Қателіктер
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
2. Қателіктердің жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
3. Пайдаланылған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2. Қателіктердің жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
3. Пайдаланылған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Өлшеу құралдары мен нәтижелерінің сапасын, қателіктерін көрсете отырып, сипаттау қажет. “Қателік” деген ұғымды енгізу сияқты үш ұғымдарды анықтау және нақты шектеуді қажет етеді: өлшенетін физикалық шаманың шын және нақты мәні мен өлшеу нәтижесі.
Физикалық шаманың шын мәні– берілген объектінің мөлшерлі түрдегі және сапасы жағынан қасиетін бейнелейтін идеалды мәні. Ол біздің сана сезімімізге тәуелді емес, идеалды шама болып табылады. Тәжірибеде бұл абстракталы ұғымды “ақиқат шама” деген шамамен алмастырған жөн. Физикалық шаманың нақты мәні– бұл тәжірибеден алынған және мақсатқа сай сол бір керекті шын мәнге жақын шама болып табылады.
Өлшеу нәтижесі- өлшеу жолымен алынған шаманың шын мәнін өзінше жуықтап бағалау. “Қателік” деген ұғым “өлшеу нәтижесінің қателігі” және “өлшеу құралдарының қателігі” деген түсініктемелерден тұратын метрологияның ең маңызды мәселесі.
Өлшеу процедурасы келесі кезеңдерден тұрады: өлшеу объектісінің үлгісін таңдау, өлшеу тəсілін таңдау, ӨҚ таңдау, жəне нəтиже алу үшін тəжірибе жүргізу. Бұл өлшеу нəтижесі, өлшенетін шаманың нақты мəні – өлшеу қателігі деп аталатын қандай да бір шамаға өзгеретініне əкеп соғады.
Өлшенетін шама анықталып, оның нақты мəннен ауытқуының мүмкін дəрежесі анықталған болса, онда өлшеу аяқталды деп есептеуге болады.
Қателіктің пайда болу себептері өте көп, сондықтан олардың жіктелуі шартты сипатта болады. ӨҚ қателігі мен осы ӨҚ-мен өлшеу нəтижесінің қателігін ажырата білу керек. Өлшеу қателігі – қолданылатын ӨҚ-нің метрологиялық сипатына, алынған өлшеу тəсіліне, сыртқы жағдайларға, сондай-ақ өлшенетін шама мен объект қасиет- теріне тəуелді. Өлшеу қателігі, əдетте қолданылатын ӨҚ қателігінен жоғары болады, бірақ қателіктерді болдырмау тəсілдерін жəне көпреттік бақылау деректерін статистикалық өңдеу арқылы кейбір жағдайларда өлшеу қателігін, қолданы- латын ӨҚ қателігінен азайтып алуға болады.
Өрнектелу тəсілі бойынша қателіктер – абсолюттік, салыстырмалы жəне келтірілген болып жіктеледі.
Абсолюттік қателік – өлшенетін физикалық шама бірлігімен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
Δ = Хөл.– Хш .
Салыстырмалы қателік – өлшеу құралының абсолюттік қателігінің өлшеу нəтижесіне немесе өлшенген физикалық шаманың нақты мəніне қатынасымен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
γсал. = (ΔХ/Хш)100.
Өлшеу құралы үшін γсал. шкаланың берілген нүктесіндегі қателікті сипаттайды. Ол өлшенетін шама мəніне тəуелді, əрі құрал шкаласының ең кіші мəні болып саналады. Сондықтан, көбіне өлшеу құралдарының сипаттамасы үшін келтірілген қателік қолданылады.
Келтірілген қателік – бұл, ӨҚ абсолюттік қателігінің барлық өлшеу диапазонында тұрақты шамасының шартты алынған мəніне қатынасымен өрнектелетін салыстырмалы қателік
Физикалық шаманың шын мәні– берілген объектінің мөлшерлі түрдегі және сапасы жағынан қасиетін бейнелейтін идеалды мәні. Ол біздің сана сезімімізге тәуелді емес, идеалды шама болып табылады. Тәжірибеде бұл абстракталы ұғымды “ақиқат шама” деген шамамен алмастырған жөн. Физикалық шаманың нақты мәні– бұл тәжірибеден алынған және мақсатқа сай сол бір керекті шын мәнге жақын шама болып табылады.
Өлшеу нәтижесі- өлшеу жолымен алынған шаманың шын мәнін өзінше жуықтап бағалау. “Қателік” деген ұғым “өлшеу нәтижесінің қателігі” және “өлшеу құралдарының қателігі” деген түсініктемелерден тұратын метрологияның ең маңызды мәселесі.
Өлшеу процедурасы келесі кезеңдерден тұрады: өлшеу объектісінің үлгісін таңдау, өлшеу тəсілін таңдау, ӨҚ таңдау, жəне нəтиже алу үшін тəжірибе жүргізу. Бұл өлшеу нəтижесі, өлшенетін шаманың нақты мəні – өлшеу қателігі деп аталатын қандай да бір шамаға өзгеретініне əкеп соғады.
Өлшенетін шама анықталып, оның нақты мəннен ауытқуының мүмкін дəрежесі анықталған болса, онда өлшеу аяқталды деп есептеуге болады.
Қателіктің пайда болу себептері өте көп, сондықтан олардың жіктелуі шартты сипатта болады. ӨҚ қателігі мен осы ӨҚ-мен өлшеу нəтижесінің қателігін ажырата білу керек. Өлшеу қателігі – қолданылатын ӨҚ-нің метрологиялық сипатына, алынған өлшеу тəсіліне, сыртқы жағдайларға, сондай-ақ өлшенетін шама мен объект қасиет- теріне тəуелді. Өлшеу қателігі, əдетте қолданылатын ӨҚ қателігінен жоғары болады, бірақ қателіктерді болдырмау тəсілдерін жəне көпреттік бақылау деректерін статистикалық өңдеу арқылы кейбір жағдайларда өлшеу қателігін, қолданы- латын ӨҚ қателігінен азайтып алуға болады.
Өрнектелу тəсілі бойынша қателіктер – абсолюттік, салыстырмалы жəне келтірілген болып жіктеледі.
Абсолюттік қателік – өлшенетін физикалық шама бірлігімен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
Δ = Хөл.– Хш .
Салыстырмалы қателік – өлшеу құралының абсолюттік қателігінің өлшеу нəтижесіне немесе өлшенген физикалық шаманың нақты мəніне қатынасымен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
γсал. = (ΔХ/Хш)100.
Өлшеу құралы үшін γсал. шкаланың берілген нүктесіндегі қателікті сипаттайды. Ол өлшенетін шама мəніне тəуелді, əрі құрал шкаласының ең кіші мəні болып саналады. Сондықтан, көбіне өлшеу құралдарының сипаттамасы үшін келтірілген қателік қолданылады.
Келтірілген қателік – бұл, ӨҚ абсолюттік қателігінің барлық өлшеу диапазонында тұрақты шамасының шартты алынған мəніне қатынасымен өрнектелетін салыстырмалы қателік
1. Т. Түсеев, к.қ. макешева Бақылау-өлшеу құралдары Алматы 2013 19бет
Мазмұны
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
2. Қателіктердің жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
3. Пайдаланылған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
Кіріспе
Өлшеу құралдары мен нәтижелерінің сапасын, қателіктерін көрсете отырып, сипаттау қажет. "Қателік" деген ұғымды енгізу сияқты үш ұғымдарды анықтау және нақты шектеуді қажет етеді: өлшенетін физикалық шаманың шын және нақты мәні мен өлшеу нәтижесі.
Физикалық шаманың шын мәні - берілген объектінің мөлшерлі түрдегі және сапасы жағынан қасиетін бейнелейтін идеалды мәні. Ол біздің сана сезімімізге тәуелді емес, идеалды шама болып табылады. Тәжірибеде бұл абстракталы ұғымды "ақиқат шама" деген шамамен алмастырған жөн. Физикалық шаманың нақты мәні - бұл тәжірибеден алынған және мақсатқа сай сол бір керекті шын мәнге жақын шама болып табылады.
Өлшеу нәтижесі- өлшеу жолымен алынған шаманың шын мәнін өзінше жуықтап бағалау. "Қателік" деген ұғым "өлшеу нәтижесінің қателігі" және "өлшеу құралдарының қателігі" деген түсініктемелерден тұратын метрологияның ең маңызды мәселесі.
Қателіктердің жіктелуі
Өлшеу процедурасы келесі кезеңдерден тұрады: өлшеу объектісінің үлгісін таңдау, өлшеу тəсілін таңдау, ӨҚ таңдау, жəне нəтиже алу үшін тəжірибе жүргізу. Бұл өлшеу нəтижесі, өлшенетін шаманың нақты мəні - өлшеу қателігі деп аталатын қандай да бір шамаға өзгеретініне əкеп соғады.
Өлшенетін шама анықталып, оның нақты мəннен ауытқуының мүмкін дəрежесі анықталған болса, онда өлшеу аяқталды деп есептеуге болады.
Қателіктің пайда болу себептері өте көп, сондықтан олардың жіктелуі шартты сипатта болады. ӨҚ қателігі мен осы ӨҚ-мен өлшеу нəтижесінің қателігін ажырата білу керек. Өлшеу қателігі - қолданылатын ӨҚ-нің метрологиялық сипатына, алынған өлшеу тəсіліне, сыртқы жағдайларға, сондай-ақ өлшенетін шама мен объект қасиет- теріне тəуелді. Өлшеу қателігі, əдетте қолданылатын ӨҚ қателігінен жоғары болады, бірақ қателіктерді болдырмау тəсілдерін жəне көпреттік бақылау деректерін статистикалық өңдеу арқылы кейбір жағдайларда өлшеу қателігін, қолданы- латын ӨҚ қателігінен азайтып алуға болады.
Өрнектелу тəсілі бойынша қателіктер - абсолюттік, салыстырмалы жəне келтірілген болып жіктеледі.
Абсолюттік қателік - өлшенетін физикалық шама бірлігімен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
Δ = Хөл. - Хш .
Салыстырмалы қателік - өлшеу құралының абсолюттік қателігінің өлшеу нəтижесіне немесе өлшенген физикалық шаманың нақты мəніне қатынасымен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
γсал. = (ΔХХш)100.
Өлшеу құралы үшін γсал. шкаланың берілген нүктесіндегі қателікті сипаттайды. Ол өлшенетін шама мəніне тəуелді, əрі құрал шкаласының ең кіші мəні болып саналады. Сондықтан, көбіне өлшеу құралдарының сипаттамасы үшін келтірілген қателік қолданылады.
Келтірілген қателік - бұл, ӨҚ абсолюттік қателігінің барлық өлшеу диапазонында тұрақты шамасының шартты алынған мəніне қатынасымен өрнектелетін салыстырмалы қателік:
γкел = (ΔХнорм)100
мұндағы Хнорм - мөлшерлейтiн мəн, яғни қателік есептелетін қатынас бойынша анықталатын, белгіленген мəн. Мөлшерленетiн мəнді таңдау, мемлекеттік стандартқа сəйкес жүргізіледі. Бұларға - ӨҚ жоғарғы өлшеу шегі, өлшеу диапазоны, шкала ұзындығы, т.б. жатады. Келтірілген қателік бойынша көптеген өлшеу құралдарына дəлдік класы белгіленеді.
Өлшеу құралының қателігінің пайда болу себебі мен шарттарына байланысты: негізгі жəне қосымша болып бөлінеді.
Негізгі қателік - қалыпты жұмыс шарттарындағы ӨҚ қателігі. Ол ӨҚ қасиеттерінің нашарлығынан пайда болады жəне ӨҚ-ның нақты функциясының номиналынан, қалыпты жағдайлардағы айырмасын көрсетеді.
Нақты түрдегі ӨҚ-не нормативтік құжаттармен қалыпты өлшеу шарттары қойылады - бұл аздық салдарынан өлшеу нəтижелері өзгергенде, ықпал етуші шамалар мəнінің жиынтығымен сипатталатын өлшеу шарттары. Мұндай ықпал етуші шамалардың арасында жиі тарағаны - қоршаған орта температурасы мен ылғалдылығы, кернеу, жиілік пен қорек көзі қисығының пішіні, сыртқы электр жəне магнит өрістерінің болуы, т.б. қалыпты жағдайлар үшін нормативтік құжаттамамен ӨҚ қолдану қарастырылады:
Ықпал етуші шаманың қалыпты мəндер аймағы (мəндер диапазоны): қоршаған орта диапазоны - (20 +- 5) 0 С; құралдың орналасуы - +- 2° көлденеңінен ауытқыған көлденең; салыстырмалы ылғалдылық - (65 +- 15) %; электр жəне магнит өрістерінің болмауы, кернеу көзі - (220+-4,4) В, қорек көзінің жиілігі - (50+- 1) Гц, т.б.
Ықпал етуші шаманың жұмыс мəндер аймағы - өлшеу құралының көрсеткіші өзгеретін немесе қосымша қателік қалыптандырылатын ықпал етуші шама мəндерінің аймағы;
Өлшеудің жұмыс шарттары - ықпал етуші шаманың мəндері, жұмыс аймағында орналасатын өлшеу шарты. Мысалы, өлшеу конденсаторы үшін қоршаған орта температурасының қалыптыдан ауытқуы, қосымша қателікті мөлшерлейді; амперметр үшін - айнымалы токтың 50Гц-тен ауытқуынан болған көрсеткіш өзгерісі (50 Гц жиілік мəні - бұл жағдайда қалыпты жиілік мəні болып есептеледі).
Қосымша қателік - қандай да бір ықпал етуші шамалардың немесе олардың қалыпты мəндер аймағынан ауытқуы салдарынан, негізгі қателікке қосымша пайда болатын ӨҚ қателігінің құраушысы. Берілген өлшеу құралы үшін ең үлкен мəн болып, қарастырылатын негізгі жəне қосымша мəндер мөлшерленеді. Жіберілетін негізгі қателік шегі - ӨҚ жарамды деп есептеліп, техникалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
2. Қателіктердің жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
3. Пайдаланылған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
Кіріспе
Өлшеу құралдары мен нәтижелерінің сапасын, қателіктерін көрсете отырып, сипаттау қажет. "Қателік" деген ұғымды енгізу сияқты үш ұғымдарды анықтау және нақты шектеуді қажет етеді: өлшенетін физикалық шаманың шын және нақты мәні мен өлшеу нәтижесі.
Физикалық шаманың шын мәні - берілген объектінің мөлшерлі түрдегі және сапасы жағынан қасиетін бейнелейтін идеалды мәні. Ол біздің сана сезімімізге тәуелді емес, идеалды шама болып табылады. Тәжірибеде бұл абстракталы ұғымды "ақиқат шама" деген шамамен алмастырған жөн. Физикалық шаманың нақты мәні - бұл тәжірибеден алынған және мақсатқа сай сол бір керекті шын мәнге жақын шама болып табылады.
Өлшеу нәтижесі- өлшеу жолымен алынған шаманың шын мәнін өзінше жуықтап бағалау. "Қателік" деген ұғым "өлшеу нәтижесінің қателігі" және "өлшеу құралдарының қателігі" деген түсініктемелерден тұратын метрологияның ең маңызды мәселесі.
Қателіктердің жіктелуі
Өлшеу процедурасы келесі кезеңдерден тұрады: өлшеу объектісінің үлгісін таңдау, өлшеу тəсілін таңдау, ӨҚ таңдау, жəне нəтиже алу үшін тəжірибе жүргізу. Бұл өлшеу нəтижесі, өлшенетін шаманың нақты мəні - өлшеу қателігі деп аталатын қандай да бір шамаға өзгеретініне əкеп соғады.
Өлшенетін шама анықталып, оның нақты мəннен ауытқуының мүмкін дəрежесі анықталған болса, онда өлшеу аяқталды деп есептеуге болады.
Қателіктің пайда болу себептері өте көп, сондықтан олардың жіктелуі шартты сипатта болады. ӨҚ қателігі мен осы ӨҚ-мен өлшеу нəтижесінің қателігін ажырата білу керек. Өлшеу қателігі - қолданылатын ӨҚ-нің метрологиялық сипатына, алынған өлшеу тəсіліне, сыртқы жағдайларға, сондай-ақ өлшенетін шама мен объект қасиет- теріне тəуелді. Өлшеу қателігі, əдетте қолданылатын ӨҚ қателігінен жоғары болады, бірақ қателіктерді болдырмау тəсілдерін жəне көпреттік бақылау деректерін статистикалық өңдеу арқылы кейбір жағдайларда өлшеу қателігін, қолданы- латын ӨҚ қателігінен азайтып алуға болады.
Өрнектелу тəсілі бойынша қателіктер - абсолюттік, салыстырмалы жəне келтірілген болып жіктеледі.
Абсолюттік қателік - өлшенетін физикалық шама бірлігімен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
Δ = Хөл. - Хш .
Салыстырмалы қателік - өлшеу құралының абсолюттік қателігінің өлшеу нəтижесіне немесе өлшенген физикалық шаманың нақты мəніне қатынасымен өрнектелетін ӨҚ қателігі:
γсал. = (ΔХХш)100.
Өлшеу құралы үшін γсал. шкаланың берілген нүктесіндегі қателікті сипаттайды. Ол өлшенетін шама мəніне тəуелді, əрі құрал шкаласының ең кіші мəні болып саналады. Сондықтан, көбіне өлшеу құралдарының сипаттамасы үшін келтірілген қателік қолданылады.
Келтірілген қателік - бұл, ӨҚ абсолюттік қателігінің барлық өлшеу диапазонында тұрақты шамасының шартты алынған мəніне қатынасымен өрнектелетін салыстырмалы қателік:
γкел = (ΔХнорм)100
мұндағы Хнорм - мөлшерлейтiн мəн, яғни қателік есептелетін қатынас бойынша анықталатын, белгіленген мəн. Мөлшерленетiн мəнді таңдау, мемлекеттік стандартқа сəйкес жүргізіледі. Бұларға - ӨҚ жоғарғы өлшеу шегі, өлшеу диапазоны, шкала ұзындығы, т.б. жатады. Келтірілген қателік бойынша көптеген өлшеу құралдарына дəлдік класы белгіленеді.
Өлшеу құралының қателігінің пайда болу себебі мен шарттарына байланысты: негізгі жəне қосымша болып бөлінеді.
Негізгі қателік - қалыпты жұмыс шарттарындағы ӨҚ қателігі. Ол ӨҚ қасиеттерінің нашарлығынан пайда болады жəне ӨҚ-ның нақты функциясының номиналынан, қалыпты жағдайлардағы айырмасын көрсетеді.
Нақты түрдегі ӨҚ-не нормативтік құжаттармен қалыпты өлшеу шарттары қойылады - бұл аздық салдарынан өлшеу нəтижелері өзгергенде, ықпал етуші шамалар мəнінің жиынтығымен сипатталатын өлшеу шарттары. Мұндай ықпал етуші шамалардың арасында жиі тарағаны - қоршаған орта температурасы мен ылғалдылығы, кернеу, жиілік пен қорек көзі қисығының пішіні, сыртқы электр жəне магнит өрістерінің болуы, т.б. қалыпты жағдайлар үшін нормативтік құжаттамамен ӨҚ қолдану қарастырылады:
Ықпал етуші шаманың қалыпты мəндер аймағы (мəндер диапазоны): қоршаған орта диапазоны - (20 +- 5) 0 С; құралдың орналасуы - +- 2° көлденеңінен ауытқыған көлденең; салыстырмалы ылғалдылық - (65 +- 15) %; электр жəне магнит өрістерінің болмауы, кернеу көзі - (220+-4,4) В, қорек көзінің жиілігі - (50+- 1) Гц, т.б.
Ықпал етуші шаманың жұмыс мəндер аймағы - өлшеу құралының көрсеткіші өзгеретін немесе қосымша қателік қалыптандырылатын ықпал етуші шама мəндерінің аймағы;
Өлшеудің жұмыс шарттары - ықпал етуші шаманың мəндері, жұмыс аймағында орналасатын өлшеу шарты. Мысалы, өлшеу конденсаторы үшін қоршаған орта температурасының қалыптыдан ауытқуы, қосымша қателікті мөлшерлейді; амперметр үшін - айнымалы токтың 50Гц-тен ауытқуынан болған көрсеткіш өзгерісі (50 Гц жиілік мəні - бұл жағдайда қалыпты жиілік мəні болып есептеледі).
Қосымша қателік - қандай да бір ықпал етуші шамалардың немесе олардың қалыпты мəндер аймағынан ауытқуы салдарынан, негізгі қателікке қосымша пайда болатын ӨҚ қателігінің құраушысы. Берілген өлшеу құралы үшін ең үлкен мəн болып, қарастырылатын негізгі жəне қосымша мəндер мөлшерленеді. Жіберілетін негізгі қателік шегі - ӨҚ жарамды деп есептеліп, техникалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz