«Уркер косметикс» парфюмерия – косметикалық фабрикасы қазіргі уақыттағы Қазақстандық ең негізгі косметика өнімдерін шығаратын кәсіпорнының өндірістік қазіргі ахуалын зерттеу



КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҮРДІСТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 . Кәсіпорындағы инновациялық қызмет, оның мәні, маңызы және жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.2 Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметтің дамуының қазіргі жағдайы ... ... ... ... ... ... ...16
1.3 Инновациялық саясатты жүзеге асырудағы мемлекеттiң ролi ... ... ... ... ...33

2. «УРКЕР КОСМЕТИКС» ПКФ.НІҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1. «Уркер косметикс» ПКФ.нің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.2. Кәсіпорынның инновациялық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
2.3. ҚР.да инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу ... ... ... ... ... ... ...46

3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНДУСТРИЯЛЫ.ИННОВАЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫ
3.1 Қазақстан Республикасында индустриялы.инновациялық дамуы және оны қолдау шаралары ... ... ... ... ... ... .61
3.2 Қазақстан Республикасының Индустриялық.инновациялық дамуының 2003.2015 жылдарға арналған стратегия..66
3.3 Қазақстан Республикасында инновациялық үрдістердің даму
тенденциясы ... ... ... ... ... ... ... ... .71

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ..79

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... .82
Қазіргі уақытта Қазақстандағы жүзеге асырылып жатқан индустриалды – инновациялық бағдарламасы ғылымды қажетсінген технологияларды өндіріс процесіне қосу, экономиканың өңдеу саласын дамыту негізін қалыптастыру, отандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін көтеру, Қазақстанның Дүниежүзілік Сауда Ұйымына (ДСҰ) ену алғышарттарын құру жүзеге асырылып жатыр.
Бұл орайда ғылымның және техниканың соңғы жетістіктерін өндіріс процесіне әуестендіру арқылы отандық кәсіпорындардың өндірістік әлеуетінің қолданыс деңгейін көтеру сұрақтары актуалданады.
Ғылыми – техникалық прогресс пен өндірістік потенциал арасы жақындай келеді. Қазіргі заманғы менеджмент өндірістік потенциал және оларды қолдану элементтерінің техникалық – экономикалық деңгейін көтеру қажеттілігін мойындап отыр.
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірістік потенциалының даму проблемаларын шешу үшін жаңа көзқарастар қалыптасып, өнеркәсіптік ресурстарды пайдалануды «техника – технология», «техника – ақпарат», «технология – адам» тіркестер тұрғысынан қарастыруға тура келіп отыр.
Сондықтан да өнеркәсіптік кәсіпорынның өндірістік потенциалының маңызын, қалыптасуын және әрі қарай даму рөлін зерттеу көкейтестілігі өнімнің сапасын жоғарлату және қарастырылған нарықтық жағдайда экономикалық бағдарламаның басты бағыты ретінде инновациялық процесті жеделдетуді барлық жағынан, яғни ақпаратты, жаңа техника мен технологияны, ұйымдастырушылық пен басқарудың прогрессивтік формаларын дамыту негізге алынып отыр.
ТАҚЫРЫПТЫҢ ЗЕРДЕЛЕНУ ДЕҢГЕЙІ. Шетел және отандық авторлар «инновация» терминіне әртүлі анықтамалар беріп жатады. Инновация мағынасын ашу үшін келесі авторлар анықтамаларын келтіріп кетейік.
Б. Твисстің берген анықтамасы: «Инновация – бұл өнертабыс немесе жаңа идеяның экономикалық мазмұнға айналған кездегі үрдіс».
Ф. Никсонның айтуы бойынша: «Инновация – бұл нарықтағы жаңа және жақсартылған өнеркәсіптік процестер мен жабдықтардың пайда болуына ықпал ететін техникалық, өндірістік және коммерциялық шаралардың жиынтығы».
1. Н.А. Назарбаев. Қазақстан – 2030 Қазақстан халқына Жолдауы.
2. Статистика 1991-2001 десят лет независима Казахстана. Алматы. - 2002г. – 30 б.
3. Купешова Сауле Телеухановна / “Теория и практика инновационного процесса в переходной экономике Республике Казахстан,” – диссертация, Алматы, 2002 г. – 160 б.
4. Есентугелов А. Долгосрочная стратегия развития экономики и размещение производительных сил в РК // Аль-Пари. №6, 2000 г.
5. Ю. К. Шокоманов “Состояние и перспективы экономического развития Казахстана в переходной период” // Вестник КазНУ, Серия экономическая, №4, 2001 г.- 75 б.
6. Стратегия / “Қазақстан Республикасының Индустриялы-инновациялы дамуының 2003-2015 жылдарға арналған ұзақ мерзiмдi стратегиясы” – Алматы, 2003 ж.- 310 с.
7. Н. А. Назарбаев. “Задача науки – способствовать развитию экономики” // Казахстанская правда, 16 апрель, 2002 г. – 25 б.
8. Әбдiжапар Сапарбаев “Инновация – негiзгi қозғаушы күш” // Егемен Қазақстан, 24 шілде, 2007 ж. – 20 б.
9. Н.Ә. Назарбаев. “Бәсеке қабiлеттi Қазақстан”, “Бәсекеқабiлеттi экономика” және “Бәсекеқабiлеттi халық” деген Қазақстан халқына Жолдауы. // Егемен Қазақстан, 19 наурыз, 2007 ж. – 25 б.
10. Бердашкевич А.П Оподдержке инновационной деятельности в Японии // Инновации №7, 2002. – 77 б.
11. Купешова С.Т. ғылыми-технологиялық және инновациялық саладағы мемлекеттің орны //Саясат №2, 2001. – 80 б.
12. Мейірбеков «Кәсіпкерлік экономикасы» 151-157 бет. Кәсіпорынның инновациялық қызметі.
13. Иванов И.В «Высокотехнологичные предприятия в эпоху глобализации» Поблишер, 2003 г.
14. «Саясат журналы» 2004 жыл №2, 57-60 бет.Бороли . Инновацияның даму жолдары.
15. «қаржы – қаражат»журналы 2004 жыл, №2 92-96 бет.Сапарбаева. Отандық кәсіпорынның инновациялық қызметі.
16. ҚР Президенті мен ҚР Үкімітінің Актілер жинағы 2001 жыл №17, 33-64 бет, №30 4-50 бет.ҚР Президентінің «ҚР индустриалдық – инновациялық дамуының 2003-2015жж арналған стратегиясы».
17. «Жетісу» газет3 2004 жыл, №34 2-3,6 бет. Ел басының халыққа жолдауы.
18. «Инновационный менеджмент» под ред. Оголяева 2001 г.
19. «Уркер косметикс» ПФК-ның қаржы – шаруашылық қызметенің нәтижелері туралы есеп.
20. Қазақша – орысша сөздік.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Дипломдық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:   
МАЗМҰНЫ

кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1.Қазақстан Республикасындағы инновациялық Үрдістердің қалыптасуы мен
дамуының теориялық негіздері
1. . Кәсіпорындағы инновациялық қызмет, оның мәні, маңызы және
жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
1.2 Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметтің дамуының қазіргі
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .16
1.3 Инновациялық саясатты жүзеге асырудағы мемлекеттiң
ролi ... ... ... ... ...33

2. УРКЕР КОСМЕТИКС ПКФ-НІҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1. Уркер косметикс ПКФ-нің жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.2. Кәсіпорынның инновациялық
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
2.3. ҚР-да инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу ... ... ... ... ... ... ...46

3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНДУСТРИЯЛЫ-ИННОВАЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫ
3.1 Қазақстан Республикасында индустриялы-инновациялық дамуы және оны
қолдау
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...61
3.2 Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015
жылдарға арналған
стратегия ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..6 6
3.3 Қазақстан Республикасында инновациялық үрдістердің даму
тенденциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...71

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .79

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..82

КІРІСПЕ

ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ. Қазіргі уақытта Қазақстандағы жүзеге асырылып
жатқан индустриалды – инновациялық бағдарламасы ғылымды қажетсінген
технологияларды өндіріс процесіне қосу, экономиканың өңдеу саласын дамыту
негізін қалыптастыру, отандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін көтеру,
Қазақстанның Дүниежүзілік Сауда Ұйымына (ДСҰ) ену алғышарттарын құру
жүзеге асырылып жатыр.
Бұл орайда ғылымның және техниканың соңғы жетістіктерін өндіріс
процесіне әуестендіру арқылы отандық кәсіпорындардың өндірістік әлеуетінің
қолданыс деңгейін көтеру сұрақтары актуалданады.
Ғылыми – техникалық прогресс пен өндірістік потенциал арасы жақындай
келеді. Қазіргі заманғы менеджмент өндірістік потенциал және оларды қолдану
элементтерінің техникалық – экономикалық деңгейін көтеру қажеттілігін
мойындап отыр.
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірістік потенциалының даму
проблемаларын шешу үшін жаңа көзқарастар қалыптасып, өнеркәсіптік
ресурстарды пайдалануды техника – технология, техника – ақпарат,
технология – адам тіркестер тұрғысынан қарастыруға тура келіп отыр.
Сондықтан да өнеркәсіптік кәсіпорынның өндірістік потенциалының
маңызын, қалыптасуын және әрі қарай даму рөлін зерттеу көкейтестілігі
өнімнің сапасын жоғарлату және қарастырылған нарықтық жағдайда
экономикалық бағдарламаның басты бағыты ретінде инновациялық процесті
жеделдетуді барлық жағынан, яғни ақпаратты, жаңа техника мен технологияны,
ұйымдастырушылық пен басқарудың прогрессивтік формаларын дамыту негізге
алынып отыр.
ТАҚЫРЫПТЫҢ ЗЕРДЕЛЕНУ ДЕҢГЕЙІ. Шетел және отандық авторлар инновация
терминіне әртүлі анықтамалар беріп жатады. Инновация мағынасын ашу үшін
келесі авторлар анықтамаларын келтіріп кетейік.
Б. Твисстің берген анықтамасы: Инновация – бұл өнертабыс немесе жаңа
идеяның экономикалық мазмұнға айналған кездегі үрдіс.
Ф. Никсонның айтуы бойынша: Инновация – бұл нарықтағы жаңа және
жақсартылған өнеркәсіптік процестер мен жабдықтардың пайда болуына ықпал
ететін техникалық, өндірістік және коммерциялық шаралардың жиынтығы.
Б. Сангоның анықтамасы бойынша: Инновация – бұл қоғамдық –
экономикалық процесс, ол идеялар мен өнертабыстардың практикалық қолданысы
арқылы құрамы жағынан жақсырақ жаңа бұйымдар мен жаңа технологияларды
құруға әкелуі, егер инновация белгілі экономикалық пайдаға ие болуды
көздесе, онда оның нарықта көрініс табуы қосымша кіріс әкеледі.
И. Шумпетер анықтамасы: Инновация – бұл кәсіпкерлік рухпен уәждемеленген
өндірістік факторлардың жаңа ғылыми – ұйымдастырушылық комбинациясы. Жаңа
енгізілімдердің ішкі логикасында – экономикалық дамуды динамикаландырудың
жаңа мезеті жатыр.
Д.В. Соколов, А.Б. Титов, М.М. Шабанова анықтамасы: Инновация
(жаңалық енгізу) – бұл қоғамдық тұтынушылықты қамтамасыз ететін және
бірнеше (экономикалық, ғылыми – техникалық, әлеуметтік, экологиялық)
эффектерге жеткізетін жаңа немесе модифицерленген енгізілімдерді
қалыпатастыру және игерудің (енгізу) соңғы нәтижесі.
Ю.П. Морзов анықтамасы: Инновация - бұл жаңа технологиялар, жаңа
өнім түрлері ретінде, ұйымдастырушылық – технологиялық және әлеуметтік –
экономикалық шешімдердің өндірістік, қаржылық, коммерциялық немесе тағы
басқа сипатта жаңалықтарды тиімді жүзеге асыру.
А.И. Пригожий жаңа енгізілімдер технологияны, техниканы, басқаруды
дамытудың бастапқы қалыптасу, игерілу, диффузия сатыларында басқа
объектілерге келтірілуі деп есептейді.
П.Н. Завлин, А.К. Казанцев, Л.Э. Миндели анықтамасы: Инновация – бұл
қызмет процесін немесе оның нәтижелерін дамытуға бағытталған,
интеллектуалдық (ғылыми – техникалық) қызмет нәтижелерін қайсы бір салада
жүзеге асырылуы.
Халықаралық стандартқа сай, инновация - нарыққа енгізілген жаңа
тауар немесе жетілдірілген өнім, практикалық қолданыста жүрген жаңа немесе
жетілдірілген технологиялық процесі, әлде қоғамдық қызмет көрсетудің жаңа
тәсілі ретінде инновациялық қызметтің соңғы нәтижесі болып анықталады.
Коммерциялық аспект тұрғысынан инновация нарыққа қажетсінуі арқылы
көрсетілген экономикалық қажеттілік деп тұжырымдалады. Инновацияны
қоғамдық – техникалық және экономикалық деп екі тұрғыдан қарастыруға
болады.
Инновацияны түрлі сипатына қарай классификациялайды. Радикалдылық
деңгейіне және олардың экономикалық даму маңыздылығына қарай инновациялар
базистік, жетілдіргіш және псевдоинновация (рационализирующие) деп
жіктеледі. Бұл жіктелулер астында екі түрлі инновациялық процестер:
пионерлік және қуып жетуші (догоняющий) жатыр. Пионерлік тип әлемдік
біріншілікке (мысалы, АҚШ) жету линиясын білдіреді. Ал қуып жетуші –
арзанырақ және жедел нәтиже беруі мүмкін (мысалы, Жапония).
Инновацияны жаңашылдық қасиетіне қарай жіктеу үшін өнімнің немесе
технологиялық процестің қай мөлшерде жаңа екенін, яғни оның абсолютті жаңа
немесе тек кейбір бөлігі жаңартуға ұшырағанын анықтау керек. Бұл позициядан
тек жаңа өнім түрлеріне қатысты базистік инновацияны бөліп шығаруға болады.
Жетілдіргіш (улучшающий) инновация бар тауарларды жетілдіруге байланысты,
және де жаңа немесе жетілдірілген өндіру тәсілдерді енгізумен байланысты
инновациялар.
Өнім немесе технологиялық процестің тек сыртын өзгертуден
(псевдоинновация), эстетикалық түрде (бояуын, декорын) өзгертуден, яғни
қандай болмасын тауардың ішкі конструкторлық қасиеттерін, параметрлерін,
құнын және оған кіретін материалдар мен құрамын сол күйінде қалдыруын
инновациялардан айыра білу қажет.
Инновацияларды жаңашылдық деңгейі бойынша классификациялау олардың
тенологиялық параметрлерін және нарықтағы орнын анықтау арқылы жүзеге
асырылады. Технологиялық параметрлеріне байланысты инновациялар: а)
өнімдік – жаңа материалдар мен жартылай фабрикаттарды және де жаңа
функцияға(жаңа өнім табу) ие болу үшін жинақтаушылар ; б) процестік – жаңа
өндіріс технологиясының, автоматтандырудың жоғарырақ деңгейіне көшу,
өндірісті ұйымдастырудың (тек жаңа технологияға қатысты) жаңа әдістері.

Нарық үшін жаңашылдық типі бойынша инновациялар: әлемнің саласы үшін
жаңалар, ел ішіндегі сала үшін жаңалар, белгілі кәсіпорын (кәсіпкерлер
тобы) үшін жаңалар.
Инновациялардың кешенді сипаттамасы, олардың жан – жақтылығы және
аймақтарының әртүрлілігі мен қолдану тәсілдерінің алуан түрлілігі оларды
классификациялауды талап етеді. Ол үшін инновация классификаторы
келтірілген (1 – кесте).

1. кесте – Инновация классификаторы

№ Классификациялау нышаны Инновацияның классификациялық топтары
1 инновацияны қолданатын басқарушылық, ұйымдастырушылық,
аймақтар әлеуметтік, өнеркәсіптік және т.б.
2 нәтижесі инновация болып ғылыми, техникалық, технологиялық,
табылатын, ҒТП кезеңдері конструкторлық, өндірістік, ақпараттық
3 инновация қарқындылығының бум, бірқалыпты, жай, жалпы
деңгейі
4 инновацияны жүзеге асыру темпіжедел, бәсеңдетілген, сөнгелі, ұлғаюшы,
бірқалыпты, секірмелі
5 инновация масштабы трансконтиненталды, трансұлттық,
аудандық, ірі, орта, кіші
6 инновацияның нәтижелілігі жоғары, төмен, қалыпты
7 инновация тиімділігі экономикалық, әлеуметтік, экологиялық,
интегралдық

ҒТП кезеңдері бойынша жіктелеген инновациялар ерекше болып келеді:
• техникалық инновациялар көрінісі болып көбінесе жаңа өнімді
өндіруде немесе өнімді жетілдіру процесінде көрінеді.
• технологиялық инновациялар өнімді дайындаудың жақсартылған,
жетілдірілген тәсілдерін қолданған кезде пайда болады.
• ұйымдастырушылық – басқарушылық инновациялар біріншіден өндірісті,
тасымалдауды, жеткізуді және өткізуді оптималды ұйымдастыру
процестерімен байланысты.
• ақпараттық инновациялар ғылыми – техникалық және инновациялық
қызметтер саласындағы рационалды ақпараттар ағымының құюлуының,
қабылданған ақпараттың дұрыстығы мен жеделдігін жақсартудың
ұйымдастырушылық әдістерін шешумен тікелей байланысты.
• әлеуметтік инновациялар еңбек ету жағдайын жақсарту, денсаулық
сақтау, білім беру, мәдениет салалары проблемаларын шешуге
бағытталған.
Инновацияның алуан түрлі болғанымен олар бір – бірімен тығыз байланыста
және инновациялық механизіміне айрықша талаптар қояды.
Берілген классификатор инновацияларды деректер жинақтамасын қолдану
талабына қарай, белгілі бір белгілеріне байланысты түрлі тәсілдер арқылы
топтастыруға мүмкіндік беріп отыр.
Енді инновация және инновациялық процесс терминдеріне назар
аударайық. Бұл екі термин бір – біріне жақын мағынада, бірақ олар бірдей
емес. Инновациялық процесс инновацияларды құру, қалыптастыру және енгізумен
байланысты.
Инновациялық процесс – бұл ғылыми зерттеулерді инновацияға айналдыру
процесі. Оның басты белгісі – инновацияны міндетті түрде аяғы дейін
жеткізу, яғни практикалық қолданысқа жарамды нәтижелерді алуды жүзеге
асыру.
Инновациялық процеске мыналар мінезделеді:
• жүйелілік;
• циклділік;
• ықтималдылық;
• әлеуметтік маңыздылығы;
Инновациялық процестің жүйелілік сипаты оның мақсатының бағытын анықтау
барысында көрінеді. Сондықтан да инновациялық процестегі ұйымдастырушылық
бірліктер жалпы даму векторын анықтайтын, мүдделер балансы принципі
негізінде құрылған.
Инновациялық процестің ықтималдылық сипаты басталған әр зерттеу және
өңдеу программаларының барлығы сәтті аяқталмайтынын, немесе сәті аяқталуға
кепілі жоқтығын, не таратылу перспективаларының анықталмағандығын
көрсетеді.
Инновацияны ойлап табу мен оны жүзеге асрылуының арасы (инновациялық
цикл) технологиялық деңгейге, ортаға бейімделу қабілетіне және сыртқы
экономикалық жағдайларға байланысты өзгеріп отырады. Егер мықты дамыған
елдердің инновациялық циклі 5 – 6 жылды құраса, онда дамыған елдерде ол 5 -
25 жылда, ал дамушы елдерде 15 – 25 жыл аралығында ғана іске асырыады
екен.
Іс жүзінде инновациялық процестің құрылымын айқындау үшін
инновацияларды енгізу бірнеше үлгілерге жіктедеді.
Инновациялық тізбек – инновациялық процестің ең қарапайым моделі –
бүкіл процесті бөлек, функционалды немесе құрылымдық, бөліктерге,
кезеңдерге бөлу нәтижесі болып табылады (1- сұлба).
Бұл моделге сай инновация іргелі ғылыми зерттеулерден басталып,
өнімді пайдалану, өткізу салаларында аяқталады. Ірі зерттеу орталықтарында
бұл жаңа идеяны тудырады, және де автоматты түрде, рационалды тәртіпте жаңа
өнім мен технологиялық процестер қалыптастырады деп талқылайды.
Осы модель бойынша жаңа ғылыми білім автоматты түрде экономикалық өсуге
әкеледі.

1 сұлба - Инновациялық тізбек.

Модель жақсы жағы ретінде оның қарапайымдылы, ал қарсы жағына – оның
тізбек механизмінің бөлек буындар арасындағы кешенді байланыстардың кері
байланысын, бұл зерттеуден тыс пайда болған идеяларды және сыртқы жағдайды
ескермегені.
Инновациялық процестің кибернетикалық моделі инновациялық процесті
кешенді жүйе ретінде қарастырады. Бұндағы процеске қатысушы элементтер бір
– біріне байланысты, бір – бірімен қатынасты кіші жүйелерді құрастырып
отырады, ал жүйе көптеген кері байланыстарды құрады. Бұл модель ақпаратты
сараптаудың қоғамдық процесінің үзіліссіздігін және автономдылығын
айқындайды.
Кибернетикалық модель уақытқа тәуелділікті айқындамайды, сыртқы жағдай
жүйесі мен тежеуіш факторлар әсерін қарастырмайды, яғни ол икемді емес.
ЗЕРТТЕУ ОБЪЕКТІСІ:. Уркер косметикс парфюмерия – косметикалық фабрикасы.
ЗЕРТТЕУ МАҚСАТЫ: Уркер косметикс парфюмерия – косметикалық фабрикасы
қазіргі уақыттағы қазақстандық ең негізгі косметика өнімдерін шығаратын
кәсіпорнының өндірістік қазіргі ахуалын зерттер, инновациялық даму
мәселелері мен үрдістеріне талдау жүргізу.

1.Қазақстан Республикасындағы инновациялық Үрдістердің қалыптасуы мен
дамуының теориялық негіздері

1.1. Кәсіпорындағы инновациялық қызмет, оның мәні, маңызы және жіктелуі.
Кәсіпорынның инновациялық қызметі - бұл жаңа немесе өнімнің
жақсартуы, не қызмет көрсетуі, оларды өндірудің жаңа әдістерін қолдану
мақсатындағы ғылыми – техникалық және зияткерлік әлеуметтік шаралар жүйесі.
Бұл жеке сұранысты, сонымен бірге жалпы пайдалы жаңалықтарға қоғамның
мұқтажын қанағаттандыруы үшін пайдаланылады.
Инновациялық қызмет – жаңаға идеяларды түрлендіруге байланысты қызмет
түрі немесе рынокқа енгізілген жетілдірілген өнім; практикалық қызметте
пайдаланылған жаңа немесе жетілдірілген технологиялық процесс; әлеуметтік
қызметтерге жаңа тәсіл. Жиынтығында инновацияға әкелетін ғылыми-техникалық,
ұйымдастырушылық, қаржылық және коммерциялық іс-шаралар кешенін болжайды.
Технологиялық инновациялар деп әзірлемемен, сондай-ақ инновацияны
енгізумен байланысты ұйымдар қызметі түсіндіріледі. Көбіне өнеркәсіпте -
технологиялық жаңа өнімдер мен процестер, сондай-ақ өнімдер мен
процестердегі елеулі технологиялық жетілдірулер; қызмет көрсету салаларында
– технологиялық жаңа немесе елеулі жетілдірілген қызметтер немесе қызмет
өндірудің (табыстаудың) жетілдірілген тәсілдері.
Инновациялық өнім – түрлі дәрежеде технологиялық өзгерістерге ұшыраған
өнім.
Мына бұйымдарды қамтиды:
1) жаңа (қайта енгізілген) – радикалдық өнімдік инновация;
2) жетілдірілген бұйымдар;
3) жаңа немесе өндірістің елеулі жетілдірілген әдістерінде құрылған
бұйымдар - өзге де инновациялық өнімдер.
Инновациялық белсенді кәсіпорындар – кәсіпорындардың инновациялық
белсенділігінің деңгейі, яғни қандай да бір инновациялық қызмет түрлерімен
қамтылған инновациялық-белсенді кәсіпорындар сандарының зерттелетін
кәсіпорындардың жалпы санына қатынасы ретінде анықталады.
Өнеркәсіпте инновацияның екі түрін бөліп қарастырады: өнімдік
инновация және процестік инновация.
Өнімдік инновацияға технологиялық жаңа және технологиялық
жетілдірілген өнімдерді әзірлеу және енгізу кіреді.
Процестік инновацияға технологиялық жаңа немесе өнімдерді табыстау
әдістерін қоса технологиялық едәуір жетілдірілген өндірістік әдістерді
әзірлеу және енгізу кіреді. Мұндай инновациялар жаңа өндірістік жабдықты,
өндірістік процесті ұйымдастырудың жаңа әдістерін немесе олардың
жиынтықтарын пайдалануда, сондай-ақ зерттеулер мен әзірлемелер нәтижелерін
пайдалануда негізделуі мүмкін. Әдетте мұндай инновациялар өндірістің
тиімділігін арттыруға немесе кәсіпорындарда бар өнімдерді табыстауға
бағытталған, бірақ кәдімгі өндірістік тәсілдерді пайдалана отырып өндіруге
немесе жеткізуге келмейтін технологиялық жаңа немесе жетілдірілген
өнімдерді өндіруге немесе жеткізуге арналуы мүмкін.
Өнеркәсіпте технологиялық инновацияға мынадай өзгерістер жатпайды:
өнімдердегі (түсінде, сәнінде және т.б.) эстетикалық өзгерістер;
оның конструкциялық орындалуын өзгеріссіз қалдыратын, осы немесе басқа
өнімнің параметріне, құрамына, құнына жеткілікті елеулі әсер етпейтін
елеусіз техникалық немесе өнімнің сыртқы өзгерісі, сондай-ақ оған енетін
материалдар мен компоненттер.
Инновацияға жұмсалған шығындар кәсіпорындар ауқымында орындалатын
инновациялық қызметтердің әр түрлі түрлерінің жүзеге асуымен байланысты
ақшалай түрдегі нақты шығыстар. Жалпы шығындар құрамына ағымдағы және
күрделі шығындар ескеріледі. Инновациялық қызмет түріне қарай, жаңа өнімдер
мен технологиялық процестерді енгізуге байланысты ғылыми зерттеулер мен
әзірлемелерге жұмсалған шығындар бөліп көрсетіледі;
- заттандырылмаған технологияларды - өнертабыстарды пайдалануға
лицензияларды, өнеркәсіптік үлгілерді, пайдалы модельдерді, патенттерге
құқықты, патентсіз лицензияларды, технологиялық мазмұндағы қызметтерді
сатып алуға жұмсалған шығындар;
- өндірістік жобалауға жұмсалған шығындар;
аспаптық дайындыққа, өндірісті ұйымдастыруға және іске қосуға; жаңа
өнімдер мен технологиялық процестерді енгізуге байланысты дайындыққа және
қайта дайындыққа жұмсалған шығындар;
- жаңа немесе жетілдірілген өнімдер мен технологиялық процестерді
енгізуге байланысты машиналар мен жабдықтарды сатып алуға жұмсалған
шығындар;
- жаңа өнімдерді рынокқа шығару бойынша маркетингтік зерттеулерге
жұмсалған шығындар.
Инновацияның екі тұрпаты ажыратылады:
• өнімділік;
• үдерістік;
Жаңа өнімді өндіріске енгізу инновацияның түбегейлі өнімділігі ретінде
анықталады. Мұндай жаңалықтар негізінде жаңа технологияға негізделінеді, не
тіршілікте қолданылып жүрген технологияның жаңа түрінде пайдалануын
ұштастырады.
Жаңалық дәрежедегі инновация негізінде жаңа, яғни өткен, отандық және
шетелдік практикада ұқсастығы жоқ және жаңа нәрсенің салыстырмалы жаңалығы
болып ұсақталынады. Негізінде өнімнің жаңа түрлері, технологиясы және
қызмет көрсетуі басымдық, абсолюттік жаңалықтарға ие болады және үлгінің
түп нұсқасы болып табылады.
Инновацияның өмірілік кезеңі өзара байланысты процестердің және
жаңалықтарды енгізу сатысының жиынтығын көрсетеді. Инновацияның өмірілік
кезеңі уақыт аралығы ретінде идеяның дүниеге келуінен өндірістік өткізуден
алып тастағанға дейінгі инновациялық өнімнің негізінде анықталады.
Кәсіпорынның инновациялық қызметін әзірлеуде, енгізуде, жаңалықтарды
пайдалануда қосылатындары:
• жаңалық идеяны әзірлеу, зертханалық ғылыми жұмыстар, өнімнің жаңа
зертханалық үлгілерін, техниканың жаңа түрлерін, жаңа конструкцияны
және бұйымдарды дайындауда ғылыми – зерттеу және конструкциялық
жұмыстарды жүргізу;
• өнімнің жаңа түрлерін дайындау үшін шикізаттар мен материалдың қажетті
түрлерін таңдап алу;
• жаңа өнімді дайындауда технологиялық процесті әзірлеу;
• қажетті ғылыми – зерттеу және конструкторлық жұмыстарды жүргізу үшін
дайындау, оқыту, жаңа мамандық беру және қызметкерлерді арнайы әдіспен
іріктеу;
• инновацияны жетілдіруді ұйымдастыру және маркетингтік зерттеулерді
жүргізу.
Кәсіпорын инновациялық қызметте үлкен нәтижелілікке жету үшін белгілі
бір объектіге негізделінуі керек және де ішкі және сыртқы орта факторларын
ескеруі қажет. Ол үшін инновациялардың толық классификациясын, олардың
қасиеттерін және де қаражаттану көздерін білу керек. Кәсіпорын қызметінің
объекті ретіндегі инновациялардың классификациясы 1- кестеде толығымен
көрсетілген.

2-кесте. Инновациялық процестердің классификациялық белгілері

Мазмұны бойынша Өңдеу мен тарату деңгейі бойынша
Тауарлар Мемлекеттік
Қызметтер Республикалық
Техникалық Регионалды
Ұйымдастырушылық Салалық
Экономикалық Корпоративтік
Экологиялық Фирмалық
Ақпараттық
Жаңалық дәрежесі бойынша Өңдеу мен тарату сфераларына
Абсолютті байланысты
Салыстырмалы Өндірістік
Шартты Қаржылық
Жеке Қызмет көрсету
Сату делдалдық
Білімдік – педогогикалық
Құқықтық
Инновациялық потенциалы бойынша Қаражаттандыру көздеріне байланысты
Радикалды Өз қаржылары
Шоғырланған Тікелей бюджеттік
Модивикациялық Қаржыландыру
Тартылған қаражат
Заемдық қаражаттар
Инновациялық потенциалы
ерекшеліктеріне байланысты
Ұйым ішіндегі
Ұйым аралық

Инновациялық процестің этаптарының
ұзақтылығына байланысты

Жаңалықтардың мінездемесінің бірден – бір көрсеткіштері болып олардың
абсолютті және қатысты жаңалығы, басымдылығы мен прогрессивтілігі,
унификация мен стандартизация деңгейі, бәсекелестігі, шаруашылықтың жаңа
талаптарына сай болуы, модернизацияға бейімділігі, экономикалық
эффективтілігінің көрсеткіштері, экологиялық қауіпсіздік және бағы басқа
сайып келгенде, бұл көрсеткіштердің барлығын жаңалықтардың технико –
ұйымдастырушылық деңгейінің және бәсекелестігінің көрсеткіштері деп атауға
болады. Олардың маңыздылығы осы факторлардың кәсіпорын қызметінің соңғы
нәтижелеріне әсер ету дәрижесіне байланысты болып келеді.
Инновациялық қызметтің мотивтері болып сыртқы және ішкі факторлар
саналады. Сыртқы мотивтері:
• шаруашылықтың жаңа талаптарына кәсіпорынның бейімделуі;
• салық, несие – ақша және қаржы саясатындағы өзгерістер;
• сату нарығын жетілдіру мен динамикалау;
• бәсекелестерді активизациялау;
• конъюнктуралық тербелістер;
• құрылымдық салалық өзгерістер;
• жаңа арзан ресустарлдың пайда болуы, өндіріс факторлар нарығының
кеңеюі демек, сұраныстың қысымы, және тағы басқа.
Инновациялық қызметтің ішкі мотивтеріне келесілер жатады:
• сатудың көлемін ұлғайтуға ұмтылу;
• нарық бөлігінің кеңеюі, жаңа нарықтарға көшу;
• фирма бәсекелестігін жақсарту;
• кәсіпорынның экономикалық қауіпсіздігі және қаржылық тұрақтылығы;
• ұзақ уақыт кезеңінде пайданы өсіру.
Инновацияның құрылымы келесідей: технопарктер, технологиялық
инкубаторлар және инновациялық орталықтар.
Технопарктер дегеніміз – ғылымды, білімді және өндірісті территориялық
жағынан біріктірудің капиталистік елдердегі жаңа, бірақ қазірдің өзінде
кеңінен таралған тиімді нысаны, ол ғылыми-техникалық талдамалардың және
жаңа технологияның өндірісіне жедел енгізілуіне септігін тигізеді.Жақсы
жарақтандырылған ақпараттық- экспериментттік базасы құрылған және білікті
кадрлар жоғары дәрежеде шоғырланған жағдайда жұмыс істейтін ғылыми,
конструкторлық және өндірістік бөлімшелердің бірлестігі болып табылады.
Технологиялық инкубатор - ғылыми ұйымдардың, инновациялық
кәсіпорындардың, жоғары оқу орындары және шағын кәсіпкерлік субъектілерінің
әлеуетін бір ортағабіріктіруге мүмкіндік береді.
Инновациялық орталық - конструкторлық - технологиялық жаңалықтарды
жетілдіру мен өндірістерді дайындауға , бәсекеге қабілетті ғылымды
қажетсінетін өнімдерді және жоғары технологияларды әзірлеу кезінде
инновациялық кәсіпорындарды өндірістік- технологиялық қолдауға және бұл
құрылымдардың ғылыми- техникалық әзірленімдерді және маркетингті,
жарнамалық және көрме қызметін, патенттік - лицензиялық жұмысты және
интеллектуалдық меншікті қорғауды қоса алғанда, жергілікті және шетелдік
нарықтарға ғылымды қажетсінетін өнімдерді жылжыту үшін құрылған
инфрақұрылымдар .
Сонымен инновация – инновациялық үрдістерді ғана емес, тауарларды
өткізу нарықтарын маркетингтік зерттеу, сонымен қатар ақпараттық,
консалтингтік, әлеуметтік және басқа қызметтерге деген жаңа зерттеудің
нәтижелерін енгізетін техникалық, технологиялық және ұйымдық жаңалықтарды
құрастыру мен тәжірибелік меңгеру сферасы.
Инновациялар бірігіп инновациялық жүйені құрайды. Инновациялық жүйе әр
алуан қатынастардың- фирмалардың, жаңа білім жасаушылардың технологиялық
және аналитикалық орталықтардың кешенді үлгісі.
Инновациялық қызметті басқару жүйелерін, тиімді құрылымдар мен
институционалдық формаларды әзірлеу мен дамыту, оларды мемлекеттік қолдау
Қазақстанның әлемдік нарыққа өту, ғылымды қажетсінетін тауарларды өндіру
мен өткізудің негізгі шарты болып табылады.
Алайда ҚР-ның Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жырдарға
арналған стратегиясында қазіргі кезде инновациялық инфрақұрылым
субъектілері қажетті деңгейде жұмыстарын атқармайтыны және Ұлттық
инновациялық жүйенің (ҰИЖ) қатысушылары үшін керекті қызметті
көрсетпейтініне баса назар аударылып отыр.
Технополис бұл қаланың немесе аймақтың өмірін қамтамасыз ететін
технопарктер, инкубаторлар және құрылымдар кешені.Яғни, басқаша айтқанда,
технополис жекелеген аймақ немесе қала негізінде құрылған және сол аймақтың
өмірлік қызметін қамтамасыз ететін дамыған инфрақұрылымы бар ғылыми
өндірістік кешенді білдіреді.
ҚР-ның Индустриялық-инновациялық стратегиясында мамандандырылған
субъектілердің өзгеше тізімі берілген:
- ұлттық технологиялық парктер;
- аймақтық технологиялық парктер;
- технологиялық бизнес-инкубаторлар;
-ғылыми қалашықтар.
Ұлттық технологиялық парктер - жаңа талдамалар жасау мен игеру,
қазiргi заманғы жабдықтар мен аспаптарды шығару жөнiндегi тапсырыстарды
орындаушы, саны аз озық технологиялы кәсiпорындары бар құрылым болып
табылады.
Инновациялық инфрақұрылым 8 элементтен тұрады( 1-сурет).
Олардың ең маңыздысы қаржы инфрақұрылымы болып тыбылыды. Өз алдына
қаржы инфрақұрылымы келесі элементтерден тұрады:
-мемлекеттік даму институттары;
-венчурлық қорлар;
-кәсіпорындар;
-жеке кәсіпкерлер;
-екінші деңгейдегі банктер.

Сурет 1- Инновациялық инфрақұрылым элементтері

Инновациялық инфрақұрылымның құрылымы келесідей:
- инновациялық дамудың мемлекеттік институттары;
- технологиялық бизнес-инкубаторлар;
- ғылыми қалашықтар;
- инновациялық-технологиялық қалашықтар;
- технологиялар трансферті орталығы (жоғарғы оқу орындары, салалық
ғылыми-зерттеу институттары,оқу орталықтары, мамандандырылған
консалтингтік кәсіпорындар);
- инновациялық кәсіпорындар;
- инновациялық қызметпен айналысаиын жеке кәсіпкерлер;
- венчурлық қорлар;
- инновациялық жобаларды қаржыландыратын банктер;
- ақпараттық инфрақұрылым;
- мамандандырылған көрмелер.

1.2 Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметтің дамуының қазіргі
жағдайы .

Қазақстанда тәуелсіздік алған жылдары, экономикалық қатынастар мен
нарықтық механизмге өтуіне байланысты түбегейлі өзгерістер болды.
Әлемдік нарық пен әлемдік шаруашылық байланыстарын интеграциялау,
ұлттық экономиканы қалыптастыру, экономиканық нарықтық қатынастарға өтуіне
орай пайда болған экономикалық тоқырауды толығымен жеңіп шықты. Өз
кезегінде интеграциялық үрдіс әлемдік экономикада қазіргі кезеңде
экономикалық және әлеуметтік үрдістерді ауқымдандырып отыр, жаңа
технологиялар мен ақпараттар жүйесі негізінде әлемдік нарықтың түрлі
субъектілері арасында бәсекелестік көрестің күшейгенін айтады. Әлемдік
тәжірибе көрсеткендей, нарықтық бәсекеде дамыған өндірістік және еңбек
факторлары, тиімді шикізат және сату көздері бар жоғары технологиялы
дамыған елдер жеңіске жетіп отырады. қалыптасқан жағдайларда еліміз үшін
басты басымдылық ұлттық экономикамыздың тұрақты дамуына ықпал ету, әлемдік
шаруашылық жүйесінде өзінің тиесілі орынын алу және халықтың өмір сүру
деңгейін көтеру үшін жағдай жасау. Сондықтанда алдымызға қойған мақсатты
шешудің бір жолы, объективті қажеттілік сияқты, инновациялық үрдісті
қарқындату болып есептеледі.
Инновациялық үрдіс – шығармашылықтың бірнеше түрін біріктіретін
үздіксіз өзгеріп отыратын әрекет, ол өзіне бір мақсатты бағытта жинақталған
жаңа енгізулер мен ерекше басқару және ұйымдастыруды біріктіреді. Оның
динамикалық дамуының негізгі факторлары деп алдымен мыналарды қарастыру
керек: еңбек элементі, оның мотивациясы (себеп-салдары), ресурстың
қамтамасыздығы; ұйымдастыру және басқару; бәсекелестік; қоршаған ортанық
жағдайы. Объективті факторлардың бұл жиынтығымен қатар субъективті
факторлық топтар да әсер етеді: стратегия, саясат, тәуекел және т.б.
Осыған орай өндірістік және білімдік, маркетингтік, басқару,
ұйымдастыру инновациясы айырма жасайды. Дамыған елдерде ғылымды көп қажет
ететін өндірістердің жұмыс істеуін технологиялық инновацияны пайдаланумен
байланыстырады. Инновациялық Үрдістердің даму белсенділігі өндірісте іргелі
және қолданбалы ғылымның дамуымен байланысты. қызметтің барлық салаларында
жақалықтар ензізу күннен-күнге өсіп келеді. Инновациялық үрдіс ұлттық
экономиканық басты даму тетігі (ричагы). Соған қарамастан, бүгінгі таңда
инновацияны ендіру көкей кесті мәселелердің бірі.
"Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдардағы индустриялды-
инновациялық даму стратегиясы" туралы мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру
шикізат бағытынан кетіп, ұзақ мерзімге жоспарланған техникалық – қызмет
көрсету экономикасына өтуге жағдай жасайтын экономикалық салаларды
диверсификациялау жолымен елдің тұрақты дамуына қол жеткізуге болатындығын
көрсетеді.
Мемлекеттің индустриялды-инновациялық саясатының басты мақсаты өңдеуші
кәсіпорынның жұмыстары мен қызметі және қызмет көрсетуі, бәсекеқабілетті,
экспорт-бағытты тауар өндіру. Сондай-ақ стратегия елдің инновациялық және
ғылыми қызметін ынталандыруға бағытталған мемлекеттік белсенді ғылыми және
инновациялық саясат жүргізуді көздеп отыр. Алдыға қойған мақсатқа жету
үшін келешекте қаржылық нарықты, фискалдықты жетілдіру, білімдік,
антимонополиялық және инфроқұрылымдық саясатты дамытуды көрек. Стандарттау
саясаты шеңберінде экономиканық барлық саласы бойынша әлемдік стандартқа
өту керек.
Диаграммада біздің еліміздің мүмкін болатын даму жолы көрсетілген.
қазіргі жағдай 1500 доллар болғанда 2010 жылы ІЖӨ жан басына шаққанда 300
АҚШ долларын құрау мүмкін.

Индустриалды даму жолы

ІЖӨ жан басына шаққанда, АҚШ

1 –табиғи ресурстарды сату көлемін арттыру есебінен экстенсивті даму,
сонымен бірге қол жеткізген ғылыми-техникалық прогрестерді пайдалану;
2 - табиғи ресурстарды кешенді пайдалану есебінен интенсивті даму,
Яғни ресурс сыйымдылықын төмендету және табиғат пайдалануды экологиялау
есебінен;
3 – инновациялық (ғылымды көп қажет ететін) өндірістер құру есебінен
технологиялық (инновациялықу) дамуы
Қазіргі уақытта осыдан 10 жыл бұрынғы сияқты, тек шінара интенсивті
даму элементтері байқалғаны болмаса, негізінен экстенсивті даму жолымен
келеді. Оның дәлелі ретінде мынаны қарастырайық, совет үкіметі кезінде
Қазақстанда жан басына шаққанда жылына 111 тонна қатты минералды шикізат
өндірілсе, ал қазір не бары 50-ақ тонна. Оның да 95% астамы қалдыққа
шығарылады. Бұл жер шарындағы ең масқара қалдық. Салыстырып көрелік: ФРГ-де
жылына жанбасына шаққанда 8 тонна қатты минералды шикізат өндіріледі.
Сонымен бірге негізгі металдар өндірісі өсіп келеді, Қазақстан жылына
машинажасау кешендері, құрылыс индустриясы, ауыл шаруашылықы және
экономиканық басқа да салалары үшін қажетті 400 мың тонна, құны 170 млн.
АҚШ доллар болатын, болат сұрыпты прокаттарды шығарып отырады.
Қазақстан 2001 жылы 2200 тонна қара металл сыныңтарын экспортқа
шығарды, ол 95,5 млн. АҚШ долларын құрады. Ал 2002 жылдың бірінші
жартысында 11,8 млн доллар тұратын 18 мың тонна алюмини сыныңын
экспорттады. Соған қарамастан осы уақыт ішінде республика бағасы 20 млн.
АҚШ доллары тұратын 6,6 мың тонна алюминилі балқыманы сатып алды.
Жоғарыда келтіріліген мысалдардан республиканық экономикасында әлі де
болса шикізат бағыттарының басым екендіні, ал өңдеуші кәсіпорындардың нашар
дамығаны көрініп тұр. Барлық өндіріліген минералды шикізаттың 80 % астамыны
өндіретін республика жерінде тұйық технологиялық циклы жоқ. Сонымен
мұнайхимиясы мен соның жетегінде жүрген химия өндірісінің үлесі 20%-данда
төмен, ал ол экономикасы дамыған елдерде 50-60% асып жығылады. Осындай
жағдайлар экономиканық барлық салаларында да байқалады.
Әлемдік экономиканы ауқымдандыру кезеңінде Қазақстанның ДСҰ-на енуі
жақын жылдарда экономиканық тоқырауға төзу тәуекелі байқалады. Осыған
қарамастан минералды-шикізат ресурстанының сату көлемін ұлғайту үшін ғылыми-
техникалық жетістіктерді пайдалану экономикалық дағдарысты тездете түседі.
Сонымен бірге бірқатар жаңсақ пікірлерде бар, араб елдері сияқты
минералды шикізатты өндіру және сату есебінен экономиканы көтеруге және
тұрақтандыруға болады деген. Сондай-ақ мынандай да ұсыныстар бар, жақын
келешекте мұнайды күніне 76 млн баррелейден 105-110 млн дейін жеткізу.
Ғылыми жетістіктерді ескермеген жағдайда бұл, әбден, мүмкін. қазірдің
өзінде энергиятасымалдағыштардың өзін мұнайды пайдалануды қысқартатын жаңа
технологиялар бар. Металды пайдалануда дәл осылай, металға деген сұраныс,
оның сапасын арттыру және оларды аламстыратын басқа компазиттік
материалдармен жабылуы мүмкін.
Алайда Қазақстан экономикасының интенсивті даму мүмкіндігі бар. Яғни
бұл дегеніміз ресурс сыйымдылықты төмендету және табиғат пайлануды
экологиялау үшін ғылыми-техникалық жетістіктерді пайдалану деген сөз. Басқа
сөзбен айтқанда шикізатты тереңдікте өңдеу және кешенді пайдалану, бұл
импорталастыруға, қалдықтардың көлемін азайтуға және өнімнің тауарлықын
арттыруға алып келеді, бұл тұрақты даму деген сөз. Бұндай жол мысалы,
Австралия мен Канада үшін тән. Қалыптасқан жағдайда Қазақстан
Республикасында жаңа индустриалдық саясат – ғылыми жетістіктер негізінде,
бәсекелестік қабілеті жоғары өнім өндіруді ынталандыру арқылы өндірістің
салалық құрылымындағы өзгерістерді жеделдетуге бағытталған шаралар кешенін
- құру қажеттілігі бар. Осы анықтамаға сәйкес, индустриалдық саясатқа
дайындық нарық және шаруашылық субъектілері арасында бәсекелестіктің дамуы
жағдайында өндірістік секторды мемлекеттік басқарудың негізгі жолдары мен
принциптерін анықтаудан басталуы керек.
Дамыған экономикада, барлық елдер үшін экономикалық прогрестің
қозғаушысы болып технологиялық өнертапқыштық есептеледі. қызметтегі және
өнімдегі техникалық компоненттер мен өнертапқыштықтың үлесі үлкен болған
сайын, экспорт үлесі де жоғары, халықтың өмір сүру деңгейі де жоғары, және
де соған қатысы бар басқа да жағдайлардың деңгейі жоғарылайды. Негізгі
дамыған елдер ІЖӨ өсімінің жартысынан астамы екінші дүние жүзілік
соғыстың аяғында жаңа технологиялар есебінен қамтамасыз етілді. Тек
технология ғана бай және кедей елдерге бөле алады. Биржалық тауарлар және
қызметтер мен өнімдерді сатудан түскен табысқа қарағанда, технологияға
салған қаржы қомақты қайтарым береді. Қазақстанның әлемнің көптеген
елдерінен асып түсетін, дамыған, өзіндік ерекшелігімен ғылыми
инфроқұрылымы бар.
Бұл атап көрсеткендей - "Дамыған елдер жылына өз елінің миллион халқына
орта есеппен 50 патент патенттейді". Совет заманында Қазақстан миллион
халыққа жылына 100- дейін өнертапқыштықты патенттеген, бірақ оның бірбе-
бірі өндіріске ендірілмей қалды. Олардың ішінде технологиялық жарылыс
тудыратын ғажайып технологиялар бар.
Өздеріңіз көріп отырғандай қазақстан интенсивті даму жолында, өзін
технологиялық қауіпсіздікпен қамтамасыз ете отырып, ғылымды көп қажет
ететін (инновациялық) өндірістер есебінен экономиканы инновациялық жолмен
дамытуға төзу керек. Бірақ бұл үшін ғылыми-техникалық жетістіктерді
жүзеге асыратын механизім әзірлеу, ғылымды коммерциялау үшін жағдай жасау
керек. Мысалы:
1. Отандық жаңа технологияларды игерген кәсіпорындар үшін салықтық
демалыс немес басқа да салықтық жеңілдіктер енгізу, мысалы өзін-өзі
ақтағанша қосылған құнға салық алуды доғару немесе несиені
қайтарғанға дейін. Бұл жеке және сонымен бірге шетелдік қаржыларды
тартып, өндірісті тезарада игеруге мүмкіндік береді, осының
негізінде Қазақстан экономикасының басым бағытына сүйене отырып
ғылымды көп қажет ететін өндірісті дамытуға болады. Бұндай жол
көптеген елдерде, сондай-ақ АҚШ қолданылады.
2. Заңдық актілер қабылдау.
Әлемдік экономиканық шапшаң өсуі инновациялық нарық даму үрдісінің
әсері. Қазіргі уақытта үлкен, кіші мемлекеттердің барлық дерлік, негізінен
инновацияның ұлттық, аймақтық және трансұлттық күрделі жүйесінде, жылдам
дамыған жаңа технологиларда жұмыс істеуде. Нарықтық бәсеке жағдайында,
қолданыстағы барлық жоғары технологиялар дамыған елдердің монополиялық
үстемдігінде қалып отыр, ал дамушы елдер тек шикізат беруші ретінде ғана
қалып отыр. "Жетілік" елдері жоғары технология өндірісінің 90% және әлемдік
табыстың 83% ие. Қазіргі уақытта ғылымды көп қажет ететін өнімдер барлық
дамыған елдердің негізгі бюджетті толықтыру көздері мен айқындаушы
факторлар болып есептеледі. Жобалық жұмыстар мен ғылымға деген шығын ІЖӨ
салыстырғанда АҚШ, Германия, Жапония соңғы бірнеше жылда шамамен 3%
құрады, ал Ұлыбританияда 2% асып кетті.
Сонымен, ХХ ғ. аяғында Солтүстік пен Оңтүстік арасында үлкен
технологиялық алшақтық байқалады, бұл бүкіл әлем елдерін үш топқа бөледі:
1) инновация әзірлеуші жақалықшыл (новаторлар) – елдер; 2) инновацияны өз
мүддесіне пайдаланатын елдер; 3) технологиялық прогрестер мен инновациялық
үрдістерден тыс қалған елдер.
Әлемдік шаруашылық байланыс жүйесінде дамыған индустриалды елдермен
салыстырғанда бұрынғы кеңес үкіметі кеңістігіндегі елдер орташа дамыған
және төмен дамыған елдердің қатарына жатқызылады. Қазақстан бүгінгі таңда
отын-энергетика ресуртары жетіп артылатын, тау-кен-металлургия және
ауылшаруашылық өнімдері нашар дамыған, технологиясы қалып қойған кәсіпорны
бар, оның өңдеу деңгейі төмен, негізіне әлемдік нарыққа тек шикізат
ресурстарын экспорттай алатын ел деп саналады. Металл өндірісі мен мұнай
өндіруден басқа салаларда жабдықтардың тозығы әбден жеткен, соңғы 3 жылда
олар 45%-дан 62% - өсіп отыр. өндірістік кәсіпорындардағы тозығы жеткен
машинанық, жабдықтың және көліктің үлес салмағы 12%-ға жетіп отыр.
Металлургия, машинажасау, энергетика, ауыл шаруашылықы сияқты маңызды
салалардың негізгі қорлары толығымен өз мүмкіндігін өтеп шықты, енді
жаңартуды қажет етіп отыр. Ішкі және сыртқы нарықта бәсеке қабілетті өнім
шығару үшін, экономиканық технологиялық деңгейін көтеру, отандық өндірісті
дамыту қажет.
Инновациялық қызметтің тиімділік мәселелері, басқа да экономикалық
дамудың маңызды факторлары сияқты, аймақтық, ұлттық, экономикалық
ерекшеліктерін ескеретін және біздің мемлекетіміздің мүддесін қорғайтын
саналы мемлекеттік саясатты әзірлеуді қажет етеді. Соңғы кезде елімізде
ғылыми-техникалық және өндірістік саясаттың мемлекеттік механизімі
айқындалып отыр. Сонымен, 2000 жылы "Қазақстан Республикасының ғылыми және
ғылыми-техникалық концепциясы" қабылданды, 2015 жылға дейін жүзеге
асырылуға тиіс Индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы әзірленді (2003
жыл, мамыр). Оның негізгі мақсаты ішкі нарықта бәсекеқабілетті, жоғары
қосымша құны бар экспортқа бағытталған өндіріс орнын салу. Бұл қойылған
мақсат ғылымды көп қажет ететін, жоғарытехнологиялы өндірістер салуға
ынталандырады, қаржылық және нақтылы секторлар арасында "ғылым-өндіріс-
нарық" циклы бойынша тиімді байланыс жасауға мүмкіндік береді. өндірісті
диверсификациялау және модернизациалау шикізат бағытынан өңдеуші бағытына
өтудің негізгі факторлары болып есептеледі. Берілген бағдарлама шеңберінде
жаңа даму институттары құрылды: Инновациялық қор, Инвестициялық қор,
Қазақстанның даму банкі.
Инновациялық субъектілер қызметін жәйге келтіріп отыратын негізгі
ұйымдық құрылымдар, Қазақстанның Мемлекеттік инновациялық қоры
құрылтайшылық ететін, заңды мемлекеттік басқару жүйесінде құрылған
құрылымдар:
• Стратегиялық жоспарлау және даму жөніндегі агенттік;
• Ғылыми министрлігі – ғылым академиясы;
• Инвестиция жөніндегі Мемлекеттік Комитет;
• қаржы министрлігі;
Қазақстанның мемлекеттік инновациялық қоры өндіріс құруға
бағытталған, қаржылық ағындар мен материалдардың қозқалысы мен есебіннің,
инновациялық жобалардың мәліметтер базасын қалыптастыру қызметін атқарады.

Көптеген жылдар бойына республикада нарықтық қатынасты қалыптастыру
жағдайында республиканық экономиқалық дамуында ғылыми-техникалық факторлар
жетекші көрсеткіш болуы керек деген ұғымға келіспеушілік болды. құрылыс,
байланыс, транспорт, ауыл шаруашылықы және өндірістік сфералар сияқты тек
коммерцияның жалпы сұрақтарымен ғана айналысты.
Осыдан барып "нашар инновациялық әлеует жағдайында инновациялық
ресурстар ХЖ бар болғаны 2% жетпейтінді құрайды". Бұл мәселені шешуге
Президенттің бастамасы бойынша Қазақстан Республикасының Индустриалды-
инновациялық стратегиясы әзірленді. "үшінші мыңжылдық ғылымы" атты
халықаралық конференцияның ашылуында Президент Н.Ә.Назарбаев - "Жаңа жүз
жылдықта, стратегияның тұрақты дамуында экологиялық таза технологиялар мен
энергия сақтаушылар негізінде бәсеке қабілетті өнімдер мен ғылымды көп
қажет ететін өндірістерге өтуде отандық ғылым жетістіктерімен байланысты
болатына күмән болмасын ", - деді. Ол сондай-ақ "Біздің өз тәжірибеміз
көрсеткендей: егер технологияларға үнемдейтін болсақ. Соңына ол оданда
қымбатқа түседі", - деп атап өтті.
Соңғы уақытта Қазақстанның ғылыми даму қызметінде қолданбалы және
іргелілік зерттеулерді қаржыландыруды жылдан-жылға артып келе жатқандығымен
сипатталатын, жеке секторларда ғылымды интеграциялауды ынталандыру есебімен
жаңа ендірулерді шапшаң игеру, экономикалық және әлеуметтік тығыз
мақсаттарды шешуге ғылыми-техникалық әлеуетті бағыттау сияқты жаңа этаптар
байқалуда.
Елімізде 2004 жылдан бастап ғылыми зерттемелер мен әзірлемелерді 295
ғылыми ұйымдар жүргізуде. Жасалған ғылыми-техникалық жұмыстың көлемі 18,5
млрд. теңгені құрайды. Соңғы жылдары іргелі ғылыми зерттемелерге
мемлекеттік бюджеттен бөлінетін қаражаттың көлемі артты.
"Инновациялық қызмет туралы" ҚР Заңы басылып шыққаннан кейін
Н.Назарбаев "бұның мақсаты тек экономиканық даму тұрақтылықын қамтамасыз
ету ғана емес, енгізілген жаңа шектеулер, шикізаттық емес салалар, кіші
және орта бизнестің дамуы, осы даму жемісін тұрыс тарату, өсу сапасын
арттыруда жататындығына да" назар аударды. Одан кейін ол былай деді-
қоғамды басқару сферасымен өндірістің түрлі салаларында жаңа идеялармен
технологияларды ендіру, ғылымды көп қажет ететін өндірістерді дамыту
республика стратегиясының негізгі компоненттері. Осы мәселелердің
маңыздылықын ескере отырып Н.Назарбаев мынаны ерекше атап өтті: “әлемдік
шикізат нарығындағы бағаның ауытқуына біз тәуелді болмауымыз тиіс және бола
алмаймыз”.
Экономиканы түбегейлі инновациялық қайта құру мақсаты барлық
үкіметтік органдарың белсенді және толық қатысуларын талап етеді, бүтіндей
ғылыми-техникалық жүйе құру мен қатынастарын қайта қалыптастыру,
әлеуметтік-экономикалық кадрлармен және қаржымен қамтамасыз ету.
Салынып жатқан өндірістер мен жүйелерде жұмыс істеп отырған
инновациялық қызметке сай нарықтық ұжымдар мен қағидалардың өзара
қатынастары, өндіріс, қалыптасқан құрылымдарды максималды пайдалану мен
өзара тығыз байланыстағы дамулар қазақстан экономикасының құрамдас бөлігі
болып табылады.
Индустриялды-инновациялық дамудың басым бағыттарының бірі Қазақстанда
әлемде тұрақты сұранысқа ие болып отырған, қуатты жоғарысапалы болат пен
балқымалар саласын жасау. Қазақстан әлемде болат құбырларын, теміржол
рельстерін, вагондарымен басқада металды көп қажет ететін өнімдерді шығару
жөнінен өзінің тиесілі орнын алу керек. Металлургия және байыту
институтының қалымдардың пікірі бойынша республикада титан мен темірдің
ванадий, морганец, молибден, хром, алюмини және тағы басқа қоспалардың
балқымасын шығаруды ұйымдастыру техналогиялық мүмкін.
Қазақстан экономикасына тиімді инновациялық үрдістерді ендіру, жаңа
басқару сферасының дайындықсыз, білімдік сферанық сәйкес қайта
құрылымынсыз мүмкін емес. Бұл жерде маңызды ролді білім және ғылыми
институттар ойнайды. Президенттің жолдауында республиканық барлық ғылыми
қызметін моделдеу мәселесі уақытында қойылып тұр. Білім сферасын
жетілдіру саласында белсенді жұмыс атқарып жатқан Әл-Фараби атындағы
ҚазҰУ. Ақпараттық технологияларды енгізу жөнінен еліміздегі білм
жүйесінде көшбасы болып отыр. "Темпус-Тасис" Евроодақ бағдарламасы бойынша
"Әл-Фараби-Нова" жобасы Франция мен Германияның жетекші орталықтарында
компьютер-орталықтардың бір топ мамандарына оқуға мүмкіндік берді, әлемдік
танымал оқу орталықтарымен ынтымақтастық бойынша белсенді жұмыс
жүргізілуде, Қазақстан-индия ақпараттық технологиялық орталықы құрылған.
Қазақстан Республикасының ҰАИ (ұлттық ақпараттық инфрақұрылым) дамыту
және құру, ашық жүйелер концепциясы негізінде әлемдік қоғамдастық жүзеге
асыратын, ауқымды ақпараттық инфрақұрылымдар (Global Information
Infrastsucture) Үрдісінің бір бөлігі. Бағдарлама мынаған сүйеніп
жасалған, ҰАИ негізінен жеке құрылымдар пайда табу мақсатында түрлі
ақпараттық өнімдер мен технологиялар жасау, мемлекеттік және коммерциялық
секторларда терең құрылымдар қалыптасатын сияқты нарықтық механизім
есебінен қамтамасыз етіледі.
Инновациялық үрдістер қызметін жете игеруге Қазақстанның барлық
мүмкіндіктері бар. Ресурстық әлеуетке бай, ғылыми-техникалық базасы
жеткілікті дамыған, жоғары маманды кадрлары бар, қаржылық ресурстармен
жасалынған қолайлы жағдай өзінің ғылыми-техникалық әзірлемесін және
инновациясын жасауға назар аудартып отыр.
Соңғы уақытта Қазақстанда жаңа табиғи ресурстарды игеріп және еңбекке
жарамды халықты еңбекке тарту арқылы өнеркісіп өнімдерін шығару және
арттыру күнен-күнге шектеліп келеді. Осыған орай экономикалық дамуда
жетекші ролді интенсивті факторлар алады. Өз кезегінде маманданған кадрлар
мен еңбек өнімділігінің өсуі, материалдар мен жабдықтардың өнімділігі
экономика саласында ғылым мен техниканық жетістіктерін пайдалануға
байланысты болады. Жоғарытехнологиялық өндіріс мемлекеттің бюджеттің
толықтырудың негізгі көзі болып табылады. Сонымен, түрлі бақылаулар
бойынша айрықша дамыған елдерде ғылыми-техникалық прогрестің ЖІӨ өсуіндегі
үлесі 75-тен 100 % дейін.
Инновациялық үрдіс тек өндірістің дамуына ғана ықпал етіп қоймай, шын
мәнінде қоғамдық өмірдің барлық жағына да әсер етеді. Осыған орай
пайдаланылатын материалдық және материалдық емес игіліктердің құрылымы
жетілдіріліп отырады, адамдардың өмір сүру қызметінде жаңа сфералар пайда
болады. Мысалы, бір жоғарытехнологиялық бір жұмысшы орны өндірісте бестен
онға дейін жұмысшы орнын пайда етеді.
Бұл мысалдан мынаны айқын көруге болады, егер инновациялық даму жолына
өтіп, ғылымды көп қажет ететін өндірістер мен ақпараттық технологияларды
кең тарататын болса қазақстан қандай экономикалық жетістікке жеткен болар
еді.
Қазақстан қалымдары өз кезектерінде бірқатар ғылыми-техникалық жобалар
әзірледі, олар өзінің тиімділігі жөнінен әлемдік жобалардан бірде-бір кем
емес, ал қайсы бірі олардан асып түседі. Мысалы "Казмеханобр" өнеркәсіптік
экология ғылыми-өндірістік бірлестігі шайырдың ион алмасу қуаты бойынша
кеннен алтынды бөліп алудың гидрометаллургиялық үдісін әзірледі, ол өзінің
тиімділігі жөнінен кез келген жетел шетел ұқсастықтарын басып озады. Бұны
өндіріске енгізу республикаға миллион долларды үнемдеуге мүмкіндік берді.
Қазақстан Республикасында инновациялық қызметті дамыту ерекшеліктері.
Қазіргі кезде әлемнің көптеген елдерінде мемлекет инновациялық қызметке
құқықтық, ұйымдастырушылық және қаржылық жағынан көмек көрсетуде. Бұл
елдердің ішінде Қазақстан да бар. Мемлекеттік инновациялық саясатты ҚР
Үкіметі әзірлейді және жүзеге асырады. Қазақстандағы инновациялық қызметті
мемлекеттік қолдаудың келесі бағыттары бар:
- ұйымдастырушылық және экономикалық шарттарын құру, соның ішінде
мемлекеттік инновациялық қызметті ынталандыру;
- инновациялық дамудың негізгі басымдықтарын анықтау;
- инновациялық инфрақұрылымды құру және дамыту;
- инновацияларды құру мен енгізуде мемлекеттің қатысуы;
- сыртқы нарықтарға отандық инновацияларды шығару мен өткізу;
- технологиялар трансфертін қоса алғанда, инновациялық қызмет сферасында
халықаралық қарым-қатынасты орнату.
Мемлекет қолдауымен ҚР-да ұлттық инновациялық жүйенің белсенді құрылуы
байқалып отыр. Оның құрамды элементтері: ғылыми әлеует, инновациялық
кәсіпкерлік, инновациялық және қаржылық инфрақұрылым. ҚР Үкіметінің 6 қазан
2003 жылдағы №1027 ҚР Үкіметінің 20 қаңтар 2003 жылғы №54 қаулысына
өзгерістер енгізу туралы қаулысына сәйкес сауда және индустрия Министрлігі
инновациялық қызметті дамыту жөніндегі мемлекеттік саясатты жүзеге асыратын
уәкілетті орган болып белгіленді. Мемлекеттің инновациялық дамуын тиімді
басқару үшін уәкілетті органдар, яғни инновациялық қызметті дамыту
мемлекеттік саясатты жүзеге асыратын сауда және ндустрия Министрлігі және
ғылым мен ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыратын білім және ғылым
Министрлігі бірігіп, келесі функцияларды жүзеге асыруда:
- мемлекет экономикасының инновациялық дамуын ғылыми-техникалық жағынан
қамтамасыз ету үшін ғылымның басымды бағыттарын анықтау,ғылыми-
техникалық өнім нарығын құру, іргелі және қолданбалы ҒЗТКЖ-ларды
қаржыландыратын бюджеттік бағдарламаларға бақылау орнату;
- басқару, ғылыми, инженерлік,кәсіптік дайындау мен біліктілігін
көтеретін орта және жоғары оқу орындарын қоса алғанда, инновациялық
қызмет үшін кадрларды дайындау және біліктілігін көтеру жүйесін құру;
- инновациялық өнімді өндіретін кәсіпорындар, инновациялық кәсіпорындар
мен өндірістерді құруға көмектесетін мекемелер, технологиялық парктер,
бизнес-инкубаторлар, арнайы конструкторлық -технологиялық бюролар
және тағы басқа инфрақұрылым субъектілерін тізбектеп құру;
- отандық жоғары технологиялы өнімдерді ішкі және сыртқы
- нарықтарға шығару жүйесін құру және осындай өнімдерді өндіруші
кәсіпорындар үшін жеңілдіктер мен жұмыс жасау үшін қолайлы жағдайлар
туғызу;
- инновациялық жобалар мен бағдарламаларды жасайтын әзірлеушілер мен
жаңалық ашушылардың зияткерлік және интеллектуалдық меншігін
қорғайтын заң жүйесін құру.
Қазақстанда экономикалық қызмет субъектілерінің инновациялық
белсенділігін арттыру үшін заңдық және нормативтік-құқықтық негізі
құрылған және жетілдіріліп келеді.
Республикамызда Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын іске
асыру үшін даму институттары құрылды.Олар Қазына тұрақты даму қоры
құрамына кіреді.Оған Қазақстанның Даму Банкі АҚ, Қазақстанның
инвестициялық қоры АҚ, Ұлттық инновациялық қоры АҚ, Орта
кәсіпкерлікті даму қоры АҚ, Маркетингтік-талдамалық зерттеу орталығы
АҚ, Экспортты және инвестицияларды сақтандыру жөнідегі мемлекеттік
сақтандыру ұйымы АҚ, Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры АҚ, ҚазИнвест,
Қазқстанның ипотекалық компаниясы, Өмірді сақтандыру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Уркер косметикс кәсіпорынының инновациялық қызметін талдау
Инновациялық қызмет жайында
Кәсіпорында инновациялық қызметті дамыту жолдары
Үркер косметикс парфюмерия кәсіпорынының инновациялық қызметін талдау
«Уркер косметикс» пкф-ның инновациялық қызметін талдау
ПКФ ҮРКЕР – КОСМЕТИКС МАРКЕТИНГПЕН ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ
Бәсекелестік қабілеттің теориялық негіздері
Кәсіпорындағы маркетингтік жоспарлау
BSB корпорациясы «Франция Үйі» өндірістік-шаруашылық қызметін талдау
ХОШ ИІСТЕР
Пәндер