Орман – біздің байлығымыз

1 Орман . біздің байлығымыз
2 Қазақстанның орман алқаптары, оларды дұрыс пайдалану және орманды қорғау

Еліміздің өсімдіктер әлеміне бай екендігін білесіңдер.Осынау мол байлықтың бірі және бастысы – ормандар.
Ағашты өңдеп, одан 20 мыңнан астам алуан түрлі бұйымдар жасалуда. Ағаш сүрегінен қағаз, жасанды жібек, нитроклетчатка, оқ-дәрі, целлулоид, пластмасса,фотокинопленкалар, нитролактар, бояулар, жасанды тері, этил және метил спирттері, сірке қышқылы, жүзім қанты, жасанды каучук және т.б. алынады.
Орман-биосфераның құрамды бөлігі,ол тіршіліктің қалыптасуы мен дамуына,жер бетіндегі тепе-теңдіктің сақталуына айтарлықтай әсер етіп отыратын басты факторлардың бірі. Құрлық бетінің үштен бірін алып жатқан бұл жасыл мұхит орасан мөлшердегі Күн энергиясын сіңіреді. Бұл энергия жасыл лабораторияда сақталып және өңделіп, тіршілік процесі үшін пайдаланылады.
Орман қоршаған ортаны оттеепен байытып,ондағы жинақталған көмірқышқыл газын сіңіреді. Мамандардың есебі бойынша 1га орман жылына шамамен 10т көмірқышқыл газын сіңіреді екен. Орман өзінің өсу процесінде көптеген мөлшерде оттекті бөліп шығара отырып, ғаламшарымыздың ауа құрамын реттеуге қатысады. Техниканың дамуы қаншама оттекті жұтады. Бір автомобиль ғана 950км жүргенде 1 адамның 1 жылдық оттектік нормасын тұтына –ды. Биосфераға оттектің 60% - дан астамын құрлық бетінің өсімдіктері, орман бөліп шығарады. Орманның 1га-сы жылына шамамен 18 млн м ауаны тазартып, 1 сағатта ғана 8кг көмірқышқыл газын сіңіреді.Бұл – 200 адамның 1 сағатта бөліп шығаратын көмірқышқыл газы. Егер дәлірек есептесек, әр адамды оттекпен (жылына шамамен 400кг) қамтамасыз етуге 0,1-0,3га жасыл алқап қажет екен.
Егін егу үшін ашық алқап дайындау мақсатында орманды аяусыз кесу, өртеу сияқты іс-шаралар зор зиян келтірді. Табиғи жамылғысынан айырылған жер жалаңаштанып, тез арада топырақ эрозиясы басталады, жел эрозиясы күшейе түседі. Мәселен,бәрімізге белгілі Ливия шөлі орналасқан аймақ Карфагеннің (Солтүстік африкадағы ежелгі қала мемлекет) жасыл желекті, гүлді алқабы болатын. Орманды аяусыз кесуде жасыл алқап шөлге айналды. Мұндай мысалдар көптеп кездеседі.
Орманды қалпына келтіру өте қиын және ол ұзақ мерзімді қажет етеді. Оның үстіне жер бетіндегі ормандардың пайдаланылу қарқыны мен оның қалпына келтірілуі бір-бірін теңестіре алмайды.Тек соңғы 300 жылдың ішінде жер бетіндегі ормандардың ауданы 3 есе дерлік кемігендігі анықталып отыр.Ормандар ғаламшарымыздың 27% - ын алып жатыр.Ормандардың жыл өткен сайын азайып бара жатқандығы - -на жол беруге болмайды. Өйткені, орман– ғаламшар ландшафтысының құрамды бөлігінің бірі, табиғи биоценоз. Ол оттекті өндіретін жасыл лаборатория және климатты реттеуші фактордың бірі. Өзен, бұлақ суының молдығы орман алып жатқан ауданға да байланысты. Ылғалды өз бойына жинақтай отырып, орман табиғаттағы су көздерін сақтау рөлін атқарады. Оған мынадай мысал келтіруге болады.Кавказдағы әлемге белгілі «Есентуки» минералды су көзі,бұдан 60 жылдан сатам уақытқа қарағанда шипалық суды тәулігіне 7 есе кем береді. Тексере келгенде мынадай жай анықталған.Су көзінің айналасындағы тау беткейінің орманы ХХ ғасырдың басында көп кесілген.Тау беткейінің ормандары біртіндеп қалпына келтіріле бастаған кезде шипалы су көзінің мөлшері де көбейе түскен.
Орман тек көптеген ағаш жиынтығы ғана емес. Ол ауаны шаң-тозаңнан тазартады. Орман- ағаш,бұта, шөптесін және т.б. өсімдіктер (мүк,қына) өсетін және аңдар, құстар , көптеген жәндіктер мен микро- организмдер тіршілік ететін табиғи кешен.Сонымен қатар таза, демалыс орны, мол сулы өзендері бар, құнарлы топырақты аймақ.