Бастауыш сынып оқушыларына бiлiм беруде ұжымдық iс-әрекетке тәрбиелеу

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ

I ТАРАУ Бастауыш сынып оқушыларына бiлiм беруде

ұжымдық iс-әрекетке тәрбиелеудiң теориялық

мәселелерi.

1. 1 Ұжымдық қарым-қатынасты қалыптастырудың

педагогикалық-психологиялық негiздерi.

1. 2 Жеке пәндердi оқыту барысында оқушылардың

ұжымдық iс-әрекетi арқылы саналылыққа тәрбиелеудiң

жолдары.

II ТАРАУ Бастауыш мектеп қазақ тiлiн оқытудың, ұйымдастырудың

әдiстемелiк ерекшелiктерi.

2. 1 Ұжымдық iс-әрекетке тәрбиелеуде қазақ тiлi пәнiнiң

алатын орны.

2. 2 Ұжымдық iс-әрекет арқылы саналылыққа тәрбиелеудiң

барысында 2 сынып қазақ тiлi пәнiнен орындалатын

тапсырмалар жүйесi.

Сабақ жоспары.

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

ҚОСЫМШАЛАР

Кiрiспе:

Елiмiздiң болашақ азаматының жеке басының қалыптасуының маңызды кезеңi оның мектепте болған жылдарында өтедi. Сондықтан жас өспiрiм адамның қалыптасуында бастауыш мектеп ұжымы ерекше роль атқарады. Атап айтқанда, бастауыш мектеп ұжымы негiзгi әлеуметтiк орта болып табылады, осы ортада адамның тұтыну қажеттiлiгi тәрбиеленiп, талап-тiлегi ашылып, жеке басының қабiлеттiлiгi қалыптасады. Бастауыш мектеп ұжымында, оның сан қырлы қарым-қатынастарымен бiрге ұжым мүшелерiнiң жалпы қызметi.

Бүлдiршiндердi қазақ тiлiнiң дыбыс жүйесi арқылы ұлттық рух-қазақ тiлi бастауыш мектепте тәрбиеленедi.

Тiлiдiң дамуы -елдiң дамуын яғни бастауыш сыныпта қазақ тiлi сабақтарын оқыту барысында ұжымдық iс-әрекет арқылы оқушыларды саналыққа тәрбиелеу.

К. Крупская, А. С. Макаренко, А. Сухомлинский, К. Крупская, С. Шальний, И. П. Иванов, мектеп ұжымына зор мән берген. Тәрбие жөнiндегi iлiмiн негiзге ала отырып, олар педагогикалық теория мен практиканың барлық мәселелерiн ұжымшыл жас ұрпақты даярлау тұрғысынан шештi.

Сонымен қатар қазақ тiлiн қазақ ағартушылары Ы. Алтынсарин, А. Байтұрсынов негiзiн қалаған болса, қазiргi кезде оны жалғастырып, көркейтiп әрi қарай жаңғыртушы Аханов, Ысқақов ғалымдарымыз танымал.

Диплом жұмысының ғылыми аппараты:

Диплом жұмысының зерттеу мақсаты :

Кiшi мектеп жасындағы оқушыларды ұжымдық iс-әрекет негiзiнде саналыққа тәрбиелеудi қазақ тiлi пәнi сабақтарында жүзеге асырудың жолдарын анықтау.

Зерттеу мiндеттерi:

1 Педагогикалық психологиялық тұрғыда жазылған ғылыми еңбектермен мақалаларға бүгiнгi күн тұрғысынан талдаулар жасау.

Бастауыш мектеп оқушыларын ұжымдық iс-әрекетiн ұйымдастырумен саналық тәрбиесiн қалыптастырудағы озат педагогикалық тәжiрибелер жинақтау, сұрыптау, қазақ тiлi пәнiнiң мүмкiндiгiн көрсету.

Зерттеу обúектiсi: Бастауыш мектеп оқушыларының оқу барысындағы ұжымдық iс-әрекетi мен саналылық тәрбиесi.

Зерттеу пәнi: Бастауыш мектептiң 2 сынып қазақ тiлi пәнi.

З ерттеу әдiстерi: Оқулық, оқу құралдарын талдау, сұрақ-жауап, педагогикалық ýксперимент.

I ТАРАУ Бастауыш сынып оқушыларына бiлiм беруде ұжымдық

iс-әрекетке тәрбиелеудiң теориялық мәселелерi.

Ұжымдық қарым-қатынасты қалыптастырудың

педагогикалық-психологиялық негiздерi.

“Ұжым” деген ұғым тек көпшiлiк немесе топ адамдар ретiнде айтылмайды, бұл, негiзiнде, қоғамның iсi, қылығы өзгелерiне байланысты деген мағынаны бiлдiредi.

Жалпы ұжым - жас өспiрiм адамның қалыптасуында ерекше роль атқарады. Атап, айтқанда, ұжым бұл негiзгi әлеуметтiк орта болып табылады, осы ортада баланың тұтыну қажеттiлiгi тәрбиеленiп, талап- тiлегi ашылып, жеке басының қабiлеттiлiгi қалыптасады. Балалар ұжымы, негiзiнде, жеке сынып және мектеп ұжымына бөлiнедi. Солай болса да, ұжымның ең негiзгi ôормасы-сынып ұжымы. Сынып ұжымы деп атау үшiн, мұнда тәрбие жұмысы жақсы қойылуы шарт және оның өзiнше белгiлi бiр критерилары кездеседi. Бұл критериялар мыналар: 1) ұжымдағы оқушылардың мақсаты мен талабы бiр келiп, араларында назарлық болмай “бiрi барлығы үшiн, барлығы бiреу үшiн” моральдық принциптi орындауға ұмтылуы шарт. 2) Оқушы сыныптың (қоғамның) мүддесiн өзiнiң жеке мүддесiнен жоғары санап, өзiнiң iсiн ұжымның талабына бағындыруға ұмтылуы тиiс. 3) Оқушы арасында сын және өзара сынды өрiстетiп, бiреу: өзгелерiнен қорықпай және ештеңенi жасырмай, көпшiлiк алдында пiкiрлерiн ортаға салуы қажет. 4) Ұжымда бiрiн-бiрi сыйлаушылық, тәртiп барлығына бiрдей болып және тиiстi iстер туралы шешiм аларда, мұны әкiмшiлiк ретiнде жүргiзбей, көпшiлiктiң пiкiрiмен сынаса отырып алынуы шарт.

Осы критериялардың бiрi болмаған жағдайда, сыныпта ұжымның негiзi толық қалыптасқан деп айту қиын.

Ұжым балалар үшiн өзiнше қоғамдық орта болғандықтан, мұны әрбiр жеке оқушының тәрбиеленуiне әсерi зор.

Сынып ұжымының жобасын құрып, осындағылардың жұмыс жүргiзу бастауыш сыныптардан басталынады. Сыныпта ұжымның iзiн құрып, балаларды оқу мiндеттерiн орындауға жұмылдыру немесе қоғам жұмысына тарту, сөйтiп, олардың өзiндiк инициативаларын арттыру т. б сынып жетекшiсiнiң ұйымдастырушылық қабiлетiне байланысты iстер. Әдетте, оқушылармен жұмыс жүргiзу үшiн көп уақыт керек. Бiрақ соған барлық педагогтардың мүмкiншiлiгi бола бермейдi. Сондықтан бұл жерде ұйымдастыру қабiлетi деп уақытты үнемдi пайдаланып, ұжымның күшiн шеберлiкпен бiрiктiрiп, әртүрлi мiндеттердi орындауға талпындыра бiлудi атайды.

Оқушылар ұжымы - тәрбиенiң шешушi ôакторы және бiздiң қоғам жағдайында бала өмiрiн ұйымдастырудың негiзгi ôормасы. Жеке тұлғаның дамуы үшiн ұжымда қолайлы жағдайдың болуы қажет. Тұлға жан-жақты даму мүмкiншiлiгiн ұжымнан алатын болғандықтан ұжымда тұлғаның бас бостандығы болуы басты шарт болып табылады. Балалар ұжымын ұйымдастыру қажеттi қоғамның өзi бiртұтас ұжым ретiнде өмiр сүретiндiгiнен туындайды.

Оқушылар ұжымы баланың өмiрiн, оқуын, еңбегiн, жасампаздығын, күш-қуат мәдениетiн, ойын ұйымдастырудың ең тиiмдi құралы.

Баланың тәрбиелеуiнде әр кiм өзiнiң мүмкiншiлiгiн өзi дұрыс бағалай алуы ерекше орны алады, өйткенi ұнамсыз әдеттердiң басым көпшiлiгi еркелетудiң нәтижесiнде балалардың менменсiнiп ”Мен өзгелерден артықпын” деуден болады мұның солай келетiнi оны кiшi жасынан еркелетiп, оның өзiнiң мүмкiншiлiгiн дұрыс бағалауын үйретпегендiктен.

Айнаға қарағандай сияқты, ұжым арқылы әркiм өз кемшiлiктерiн көруге, сөйтiп, өзiнiң қолайсыз жақтарын бiлуге мүмкiндiк туады. Әрине, әр кiм өзiнiң қолайсыз жағын бiле алуы дербес мақсат деуге болмайды, бұл оған өзiн-өзi тәрбиелеу үшiн ғана қажет. Сонымен қатар ұжымның пiкiрi арқылы оқушы өзiнiң қолайсыз жағын бiлiп, iсiнiң қандай кемiстiгi бар екенiн түсiнген жағдайда да, ол өзiнiң қолайсыз әдеттерiн бiрден жойып, жөнделiп кете алуы тәрбие жұмысының қалай қойылуына және баланың өз еркiн меңгере алуына байланысты iске асырылады.

Ұжым проблемасын педагогика ғылымының қайраткерлерi және халық ағарту органдарының озат өкiлдерi А. В Луначарский, Н. К Крупская, А. С Макаренко, П. П Блонский, С. Т Шацский, И. П Иванов, В. А Сухомлинский мектеп ұжымына аса зор көңiл аударып зерттедi. Тәрбие жөнiндегi iлiмiн негiзге ала отырып олар педагогикалық теория мен практиканың барлық мәселелерiн ұжымшыл жас ұрпақты даярлау тұрғысынан шештi.

А. В Луначарский жаңа адамды қалыптастырудың негiзгi жағдайы ұжым болады дедi. Оның айтуынша, адамды тәрбиелеу, демек, ол, адам бiздiң заманымызда ұжымшыл, қоғамдық мүдденi жеке басының мүддесiнен жоғары санайтын болуы тиiс. Тұлға ұжымы негiзiнде ғана дамиды.

С. Т Шацкий өзi басқарған мектептiң балаларын тату ұжымға топтастыру үшiн көп күш-жiгер жұмсады, педагогтарды ұзақ уақыт қалыптасқан балалар ұжымдарын зерттеп бiлуге шақырды, әр сәбидiң жеке басын дамытуда балалардың ерiктi белсендiлiгiнiң мәнi барын атап көрсеттi. Бұл мекемелердiң тәжирибесi тек қана бiздiң елiмiзде ғана емес, сонымен бiрге оның шегiнен тыс жерлерде де кеңiнен қолданылды.

Н. К Крупская тұлғаның дамуы мен қалыптасу ортасы ұжым деп атады. Мектептегi қоғамдық ұйымдарға, олардағы балалардың қарым-қатынастарына үлкен мән бередi. Балаларды ұжымда өмiр сүре және жұмыс iстей алатындай тәрбиелеудiң қажет екендiгiн ескерттi. Ол балалар қозғалысына байланысты бiр сыпыра мәселелердi атап көрсеттi. Олар: балалардың ұжымдық iс-әрекетiнiң ôормалары мен әдiстерi, өзiн-өзi басқару және оны ұйымдастырудың әдiстерi.

И. П Иванов пiкiрiнше ұжым өзiнiң ең басты парызын: әр адамның түлеп өсуiн қамтамасыз етуi тиiс. Басқа адамдардың игiлiгi жөнiнде пәрмендi қамқорлық жасау өзiнiң негiзгi қажетiне айналған жеке адамды тәрбиелеуге тиiс. Мұның өзi бiздiң құрылысымызға iштей тән ұжымшылдық, демократиялық бастамаларға негiзделген бүкiл қоғамдық қарым-қатынастарды қайта құру басталған қазiргi заманғы кезеңде ерекше маңызды.

Көп жылғы тәжiрибесiн көрсетiп өзге адамдардың қуанышы мен игiлiгiне арналған iс қана әрбiр адамның өз бойындағы жақсы атаулыны аша және өрiстете алатын тәрбиешiлер мен шәкiрттердiң бiртұтас ұжымын туғызады және нығайтады. Бiрақ бұл өздiгiнен емес, керiсiнше тәрбиешiлердiң ұжымшылдық, адамгершiлiк, тәрбиелеу, қарым- қатынастарын жасау және дамыту жөнiндегi арнайы ұйымдастырылған қамқорлығы арқылы жүзеге асады. Сондықтан тәрбиешi өзiнiң, балалардың аға жолдасы және ортақ iске жетекшi қатысушы ретiндегi обúективтi ұстаздық позициясының қажеттiгiн түсiне бiлуi өте маңызды.

Балаларды ұжым үшiн және ұжым арқылы, ұжымда тәрбиелеу жүйесiн жасаған А. С. Макаренко өзiнiң заманында педагогтар арасында тараған тұжырымды қатты сынады, педагогтар берген тұжырым бойынша, олар ұжымды “белгiлi бiр абыржушылықты жиынтық түрде елейтiн өзара әрекетте адамдар тобы” деп түсiндi .

А. С. Макаренко ұжымда жеке адамды тәрбиелеудiң бiр iздi педагогикалық теориясында жасады. Оның идеялары осы уақытқа дейiн құндылығын сақтауда және iс-әрекетi, қарым-қатынас, дәстүр сияқты тәрбие проблемалары ұжым өмiрiнде шығармашылық дамудың негiзi болды.

А. С. Макаренко ұжымда жеке адам тәрбиесiнiң қоғамдық бағыттылығын ерекше атады. Ұжымда тек жай ғана мейiрiмдi адам болу жеткiлiксiз, ол ұжым мүддесiмен өмiр сүре бiлуi қажет.

А. С. Макаренко жеке адам тәрбиесiнiң қоғамдық бағыттылығы

тұрғысынан ұжымның кейбiр сапасын, яғни белгiлерiн көрсеттi.

Ұжым тәрбиенiң мақсаты және обúектiсi, жеке адам ұжымнан тыс дамымайды.
Ұжым адамдарды жалпы мақсатқа, еңбекке және еңбектi ұйымдастыруға бiрiктiредi.
Ұжым барлық ұжымдармен табиғи байланысты қоғамның бөлiгi.
Ұжымның өзiн-өзi басқару органдары және өкiлдерi- ұйымдастырушылары болады.

А. С. Макаренко айтқандай, бастауыш және жалпы мектептiк ұжымдардың өзара дұрыс байланыста және арақатынаста болуы ұжымның бiр белгiсi болып табылады. А. С. Макаренконың мекемелерiнде бастауыш ұжым-топтар болды. Оларда А. С Макаренконың көрсеткенiндей, ұжым мүшелерi тұрақты, достық, тұрмыстық және идеологиялық бiрлестiкте болады. Бұл алғашқы ұжым мектептiң бүкiл ұжымының өмiрiмен тығыз бiрлiкте болуы қажет. Оның өмiрi мен қызметi жалпы терең мазмұнға толы болуға, бүкiл ұжым қызметiнiң басты бағыттарын бейнелеуге тиiс.

Ондай ұжым, А. С Макаренконың дәлме-дәл атағанындай, “тамаша iскер, қатаң, дәл де бiлгiр күш” бола алады. Ондай ұжымның құрылуы бiр сәттiк емес, қайта ұзақ процесс. “Бiрақ ондай ұжым құрылған кезде ғана, -деп жазды А. С Макаренко, -оны сақтау керек, әрi сонда ғана барлық тәрбие беру процесi өте-мөте жеңiл өтедi“.

Әрбiр ұжым-бұл топ, бiрақ әрбiр топ ұжым бола алмайды. Ұжым контактылы және негiзгi болып екiге бөлiнедi. Контактылы ұжым-бұл ұжым белгiлерi бар бастауыш топ.

А. С Макаренко ұжымға былай деп сипаттама бердi:

“Бiздiң пiкiрiмiзше, ұжым- бiрiгудiң қоғамдық принципiне негiзделген контактылы жиынтық. ”

Жеке адам жөнiнде ұжым бүтiндей ұжымның жекелiгiн бiлдiредi.

Ұжым адамдарды қоғам үшiн анық пайдалы қызмет мiндеттерi негiзiнде бiрiктiрген жағдайда ғана ұжым болуы мүмкiн.

“Бiз тәрбиелейтiн адамдар ұжымы, “ - деп атап көрсеттi Антон Семенович, - тек жастардың ғана жиналысы емес, басқа да барлық ұжымның бүкiл ерекшелiктерiне, мiндеттерiне ие болатын қоғамның ұясы болып табылады“.

Ұжым - бейнелеп айтқанда, балапаның қанаттанып, өздiгiнен ұшуға аттанатын ұясы.

Қазiргi кезеңде А. С Макаренко идеясын дамытуда И. П Ивановтың “Коммунар әдiсi“ игi әсер етуде. Коммунар әдiсiнiң мәнi, ұжым өмiрiнiң айқын бейнесiн ұйымдастыру. Онда барлығы өнегелiк принципiне, шығармашылыққа негiзделедi. Ұжымдық шығармашылық бiрiккен iс-ерекетiнiң әдiсiне ұжымдық жоспарлау және жүзеге асыру, күнделiктi iс-әрекеттерi, ұжымдық талқылау, шешiм қабылдау және баға беру кiредi. Бұл мәселелер И. П Ивановтың “Коллектившiлердi тәрбиелеу“атты еңбегiнде қарастырылған.

Сонымен ұжым - бұл көзделген мақсатқа жетудегi ұйымшылдық пен мақсаттылық, iс-әрекетiмен сипатталатын адамдар тобы.

В. А Сухомлинский балалар ұжымын дамыту теориясына айтарлықтай үлес қосты. Оның терең ойлары бiр сыпыра ғылыми еңбектерiнде “Мудрая власть коллектива “, “Коллективтiң құдiреттi күшi“ т. б баяндалды.

В. А Сухомлинский пiкiрi бойынша әрбiр бала тәрбиесi ұжымда негiзгi тәрбие құралы болады. Балалар мен тәрбиешiлер арасындағы рухани қарым-қатынас ұжымдық қатынастың даму процесi. В. А Сухомлинскийдiң қарым-қатынас жайындағы идеясы жаңашыл мұғалiмдердiң идеяларымен ұштасып жатыр. Демек, ынтымақтастық балалармен қарым-қатынас жасаудың нәтижесiнде туды. Ынтымақтастық идеялары жаңашыл мұғалiмдердiң еңбектерiнде ғылыми - әдiстемелiк тұрғыдан қарастырылған.

Сұлулық, ýмоциялық тереңдiк, рухани толысу мен рухани байлық, қарым-қатынастық идеялық толымдығы - осы игiлiктер болмайынша, ұжым өмiрiнде өзiндiк таным мен өзiндiк тәрбие болуы мүмкiн емес. Адамның қарым- қатынасы - бұл адамның адамды қажет етуiнiң төтенше кең, жан-жақты қанағаттандырылуы. Осы қарым- қатынасты жеке адамды рақатқа бөлейтiндей, оның моральдық сұлулығын ұштайтындай, жолдастармен араласудан адам қуанышшаттықты сезетiндей, адамдармен бiрге болуды толассыз тiлейтiндей ету-ұжымдық тәрбие мiндетi.

Балалар сұлулықты жасау үшiн бiрiгетiн болса, қарым-қатынас игiлiкке бөлейдi.

Бiздiң елiмiзде қазiргi қоғамның маңызды ұясы - мектеп ұжымы баланы дамытуда және қалыптастыруда үлкен роль атқарады. Мектептегi оқушылар ұжымы -бұл iс-әрекетiмен ( оқу, еңбек т. б. ) бiрiгiп топтасқан балалардың мақсатқа бағытталған тұрақты бiрлестiгi.

Мектеп ұжымының негiзiнде бiрнеше өзара байланысты оқушылар ұжымдарының типтерi пайда болады. Олар: мектеп сыныбы, ұзартылған күн тобы, оқушылардың еңбек бiрлестiктерi т. б. Бұлардың барлығын бастауыш ұжымдар деп атайды.

Оқушылар ұжымы балаларды ұжымшылдыққа тәрбиелеудiң маңызды құралы. Ұжымшылдық адам мүддесiнiң ұжым және қоғам мүддесiмен мызғымас байланыстылығын көрсетедi.

Адам ұжымда өз күшiнiң, өз қабiлетiнiң керек екенiн түсiнедi. Сондықтан оларды үнемi дамытып, жетiлдiрiп отыру педагогикалық ұжымның оқыту және тәрбие жұмысын шығармашылықпен ұйымдастыруына байланысты. Қорыта айтқанда, ұжым-тәрбиенiң маңызды құралы.

Педагогика ғылымында оқушылар ұжымын ұйымдастыру қажеттiгiн, оның тәрбиелiк қызметiн ашуды негiздеу ғана емес, оны жасаудың теориялық негiзгi де бар. Балалар ұжымы олардың өмiр мен қатынастарының жүйесi ретiнде бiр орнында тоқырап қала алмайды. Даму, iлгерi қозғалу- ұжым өмiрiнiң заңы.

Адамның болашаққа ұмтылуы, өмiрге үмiт артуы, адам мен ұжым дамуының маңызды сәттерiнiң бiрi. А. С. Макаренко болашақ үмiт дүниесiнiң педагогикалық маңызды ерекшелiктерiнiң бiрi - баланың алдында мақсат жүйесi ретiнде ашылып, ол баланың тiлеген нәтижеге жету мүмкiншiлiгiмен елiктiредi, өзiнiң және ұжымның болашағын құруға қатынасу ынтасын, қуанышты көңiл күйi мен iлгерi ұмтылуын туғызады деп есептедi. Қалыптасқан қажеттiлiктердi, тiлектердi, мүдделердi қанағаттандыруға ұмтылу оқушының iс-әрекетiн әлеуметтiк құнды арнаға жұмылдыру мен бағыттау болып табылады.

Оқушылар ұжымын қалыптастырудың пәрмендi құралы олардың өзiн-өзi қызмет iстеу шамасына сай қатынасуы болады. Мұны ұйымдастыру барысында балалардың жас ерекшелiгiн ескерiп еңбектiң көлемi шамадан тыс кетпеуiн қадағалау керек.

Оқушылар iс-әрекетi туралы бiраз пiкiрлер айтылады.

Iс-әрекетi -бұл қарым-қатынас, ұжымның өздiгiнен iстеушiлiк және iшкi процесiнiң көзi, нақты мақсатқа жету. Ұжымның iшкi процесi қарым-қатынас және ақпарат арқылы iс-әрекетiмен байланысты. Iс-әрекетiнiң барысында қарым-қатынас дамиды.

Қарым-қатынас бұл адамға адам қажеттiлiктерiн қанағаттандыру. Сондықтан педагогикалық ұжымның мiндетi - жеке адам қарым-қатынас жасаудың негiзiнде басқа адамдармен бiрiгiп, қуанышты көңiл күйiн жеңiлмейтiн тiлектi сезуi тиiс.

Балалар қарым -қатынасты бағалайды. Осы тұрғыдан және қатынастың тұрақты жүйесiн және кiшi топтың ролiн еске алу қажет. Жеке қатынас жүйесiнде әр бала өз орнын алады. Бiреулерi өзiнiң әйгiлiлiгiмен жолдастарының алдында беделдi, ал екiншiлерiмен ешкiмнiң қарым -қатынас жасағысы келмейдi. Бiрақ барлық балалар қатынас жасауды қажет етедi. Әсiресе сынып ұжымындағы оқушылар қатынас арқылы ынтымақтық достықты тiлейдi. Осыған байланысты кiшi топ дербес қатынас жасаудың негiзiнде стихиялы пайда болады.

Кiшi топтардың құрамы тұрақты немесе тұрақсыз болу мүмкiн. Кiшi топтардың маңызды ерекшелiктерi өзара қатынасының тартымдылығы. Егер мұндай ерекшелiк болмаса топты сақтау мүмкiн емес. Әрбiр оқушы бiр сыныптың оқушыларымен немесе құрдастарымен ынтымақты қатынас жасау үшiн олардың арасында өзара ұнатушылық, бiр-бiрiне сүйiспеншiлiк болуы қажет. Оқушылардың түрлi тақырыптарға өзара әңгiмелесуi, достық кездесуi, ақпарат алмасуы, әрбiр баланы қызықтырады, ынталандырады. Бұл балалардың әлеуметтiк тәжiрибесiн молайтады.

Балалардың дербес аралық қатынастарын және олардың мақсаттылығын сынып жетекшiсi зерттеп, балалардың қарым-қатынасын реттеуде және дамытуда қамқоршы болуы тиiс. Дербес қатынас жүйесiнде мұндай шығармашылық тәсiл ұжымда педагогикалық меңгеру жолдарының бiрi.

Өзара жауапкершiлiк қатынас жүйесiнде қабылданған мақсатқа сәйкес жалпы iстi орындау үшiн ұжым мүшелерiнен жауапкершiлiк және өзара тәуелдiлiк талап етiледi.

Өзара жауапкершiлiк қатынастың мынадай жағдайларды еске алған жөн:

ұжым мүшелерi тең құқықты болады;
басқарушы мiндетiн орындаушы ұжым мүшесi тарапынан қысым жасамайды ;
жауапкершiлiк және өзара тәуелдiлiк жүйесiнде жалпы iстi орындаудың барысында әр түрлi бейiмдеушiлiкке жол бермейдi.

Осындай жағымсыз жайларды болдырмау үшiн әрбiр ұжым мүшесiнiң әлсiз және әлдi жақтарын еске алып, оның жағымды позициясын қамтамасыз ету керек . Ең бастысы-адамгершiлiк, мораль және демократия принциптерi негiзiнде ұжым өмiрiнiң нормаларын нығайту.

Ұжым өмiрiнде гуманистiк қатынас ерекше орын алады.

Гуманистiк қатынастың негiзгi белгiлерi:

сергектiк стиль - ширақтық, белсендiлiк, қайырымдылық ұжым мүшелерiнiң достық бiрлiгi, бiр-бiрiне iлтипаты болу, өзара жәрдем беру:
балалар арасында бақталастық, өз қамын қөздеушiлiк, тұйықтық, бөлшектенушiлiк, лидерлiк болмауы тиiс;
басқа ұжымдарға жолдастық көмек беру, үн қосуға дайын тұру .

Мұндай гуманистiк қатынас тек қана iс қатынасының көзi емес, ол ұжымда балалардың жеке байланыстары дамуының құралы болады.

Ұжымда балалардың iс-әрекетi және қарым-қатынасы процесiнде жеке адам аралық қатынас жүйесi, өзара жауапкершiлiк және тәуелдiлiк қатынасы, сондай- ақ гуманистiк қатынас балалардың дамуы мен қалыптасуына әсер етедi.

Ұжымның жасампаз iстерi қазiргi кезде тәрбие жұмысы құралдарының iшiнде ең өзектiлерiнiң бiрi. Шындығында, мәселен, еңбек мерекесi, ән-жыр көктемi, тақырыптық кештер, т. б мектепте үйреншiктi құбылыстарға айналды. Осындай iс-әрекеттер түрлi жастағы оқушылар жiгерiн бiрiктiрiп аға ұрпақ өкiлдерiнiң бiрлескен қатынастарын дамытуға көмектеседi.

Жалпы мектеп ұжымы - бұл тек мектеп оқушылары ғана емес. Бұл ондаған бастауыш ұжымдар, олар мейлiнше әр түрлi қарым-қатынастар арқылы, рухани өмiрдiң, тұтынудың, мүдденiң мейлiнше бай сарындары арқылы құралады.

Тәжiрибе жалпы мектеп ұжымының рухани байлығы едәуiр дәрежеде топтар ұжымдарының арасындағы өзара байланыстың қаншалықты әр түрлi және сан қырлы екендiгiне байланысты болатындығын көрсетедi. Төменгi сынып оқушылары ұжымдарының арасындағы өзара қарым-қатынастар адамның адамға деген азаматтық жауапкершiлiгiнiң бастапқы мектебi болып табылады.

Мектепте азаматтық жауапкершiлiктi дамытушы және орнықтырушы мынадай әр түрлi өзара қарым - қатынастар болады;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.