағынатындығында.
Еңбек желісінде тек еңбек құралдары ғана емес, адамның сол еңбекке
деген қатынасы да үлкен мәнге ие. Адам еңбегінде түрткілері де нақ осы
қатынастан. Адамның еңбекке бағытталған субъектив қатынасы санада
бейнеленетін объектив қоғамдық қатынастарға тәуелді. Еңбектегі табыстар мен
нәтижелер, адамның дүние танымына, наным-сеніміне, мақсат-мүддесіне, нақты
қажетіне сәйкес келу-келмеуіне қарай әр түрлі болады. Әдетте, еңбек адамның
қалыпты қажеттігі. Еңбек ету - өзінді іс-әрекетте көрсете білу.
Еңбек үстінде бала өзіне, қоғамға қажетті материалдық игіліктерді
өндірумен бірге өзінің психологиялық қасиеттерінің жақсы жақтарын (еңбек
сүйгіштік, тәртіптілік, ұқыптылық т.б.) біртіндеп қалыптастырып отырады.
Еңбек үстінде мектеп жасына дейінгі баланың өзіне-өзі қызмет ете алу
қабілеті, практикалық іскерлігі, дербестігі, икем дағдысы, ынтасы мен
тапқырлығы, белсенділігі шындала түседі.
Жас баланың еңбек дағдылары семьяда қалыптаса бастайды. Тіпті екі-үш
жастағы балалардың шешініп, киінуінде де, ойыншықтарын жинап қоюда да еңбек
процесінің элементтері бар. Мектепке дейінгі бала үй-ішіне қолғабыс
тигізеді, үй сыпырады, гүлге су құяды, үй жануарларына жем береді т.б. Осы
айтылғандардың бәрі – еңбек процесінің нақты көріністері. Баланың жасы
өскен сайын, еңбек дағдылары да қатая түседі, оның шеңбері кеңіп, мазмұны
тереңдейді.
1.2 Қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды мектепке дейінгі
кезеңде қолдану ерекшелігі
Тиісті әдебиеттерде технология ұғымын өнім алу үшін керекті
материалдарды өндеу әдістері мен өнім шыгаруға керекті жүйелі процесс деп
түсіндіреді. Кез келген технологияның (өндірістік, әлеуметтік) негізгі
бөлігі - түпкі нәтижені мұқият анықтау және оған жету. Процестің жобасы
жақсы болса, шығарылатын өнімнің қандай болатындығы анықталса, оны жасау
құралдары белгіленсе, жағдай жасалса, онда өндірістік және әлеуметтік
саладағы процестер "технология" деген атауға ие болады [11].
Әдістемеге қарағанда технологияның артықшылықтары көп.
Біріншіден, технологияда түпкі нәтиже дәл анықталады. Дәстүрлі педагогикада
мақсатқа жету жолдары анық болмайды. Технологияда мақсат негізгі
болғандықтан, оны дәл анықтауға мүмкіндік бар.
Екіншіден, мақсат диагностикаға сүйеніп қойылғандықтан, оған жету үшін
істелетін жұмыстардың нәтижесі объективтік әдістер арқылы тексеріледі.
Үшіншіден, мұғалім дайындықсыз оқыту процесін жүзеге асыра алмайды.
Төртіншіден, әдістемеде сабақ жоспарлары - мұғалімнің жоспары, оқыту
процесінде жұмыс істейтін мұғалім. Ал технологияда оқушылардың оқу іс-
әрекетінің түрлері және мазмұны көрсетілген жоба жасалады. Әдістеме бойынша
әр мұғалім сабақ жоспарын өзінше жасайды, демек сабақта оқушылардың іс-
әрекеті де түрліше ұйымдастырылады.
Технологиялар өндірістік және әлеуметтік деп екіге болінеді.
Өндірістікке табиғи шикізаттарды (мұнай, ағаш, т.б.) өңдеу технологиясы
немесе одан алынған өнімдер жатады. Әлеуметтік технологияда адаммен жұмыс
істеліп, оның басты бір немесе бірнеше қасиеттері өзгертіледі. Әлеуметтік
технологияға оқушыларды оқыту технологиясын жатқызуға болады. Әлеуметтік
технологияның өндірістік технологиядан көп айырмашылығы бар. Басты
айырмашылығы - өндірістік технологияның нақты жүйелі операциялардан
тұруында. Бір жерде өзгеріс болса, іс-қимылдардық орындары алмастырылып,
нәтиже төмендейді.
Әлеуметтік технологияда түрлі шараларды іріктеу жақсы нәтиженің кепілі
емес, себебі адамға одан басқа да жағдайлар әсер етеді. Сондықтан
әлеуметтік технологияға нақты іріктелген процестердің жүйесі деп анықтама
беруге болмайды. Әлеуметтік технологияда кері байланыс орасан зор рөл
атқарады. Мұғалім оқушылардың дайындық деңгейлерін қайта-қайта тексеріп,
оқу материалын меңгермейтіндермен қосымша жұмыс істеп, стандартты
меңгертеді. Сонымен біз жаңа материалды түсіндіру мен бекітудің
қайталанатындығын байқаймыз. Бірақ оқушылардың бәрі емес, тек оқу
материалын шала түсінгендер ғана қайталайды. Оқушылар дұрыс түсінбеген
тақырыптар да қайталанады. Сонымен әлеуметтік технология әдістеменің
кемшіліктерін түзете алады.
Әлеуметтік технологияны ұйымдастыру және жүзеге асыру өндірістік
технологияға қарағанда қиындау. Бірақ екі технология негізінен бір-біріне
жақын. Екеуі де технологияны ұйымдастырушыға белгілі өнім береді. Сондықтан
"Әлеуметтік технология" ұғымын "Өндірістік технология" ұғымымен қатар
қолдануға болады. Әлеуметтік технологияның өндірістік технологиядан
айырмашылығы оның жүйесінің онша қатаң еместігі, кері байланыстың (нашар
жерді анықтау және сол жерде ңосымша жұмыстар істеу) болуында.
Қазіргі білім беру мекемелерінің ірі кемшілігі мақсаттың жалпылама
қойылуында. Түпкі мақсат - адамды жан-жақты және үйлесімді дамыту. Біраң
мақсаттың оқыту мазмұнын іріктеуге, педагогикалық процесті құруға ықпалы
әлі де жеткіліксіз.
Мақсат бізге керекті түпкі нәтиже, нәтижені көріп "Мақсатқа жеттік
пе?"- деген сұрақтарға жауап беру. Мұндай мақсатты педагогикада
"диагностика арқылы анықталған мақсат" дейді. Диагностика арқылы балалардың
білім, іскерлік, дағды деңгейлері және қабілеті анықталады, нәтижесінде
оқушыға тағы да қандай білім, іскерлік, дағдылар беру керектігі
жоспарланады.
Технологияның кезеңдері:
• Оқытудық мақсатын диагностика арқылы қайта тұжырымдау;
• Жаңа мақсатқа жету кезеңдерін белгілеу;
• Диагностика негізінде оқытудың жаңа мақсатын қою.
Технологияда балада қалыптасатын сапа, қасиет, іскерлік, анық
суреттеледі. Тексеру құралдары арқылы оқушының сапасы, қажеттіліктері,
іскерліктері, даму, қалыптасу деңгейлері анықталады. Оқушының деңгейі
бұрынғы деңгейімен салыстырылады, жаңа мақсат қойылады.
Сонымен, мақсат анық болмаса, оқу процесінің жетілдірілуіне кедергі
жасалады.
Бүгінде педагогикада технология ұғымы үш жерде қолданылуда.
• қазір кейбір әдебиеттерде әдістемені немесе оқытуды ұйымдастыру
түрлерін технология дейді.
• нақты педагогикалық жүйені технология дейді. (В.В.Давыдов
технологиясы, дамыта оқыту технологиялары, т.б.)
• қасиеттері белгілі өнім алу үшін қолданылатын әдіс-тәсілдердің
жиынтығы және жүйесі технология деп аталады.
Технологияның бірінші анықтамасы педагогикаға ешқандай жаңалық
енгізбейді. Екінші анықтамада бір сөз екінші сөзбен алмастырылған. Бұрын
В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин, Л.В.Занков, т.б. әдістемесі десе, қазір
технологиясы дейді [13].
Екінші анықтамада "технология" ұғымы өндіріс саласынан педагогикаға
алғаш енген кездегі мағынасын жоғалтады. Сондықтан үшінші анықтама дұрыс,
себебі ол өндірістік технология ұғымына жақын. Технология дегеніміз -
өндірістік процесті және оның тәсілдерін ғылыми тұрғыдан суреттеу.
Технологияны педагогикада қолдану шекарасы бар, себебі технологияның
нақты мақсаты болады. Білім беруде мақсат қою мүмкін бе? "Білім - оқыту мен
тәрбие" - деген анықтамаға сүйенсек, онда мүмкін емес. Оқыту мақсаты -
оқушыны болашақтағы мамандығына керекті іс-әрекет тәсілдеріне үйрету.
Оқушының оқу материалын қалай меңгергенін оңай тексеруге болады. Олай болса
оқытуда технологияны қолдану әбден мүмкін.
Тәрбиеде жағдай басқаша. Бұл салада технологиялық жоба арқылы керекті
қасиеттерді алу мүмкін емес деген пікірлер бар. Себебі адамға неше түрлі
жағдайлар әсер етеді. Сонымен тәрбие процесінде бір сапаны қалыптастыруды
мақсат етіп, оның технологиясын жасау мүмкін емес. Ол технологияны
тексеретін нақты құралдар жоқ.
Оқыту технологиясының ерекшеліктері:
• түрлі құралдар арқылы оқушылардың білім, іскерліктерін жиі тексеру.
• үлгермеушілерді анықтау және іріктеу.
• олармен қосымша жұмыстар өткізу, материалдарды қайталау. Осы
жұмыстардан кейін оқушылардың білім, іскерліктерін тағы тексеру.
• оқушылардың жаңа материалды меңгермеу себептерін зерттеу және
анықтау.
Оқыту процесіндегі технологиялық процесс.
Диагностикалық құралдар арқылы балалардың білім, біліктілік
дағдыларын анықтап, содан кейін оларды білімдеріне қарай
саралап оқытамыз.
Оқу материалыи меңгерту және бекіту үшін танымдық іс-әрекетті
ұйымдастыру.
Бұл бөлік педагогикада жақсы зерттелген, оған бұрын жасалған алуан
түрлі оқыту әдістемелері кіреді. Бүгінгі танда мектепке дейінгі мекемелерде
дәстүрлі Л.В.Занков және Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов әдістемелері қолданылады
[14].
Материалды меңгерудің сапасын бақылау. Егер әдістемелерде балалардың
білімді меңгеріп және бекітуі үшін олардың танымдық іс-әрекетін
ұйымдастыруға баса назар аударылса, технологияда танымдық іс-әрекетті
ұйымдастыру және оның нәтижесін тексеру қатар жүреді. Бұлар өзара
байланысты. Олардың біреуіне жете көңіл бөлмеу, педагогикалық жүйені
бұзады.
Білім сапасын тексеруді жеке алып қарау оны жан-жақты зерттеуге
мүмкіндік береді. Оқушылар материалды қаншалықты деңгейде меңгергені
анықталып, атқарылатын жұмыстар белгіленеді. Мұғалім оқу материалын бекіте
алады, бірақ оны меңгермеген жеке оқушылармен оқу жұмыстары
ұйымдастырылады. Ал оқу материалын сыныптың көбі меңгермесе, онда өткен
материалды бекітумен қатар оны меңгермеу себептері анықталады. Ол үшін
диагностикалық құралдар (тест, бақылау жұмыстары, сұхбат, әңгімелесу)
қолданылады.
Топпен немесе жеке балалармен қосымша жұмыс істеудің, тәсілдері мен
әдістерін таңдау. Мұндай әдістер жеке пән әдістемелерінде жазылған.
Оқушылардың үлгермеу себептерін анықтау – технологияның бұл бөлігі әлі
толық зерттелмеген. Шет тілі, әдебиет, физика, химия пәндері бойынша
жекелеген сыныптар үшін тестілер жасалған. Тапсырмалар арқылы оқушылардың
біліміндегі кемшіліктер анықталады, оны жойғанда ғана келесі бөлікке өтуге
болады.
Барлық балалардың білімі мен тәрбиесіндегі кемшіліктерді жоятын
әдістемелерді таңдау үшін бұл бөлікте барлық сынып оқушыларының меңгермеген
тақырыптарын түсіндіру үшін мұғалім сабақ жоспарларының алуан түрлі
варианттарын қолданады. Мұғалім бұрынғы сыныптарда оқылған, бірақ қазір
ұмытылған материалдарды жаңа тақырыптармен байланыстырады.
Сонымен технология әдістемеден өзге, себебі ол оқушылардың материалды
меңгеру іс-әрекетін басқарады, олардың үлгермеу себептерін анықтауға ерекше
назар аударады. Технологияға білімді сапалы түрде меңгеру процесін басқару
және білім сапасын тексеру блоктары, кері байланыс жүйесі енеді. Кері
байланысты мұқият түрде жан-жақты жасау керек. Ең бастысы, оқу материалын
оқушының меңгеруі. Педагогика ғылымында білім сапасы бірінші орынға шығады.
Оны көтеру педагогика мен психология ғылымдары алдында тұрған маңызды
міндет.
Оқу материалын меңгеру заңдылықтары. Оқушы кез келген оқу
тапсырмаларын бұрынғы меңгерген ақпараттарына сүйеніп орындайды. Бала оқу
іс-әрекетінің тиімділігі оның жеке тәжірибесіне байланысты. Баланың өз
біліміне сүйеніп жасайтын іс-әрекетін репродуктивтік, өткен тәжірибеге
сүйеніп жаңа онімдер жасауын продуктивтік іс-әрекет дейді.
Іс-әрекетке үйрену репродуктивтік іс-әрекеттен басталады. Бала ереже,
алгоритмдерді қолданып жаттығулар жазады, есептер шығарады, мәтіннен
түсінгенін айтады, бірсөзбен айтқанда, дайын білімдерге ештеңе қоспайды.
Өз бетімен ізденіп, біліміне білім қосса, оқушының репродуктивтік іс-
әрекеті продуктивтік (өнімді) іс-әрекетке айналады. Оқушылар білетіндерін
бір-бірімен салыстырып өздері үшін жаңалық ашады. Осы аталған екі іс-әрекет
түрлері оқушының материалды түсінуіне мүмкіндік жасайды.
Түсініктің 4 деңгейін В.П.Беспалько зерттеген. Енді оларға тоқталайық.
I деңгей - репродуктивтік іс-әрекеттің ең қарапайым деңгейі. Бала
бұрынғы білімдеріне сүйеніп, түрлі тапсырмалар орындайды, бұрынғы
тақырыптың мазмұнын өзгертпей пысықтайды. Оқушы үлгі бойынша есептер
шығарып, жаттығулар жазады.
II деңгей (алгоритмдік) - репродуктивтік іс-әрекеттің күрделі түрі.
Оқушылар алгоритм бойынша түрлі тапсырмалар орындайды. Мысалы, мұғалім
құбылыстарды оқушылардың қалай түсінгенін мынадай жоспармен анықтайды:
• Құбылыстың сыртқы белгілері.
• Ол өткен кездегі жағдай.
• Құбылыс мәні, оның өту механизімі (құбылысты ғылыми теорияларға
сүйеніп талдау).
• Осы құбылыстың басқа құбылыспен байланысы.
• Құбылысқа сандық тұрғыдан сипаттама беру.
• Құбылыстың зиянды ықпалдарының алдын алу тәсілдері
Тәжірибені жасау жоспары:
• Тәжірибенің мақсатын тұжырымдау.
• Тәжірибені жасар алдында гипотезалар ұсыну. Тәжірибені өткізуге
керекті жағдайларды анықтау.
• Тәжірибе үшін жабдықтарды және материалдарды анықтау және іріктеу.
• Тәжірибені жоспарлау.
• Тәжірибе нәтижелерін шығаратын тәсілдерді анықтау.
• Тәжірибені өткізу, бақылау, нәтижелерін анықтау.
• Нәтижелерді математикалық тәсілмен өңдеу.
• Алынған нәтижелерді талдау.
• Тәжірибеден қорытынды жасау.
III деңгей (эвристикалық)
Эвристика - грек сөзі, іздеп табамын, ашамын деген мағынаны
білдіреді. Эвристикалық оқыту мақсаты - оқушыға барлық оқу пәндері бойынша
білімдік өнімдер жасату, мәселелерді өз бетімен шешуге үйрету.
IV деңгей (шығармашылық)
Шығармашылық жұмыстардың түрлері. Оқу пәндерінде қорғалатын білімдік
өнімдердің үш түрі бар. Дәстүрлі оқу курстары бойынша жасалатын пәндік
өнімдер: шығарма, ертегі, құрастырылған есеп, тұжырымдалған ұғым,
(заңдылық, бұйымдар, белгі, таңба, ойын, викторина, қойылым, сценарий,
газеттің мазмұны).
Пәнаралық және пәннен тыс өнімдер - бір пән шеңберінен шығатын іргелі
білімдік объектілерді зерттеу нәтижелері.
Методологиялық өнімдер (талдау тәсілдері, құрастырылған сұрақтар,
тұжырымдалған жорамалдар; жауаптарды іздеу технологиясы, өздік жұмысының
жоспары, жұмыстың мақсатын анықтау, жеке білімдік бағдарламалар, оқу іс-
әрекетін талдау, өзіне-өзі баға беру, пікірлер, сын-пікірлер жазу).
Оқушылардың шығармашылық жұмыстарының нысандары:
• зерттеушілік (эксперимент, тәжірибе өткізу, ғылыми мәселені өзінің
шешуі, теореманы дәлелдеу);
• шығарма (тақпақ, ертегі, есептер, очерктер, трактаттар).
• көркемөнер шығармалары (бейнелеу өнері, сызба, кескіндеме, ән, саз,
би, кесте тігу, суретке түсіру, композиция, көрме);
• техникалық шығарма (бұйым, үлгі, макет, сызба, фигура, компьютерлік
бағдарлама).
• көрермендергеарналғаншығармалар(кон церт, қойылым, жарыс, шағын
көрініс);
• педагогикалық шығармалар (мұғалімнің орнына сабақ беру, сөзжұмбақ
жасау, ойын, викторина).
• методологиялық шығарма (тақырыптың жоспарын жасау, оқушыларға
арналған тесті сұрақтарын құрастыру, өзін-өзі талдап жазған күнделік
жүргізу.
Шығармашылық жұмыстарды бағалағанда оның жаңалығына, қисындылығына,
безендірілуіне, оқушының сұрақтарға дәйекті жауап беруіне, көрермендерді
және әділ қазылар алқасын қызықтыра білуіне назар аударылады.
Оқыту технологиясы:
• Оқушының білімділік, білік, дағдыларын диагностикалық құралдар
арқылы анықтау.
• Оқыту процесінің тиімділігін (пайдалылығын) объективтік әдістер
арқылы тексеру.
• Оқу материалының 70%-ын оқушыға меңгерту.
Оқыту қандай болу керек. Негізгі талап — оқыту процесі арқылы оқушыға
білімді меңгерту.
Мектеп жасына дейінгі балалардың оқу қызметін белсендіру негізіндегі
педагогикалық технологиялар.
Ойын технологиясы
Педагогикалық ойындар технологиясы дегеніміз - педагогикалық жұмысты
ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің жиыны. Ойын түріндегі
жұмыстар сабақ үстіндегі қолайлы деген жағдайларда пайда болып, балаларды
қызықтырушы құрал ретінде қолданылады.
Проблемалық оқыту технологиясы
Проблемалық оқыту – тәрбиеші басшылығымен қиын мәселелерді туғызу және
оқушылардың белсенді түрде өз беттері мен ол мәселелерді шешу.
Қорытындысында олардың ойлау қабілеттері дамып, шығармашылық іскерліктері
мен дағдылары қалыптасуына жағдай жасайды.
Коммуникативтік байланыс технологиясы
Коммуникативтік байланыс технологиясы - шет тілдермен байланыс
негізінде оқыту. Ол сабаққа іскерлік бағдар береді. Сабақтың практикалық
жағына бағытталады. Сөйлеу жаттығулары арқылы лексика мен грамматикалық
ұғымдар кең көлемде бір қалыпты, және тез мөлшерде жинақталады.
Коммуникативтік оқыту қарым-қатынас жағдайларын құруға мүмкіндік береді:
- қызығушылығын коммуникативтік арттыру, коммуникативтік
мотивация;
- дұрыс бағытта сөйлеу;
- өзара қатынастың қалыптасуы;
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Мақсат пен міндеттердің орындалуы
мынадай стратегиялар арқылы іске асады: ассоциация, кооперативтік қызмет,
көзқарасын талдау мен дәлелдеу түрінде қорғау. Технология енгізу
қорытындысы:
- оқу үрдісіне деген қызығушылықтың артуы;
- өз бетімен ізденуге мүмкіндік береді [15].
ІІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУ-ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
1. Мектепке дейінгі балалардың оқу-тәрбие жұмыстарында жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану эксперименті
Қазіргі таңда балаларға берілетін тапсырмаларды білімді қабылдауға
бағытталған іс-әрекеттік модель ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz