Ботулизм

Жоспар
Кіріспе

1 Бруцеллёздің белгілері
2 Емдеу жолдары
3 Алдын алу
4 Індеттік ерекшеліктері.
5 Жоспарға түсіндерме

Ботулизм [1] - (лат. botulus— колбаса) — жалпы организмнің улануына әкеліп соғатын инфекциялық аурудың ауыр түрі. Аурудың қоздырғышын 1896 ж. голландия ғалымы Э. ван Эрменгем ашқан. Ботулизм Clostrіdіum botulіnum таяқшасы бөліп шығаратын улы затпен (токсин) бүлінген тамақтан жұғады. Б-нің қоздырғышы адамның, жануарлардың және балықтардың ішек жолдарында болады. Топыраққа түскеннен кейін спораға айналып, онда бірнеше жыл бойы сақталады. Ботулизм адамдарға көкөністен, саңырауқұлақтан, еттен, балықтан технологиялық ереже сақталмай дайындалған әр түрлі консервіленген тағамдарды пайдаланғанда жұғады.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Ботулизм

Clostridium botulinum-нiң микропрепаратын фотосурет
Ботулизм [1] - (лат. botulus— колбаса) — жалпы организмнің улануына әкеліп
соғатын инфекциялық аурудың ауыр түрі. Аурудың қоздырғышын 1896 ж.
голландия ғалымы Э. ван Эрменгем ашқан. Ботулизм Clostrіdіum botulіnum
таяқшасы бөліп шығаратын улы затпен (токсин) бүлінген тамақтан жұғады. Б-
нің қоздырғышы адамның, жануарлардың және балықтардың ішек жолдарында
болады. Топыраққа түскеннен кейін спораға айналып, онда бірнеше жыл бойы
сақталады. Ботулизм адамдарға көкөністен, саңырауқұлақтан, еттен, балықтан
технологиялық ереже сақталмай дайындалған әр түрлі консервіленген
тағамдарды пайдаланғанда жұғады.
Ауру белгісі 2 — 12 сағаттан кейін байқала бастайды, адамның басы ауырып,
ұйқысы қашады, әлсірейді, лоқсып құсады, жүрегі тоқтап қалғандай болып,
аузы құрғап, үнемі шөлдеп тұрады. Сонымен қатар көздің қарашығы ұлғайып,
зат қосарланып көрінеді, адамның жұтынуы қиындап, бірте-бірте даусынан
айрылады (афония). Ботулизмнің алғашқы белгісі білінісімен науқасты
ауруханаға жатқызу керек. Оған жедел түрде Ботулизмге қарсы арнаулы иммунды
сарысу егіледі. Мұндай сарысуды науқаспен бірге болып, уланған консервімен
тамақтанған басқа адамдарға да егу қажет. Бұл аурудан сақтану үшін азық-
түліктерді өңдегенде, тасымалдағанда, сақтағанда, дайындағанда, соның
ішінде үйде консервілегенде санитарлық-гигиеналық ережелерді мұқият орындау
қажет
Жаздың аптап күндерінде түрлі ішек жолы инфекцияларынан, бактериялардан
келер қауіп күшейе түсетіні белгілі. Осы кезде ботулизм дертіне ұшырап
қалатындар да бар.
Ботулизм ауруының қоздырғышы топырақта кездеседі. Сондай-ақ ол ауа жоқ
жерде өзінен улы заттар шығарады.
Әдетте ботулизм жедел басталады, ол асқазанға түскен токсиннің мөлшеріне
байланысты. Ал аурудың жасырын кезеңі екі-үш сағаттан он күнге дейін
созылады. Ботулизмнің алғашқы белгілері мынадай:
Адам әлсіреп, басы айналады, басы ауырады, жүрегі айнып, лоқсып, құсуы
мүмкін. Сілекей шықпай, ауыз құрғайды, үлкен дәретке шығуы жилейді немесе
іші қатады.
Бір-екі күн өткен соң көздің қөруі нашарлап, қарашығы үлкейеді, көз алды
тұманданып, заттар қосарланып көрінеді. Бірте-бірте қол-аяқ бұлшық еттері
әлсірейді, жүргенде теңселіс пайда болады. Беттің әжімдері кетіп, маска
кигендей кейіпке түседі. Тыныс алуы, сөйлеу қабілеті нашарлайды. Дер
кезінде дәрігерлік көмек көрсетілмесе, адам өміріне қауіп төнеді. Ал
ботулизм ауруы тек аурухана жағдайында ғана емделеді, оған қарсы арнайы
сары су қолданылады. Үй жағдайында өз бетінше қабылдаған дәрі-дәрмектер,
емдер науқасты қауіптен сақтай алмайды.
Ботулизмге ұшырамас үшін мына жайларды үнемі есте ұстағандарыңыз абзал:
– Базарлардан, көшеден үй жағдайында консервіленген өнімдерді, белгісіз
жағдайда ысталған, кептірілген балық, шұжық өнімдерін сатып алмаңыздар.
– Көкөніс өнімдерін консервілеу технологиясын қатаң сақтап, лимон қышқылы
мен уксус қышқылдарын міндетті түрде жеткілікті пайдаланыңыздар.
– Үй жағдайында дайындалған консервілерді пайдаланар алдында 15 – 20
минут қайнатып немесе қуырып алған жөн.

Бруцеллёздің белгілері

• Ол ыстық көтеріліп, қалтырап дірілдеуден басталуы мүмкін, бірақ әдетте
бірте-бірте, тез шаршау, әлсіздіқ асқа тәбеттің болмауы, бастың
асқазанның буындардың ауыруы формасында өрбиді.
• Ыстықтың көтерілуі жеңіл және ауыр формада болуы мүмкін. Түстен кейін
қалтырап-дірілдеу және ертеңгісін малшынып терлеп қалу бұл ауруға тән
белгі. Созылмалы бруцеллёзде ыстық бірнеше күн басылады да сосын қайта
көтеріледі. Тиісті ем қолданбаса, бірнеше жылға созылуы мүмкін.
• Мойында, қолтықтың астында, шапта ісінген лимфа түйіндері пайда болуы
мүмкін.

Емдеу жолдары

• Бруцеллёзден сезіктенсеңіз дәрігерден кеңес алыңыз, өйткені көп
жағдайда бұл ауру-мен басқа аурупарды шатастырады, ал емдеу үшін көп
уақыт та, қаржы да шығын болады.
• Тетрациклинмен емдеңіз: ересектер: 250 миллиграмдық капсулды күніне 4
рет екі түйірден үш апта ішу керек. Сақтану шараларын орындаңыз.
Немесе ко-тримоксазол ішіңіз.

Алдын алу

• Қайнатылған немесе пастерленген сүтті ішіңіз. Бруцеллёз тараған
жерлерде қайнатыпмаған сүттен дайындалған ірімшікті жеуден тартынған
жөн.
• Ауру малдарды бағып-күткен кезде аса сақ бопыңыз, әсіресе сіздің
денеңізде жы-рылған немесе тілінген жер болса.
• Ветеринария қызметкерлерімен кеңесіңіз, қолыңыздағы малдың денсаулығын
қадағалап отырыңыз.
Індетке қарсы күрес жүргізетін бөлім Республика көлемінде кездесетін
жұқпалы аурулар мен паразит ауруларын болдырмау, алдын алу, сақтандыру және
оған қарсы күрес жоспарын жасап, олардың орындалуын, аурулардан тазарту
мумкіншіліктерін іске асырады. Бірінші мал дәрігерлік есепке талдай жасап,
осы аурулардан тазарту мумкуншіліктерін іске асырады. Бірінші мал
дәрігерлік есепке талдау жасап, осы аурулардан өлім-жетімге ұшарамауын
қадағалайды. Сонымен қатар облыстардағы мал дәрігерлік қызмет салаларының
дәрі-дәрмек, зарарсыздандыру заттарымен, биологиялық препараттармен
қамтамасыз етілуін қадағалайды.
Малдың бруцеллез індетіне қарсы бөлім Республика көлемінде мал арасында
бруцеллез ауруының пайда болу жолдарын тексеру, таралуын анықтайды,
олармен жоспарлы түрде шарушылықтардың мал өсіру бағатына сәйкес, курес
жүргізілу шараларын белгілейді. Малы сау шаруашылақтарды осы аурулардан
сақтандыру және ауру тараған шаруашылықтарды одан арылту мүмкіншіліктерін
жан жақты жоспарын жасап, дер кезінде орындалуын қадағалайды. Облыстағы
індеттерге қарсы күресетін арнаулы экспедициялардың жұмыстарына басшылық
етеді.
Қазақстан бойынша мемлекеттік мал дәрігерлік қыщмет салалары заман
талабына сай жетіліп, қоғам дамуына елеулі күрес қосып, келеді. Бүгінгі
таңда Батыс Қазақстан облысының Казталовка ауданындағы Жалпактал аулының
және оған қарасты мал дәрігерлік учаскелер бар. Соның ішінде бруцелезге
қарсы құрылған аудандық экспедицияда 12 мал дәрігері қызмет жасайды. Бұл
аудан аймағанда жыл сайын тіркеліп отыр. Сондықтан бруцеллезді болдырмау
үшін аудандық аумақтақ басқармабар күшін салады.Конопаткин А.А-ның 1984
мәліметіне сүйенсек бруцеллез brucellosis-аналықтардың іш тастауымен, шу
түспеуімен, эндометриттермен, еркектерінің жиірек симптомсыз өтетін
орхиттарымен сипатталатын малдардың созылмалы ауруы.Бруцеллез жер шарының
көптеген елдерінде таралған, бірақ сирек кездесетін Африка, Орталық және
Оңтустік Америкада. Азия мен Европаның кей елдерінде.
Қоздырғыш. Brucello тусының 6 турі бар: 9 биоварианты бар Br.abortus,
Br.melitensiz-3, Br.suis-4, Br. Neotomac, Br. Ovis және Br. Canis. Барлық
бруцеллалар полиморфты, 0,6-1,5*0,5-0,7 мкм. Микробтар қозғалмайды,
анименді бояулармен жақсы боялады, грам-теріс. Кейбір штамдар капсула
түзеді.
Бруцеллалардың физикалық жэне химиялық факторларға төзімділігі жоғары
емес. 60 С-да 30 минутта70 С-да 5-10 минутта, 90-100 С-та бірден өледі.
Ашылған және салқын сутте, қаймақта микроб 4-7 кунге дейін сақталады,
киімде – 14 кун, ірімшік,май, тұздалган теріде – 67 кун, тұздалған етте – 3
айға дейін сақталады. Топырақта, суда, ірі азықта – 4 айға дейін
өміршендігін сақтайалады. Шіріген материалда микроб тез жойыла бастайды.
Тіке тускен кун саулесі 3-4 сағатта, креомин, фенол, формацильдегид (1%)
ерітінділері бір сағатта, 5%-к жана сөндірілген әк – 2 сағатта өлтіреді.
Індеттік ерекшеліктері.
Инфекция қыздырушысының бастауына бруцеллезбен ауырған малдар жатады,
әсіресе олар клиникалық белгілері айқын білінген кезде өте қаупті. Ондай
жануарлар марана мен, шумен, тастанды жолмен және жыныс жолдарынан аққан
сорамен ауру қыздырушысын аса мол мөлшерде бөліп шығарады.Қыздурышы микроб
сонымен қатар сутпен, шәуетпен, нәжіспен және жесеппен бірге бөлінеді.
Сиырдың жемінде бруцеллалар 7-9 жыл, ал қойда 2-3 жыл сакаталып, оқтын-
оқтын сутпен бөлініп тұрады.
Шаруашылықта ауру жаңадан басқа жақтан мал әкелгенде каратиндеу
ережелерін сақтамағанда, ауру және сау малдарды бірге жайганда, бір суаттан
суарганда, бір жолмен айдағанда таралады. Ауру қоздырушысын мал қараға ит
пен кемірушілер де әкеледі. Әсіресе олар бруцеллезге шолдыққан малдардың
шуымен не тастанды төлемін жанаскан жағдайда микроб тасымалдаушыға
айналады.
Індеттің жаңа ошақтарында бейім жануарлардың 60%-ке дейін инфекцияға
шалдығу мумкін. Бас кезінде буаз мал ішінара, ал кейін жаппай іш тастауы
мумкін. 2-3 жыл өткен соң аборт байкалмайды, ал шеттен мал косканда
індеттену өршіп, жаңа әкелінген және бұрын аурған малдарды қоса қамтып,
тастау қайтадан қаулауы мумкін. Малды аралстыру індетті өршетіп, оның жаңа
ошақтарын қалыптастырады.
Малды өсіргенде, бағып куткенде ветеринарлық- санитарлық талаптарды
дұрыс орындамау, сотының нәтижесінде жануарлардың ауруға төзімділігінің
нашарлауы, уақытылы шумен тастанды төлді жинамау, көңді тазаламау,
дезинфекцияны ретті турде жасамау бруцеллездің шығуына жағдай тудырады.
Br. Melitensis – жоғары вирусенттіштамының 50 мың бруцелласының 10-ы
қойларда тек лимфа туіндерінің аймақтық инфекциялануын тудырды, ал 100 мың
доза-генерализденген инфекциялануын тудырды. Бұдан мынадай қорытынды
жасалды: салыстармалы түрде қойлар бруцеллез инфекциясына төзімді және
олардың кілегеі қабығы мен тері арқылы зарарлануы үшін бруцеллалардың көп
мөлшері керек.
Елеміздің әр түрлі мекемелерінде бруцеллалардың вируленті штаммдарын
титрлеген кезде Br.melitensis штаммынын конъюктиваішілік және тері астына
егіп жұктырудағы салыстырмалы шамамен орташа көрсеткішінің 25 тен 100 мың
микроб денесі екенін анықтады (М.М. Иванов, Е.С. Орлов) Бұл жағдайда
белгілі уақыттан кеін қанда спецификалық антидене тудыратын, аз уакытты
бактериена және жануар ағзасының бөлек органдары мен ұлпаларына
қоздырғыштың енуін тудыратын бруцелла дозасы айтылған.
Қайдағы сияқты сиырда да Br. Abortus-қа төзімділік бар. Бұл жануар үшін
орташа зарарлану дозасы көздің кілегейлі қабығына ендірілген 10 нан 100
млн. Микробды денеге жетеді. (М.М. Иванов,Е.С. Орлов және басқалары).
Қолдан зарарлаған кезде қыздыргыш дозасымен инкубациялық кезеңнің ұзақтығы
анықталады. Бірақ ол үшін группадағы жануарлардың массасы мен жасы бірдей
болулары керек.
Латентті микроблоздың қалпы, яғни ағзада қоздырғыш тіршілік ете тұра,
ана органдарын зарарламауы, адам мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.