Тас қалау жұмыстары

1 Тас материалдары мен ерітінділерінің түрлері, тас қалаудың жіктестіру ережелері.
2 Тас жұмыстарының өндірісінің мөлшер жинағы.
3 Қалау тәсілдері мен операция құрамдары.

Тас қалау жұмыстары – ол құрылыс саласының ең үлкен бір бө-лімі. Тас қалау процесі дара материалдан (кірпіш), сұйықтардан (ке-росин, бензин, солярка), ұнтақтардан (цемент, құм, гипс) тұрады.
Тас қалау жұмысының өзіндік бір қалану реті бар. 1) қатарла-ғыш орнату; 2) керме жіп тарту; 3) кірпіш әперу, оны қабырғаға жаю; 4) ерітінді беру және оны жаю; 5) шойма жаю сияқты процес-терден тұрады.
Тас қалаудың түрлері аз емес, олар: сыртқы пішіні дұрыс емес, табиғи тастардан қалау; шой бетонды қалау; бірыңғай кірпіштен жасау; жеңілдетілген қалау, мысалы, сыртқы қабырғаларды кірпіш-тен тұрғызу үшін, кірпіштен және жылу өткізбейтін материал-дардан қалау; ұсақ блокты қалау (жеңіл бетон, керамика, пішіні дұрыс табиғи тас); отқа төзімді қалау.
Ерітінді – ол негізінен тас қалау жұмысына арналған негізгі элементтерінің бірі. Ерітінді дегеніміз – екі не одан көп қосылыстан тұратын бір текті жүйе. Құрылыстағы тас қалау жұмыстарының ерітіндісінің негізгі компоненттері: су, құм, цемент және гипс (але-бастр).
Дара материалдардан тас қалау үймереттер мен ғимараттар құрылысының ең бір ежелгі және төзімді бекінген түрі болады. Дара тас материалдарын қолдану практикада қай кескін үйлесімі, әр түрлі сәулет формасы болса да, үймереттер мен ғимараттарды тұрғызуға және оларға монументтілік, сәулеттік айқындық енгізуге мүмкіндік береді. Тас материалдардың бағалы қасиеттеріне беріктігі, ұзаққа шыдамдылығы, өртке төзгіштігі, табиғатта кең таралуы және қолдан жасауға болатын мүмкіншілігі жатады.
Тас жүмыстары ерітіндіге даралап тас төсеуден тұрады. Ерітінді жеке тастарды бір тұтасқа біріктіреді, олардың бірге жұмыс істеуін және күшті біркелкі беруін қамтамасыз етеді, жел өтуден және ылғал енуден қорғайды.
Тас қалау қолданатын тас материалдарының түріне байланысты табиғи және жасанды тастардан жасалған қалауға бөлінеді.
Сыртқы пішіндері дұрыс емес табиғи тастардан жасалған қалау-ды шой (бут) тастан, ал дөрекі, жартылай таза және таза өңделген тастардан жасалған қалауды шабылған тастан калау деп атайды.
Жасанды тастардан жасалған қалау тұтас немесе қуыс кірпіштен әлде тастан орындалады. Балшықты күйдіріп жасаған кірпіштер күйдірілген, ал байланыстырғыш заттар негізінде дайындалғандар күйдірілмеген болады.

1. Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы қаласы,1976 ж. 3-том, 92-бет

2. Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.

3. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. (Тау-кен ісі, кен байыту және металлургия салалары бойынша) Жалпы редакциясын басқарған Ә. Бектібаев. Алматы: Ғылым, 1999.

4. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Машинажасау. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007.

5. Геология терминдерінің сөздігі. Н. Сенатов, А. Абдулин.— Алматы: Қазақстан, 1996.