Қазақстанның флорасы мен фаунасының әр түрлілігі. Биоресурстардың экологиялық проблемалары. Қала урбанизациялық жүйе ретінде

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
1.1 Антропогендік факторлардың жануарларға әсері
1.2 Әртүрлі техногендік әрекеттердің сипаты мен салдарлары
1.3 Қоршаған орта факторлары және олардың өсімдіктер және жануарлар дүниесіне әсері
1.4 «Урбанизация» түсінігі. Проблеманың қазіргі жағдайы
1.5 Қалалық орта факторларының халықтың денсаулығына әсерін зерттеу
3. Қорытынды.
4. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Қоғамның әлеуметтік гүлденуіне ықпал ететін ғылыми-техникалық прогресс, өндіргіш күштердің бұрын соңды болмаған ауқымда дамуы адамның табиғатқа араласуын күшейте түсті. Соңғы 10 жылда өндіріс пен ауыл шаруашылық дамуына, қалалардың жедел бой көтеруіне байланысты табиғи кешендердің өзгеруі өсімдіктер мен жануар әлемінің азаюына, олрадың өспей кеміп кетуіне әкеліп соқтырады.
Жаңа елді мекендер мен ірі қалалардың, мұнай-газ өткізу, жолдардың автомагистральдар мен теміржолдардың тез қарқынмен салынып, бой көтеруі, өзендер ағысын артық реттеу , тың және тыңайған жерлерді игеру табиғи шөп өсетін өңірдің азая түсуіне жол ашты. Осының барлығы ең соңында биологиялық түрлердің жоғалуына әкеледі. Сондықтан қазір табиғатты қорғау қажеттілігі ерекше шиеленісе түседі.
Қазақстанның флорасы әртүрлі таксондардың (түр, туыс, және т.б.) құрамы мен саны бойынша, географиялық жағынан да, атап айтқанда, табиғи – климаттық аймақтар мен жоғары белдіктер бойынша да айтарлықтай өзгеріске ұшырай бастады. Далалар мен шөлді аймақтардың жазық бөлігінде флора әртүрлігі мен өзіне тәнділігі батыстан шығысқа қарай, таулы жүйелерде солтүстік-шығыстан (Алтай) оңтүстік-батысқа (Батыс Тянь-Шань, Қаратау) қарай көбейеді.
Қазақстан аумағында өсімдіктің 6000 астам түрі , 5000-ға жуық саңырауқұлақ, 485 қына, 2000 астам балдыр, 500 жақын мүк тәрізділер түрі тіркелген. Жоғары өсімдік құрамына дәрілік, азықтық, техникалық , тағамдық, әсемдік, ағаштық, бұталық өсімдік бар. Негізгі емдік шөпте ( 80%) Іле жотасында, Боралдай тауында, Алтай, Тарбағайда таралған.
Қазақстан фаунасын санау омыртқалы жануарлар бойынша ғана аяқталған, оның жеке кластары бойынша фаунистикалық мәліметтер жинақталған. Қазақстан аумағында омырқалы жануар 835 түрі тіршілік етеді, сүтқоректі 178, құс-485 (396 осында ұялайды, қалғандар не қысқа келеді, не көктем мен күзде келеді) жорғалаушы 49, қосмекенді - 12 , балық - 14.

1. Ү.И.Кенесариев, Н.Ж.Жақашев «Экология және халық денсаулығы»
2. М.Молдахметов , А.Н.Ғазалиев, С.Д.Фазылов «Экология негіздері»
3. Т.Қасымбаева, Л.Аманжолова, Ж.Әкімов, Р.Сәтімбекұлы «Тіршіліктану», Алматы «Рауан», 1997ж.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Академиясы.

Гигиена №1 ( Жалпы гигиена) кафедрасы.

РЕФЕРАТ

ТАҚЫРЫБЫ: Қазақстанның флорасы мен фаунасының әр түрлілігі.
Биоресурстардың экологиялық проблемалары.
Қала урбанизациялық жүйе ретінде.
Урбожүйелердің қасиеттері.

Орындаған
Тексерген:

Қарағанды -2017
Мазмұны.

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім
1.1 Антропогендік факторлардың жануарларға әсері
1.2 Әртүрлі техногендік әрекеттердің сипаты мен
салдарлары
1.3 Қоршаған орта факторлары және олардың
өсімдіктер және жануарлар дүниесіне әсері
1.4 Урбанизация түсінігі. Проблеманың қазіргі
жағ
дайы
1.5 Қалалық орта факторларының халықтың денсау-
лығына әсерін зерттеу

3. Қорытынды.

4. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Қоғамның әлеуметтік гүлденуіне ықпал ететін ғылыми-техникалық прогресс,
өндіргіш күштердің бұрын соңды болмаған ауқымда дамуы адамның табиғатқа
араласуын күшейте түсті. Соңғы 10 жылда өндіріс пен ауыл шаруашылық
дамуына, қалалардың жедел бой көтеруіне байланысты табиғи кешендердің
өзгеруі өсімдіктер мен жануар әлемінің азаюына, олрадың өспей кеміп
кетуіне әкеліп соқтырады.
Жаңа елді мекендер мен ірі қалалардың, мұнай-газ өткізу, жолдардың
автомагистральдар мен теміржолдардың тез қарқынмен салынып, бой көтеруі,
өзендер ағысын артық реттеу , тың және тыңайған жерлерді игеру табиғи шөп
өсетін өңірдің азая түсуіне жол ашты. Осының барлығы ең соңында
биологиялық түрлердің жоғалуына әкеледі. Сондықтан қазір табиғатты қорғау
қажеттілігі ерекше шиеленісе түседі.
Қазақстанның флорасы әртүрлі таксондардың (түр, туыс, және т.б.)
құрамы мен саны бойынша, географиялық жағынан да, атап айтқанда, табиғи –
климаттық аймақтар мен жоғары белдіктер бойынша да айтарлықтай өзгеріске
ұшырай бастады. Далалар мен шөлді аймақтардың жазық бөлігінде флора
әртүрлігі мен өзіне тәнділігі батыстан шығысқа қарай, таулы жүйелерде
солтүстік-шығыстан (Алтай) оңтүстік-батысқа (Батыс Тянь-Шань, Қаратау)
қарай көбейеді.
Қазақстан аумағында өсімдіктің 6000 астам түрі , 5000-ға жуық
саңырауқұлақ, 485 қына, 2000 астам балдыр, 500 жақын мүк тәрізділер түрі
тіркелген. Жоғары өсімдік құрамына дәрілік, азықтық, техникалық , тағамдық,
әсемдік, ағаштық, бұталық өсімдік бар. Негізгі емдік шөпте ( 80%) Іле
жотасында, Боралдай тауында, Алтай, Тарбағайда таралған.
Қазақстан фаунасын санау омыртқалы жануарлар бойынша ғана аяқталған,
оның жеке кластары бойынша фаунистикалық мәліметтер жинақталған. Қазақстан
аумағында омырқалы жануар 835 түрі тіршілік етеді, сүтқоректі 178, құс-485
(396 осында ұялайды, қалғандар не қысқа келеді, не көктем мен күзде
келеді) жорғалаушы 49, қосмекенді - 12 , балық - 14.

Антропогендік фактордың жануарларға әсері.

Антропогендік әсер салдарынан көптеген жануар түрі саны азайды және
олардың тіршілік ету ортасы қысқара бастады. ҚР үкіметі 1978ж. бекіткен
Қазақстанның қызыл кітабы осы құбылысты өте көрнекі көрсеткен. 1998ж. 1
қаңтар деректері бойынша оған омыртқалы жануардың 125 түрі (15%),
омыртқасыз 96 түрі (85 – буынаяқтылар) енгізілді.
Жойылып кету қаупі төмен түрлер саны.
Ел Барлығы Қызыл кітапқа Іс жүзінде Шартты
енгізілген жойылған орныққан
ҚР 194 297 71 125

Сирек кездесетін (реликті) жануар ақбөкен ХХ ғасырдың басында
жоғалып кетуге жақындағанда ғалымдар қажырлы түрде күш салуы арқылы аман
қалды. Қазір оның саны өсіп-өну арқылы өнді деңгейге жету үшін 2005ж.
ақбөкен аулауға тиым салынды.
Қазақстанның су флорасы мен фаунасы күйінде ауыл және коммуналды
шаруашылық , өнеркәсіп, транспортпен байланысты су қоймаларының ластануы
және эвтрофикация үрдістері кері әсер жасауда. Тұрғындар санының өсуі өзен
мен өзендер алаптарын антропогендік түрлендіріп , су жүйелерінің қирауына
соқтырады. Сулық ортаны ңхимиялық заттармен ластануы су флорасы мен
фаунасының маңызды топтары өкілдерінің қырлуына және тіршілігі бұзылуына
әкеліп соғуда.
Су нысандарының (көлдер, өзендер, су қоймалары) экологиялық жүйесі
деградациялануы осылар есебінен болады:
- химиялық және биологиялық (балық түрлері басқа жақтан әкелінген )
ластану;
- органикалық қалдықтармен ластанудан болған су қоймаларының
эвтрофикациясы;
- суаруға өзеннен су алу және өзеннің суы ағысын реттеу;
- биоресурстарды қолдануға бүкіл ел бойынша нашарлағанда;
- биорациональдық өндіру (шаруашылыққа құнсыздарын аз ұстап, құнды
түрлерін артық ұстау) салдарынан биоценоздарды сапалық қайта құру.
Бұл жағдай су флорасы мен фаунасы үшін қауіп төндірді, балықтар
бірлестігі құрамының бұзылуына, судың физико- химиялық қасиеттерінің су
организмдерінің тіршілік ету жағдайын, балықтар қоныс аударды мен уылдырық
шашуын нашарлатты, су қоймаларының биоөнімдік мүмкіндіктерін төмендетті.
Қ..Р. Қызыл кітабына балықтардың 14 түрі енді.
Үш категориядағы 800 биологиялық нысандардың (күйретуге жақын
қауіптегілер; қауіп төнгендер – орташа мерзімді; душар болатындар – ұзақ
мерзімді әрекеттегі) қауіп төнгендердің ең көп санды нысандарының басымы
тауда тіршілік ететіндері (228 түр) және нағыз орташа шөлдерде (151 түр)
тіршілік етеді. Онда бірақ экожүйелер мен түрлер саны бар, олар қорғауды
және аялап күту тәртібін қажет етеді.
Балық аулау (тонна)
Ел 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996

Жойылып кету қаупі бар балықтар саны
Ел Барлығы Қызыл Іс жүзінде Қауіп Шартты
кітапқа жойылғаны төнлен тұрғылықты
енгендер күйде күйде
Қазақстан 27 14 2 3 10

Әртүрлі техногендік әрекеттердің сипаты мен салдарлары.

Биологиялвқ әртүрлілікке техногендік әсер етудің сиапты мен дәреже
бойынша анықталады: күшті, орташа, әлсіз; зоналық әрекеті бойынша (ареалы),
жиынтық кешені бойынша бағаланады.
Биоәртүрлілік үшін ластанған өзендердің, өнеркәсіптік
агрегациялардың және көршілес орналасқан ракета- ядролық сынақ
полигондарының трасшекаралық әрекеттері қауіпті. Басқа сыртқы елдерден
технологиялардың әкелінуі және экологиялық ауқымы мен карантиндік
қауіптілігі бағаланбай биоортаны интрдукциялаудың тәуекел қаупі бар.
Республикада биоәртүрлілік үшін ішкі қауіп төндіретіндер мыналар:
- Арал теңізі бассаейнінің , Семей ядролық полигонының және басқа жер
үсті және жер асты сынақтардың күйретушілік (кризис) жағдайы ;
- Мұнай өнеркәсіптері , өнеркәсіп кешендері (Павлодар-Екібастұз,
Қарағанды- Теміртау және т.б.) ракеталық сынақ полигондарының Байқоңыр-
Бетпақдала ауданы;
- Көптеген жас экожүйелердің ландшафтық қатыспаушылығы, өзін-
өзіөндірудің жоғалуы, экожүйелер өнімділігі мен түрлік популяциялар
санының төмендеуі;
- Урбанизацияда, құрылыста, өзендер суалуында, жерлер жыртылуда
түрлер мен экожүйелердің құртылуы (немеес қысқаруы мен әлсіреуі);
- Табиғатты зиянды түрде балансталынбай пайдалану және биологиялық
ресуртарды игерудің нормативтері болмауы;
- Стихиялық апаттар , соның ішінде құрғатушылық, аяздар мен кенет
суық түсулер, өрттер, селдер, тау көшкіндері.
Республикадағы техногендік әрекеттердің ең көп жиынтығы фауна мен
флора әртүрлілігіне тура қауіп төндіретін мұнай өнеркәсібі дамыған
Солтүстік Каспий маңайында білінген. Павлодар – Қарағандыөнеркәсіптік
кешені әсер ететін аймақта және Оңтүстік Қазақстна өнеркәсіптік өңдеу
кешенінде қауіптілік дәрежесі аз емес. Республика аумағының 6% артығын
әскери-космостық нысандар, бұрын орналастырылған полигондар алып жатыр. Ірі
жолдар 27 млн.кв.км , электр тасымалдау жолдары 458 мың км созылды.
Дамбалар, суару каналдары, су қоймалары биотүрлілікке қомақты түрде
әртүрләі жаңаша әсер етеді.
Биологиялық әртүрлілікті сақтау бойынша шешімдер қабылдау үшін,
әрекеттің нақтылы түрлері үшін өңдеп шығарған ШРЕК өзгертетін, бір қатар
техногендік әрекеттерге биологиялық әртүрліліктің жауап реакцияларын
анықтау және олардың жиынтық эффектісін тадбу қажет. Өнеркәсіптік
жүктемелер көтерген аудандарда бұзылған жерлерде (экожүйелерде)
реабилитациялық шаралардың болмау факты биоресурстар жоғалу тәуекелі
қорқынышты сигналы болып қызмет етеді.
Антропогендік әрекет салдарынан зооценоздар құрылымы өзгереді:
жануарлардың түрлік құрамының өзгеруі мен жалпы санының азаюымен қатар
эврибиоттық өзгергіш түрлер (олардың ішінде көбісі ауыл шаруашылығының
зиянкестері) көбірек бола бастады. Ірі өнеркәсіптік қалаларда , әскери
полигондардың аймақтарында және пайдалы қазбалар өндіру аудандарында
фауналар елеулі өзгерістерге ұшырады. Даланың шөлге айналу құбылысына
қарсы жасаған адамның қызметінің кейбір түрлері фауна жағдайына қолайсыз
жағдай жасады. Мысалы, артезиандық құдықтармен суландыру шөлдің түрін
өзгертеді, көптеген шағын көлдер пайда болады, бұрғыланған жерден өзіене
өзі сулар ағады. Осындай суаттарға жануарлар жиналады, бұл браконьерлікті
оңалатады және күшейтеді. Жолдар салу, құбырлар, электр тасымалдау
жолдарын жүргізумен байланысты құрылыс жұмыстары фаунаға үлкен әсер етеді.
Олар табиғи ландшафтарға бөтен элементтер енуіне жағдай жасайды, олардың
аборигендік фаунаға қолайсыз әрекеттері болуы мүмкін.
Қазақстанда антропогендік қызметтің нәтижесінде жануарлардың
мекендеу орындары азаюда. Сонымен бірге қалыптасудағы антропогендік
ландшафтар аумақтарында табиғи экожүйелер бұзылады, ол түрлердің көбінің
құрып кетуімен қатар жүреді.
Тіршілік ету орнының негізгі өзгеруі территориларлы ауылшаруашылық
және өнеркәсіптік игеруде, елді мекендер мен әскери полигондар салғанда,
автомобиль жолдарын, ииригациялық және басқа құрылыстар салғанда болады.
Қаллфқ өнеркәсіп нысандары құрылыстарын салу салдарынан 35 млн га жер ауыл
шаруашылық егіс айналымынан шығарылады. Жер жырту (31 млн га) , флора,
фауна аймақтары түрлері ареалдарының және экожүйелердің қысқаруы 65 млн га
асты. Өнеркәсіптік өңдеулерде және пайдалы қазбалар өндіруде экоцид болады.

Адам әрекетінен болған тіршілік орнының аздап өзгеруі, ортаның
жергілікті және жаһандық ластануыменғ түрлерді іріктеп алуымен, ылғалдану
тәртібінің өзгеруімен, өртенумен, продуценттер биомассасы азаюымен ,
түрлердің шеттен кріумен байланысты.
Таулық далалар өсімдіктері де қомақты өзгерістерге ұшырады,
өйткені жыртылмаған жер бөліктерінде шөп шабылады, мал жайылады. Іле
Алатауының биік тауларының 123 ассоциацияларының 50%-нда трансформалану
болған.
Тау баурайын ауыл шарушылық қарқынды игеру және урбанизация
нәтижесінде жер бетіндегі өсімдіктер өте күшті бұзылды, Қазақстан жерінің
өзіне тән эфемероидтық-жусандық, жусан шөлдер іс жүзінде бұзылды деуге
болады. Қаратау тауларындағы аса бірегецй табиғат бірлестігіндей
(Spireantus schrenkianus)және Шу – Іле тауларындағы (Niedzwedzkia
semiretchenskia) бүгінгі жағдай үрей туғызады, олар қорғалатын аумақтар
сыртында және мал жайылатын жерлердерде орналасқан.
Өзеннен су жіберілмеуіне байланысты алап өсімдіктері
деградациялануда және көп түрлі жануарлардың тіршілік орнына жарамай
қалуда.

Қоршаған орта факторларының өсімдіктер мен жануарларға әсері

Соңғы жылдары қоршаған ортаның әртүрлі факторлардың өсімдіктердің
өсуіне, жетілуіне және химиялық құрамына әсерін зерттеуге көп көңіл
бөлінуде. Қоршаған ортаның луан факторларының ішінде геохимиялық фактор
ерекше қызығу тудырады, өйткені топырақтағы химиялық заттар мөлшері мен
өсімдіктердің кейбір белсенді заттарды өндіріп шығаруы арасындағы байланыс
анықталған. Топырақтың химиялық құрамы өсімдіктердің әрекетті заттарының
биогенезінде қатысушы ферменттердің белсенділігіне әсер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.