Ежелгі Вавилон

Ежелгі Вавилон
1. Қосөзен қалаларының күресі және Вавилонның көтерілуі.
2. Көне Вавилон патшалығының құрылуы.
3. Хаммурапи патшаның заңдар жинағы.
4. Касситтердің басып кіруі.
Жаңа Вавилон (Халдей) патшалығы
1. Халдей Вавилонының өрлеуі.
2. Экономика.
3. Құлдық сипаты.
4. Сыртқы саясат.
5. Вавилонның құлауы.
Қолданылған әдебиеттер:

Урдың III династиясы құлағаннан кейін Қосөзенде екі ғасырдан аса уақыт тартыс күштері өсіп, саяси бытыраңқылық орнайды да, қырғын соғыстар болып тұрады..
Басқыншы амориттер бірнеше мемлекет құрды, олардың ішінен екеуі неғұрлым күштірек болды, бұлардың билеушілері өзінен екеуі неғұрлым күштірек болды, бұлардың билеушілері өздерін Аккад пен Шумердің патшаларымыз деп санады, демек бүкіл елге билік жүргізуге дәмеленді. Бұлар Исин мен Ларса мемлекеттері еді. Бірақ олал бірін-бірі әлсіретіп, өздерінің ойларына жете алмады. Оның үстіне Ларсаға көршілес Эламның ықпалы күшті болды, Эламның патшалары бұл қала – мемлекетке өз адамдарын таққа отырғызды. Аморит патшалары өздеріне қараған Қосөзеннен тыс жерде де дербес роль атқарды.
Соған қоса Қосөзеннің тірлігіне семиттің қала – мемлекеті Ашшур да (Тигрдің орта шеннінде, болашақ Ассирия мемлекетінің ұйытқысы) араласты. Ақырында, кейіннен, көптеген ғасырлар бойына Тигр мен Евфрат анғарында негізгі орталық болған өз гүлденуімен ежелгі қалалардан асып түскен қала көтеріліп шықты.
Бұл – Вавилон еді (дәл айтқанда Бабили – «құдай қақпасы»). Б.з.д. XIX ғасыр Евфраттың сол жағалауына орналасқан бұл қала (қазіргі Бағдаттың оңтүстігінде) дербес саяси роль атқарған жоқ, көлемі де шағын болды.
Бара-бара Вавилон таяу көршілері Киш пен Аккадтың құлдырауына байланысты экономикалық және саяси жағынан күшейді.
Өзен және керуен жолдарынан тоғысқан жерінде орналасуы оның ірі сауда орталығына айналуына қолайлы болды. Оның халқы Сирия даласынан келген аморит қоныстанушыларымен толықтырылды.
2. Көне Вавилон патшалығының құрылуы.
Б.з.д. 1894 жылдан 1595 жылға дейін бұны дербес династия басқарды. Ол белсенді сыртқы саясат жүргізіп, Тигр мен Евфраттың бүкіл алабын қол астына біріктіруге тырысады.
Вавилон Хаммурапи (б.з.д. 1792-1750 жылдар) патша тұсында құдіреті күшті елге айналды, Хаммурапи өзін көршілерінің арасындағы қақтығыстар мен соқтығыстарды шебер пайдаланған білімді де тәжірибелі дипломат ретінде көрсете білді. Ол Жерорта теңізінің жағалауына шығатын сауда жолын қолында ұстаған бай Мари мемлекетімен тығыз одақ құрды.
Сөйтіп, солтүтістік шекарасын тыныштандырып алған соң Хаммурапи негізгі соққыны Эламмен байланысқан Ларсаға бағыттады.
Ең қауіпті бұл қарсыласын жеңгеннен кейін Хаммурапи Маримен достық қатынасты біржола үзіп, бұл қаланы басып алып, ондағы сарайды талқандайды (бұл ғимарат француз археологтары қазып тапқан орнына қарағанда сол змандағы архитектуралық құрылыстың ең бір көріктісі болған). Ашшур да оның қол астына қарады, сөйтіп, Месопотамияның басым бөлігін қамтыған Көне Вавилон патшалығы құрылады.
3. Хаммурапи патшаның заңдар жинағы.
Хаммурапи ішкі саясаты жөнінде біз оның бекзадалар мен чиновниктерге жазған хаттарынан, әсіресе оның шығарған заңдарының жинағынан білеміз.
Бұл заңдар базальт бағанаға жазылған, күн, шындық пен әділеттік құдайы Шамаш тағының алдында тұрған патшаның өзін бейнелеген бедерлі пішіндермен безендірілген, патша ең жоғарғы өкімет билігінің белгісін (аса таяқ пен құрсауды) құдайдың қолынан алып тұр.
Хаммурапи заңдары халық тұрмысы мен қызметінің әр түрлі жағын қамтиды.
Ауыл шаруашылығына ерекше назар аударылған. Әрбір егінші өзінің учаскесіне жақын жердег плотинаны қорғауға міндетті болды, егер оның кінәсынан егісті су басса, көршілерінің шығынын өтеу үшін егіншінің өзін де, мүлкін де түгел сатқан.

1.Ежелгі дүние жүзі тарихы.
2. Қазақ энциклопедиясы.
3. Ежелгі дүние жүзі тарихы (7 сынып).