Дәлелдемелердің түсінігі және белгілері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Заң факультеті

Сот билігі және қылмыстық іс жүргізу кафедрасы

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

«Дәлелдемелердің түсінігі және белгілері»

Орындаушы

күндізгі бөлімнің

4-курс студенті

Ғылыми жетекші

з. ғ. к, доцент Нуралиева А. С.

Нормабақылаушы

з. ғ. к, доцент Шарипов Ш. М.

Қорғауға жіберілді

кафедра меңгерушісі

з. ғ. д., профессор Алауханов Е. О.

Алматы, 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3-5

1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРДІҢ 6

ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ МАҢЫЗЫ

Дәлелдемелердің түсінігі және маңызы 6-17

1. 2 Дәлелдеме теориясы 18-23

2 ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРДІҢ БЕЛГІЛЕРІ 24

2. 1 Дәлелдеменің іске қатыстылығы 24-32

2. 2 Дәлелдемелердің жарамдылығы

2. 3 Дәлелдемелердің дұрыстылығы және жеткіліктілігі 33-39

3 ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРДІ САРАЛАУ 43

3. 1 Өзіндік және заттай дәлелдемелер 43-44

3. 2 Бастапқы және туынды дәлелдемелер 45-46

3. 3 Тура және жанама дәлелдемелер 47-52

3. 4 Дәлелдеу заты және дәлелдеу шегі 53-60

Қорытынды 61-62

Қолданылған әдебиет тізімі 63-65

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмыста дәлелдемелердің түсінігі мен маңызы, сондай-ақ дәлелдемелердің белгілері, саралау тәртібі мәселелері қарастырылған.

Жұмыстың жалпы өзектілігі. Бүгінгі таңдағы әрбір азаматтың өмір сүріп отырған қоғамының басты бағыты - құқықтық мемлект құру. Құқықтық мемлекетте заңның үстем болатындығы баршамызға белгілі. Конституцияның 14-бабында көрсетілгендей, әрбір адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын, өмірі мен заңды мүдделерінің қорғалуын қамтамасыз етуде заң үстемдігінің қосар үлесі шексіз [1] .

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың « Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты 2009 жылдың 6 нурыздағы халыққа жолдауында «Қылмыспен, сыбайлас жемқорлықпен, алаяқтықпен, заңдардың бұзылуымен табанды да қатал күрес жүргізу керек. Осы қиын кезде біздің азаматтардың, бүкіл қоғамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін бәрін де істеу керек», - деп баса көрсетуі кездейсоқтық емес [2] . Осыған орай, қазіргі бүкіл әлемдік экономикалық дағдарыс барысында мемлекеттің беріктігі сынаққа салынып, табанды шаралардың, қылмыстылықпен күрес жүргізу үшін, терең теориялық қажетттілігі айқын болды.

Мемлекеттің ең маңызды міндеті - мемлекеттің азамат алдындағы, ал азаматтың мемлекет алдындағы міндетін қамтамасыз ету. Мемлекеттің алдында тұрған маңызды міндеттері болып қоғамдық және құқықтық тәртіпті сақтау, сот органдарының жұмысын, прокурордың бақылауын, юстиция және ішкі істер жұмысын жақсарту. Еңбек ұжымдарды, қоғамдық ұйымдарды қолдау, қуаттауын пайдалана отырып, мемлекеттік органдар мемлекеттік меншікті, жеке адамның меншігін сақтау үшін барлық күш жігерін салу қажет. Қылмыспен қатаң күрес жүргізе отырып, құқықты бұздырмау үшін алдын-алу қажет.

Қылмысты ізге түсу органдары мен соттың қылмыстық іс жүргізу барысындағы міндеттеріне қылмысты тез арада және толық ашу, қылмыс жасаған адамды анықтап, оны әшкерелеу, кінәлі адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту, заңның дұрыс қолданылуын қамтамасыз ету, қылмыстың алдын алу жатады.

Қылмыстық істің мән-жайын жетік білу шарт, әйтпесе әрбір істің соңында адам тағдыры тұр. Дұрыс шешімін таппаған үкім, кінәсіз адамның жанын жазалап, орны толмас өкінішке ұсындырары хақ.

Қылмысты ашу және тергеу барысында, сотта іс қарау барысында дәлелдемелер жинақталып, олар обьективті түрде, толық және жан-жақты зерттеліп, бағаланудың негізінде соттың үкімінің негізіне салынады.

Сондықтан дәлелдемелер мәселесі, дәлелдемелердің белгілері мен түрлері мәселелері қылмыстық іс жүргізудің негізгі мәселелерінің қатарына жатады және де бұл таңдалған тақырыптың өзектілігін айқындайды.

Тақырыптың өзектілігі, сонымен қатар, 1997-жылдың 13-желтоқсанында қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінде дәлелдемелер және дәлелдеу мәселелерінің жаңаша көрініс табуымен де байланысты.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Дипломдық жұмысты орындау барысында заң ғылымы саласындағы белгiлi ғалымдардың - Арсеньев В. Д., Алексеев Н. С., Белкин Р. С., Дорохов В. Я., Кокорев Л. Д., Трусов А. И., Новиков А. И., Лузгина И. М., Строгович М. С., Төлеубекова Б. Қ., Карнеева Л. М., Ерешев Е. Е., Кенжебекова Э. П. және т. б. ғалымдардың еңбектері қолданылды.

Жұмыстың мақсаты - қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелердің маңызын, мәнін анықтау.

Жұмыстың міндеттері :

Дәлелдемелердің түсінігі және белгілерін жан-жақты зерттеу;
Дәлелдемелерді саралау мәселесін қарастыру ;
Дәлелдеу заты және дәлелдеу шегін анықтау.

Зерттеу объектісі. Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелердің алатын орны, дәлелдемелердің түсінігі мен белгілері, дәлелдемелердің түрлеріне байланысты теориялық зерттеулер, дәлелдемелер, олардың қайнар көздері, дәлелденуге тиіс мән-жайлар және дәлелдеу процесі ережелеріен қамтитын қылмыстық іс жүргізу құқығының нормалары, дәлелдемелерді жинауды, зерттеуді, бағалауды және пайдалануды жүзеге асыратын қылмыстық ізгее түсу органдары мен соттың қызметі дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып табылады.

Зерттеудің ғылыми-әдістемелік базасын жалпы философиялық әдістер, статистикалық, логикалық, салыстырмалы-құқықтық және басқа арнайы құқықтық әдістер құрайды.

Зерттеудің тәжірибелік маңызы. Бұл дипломдық жұмыста зерттеліп отырған мәселелердің теориялық та, тәжірибелік те маңызы өте зор. Дәлелдемелерді заң талаптарына сай жинау және зерттеу, оларды қолдану барысында азаматтардың осы тұрғыдағы құқықтары мен заңды мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ету қазіргі заманғы Қазақстан Ресрубликасының құқық қорғау органдарының алдында тұрған міндетеріне жатады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Диплом жұмысының құрылымы зерттеудің мақсатына және алдына қойылған міндеттеріне сәйкес келеді.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, тоғыз тараушаны қамтитын үш тараудан, қорытындыдан және қолданрылған әдебиет тізімінен тұрады. Бірінші тарауда дәлелдемелердің түсінігі мен маңызы ашып көрсетілген. Екінші тарауда дәлелдемелердің белгілері анықталып, дәлелдеменің әр бәр белгісіне сипаттама берілген. Мұнда дәлелдемелердің іске қатыстылығы, дәлелдемелердің жарамдылығы, дәлелдемелердің дұрыстылығы мәселелері қарастырылған. Жұмыстың үшінші бөлімі дәлелдемелерді саралау тәртібі мен дәлелдеу заты және дәлелдеу шегіне арналған.

Дипломдық жұмыстың қорытындысында жүргізілген зерттеудің нәтижелері тұжырымдалған.

1 Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің түсінігі

және маңызы

Дәлелдемелердің түсінігі және маңызы

Дәлелдеме ұғымының екі жақты сипаты болады: а) тектік сипаты (философиялық ұғым) ; ә) түрлік сипаты (процессуалдық ұғым) .

Философия көзқарасы тұрғысынан дәлелдеме дегеніміз - шындықты анықтаудың процесі, пайымдаудың шынайылығын негіздеу. Кең мағынасындағы "дәлелдеме" қандай да бір пайымдаудың шынайылығын айқындайтын кез келген рәсім, бұл кейбір қисынды анықтау, сондай-ақ кейбір табиғи құбылыстар мен заттарды сезім арқылы қабылдау жолымен жүзеге асады. Тар мағынасында - бұл шынайы алғы шарттардан дәлелденетін тезистерге бастайтын дұрыс ой қорытындыларының тізбегі [3. C. 580] .

Сонымен, философиялык түсінік дәлелдемені екі мағынада камтиды:

а) дәлелдеме - шыңдықты анықтаудың процесіндегі әдіс;

ә) дәлелдеме - тану мен бағалаудың статистикалық объектісі.

Қылмыстық іс жүргізу құқығы үшін статистикалық объект деген дәлелдеме ұғымының екінші мағынасына тән, қылмыстық сот ісін жүргізу шеңберіндегі өзгеше қызмет түрі ретінде шындықты анықтау процесінің өзі "дәлелдеу" терминімен белгіленеді, оның мақсаты туралы дербес тарауда айтылады.

"Дәлелдеме" ұғымының қылмыстық іс жүргізуінің мәнін формальды қисынмен жұмыс істейтін анықтаудан ажырата отырып, А. И. Трусов былай деп жазды: " . . . Сот дәлелдеуде жалаң ойлармен ғана емес, ең әуелі фактілермен жұмыс істейді" [4. C. 430] .

Әрі қарай А. И. Трусов соттық дәлелдемелердің мынадай негізгі белгілерін негіздейді:

1) соттық дәлелдер іс жүзіндегі деректерді білдіреді;

2) жалпы кез келген іс жүзіндегі деректер сотгық дәлелдемелер болып танылмайды, нақты көмегімен жағдайды айқындауға септігі, қылмыстык істі дұрыс шешу үшін маңызы барлары ғана соттық дәлелдемелер бола алады;

3) соттық дәлелдемелер арқылы заңда көзделген кылмыстық іс жүргізушілік нысандарда, яғни белгілі бір тәртіптен фактілер анықталады немесе жокқа шығарылады .

Р. С. Белкиннің пікірі бойынша "жинақталған, зерттелген және бағаланған дәлелдемелер дәлелдеудің, яғни шындықты анықтаудың мақсатына қол жеткізудің құралы ретінде қызмет етеді [5. C. 240] .

Қылмыс бойынша алдын ала тергеуді жүзеге асырушы субъектілер (№ 1-ші кесте) : анықтаушы, тергеуші, прокурор, сот ҚР ҚІЖК-де белгіленген тәртіппен ҚР Қылмыстық кодексінде көзделген әрекеттердің болғандығын немесе болмағандығын, айыпталушының бұл әрекетті жасағандығын немесе жасамағандығын және айыпталушының кінәлілігін не кінәлі емес екендігін, сондай-ақ істі дұрыс шешу үшін маңызы бар өзге де мән-жайларды анықтайтын заңды түрде алынған іс жүзіндегі деректер қылмыстық іс бойынша дәлелдемелер болып табылады [6. C. 49] .

Қылмыстық істі дұрыс шешу үшін маңызы бар іс жүзіндегі деректер сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің, куәнің жауаптарымен; сарапшының қорытындысымен; заттай дәлелдемелермен; іс жүргізу әрекеттерінің хаттамаларымен және өзге де құжаттармен анықталады.

Іс жүзіндегі деректер, егер олар ҚР ҚІЖК-де беогіленген талаптарды бұза отырып, процеске қатысушыларды олардың заңмен кепілдік берілген құқықтарынан айыру немесе оларды қысу жолымен немесе қылмыстық процестің өзге де ережелерін бұзумен, оның ішінде:

1) қинау, күш қолдану, қорқыту, алдау, сонымен бірге өзге де заңсыз іс-әрекеттер арқылы;

2) оларға түсіндірмеудің, толық немесе дұрыс түсіндірмеудің салдарынан туындаған қылмыстық процеске қатысушы адамдардың өз құқықтары мен міндеттеріне қатысты жаңылуын пайдалану арқылы;

3) Іс жүргізу іс-әрекетін осы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді жүзеге асыруға құқығы жоқ адамның жүргізуіне байланысты;

4) Іс жүргізу іс-әрекетіне қарсылық білдіруге жататын адамның қатысуына байланысты;

5) белгісіз көзден, не сот отырысында анықтама алмайтын көзден;

6) дәлелдеу барысында осы заманғы ғылыми білімге қайшы келетін әдістерді қолдану арқылы алынып, олар істі тергеу немесе сотта қарау кезінде алынған іс жүзіндегі деректердің дұрыстығына ықпал етсе немесе ықпал ету мүмкінді болса, дәлел ретінде пайдалануға жол берілмейді деп танылуы тиіс.

Қылмыстық іс бойынша іс жүргізу кезінде іс жүзіндегі деректерді дәлелдеме ретінде пайдалануға жол бермеушілікті, сондай-ақ оларды шектеп пайдаланудың мүмкіндігін өз бастамашылығы бойынша немесе тараптардың өтініші бойынша процесті жүргізуші орган белгілейді [7, 48] .

Егер бұлар қылмыстык іс материалдарының түгендеу тізіміне кіргізілмесе, сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің және куәнің жауаптарын, сарапшының қорытындысын, заттай айғақтарды, тергеу және сот іс-әрекеттерінің хаттамаларын және өзге де құжаттарды айыптаудың негізіне жатқызуға болмайды. Куә ретінде алдын ала жауап алу барысында сезікті, айыпталушы берген айғақтар дәлелдер ретінде танылмайды және айыптау негізі алынбайды.

Заңды бұзу арқылы алынған дәлелдемелер заңдық күші жоқ деп танылады және айыптаудың негізіне жатқызыла алмайды.

Қылмыстық іс бойынша дәлелдеуге :

1) оқиға мен қылмыстық заңда көзделген қылмыс құрамының белгілері (қылмыс жасалу уақыты, болған жері, әдісі және басқа да мән-жайлары) ;

2) қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекетті кімнің жасағандығы;

3) адамның қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекетті жасаудағы кінәлілігі, оның кінәсінің нысаны, жасалған әрекеттің себеп-дәлелдері, заңдық және іс жүзіндегі қателіктер;

4) айыпталушының жауаптылығының дәрежесі мен сипатына әсер ететін мән-жайлар;

5) айыпталушының жеке басын сипаттайтын мән-жайлар;

6) жасалған қылмыстың зардаптары;

7) қылмыспен келтірілген зиянның сипаты мен мөлшері;

8) әрекеттің қылмыстылығын жоққа шығаратын мән-жайлар;

9) қылмыстық жауаптылық пен жазадан босатуға әкеп соқтыратын мән-жайлар жатады.

Кәмелетке толмаған адам жасаған қылмыстар туралы іс бойынша дәлелдеуге жататын қосымша мән-жайлар :

1) кәмелетке толмағанның жасы (туған күні, айы, жылы) ;

2) кәмелетке толмағанның тұрмысы мен тәрбие жағдайы;

3) интеллектуалдық, ерік-жігерінің және психикалық даму дәрежесі, мінезі мен тегеу ерекшеліктері, мұқтаждары мен мүдделері;

4) кәмелетке толмағандарға ересек адамдар мен басқа да кәмелетке толмаған ықпалы анықталуға тиіс.

Қылмыс жасауға ықпал етуші мән-жайлар да қылмыстық іс бойынша анықтауға жатады.

Егер тиісті құқықтық рәсімдердің шеңберінде керісінше дәлелденбесе, мына мән-жайлар:

1) жалпыға белгілі фактілер;

2) осы заманғы ғылымда, техникада өнерде, кәсіпте жалпы қабылданған зерттеу әдістерінің дұрыстығы;

3) заңды күшіне енген соттың шешімімен белгіленген мән-жайлар;

4) адамның заңды білуі;

5) адамның өзінің қызметтік және кәсіби міндеттерін білуі;

6) олардың бар екендігін растайтын құжатты ұсынбаған және ол арнаулы даярлы немесе білім алған оқу орнын немесе басқа да мекемені көрсетпеген адамда арнаулы даярлықтың немесе білімнің болмауы дәлелсіз анықталған болып саналады.

Сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің, куәнің жауаптары - ҚР ҚІЖК-нің 26-тарауында белгіленген тәртіппен анықтау немесе алдын ала тергеу процесінде жауап алуда олар жазбаша немесе ауызша нысанда хабарланған мәліметтер (Кесте № 2) .

Сезікті өзіне қарсы туып отырған сезік жөнінде, сондай-ақ іс бойынша маңызы бар өзіне белгілі өзге де мән-жайлар мен дәлелдемелер туралы айғақтар беруге құқылы.

Айыпталушы өзіне тағылған айыптау бойынша, сонымен бірге іс бойынша маңызы бар, өзіне белгілі өзге де мән-жайлар мен дәлелдемелер жөнінде айғактар беруге құқылы.

Айыпталушының қылмыс жасаудағы өзінің кінәсін мойындауы оның кінәлілігі балама дәлелдемелердің жиынтығымен расталған кезде қана айыптау негізіне жатқызылуы мүмкін

Жәбірленушіден іс бойынша дәлелдеуге жататын кез келген мән-жайлар туралы сондай-ақ сезіктімен, айыпталушымен, басқада жәбірленушілермен, куәлермен өзінің өзара қарым-қатынасы туралы жауап алынуы мүмкін. Егер ол өзінің хабардарлығының көзін көрсете алмаса, жәбірленуші хабарлаған мәлімет дәлелдеме бола алмайды [8. C. 78] .

Куәдан кез келген іске қатысты мән-жайлар туралы, оның ішінде айыпталушынының жәбірленушінің жеке басы туралы, өзінің олармен және басқа да куәлармен өзара қатынасы туралы жауап алынуы мүмкін. Егер ол өзінің хабардарлығының көзін көрсете алмаса, куә хабарлаған мәлімет дәлел бола алмайды. Куә ретінде жауап алуға жатпайтын адамдарды хабарлауы дәлел болып табылмайды.

Айыпталушының жеке басына сипаттама беретін деректер туралы айғақтар айыптаудың негізіне жатқызыла алмайды және дәлел ретінде жаза тағайындаумен немесе жазадан босатумен байланысты мәселелерді шешу үшін ғана пайдаланылады.

ҚР ҚІЖК-де белгіленген тәртіппен жауап алу кезінде қылмыстық іс үшін маңызы бар мән-жайларды дұрыс қабылдауға немесе ұғынуға қабілетсіз деп танылған адамның айғақтары дәлелдеме болмайды [6. C. 85] .

Сарапшының қорытындысы - ҚР ҚІЖК-те көзделген жазбаша нысанда ұсына алған, қылмыстық процесті жүргізуші орган немесе тараптар сарапшының алдына қойған мәселелер бойынша ҚР ҚІЖК-тің 248-бабына сәйкес, заттай дәлелдер, құжаттар, адамның денесі психикалық ахуалы, мәйіттер, жануарлар, үлгілер, сондай-ақ қылмыстық іс материалдарындағы сараптама нысанасына жататын мәліметтер сараптама объектілері болып табылады. Сараптамалық зерттеу объектілерінің дәлдігі мен оларға жол берілетініне сараптаманы тағайындаған орган кепілдік береді. Сараптамалық зерттеу объектілері, егер олардың көлемі мен қасиеттері мүмкіндік берсе, сарапшыға буып-түйілген және мөрмен бекітілген күйінде беріледі. Басқа жағдайларда сараптаманы тағайындаған адам сарапшыны зерттеу объектілері орналасқан жерге жеткізуді, оларға бөгетсіз қол жеткізуді және зерттеу жүргізу үшін қажетті шарттарды қамтамасыз етуге тиіс. Көрсетілген объектілерді зерттеуде арнайы ғылыми білімін пайдалана отырып жүргізілген нәтижелерге негізделген қорытындылар.

Қорытындыда сарапшы зерттеу кезінде қолданған әдістер, қойылған мәселелерге жауаптардың негіздемесі, сондай-ақ іс үшін маңызы бар және сарапшының өз бастамашылығы бойынша анықталған мән-жайлар көрсетіледі. Сарапшының ауызша түсініктемесі ол бұрын берген қорытындыны түсіндіруі бөлігінді ғана дәлел болып табылады. Сарапшының қорытындысы қылмыстық процесті жүргізуші орган үшін міндеті болып табылмайды, алайда оның қорытындымен келіспеушілігі дәлелді болуы тиіс.

Егер оларға қылмыс қаруы болды деп ойлауға негіз болса, немесе өзінде қылмыстық ізі сақталып қалса, немесе қылмыстық әрекеттің объектісі болса, сондай-ақ ақша мен өзге де бағалы заттар, қылмысты анықтауға, істің іс жүзіндегі мән-жайын белгілеуге, кінәлілер: табуға не айыпты жоққа шығаруға немесе жауаптылығы жеңілдетуге құрал болуы мүмкін басқа да заттар мен құжаттар заттай дәлелдемелер деп танылады.

ҚР ҚІЖК-нің көзделген жағдайлар бойынша заттай дәлелдерді тексеру және сақтау негіздері.

Оқиға болған жерді тексеру кезінде жерді немесе үй-жайды тінту, шығарып алу, тергеу эксперименті немесе басқа тергеу іс-әрекеті кезінде алынған не тергеушінің талап етуі бойынша ұйымдар және азаматтар берген заттар міндетті түрде тексеру жүргізіледі. Тексеру бұған қажеттілік пайда болған кезде, әдетте, кейінге қалдырылмай жүргізіледі. Қылмысты ашу үшін тергеу талап етілетін қылмыс туралы арыз немесе хабар алғаннан кейін тергеуші оқиға болған жерге дереу келіп, тексеру жүргізуге тиіс [9. C. 257] .

Тергеуші уақытында келе алмайтын жағдайда тексеруді анықгаушы немесе арыз немесе хабар келіп түскен анықтау органының лауазымы жағынан жоғары қызметкері жүргізеді. Анықтау органының қызметкерлері тексеру жүргізген кезде жәрдемдесуге және тергеушінің тапсырмасы бойынша оқиға болған жерді күзету, көрген адамдарды анықтау, қылмыс жасаған адамдарды анықтау және ұстау, зардап шеккендерді көшіру, қаза болғанарды тасымалдау, жалғасып жатқан қылмыстардың жолын кесу және олардың қайталануының алдын алу, оқиғаның өзге зардаптарын жою жөніндегі қажетті шараларды жүргізуге міндетті. Тексеру куәларды қатыстыра отырып жүргізіледі. Айрықша жағдайларда (баруы қиын жерлерде, тиісті қатынас құралдары болмағанда немесе басқа объективті себептерге байланысты азаматтарды куә ретінде тарту мүмкін болмаған кезде, сондай-ақ тексеру жүргізу адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндірумен байланысты болса) тексеру куәлерді қатыстырмай, бірақ бұл ретте, әдетте, оның барысы мен нәтижелерін бекітудің техникалық құралдарын қолдану арқылы жүргізілуі мүмкін. Қажет болған жағдайда тексеру сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің, куәнің, сондай-ақ маманның қатысуымен жүргізіледі. Байқалған іздерді және өзге де материалдық объектілерді тексеру тергеу іс-әрекеті жүргізілетін жерде өтеді. Егер тексеруге ұзақ уақыт қажет болса немесе қылмыс анықталған жерде тексеру елеулі түрде қиын болса, объектілер ол жерден алынып, буып-түйіліп, мөрмен бекітіліп және бүлінбеген күйде тексеруге ыңғайлы басқа жерге жеткізілуге тиіс. Тексеру кезінде анықталғанның және алынғанның бәрі куәгерлерге басқа да тексеруге қатысушыларға көрсетілуі тиіс, бұл туралы хаттамада белгі жасалады. Іске қатысы бар объектілер ғана алынуға жатады. Алынған объектілер буып-түйіледі, мөрмен бекітіледі және тергеуші мен куәгерлердің қол қоюы арқылы расталады. Тексеруге қатысушы адамдар тергеушінің назарын өз пікірлерінше істің мән-жайын анықтауға ықпал ететін жәйттің бәріне аударуға құқылы. Қажет болған жағдайларда тексерілетін объектілерге өлшеу жүргізіліп, олардың жоспарлары мен схемалары жасалады, сондай-ақ суретке түсіру және өзге құралдармен бейнелеу жүргізіледі, бұл туралы хаттамада белгі қойылып, оған аталған материалдар қоса тігіледі. Тұрғын үйді тексеру тек онда тұратын кәмелетке толған адамдардың келісімімен немесе прокурордың санкциясымен ғана жүргізіледі. Егер онда тұратын адамдар кәмелетке толмағандар болса немесе психикалық немесе өзге ауыр науқастан зардап шегетіні белгігі болса немесе тексеруге қарсы болса, тергеуші прокурордың санкциясы алынуға тиіс мәжбүрлеп тексеру туралы қаулы шығарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.