Сот және сот жүйесі

1 Сот билігі және қоғам
2 Елбасы және облыстық сот

Құқық қорғау органдары жүйесіндегі маңызды орын алатын мемлекеттік органдардың бірі соттар.сот әділдігін іске асыра отырып сотт, жаза тағайындау, жазадан босату т.б. сияқты шешімдер қабылдай отырып, олардың мүдделерін, әділ, заң арқылы қорғауға тиіс орган.
Қазақстан Республикасында сот билігі тұрақты судьялар, сондай-ақзаңда көзделген жағдайларда және тәртіппен қылмыстық сот ісін жүргізуге тартылқан алқа заседательдері арқылы соттарға ғана тиесілі. Сот төрелігін тек сот қана жүзеге асырады. Соттың ерекше өкілеттігін басқа органдарға беруді көздейтін заң актілерін шығаруға тиым салынады. Ешқандай өзге органдар мен тұлғалардың судья өкілеттігін немесе сот билігі қызметтерін иеленуге құқығы жоқ.
Сот ісін қарау тәртібімен қаралуға тиіс өтініштерді, арыздар мен шағымдарды басқа ешқандай органның, лауазымды немесе өзге де адамдардың қарауына немесе бақылауға алуына болмайды.
Сот билігі Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, Республика Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтік құқықтық актілерінің, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етеді.
Әркімге мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды және өзге де адамдардың Республика Конституциясында және заңдарында көзделген құқықтарға, бостандықтар мен заңдарды мүдделерге нұқсан келтіретін немесе оларды шектейтін кез келген заңсыз шешімдері мен іс-қимылдарынан сот арқылы қорғалуға кепілдік беріледі.
Ешкімді де оның ісін заңсыз барлық талаптары мен әділеттілікті сақтай отырып құзыретті, тәуелсіз және алаламайтын соттың қарау құқығынан айыруға болмайды.
Сот билігі сот төрелігін іске асыру кезіне тәуелсіз және тек Конституция мен заңға ғана бағынады. Судьялардың мәртебесі мен тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін заңдарды немесе өзге де нормативтік құқықтық актілерді қабылдауға жол берілмейді.
Сот төрелігін іске асыруда сот қызметіне қандай да бір араласуға жол берілмейді және заң бойынша жауапкершілікке әкеп соғады. Нақты істер бойынша судьялар есеп бермейді.
Сот шешімдері мен судьялардың өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезіндегі талаптарын барлық мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар орындауға міндетті. Сот шешімдері мен судьяның талаптарын орындамау заңмен белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.
Сот жүйесі. Қазақстан Республикасының сот жүйесін еліміздің Жоғарғы соты мен жергілікті соттар құрайды. Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше соттар құруға жол берілмейді. Жергілікті соттарға мыналар жатады: 1) облыстық және оларға теңестірілген соттар; 2) аудандық және оларға теңестірілген соттар. Республикалық, әкімшілік, кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі соттар құрылуы мүмкін.