Қазақстан Республикасының коммерциялық банктеріндегі ипотекалық несиенің даму болашағы және қызмет ету бағыттары

1 Қазақстан Республикасының коммерциялық банктеріндегі ипотекалық несиенің даму болашағы және қызмет ету бағыттары
2 2005.2007 жылдарға арналған Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысын дамытудың мемлекеттік бағдарламасы және оны іске асырудагы қазақстандық Ипотекалық Компанияның рөлі.
3 Коммерциялық банктердегі несиелік операциялардың мәні және жіктелуі

Ипотекалық компания АҚ-ы ақша нарығында ұзақ мерзімдік ресурстар тартуды жүзеге асырады және ол ақшаны банктерден халыққа баспана сатып алуға, жөндеу немесе құрылыс жұмыстарына берілген ипотекалық несиелер бойынша кері талап құқығын сатып алуға бағыттайды, сол арқылы банктерді қайта қаржыландыруды жүзеге асырады және 2-ші деңгейдегі отандық банктердің ипотекалық несиелендіру саласындағы қызмет өрісін кеңейтеді. Компанияның бағдарламасы бойынша жұмыс істей отырып, банктер ҚР-ның азаматтарына ұлттық, валютада несиелерді ұзақ мерзімге беруге мүмкіндік алды.
Тұрғын үй нарығында өз қызметін дамыта отырып, қазақстандық Ипотекалық Компания 2005 жылдың басынан-ақ оны республиканың барлық аумақтарына таратты. Компанияның аумақтық, өкілдері тұрғындарға ипотекалық несиелендірудің тәртібі мен талаптарын түсіндіріп, серіктес-банктер филиалдарының уәкіл мүшелері және өкілдерімен бірге тығыз байланыс жасайды, бұл тек қана республиканың орталығында емес, сонымен бірге Астана және Алматы қалалары сияқты Қазақстанның барлық аумағында ипотекалық несиелендірудің дамуына әсерін тигізеді.
Сарапшылардың бағалауы бойынша, жылжымайтын мүліктің құнына әр түрлі дәрежеде тәуелді банк несиесінің мөлшері 8,7 АҚШ долларымен бағаланады, бұл банктердің несие қоржынының 37,9% құрап, банк секторының белгілі тәуекелдікке барғанын білдіреді. Осыған байланысты экономиканы тұрақтандырудағы Компанияның «тәуекелдікке қарсы» құралдары мен тәуекелді алдын-ала жою арқылы қамтамасыз ететін рөлін көрсету қәжет. Мысалы, кепілдікте тұрған жылжымайтын мүлікті уақытылы қайта бағалау.
Қазір ипотекалық несиелендірудің бар механизмі осы процестің барлық қатысушыларының мүддесін ескереді; потенциалды қарызгерлер тұрғын үй алуға тиімді қаржыландыру алады; банктер несие ресурстарын беру есебінен пайда көреді; мемлекетте жылжымайтын мүліктің жұмыс істейтін капиталға айналу есебінен экономикалық есу пайда болады.

1.Банковское дело (ред.О.И.Лаврушин)-М: Финансы и статистика. 2003ж. 9-14 бб.

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының коммерциялық банктеріндегі ипотекалық
несиенің даму болашағы және қызмет ету бағыттары
Ипотекалық компания АҚ-ы ақша нарығында ұзақ мерзімдік ресурстар
тартуды жүзеге асырады және ол ақшаны банктерден халыққа баспана сатып
алуға, жөндеу немесе құрылыс жұмыстарына берілген ипотекалық несиелер
бойынша кері талап құқығын сатып алуға бағыттайды, сол арқылы банктерді
қайта қаржыландыруды жүзеге асырады және 2-ші деңгейдегі отандық банктердің
ипотекалық несиелендіру саласындағы қызмет өрісін кеңейтеді. Компанияның
бағдарламасы бойынша жұмыс істей отырып, банктер ҚР-ның азаматтарына
ұлттық, валютада несиелерді ұзақ мерзімге беруге мүмкіндік алды.
Тұрғын үй нарығында өз қызметін дамыта отырып, қазақстандық Ипотекалық
Компания 2005 жылдың басынан-ақ оны республиканың барлық аумақтарына
таратты. Компанияның аумақтық, өкілдері тұрғындарға ипотекалық
несиелендірудің тәртібі мен талаптарын түсіндіріп, серіктес-банктер
филиалдарының уәкіл мүшелері және өкілдерімен бірге тығыз байланыс жасайды,
бұл тек қана республиканың орталығында емес, сонымен бірге Астана және
Алматы қалалары сияқты Қазақстанның барлық аумағында ипотекалық
несиелендірудің дамуына әсерін тигізеді.
Сарапшылардың бағалауы бойынша, жылжымайтын мүліктің құнына әр түрлі
дәрежеде тәуелді банк несиесінің мөлшері 8,7 АҚШ долларымен бағаланады, бұл
банктердің несие қоржынының 37,9% құрап, банк секторының белгілі
тәуекелдікке барғанын білдіреді. Осыған байланысты экономиканы
тұрақтандырудағы Компанияның тәуекелдікке қарсы құралдары мен тәуекелді
алдын-ала жою арқылы қамтамасыз ететін рөлін көрсету қәжет. Мысалы,
кепілдікте тұрған жылжымайтын мүлікті уақытылы қайта бағалау.
Қазір ипотекалық несиелендірудің бар механизмі осы процестің барлық
қатысушыларының мүддесін ескереді; потенциалды қарызгерлер тұрғын үй алуға
тиімді қаржыландыру алады; банктер несие ресурстарын беру есебінен пайда
көреді; мемлекетте жылжымайтын мүліктің жұмыс істейтін капиталға айналу
есебінен экономикалық есу пайда болады.
2005-2007 жылдарға арналған Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй
құрылысын дамытудың мемлекеттік бағдарламасы және оны іске асырудагы
қазақстандық Ипотекалық Компанияның рөлі.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасының
Үкіметі 2005-2007 жылдарға арналған тұрғын үй құрылысын дамытудың
мемлекеттік бағдарламасын әзірледі. Онда тұрғын үйлерді іске қосудың көлемі
үш жылдың ішінде жалпы алаңы 12 миллион шаршы метрге жетіп, 1 шаршы метрдің
бағасы республика бойынша орташа 350 АҚШ долларын құрайтыны көрсетілген.
2004 жылғы 25 мамырда ҚР Қаржы министрлігі, Қазақстандық Ипотекалық
Компания АҚ-ы және екінші деңгейдегі банктер Қазақстан Республикасындағы
2005-2007 жылдарға арналған тұрғын үй құрылысын дамытудың Мемлекеттік
бағдарламасын іске асыру жөніндегі ынтымақтастық туралы Меморандумға қол
қойды. Ынтымақтастық туралы Меморандумға сәйкес барлық жақтар Мемлекеттік
бағдарламада қарастырылған талаптарға сәйкес тұрғын үй алу үшін ипотекалық
несиелендіру параметрлеріне қол жеткізуде ортак, бір пікірге келді. Ол:
сыйақы мөлшерлемесінің көлемі - жылдықтан 10% аспауы керек;
бірінші жарнаның көлемі - 10% аздан аз емес;
- несиелендіру мерзімі - 20 жылға дейін.
Мемлекеттік бағдарлама бойынша тұрғындарға берілетін ипотекалық несиеге
қол жеткізуде қандай өзгерістер қабылданды? деген сауал еріксіз туындайды.
Осы ретте мемлекеттік бағдарламаны тиімді іске асыру мақсатында Компания
Мемлекеттік бағдарлама бойынша тұрғындарға берілетін ипотекалык, несиеге
қол жеткізетін бірқатар шаралар қабылдады. Ынтымақтастық туралы Меморандум
2005 жылғы 7 шілдеде қол қойылған №7 толықтыруға сәйкес, барлық жақтар бір
пікірге келді - өтініштерді қарағаны және арнайы бағдарлама бойынша
банкілік қарыздар бергені үшін комиссиялық алымдардың көлемін ипотекалық
несиенің соммасынан 0,5% аз емеске азайту, ал азаматтардың төлеу қабілетін
алдын-ала талдау және кеңес беруді тегін жүргізу. Сонымен, егерде бұрын
ипотекалық несиені рәсімдеген кезде серіктес-банктердің комиссиялық
алымдарының соммасы несие соммасынан 2%-ға дейін жетсе және одан жоғары
болса, ал қазір комиссиялық алымдардың көлемі несие көлемінен 0,5% жоғары
болмайды. Қарызгердің төлеу қабілетін анықтайтын құжаттарды алдын-ала
сараптау үшін төлем алмау арқылы ипотекалық, несие рәсімдеу процедурасы көп
арзандады.
Одан басқа, осы уақытта қарызгер үшін сақтандыру талаптары қайта
қаралды. Бұрын несие рәсімделген кезде қарызгер міндетті түрде мүлігін
сақтандыруы, өзін сақтандыру, кейбір кезде азаматтық-құқықтық міндеттемесін
сақтандыру қажет болған болса, бүгінгі кезде азаматтық-құқықтық
міндеттемесін сақтандырудың қажеті жоқ, ал өзін сақтандыруы міндетті емес
және ол қарызгердің өз еркімен жүреді. Жоғарыда аталған шаралар Қазақстан
Республикасындағы азаматтардың Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық
несие ресімдеу бойынша шығындарын әлде қайта азайтады. Өзін сақтандырудың
артықшылығын атап өту қажет, яғни сақтандыру кезі түскен жағдайда
несиегерге соманы сақтандыру компаниясы толық өтейді. Сонымен, банклік
қарыз шарты бойынша міндеттеме орындалып, ал жыл-жымайтын мүлік
меншіктенушінің меншігінде қалады.
Еліміздің барлық аумағында Мемлекеттік бағдарламаның іске асуын және
тұрғындардың орта айлық табысын саралауды іске асыра отырып, Компания
потенциалды қарызгерлердің төлем қабілетінің талаптарын жұмсартты.
Қарызгердің ай сайынғы төлеуі орта айлық табысына қарым-қатынасын
белгілейтін коэффициенті 35%-дан 45%-ға өсті, ал қарызгердің жалпы ай
сайынғы міндеті оның орта айлық, табысын сипаттайтын коэффициентінен 40%-
дан 55%-ға кері қаралды.
Жоғарыда аталған шаралардың енгізілуі бұрын көтерілген мәселелі
сауалдарды шешуге мүмкіншілік береді және ипотекалық несиені рәсімдеуді
едәуір оңайлатты, бұл Мемлекеттік бағдарламаны ойдағыдай іске асырудың
негізі болып шығады және көптеген адамдардың тұрғын үйге қол жеткізуін
қамтамасыз етеді.
2005 жылғы 29 маусымдазғы Үкіметтің №649 қаулысымен Қазақстан
Республикасындағы 2005-2007 жылдарға арналған тұрғын үй құрылысын дамыту
Мемлекеттік бағдарламасының іске асыру кезіндегі облыстардың жергілікті
атқару органдарының, Астана және Алматы қалаларында Қазақстан
Республикасының азаматтарына тұрғын үй беру ережесіне өзгерістер мен
толықтырулар енгізілді, олар тұрғын үйдің құнын белгілеу, сатып алу-сату
шартын дайындау, басымдығына сәйкес тұрғын үйді іске асыру тәртібін
қарастырады. Мемлекеттік бағдарламаға қатысу үшін азаматтар тұрғын үйге
қатысты сұрақтар бойынша Уәкілетті жергілікті мемлекеттік органның (әрі
қарай - Уәкілетті орган) құжаттарды қабылдау жөніндегі бастамасын күтуі
қажет, яғни олар тұрғын үйді іске қосуды төрт ай бұрын бұқаралық, ақпарат
құралдарында жариялауы қажет, сонымен бірге құжаттарды қабылдау орнын, оны
қабылдауды аяқтау мерзім мәліметін таратады және екі ай ішінде жарияланған
күннен бастап құжаттарды қабылдайды. Бағдарламаға қатысу үшін өтініш беруші
өтінішке қоса жанүя мүшелерінің жеке басын куәландыратын анықтаманын, еңбек
стажының көрсетілген жұмыс орнынан анықтаманы, сонымен қатар мемлекеттік
қызметтегі стажы, (бар болса) неке қию туралы куәлігінің көшірмесін,
жылжымайтын мүліктің бары немесе жоғы туралы анықтама құжаттарының
көшірмелерін тіркейді. Өзгертулерді қабылдағанға дейін тізімге қосылатын
құжаттарды бірінші болып тапсырған үміткер болса, ал қазір төлеу қабілетін
өтейтін азаматтардың бірқалыпты тізімді қалыптастыру тәртібі белгіленді.
Осы кезде тұрғын үй мәселесін іске асыру туралы шешім облыс (қалалардың,
аудандардың) әкімінің басқаруымен қоғамдық ұйымдардың және бұқаралық
ақпарат құралдарының өкілдері кіретін, жергілікті атқару органдары
ұйымдастырған комиссия шешімі негізінде қабылданады. Одан басқа, қол
жеткізілген тұрғын үй алуға құқылы азаматтар категориясы нақты белгіленген,
олар:
тең шарт кезінде жас жанүяға тұрғын үйді іске асыру тұжырымын шығарар кезде
артықшылык, көп балалы өтініш берушіге беріледі;
тен, шарт кезінде мемлекеттік бюджет қаржы есебінде тұрған мемлекеттік
органдар мен мекемелер қызметкерлері, әлеуметтік сферадағы мемлекеттік
кәсіпорындар қызметкерлері және басқа өтініш берушілерге тұжырым шығаратын
кезде артықшылық еңбек стажы көп өтініш берушіге беріледі,
-тең шарт кезінде мемлекеттік бюджет қаржы есебінен тұрған мемлекеттік
органдар мен мекемелер қызметкерлері, әлеуметтік сферадағы мемлекеттік
кәсіпорындар қызметкерлері және басқа өтініш берушілерге тұжырым шығаратын
кезде артықшылық жұбайы осы аталған мекеменің қызметкері болса, өтініш
берушіге беріледі.
Тұрғын үй бөлу туралы тұжырым шығарған кезде өтініш берушінің ағымдағы
тұрмыстық, ситуациясы еске алынады, ол: тұрғын үйінің жоқтығы, тұрғын жай
көлемі бір адамға шак,қанда 15 шаршы метрден аз болса, тұрғын үй жағдайын
жақсарту қажеттілігі және 2004 жылдан бастап тұрғын үй мүлкін алу
фактілері.
Төлеу қабілеті қарыз берушімен расталған азаматтардың өтінішінің
қаралуы тұрғын үй бөлінген кезде ысырылған, төлеу қабілеті қайта расталған
кезде бірінші кезекте қаралынады.
Сонымен қатар, 2005 жылғы 29 шілдедегі Үкіметтің №792 қаулысымен
Астана, Алматы, Атырау қалаларынан басқа, ипотекалық несиені рәсімдеместен
өз қаржысының есебінен Мемлекеттік бағдарлама бойынша салынған тұрғын
үйлерді азаматтарға қол жеткізуге мүмкіншілік беруде қарастырылған.
Мемлекеттік бағдарламаны тиімді іске асыру мақсатында ҚР Үкіметінің
2004 жылғы 28 маусымдағы №715 Қаулысымен оны іске асыратын іс-шаралардың
жоспары бекітілген. Жоспарды орындаушылар туралы толық мәлімет,
бағдарламаның іске асу мерзімі, сонымен бірге болжамды көлем және
қаржыландыру көзін құрайды. Одан басқа, бағдарламаның іске асуын бақылайтын
Мемлекеттік комиссия құрылды. Азаматтардың өтініші және әр аумақтың өзіндік
ерекшелігі негізінде Үкімет жоғарыда аталған өзгерістерді енгізді.
Коммерциялық банктердегі несиелік операциялардың мәні және жіктелуі
Республика экономикасына салған банктердің несиелік қаражаттары 1998 ж
58 млрд. теңге, ал 1999 ж. 85,7 млрд. теңге. яғни екі жылды косып айтсақ
107,8 млрд. теңгеге жетті. Ал, қыска мерзімді несиелердің үлесі төмендеп.
1999 ж 59% болса, орта және ұзак мерзімді несиелердің үлесі 4% өсті. 2000
жылдың 1 наурызында бұл сандар былай өзгеріп отыр: несиелік салымдар 95,1
млрд. теңгеге дейін өсті, олардын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.